Paul Tudor Jones II: Why we need to rethink capitalism

Çeviri: mustafa özbulut Gözden geçirme: Ramazan Şen

This is a story about capitalism.

Bu, kapitalizm hakkında bir hikaye.

It's a system I love

Bu sistemi seviyorum

because of the successes and opportunities it's afforded me and millions of others.

çünkü bana ve milyonlarca insana başarı ve fırsatlar sağlıyor.

I started in my 20s trading commodities, cotton in particular, in the pits,

20'li yaşlarımda özellikle pamuk ticareti ile ilgilenmeye başladım

and if there was ever a free market free-for-all, this was it,

ve birçok kişinin rekabet ettiği bu serbest piyasada,

where men wearing ties but acting like gladiators

takım elbiseli adamlar, kâr etmek için

fought literally and physically for a profit.

gerçekten fiziksel olarak gladyatörler gibi savaşır.

Fortunately, I was good enough that by the time I was 30,

Neyse ki, 30 yaşımdayken,

I was able to move into the upstairs world of money management,

bu para yönetme dünyasının merdivenlerini çıkabilecek kadar iyiydim,

where I spent the next three decades as a global macro trader.

bu dünyada 30 yılımı küresel makro tüccarı olarak geçirdim.

And over that time, I've seen a lot of crazy things in the markets,

Bu dönemde, piyasada pek çok çılgın şeyler gördüm

and I've traded a lot of crazy manias.

ve bu manyaklıkların ticaretini yaptım.

And unfortunately,

Ve ne yazık ki,

I'm sad to report that right now we might be in the grips

şu anda kariyerimde de gördüğüm

of one of the most disastrous, certainly of my career,

çok feci bir durumun içindeyiz ve bilinen bir şey de şudur ki,

and one consistent takeaway is manias never end well.

çılgınlıklar asla güzel sonla bitmez.

Now, over the past 50 years,

50 yılı aşkın süredir,

we as a society have come to view our companies and corporations

bizlerin bir toplum olarak, firmaları ve şirketleri

in a very narrow, almost monomaniacal fashion

değerlendirme açısından

with regard to how we value them,

çok dar ve saplantılı bir tarzımız var.

and we have put so much emphasis on profits,

Ayrıca diğer her şeyin haricinde

kâra, kısa vadeli üç aylık kazanç ve hisse senedi fiyatlarına

on short-term quarterly earnings and share prices,

at the exclusion of all else.

çok fazla önem verdik.

It's like we've ripped the humanity out of our companies.

Öyle bir şey ki, şirketlerimizden insanlığı çıkardık.

Now, we don't do that -- conveniently reduce something

Bir şeyi Lego oyuncakları gibi

to a set of numbers that you can play with like Lego toys --

oynayabileceğiniz bir dizi sayıya rahatlıkla indirgemeyiz,

we don't do that in our individual life.

bunu özel hayatımızda yapmayız.

We don't treat somebody or value them

Kimseye aylık gelirine veya

based on their monthly income or their credit score,

kredi notuna göre davranıp değer vermeyiz

but we have this double standard

fakat mesele kendi işlerimiz olduğunda

when it comes to the way that we value our businesses,

çifte standart uygularız

and you know what?

ve biliyor musunuz,

bu, toplumumuzun temellerini tümünden tehdit ediyor.

It's threatening the very underpinnings of our society.

And here's how you'll see.

Şöyle gösterelim.

This chart is corporate profit margins going back 40 years

Bu grafik kurumsal kâr marjlarının gelir oranı olarak

as a percentage of revenues,

40 yıllık gösterimidir.

Gördüğünüz gibi %12,5 ile 40 yılın zirvesindeyiz.

and you can see that we're at a 40-year high of 12.5 percent.

Now, hooray if you're a shareholder,

Eğer hissedarsan yaşadın,

but if you're the other side of that, and you're the average American worker,

fakat karşı taraftaysan ve ortalama bir Amerikalı bir işçiysen

then you can see it's not such a good thing.

bunun çok da iyi bir şey olmadığını görebilirsin.

["U.S. Share of Income Going to Labor vs. CEO-to-Worker Compensation Ratio"]

["A.B.D İşçilerle Gelir Paylaşımı & CEO-İşçi Maaş Oranı"]

Now, higher profit margins do not increase societal wealth.

Yüksek kâr marjı toplumsal refahı arttırmaz.

What they actually do is they exacerbate income inequality,

Onların asıl yaptığı gelir eşitsizliğini kötüleştirmek

and that's not a good thing.

ki bu da iyi bir şey değil.

But intuitively, that makes sense, right?

Ancak içgüdüsel olarak mantıklı, değil mı?

Because if the top 10 percent of American families

Çünkü eğer Amerikan ailelerinin en üstteki %10'u

own 90 percent of the stocks,

servetin %90'ına sahipse,

onlar kurumsal kâr payının çoğunu alabilirken

as they take a greater share of corporate profits,

then there's less wealth left for the rest of society.

toplumun kalanı için daha az servet kalır.

Again, income inequality is not a good thing.

Tekrar söylüyorum, gelir eşitsizliği iyi bir şey değil.

This next chart, made by The Equality Trust,

The Equality Trust tarafından yapılan bu diğer grafik

shows 21 countries from Austria to Japan to New Zealand.

Avusturya'dan Japonya'ya, oradan da Yeni Zellanda'ya 21 ülkeyi gösterir.

On the horizontal axis is income inequality.

Yatay eksen gelir eşitsizliğini gösteriyor.

The further to the right you go, the greater the income inequality.

Sağa gittikçe gelir eşitsizliği daha da büyüyor.

On the vertical axis are nine social and health metrics.

Dikey eksende dokuz sosyal ve sağlık ölçü birimleri var.

The more you go up that, the worse the problems are,

Ne kadar yukarı giderseniz problemler o kadar kötüleşiyor.

and those metrics include life expectancy, teenage pregnancy, literacy,

Bunlar; ortalama ömür, ergen hamileliği,

okuryazarlık, sosyal alışkanlık vb.

social mobility, just to name a few.

Now, those of you in the audience who are Americans may wonder,

Aranızdan Amerikalı olanlar ABD'nin oranları nerede diye

well, where does the United States rank?

merak edebilir.

Where does it lie on that chart?

Bu grafikteki yeri neresi?

And guess what?

Bilin bakalım?

We're literally off the chart.

Biz grafiğin tamamen dışındayız.

Yes, that's us,

Evet, bu biziz.

with the greatest income inequality

Bu ölçümlere göre en büyük gelir eşitsizliği

and the greatest social problems, according to those metrics.

ve sosyal problemler bizde.

Now, here's a macro forecast that's easy to make,

Alın size yapması kolay bir tahmin,

and that's, that gap between the wealthiest and the poorest,

zengin ve fakir arasındaki bu fark

it will get closed.

kapanacak.

History always does it.

Tarihte bu hep olur.

It typically happens in one of three ways:

Genellikle üç yoldan biriyle gerçekleşir:

either through revolution, higher taxes, or wars.

devrimle, yüksek vergiyle ya da şavaşla.

None of those are on my bucket list.

Hiçbiri yapılacaklar listemde yok.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now, there's another way to do it,

Bunu yapmanın başka bir yolu var

and that's by increasing justness in corporate behavior,

ve bu da şirketin davranışlarında adaleti sağlamaktır.

but the way that we're operating right now,

Ama şu an yürüttüğümüz bu yol,

that would require a tremendous change in behavior,

bir bağımlının bir alışkanlığını bırakması gibi

and like an addict trying to kick a habit,

büyük bir davranış değişikliği gerektirir.

the first step is to acknowledge that you have a problem.

İlk adım, problemin olduğunu kabul etmek.

And let me just say, this profits mania that we're on

Bakın size şunu söyleyeyim, sahip olduğumuz kâr manyaklığı

is so deeply entrenched

o kadar derin şekilde yerleşmiş ki

that we don't even realize how we're harming society.

topluma nasıl zarar verdiğimizi bile fark etmiyoruz.

Here's a small but startling example of exactly how we're doing that:

Bunu tam olarak nasıl yaptığımızın küçük bir örneği işte burada:

this chart shows corporate giving

bu grafik son 30 yıldaki kâr yüzdemizi gösteriyor,

as a percentage of profits, not revenues, over the last 30 years.

gelir yüzdesini değil.

Juxtapose that to the earlier chart of corporate profit margins,

Şirketlerin kâr marjlarını eski grafikle karşılaştırdığımızda;

and I ask you, does that feel right?

Size soruyorum: Bu doğru geliyor mu?

In all fairness, when I started writing this, I thought,

Doğrusu, bunu yazmaya başladığımda düşündüm:

"Oh wow, what does my company, what does Tudor do?"

''Benim şirketim ne yapıyor? Tudor ne yapıyor?"

And I realized we give one percent of corporate profits

Fark ettim ki, şirket kârının %1'ini

to charity every year.

her yıl hayır işine veriyoruz.

And I'm supposed to be a philanthropist.

Ve sanırım bir hayırsever olmam gerekiyor.

When I realized that, I literally wanted to throw up.

Fark ettiğim zaman, gerçekten kusmak istedim.

But the point is, this mania is so deeply entrenched

Fakat mesele şu; bu manyaklık öyle derin yerleşmiş ki

that well-intentioned people like myself don't even realize that we're part of it.

benim gibi iyi niyetli insanlar bile bunun bir parçası olduğumuzu fark etmiyor.

Now, we're not going to change corporate behavior

Şirketin yaptığı hayırlarla ya da hayır amaçlı katkılarıyla şirketlerin

by simply increasing corporate philanthropy or charitable contributions.

davranışlarını değiştirmeyeceğiz.

And oh, by the way, we've since quadrupled that,

Bu arada bunu daha yeni dörde katladık.

but -- (Applause) -- Please.

(Alkışlar) --- Lütfen.

But we can do it by driving more just behavior.

Fakat bunu daha kontrollü olarak yapabiliriz.

And one way to do it is actually trusting

Bunu yapmanın bir yolu da, ilk olarak

the system that got us here in the first place,

sahip olduğumuz sisteme güvenmemiz

and that's the free market system.

ki bu da serbest piyasa sistemi oluyor.

About a year ago, some friends of mine and I

Yaklaşık bir yıl önce bazı arkadaşlarımla beraber

started a not-for-profit called Just Capital.

Just Capital adında kâr amacı gütmeyen bir şey başlattık.

Misyonu çok basitti:

Its mission is very simple:

to help companies and corporations

Firma ve şirketlerin adil bir şirket davranışının tam olarak ne olduğunu

learn how to operate in a more just fashion by using the public's input

tanımlamaları için kamu verilerini kullanarak nasıl

to define exactly what the criteria are for just corporate behavior.

daha adil bir şekilde işleyebileceklerini öğrenmelerine yardım etmek.

Now, right now, there's no widely accepted standard

Şu anda, firma veya şirketlerin takip edebileceği yaygın olarak

that a company or corporation can follow, and that's where Just Capital comes in,

kabul gören bir standart yok ve işte burada Just Capital devreye giriyor

because beginning this year and every year we'll be conducting a nationwide survey

çünkü bu yıldan başlayarak her yıl

yurt çapında temsili örnek olan 20 bin Amerikalıya

of a representative sample of 20,000 Americans

to find out exactly what they think

şirket davranışlarındaki

adalet kriterlerinin ne olduğunu öğrenmek için bir anket yapacağız.

are the criteria for justness in corporate behavior.

Now, this is a model that's going to start in the United States

Bu Amerika'da başlatılacak olan bir model

but can be expanded anywhere around the globe,

ama kapsamı dünyadaki herhangi bir yere genişletilebilir.

and maybe we'll find out

Belki de biz halk için

that the most important thing for the public

en önemli olanı bulacağız.

is that we create living wage jobs, or make healthy products,

Geçime yetecek maaşlı işler yaratacak veya sağlıklı ürünler verebileceğiz

or help, not harm, the environment.

veya çevreye zarar değil yarar sağlayacağız.

At Just Capital, we don't know, and it's not for us to decide.

Just Capitalde, cevap bizde değil, bizler karar verici değiliz

We're but messengers,

Bizler sadece elçiyiz,

but we have 100 percent confidence and faith in the American public

fakat Amerikan halkının bunu halledeceğine

%100 güven ve inancımız var.

to get it right.

So we'll release the findings this September for the first time,

Bulguları bu Eylülde ilk defa sunacağız

and then next year, we'll poll again,

ve gelecek sene tekrar anket yapacağız

and we'll take the additive step this time

ve daha ileri bir adım atıp Amerika'nın en büyük 1.000 şirketini

of ranking the 1,000 largest U.S. companies

ilkinden binincisine kadar

from number one to number 1,000 and everything in between.

her şirketi kapsayacak şekilde ele alacağız.

We're calling it the Just Index,

Buna Just Index diyoruz.

and remember, we're an independent not-for-profit with no bias,

Hatırlayın biz kâr amacı gütmüyoruz ve herhangi bir taraf tutmuyoruz.

and we will be giving the American public a voice.

Amerikan halkına bir ses vereceğiz.

And maybe over time, we'll find out that as people come to know

Belki de zamanla, insanlar hangi şirketlerin

daha adaletli olduğunu öğrenecekler,

which companies are the most just,

human and economic resources will be driven towards them,

böylece insani ve ekonomik kaynaklar onlara doğru yönlenecek

ve bu sayede bu şirketler en müreffeh şirketler olacak

and they'll become the most prosperous

and help our country be the most prosperous.

ve ülkemizin de en müreffeh ülke olmasına yardımcı olacaklar.

Kapitalizm dünyayı daha fazla ilham verici ve mükemmel yapan

Now, capitalism has been responsible for every major innovation

that's made this world a more inspiring and wonderful place to live in.

her büyük yeniliğe karşı sorumlu oldu.

Capitalism has to be based on justice.

Her gün büyüyen ekonomik anlaşmazlıklardan dolayı

It has to be, and now more than ever,

kapitalizm şimdilerde

with economic divisions growing wider every day.

her zamankinden daha fazla adalete dayanmak zorunda.

It's estimated that 47 percent of American workers

Tahminlere göre Amerikalı işçilerin yüzde 47'si

can be displaced in the next 20 years.

20 yıl içinde işinden olabilir.

I'm not against progress.

Gelişime karşı biri değilim.

I want the driverless car and the jet pack just like everyone else.

Ben de herkes gibi sürücüsüz araba ve sırt roketi istiyorum.

But I'm pleading for recognition that with increased wealth and profits

Ancak artan servet ve kârlarla birlikte kurumsal sosyal sorumluluğun

has to come greater corporate social responsibility.

daha da artması gerektiğinin fark edilmesi için ricacıyım.

"If justice is removed," said Adam Smith, the father of capitalism,

Kapitalizmin babası Adam Smith derdi ki: "Eğer toplumdan adalet çıkarılırsa

"the great, the immense fabric of human society must in a moment

o muhteşem, devasa insan topluluğunun yapısı o anda

crumble into atoms."

atomlarına kadar parçalanmaya mahkumdur."

Now, when I was young, and there was a problem,

Gençliğimde, bir problem olduğunda

annem kafasını sallar, iç geçirerek:

my mama used to always sigh and shake her head and say,

"Have mercy, have mercy."

"Bize merhamet et, bize merhamet et." derdi.

Now's not the time for us, for the rest of us to show them mercy.

Bizler ve bizim dışımızdakiler için merhamet gösterme zamanı değil.

The time is now for us to show them fairness,

Zaman adaletimizi gösterme zamanı.

and we can do that, you and I,

Bunu ben ve siz, işlerimizi nerede yürütüyorsak

by starting where we work, in the businesses that we operate in.

orada başlatarak başarabiliriz.

And when we put justness on par with profits,

Adaletimiz kârımızla başa baş olduğunda

we'll get the most wonderful thing in all the world.

dünyadaki en güzel şeyi kazanacağız.

We'll take back our humanity.

İnsanlığımızı geri alacağız.

Thank you.

Teşekkürler.

(Alkışlar)

(Applause)