Paul Tudor Jones II: Why we need to rethink capitalism

Tłumaczenie: Sandra Swałdek Korekta: Rysia Wand

This is a story about capitalism.

To historia o kapitalizmie.

It's a system I love

To system, który kocham

because of the successes and opportunities it's afforded me and millions of others.

za sukcesy i możliwości, jakie dał mnie i milionom innych.

I started in my 20s trading commodities, cotton in particular, in the pits,

Mając 20 kilka lat, zacząłem od handlu towarami,

głównie bawełną, na giełdzie.

and if there was ever a free market free-for-all, this was it,

W warunkach wolnego rynku, wszystkie chwyty dozwolone.

where men wearing ties but acting like gladiators

gdzie faceci w krawatach zachowywali się jak gladiatorzy,

fought literally and physically for a profit.

walczący dosłownie i fizycznie dla zysku.

Fortunately, I was good enough that by the time I was 30,

Na szczęście byłem dość dobry i mając 30 lat

I was able to move into the upstairs world of money management,

mogłem przejść do bardziej szanowanego świata zarządzania finansami,

where I spent the next three decades as a global macro trader.

w którym spędziłem kolejne 30 lat, jako międzynarodowy makroprzedsiębiorca.

And over that time, I've seen a lot of crazy things in the markets,

Przez ten czas widziałem wiele szaleństw rynkowych

and I've traded a lot of crazy manias.

i w wielu uczestniczyłem.

And unfortunately,

Niestety,

I'm sad to report that right now we might be in the grips

z przykrością donoszę, że jesteśmy chyba w kleszczach

of one of the most disastrous, certainly of my career,

jednej z najtragiczniejszych manii, przynajmniej w mojej karierze,

and one consistent takeaway is manias never end well.

a manie nigdy nie kończą się dobrze.

Now, over the past 50 years,

Przez ostatnie 50 lat

we as a society have come to view our companies and corporations

jako społeczeństwo postrzegamy firmy i korporacje

in a very narrow, almost monomaniacal fashion

w wąski niemal maniakalny sposób

with regard to how we value them,

jeśli chodzi o nadawanie im wartości.

and we have put so much emphasis on profits,

Przywiązujemy wielką wagę do zysków,

on short-term quarterly earnings and share prices,

kwartalnych dochodów i cen akcji

at the exclusion of all else.

pomijając przy tym wszystko inne.

It's like we've ripped the humanity out of our companies.

To tak jakbyśmy wydarli firmom ludzkość.

Now, we don't do that -- conveniently reduce something

Normalnie tego nie robimy,

nie redukujemy celowo rzeczy do zbioru liczb,

to a set of numbers that you can play with like Lego toys --

które można układać jak klocki Lego.

we don't do that in our individual life.

Nie robimy tego w życiu osobistym.

We don't treat somebody or value them

Nie wartościujemy nikogo

based on their monthly income or their credit score,

według wysokości pensji albo wydolności kredytowej.

but we have this double standard

Stosujemy jednak podwójne standardy,

when it comes to the way that we value our businesses,

gdy chodzi o ocenę przedsiębiorstw.

and you know what?

I wiecie co?

It's threatening the very underpinnings of our society.

To zagraża fundamentom naszego społeczeństwa.

And here's how you'll see.

Zaraz wyjaśnię.

This chart is corporate profit margins going back 40 years

Wykres przedstawia marże zysku firm przez ostatnie 40 lat,

as a percentage of revenues,

w stosunku do osiągniętych przychodów.

and you can see that we're at a 40-year high of 12.5 percent.

Jak widać, osiągnęliśmy rekordowe 12,5%.

Now, hooray if you're a shareholder,

Udziałowcy mogą krzyknąć "Hurra!",

but if you're the other side of that, and you're the average American worker,

ale przeciętny pracownik w USA

then you can see it's not such a good thing.

nie dostrzeże tu nic pozytywnego.

[Procent dochodów przeznaczonych na wynagrodzenia

["U.S. Share of Income Going to Labor vs. CEO-to-Worker Compensation Ratio"]

a różnica w pensjach pracowniczych i dyrektorskich]

Now, higher profit margins do not increase societal wealth.

Wyższe marże zysków nie dają wzrostu dobrobytu,

What they actually do is they exacerbate income inequality,

lecz zwiększają nierówności dochodowe.

and that's not a good thing.

To niedobrze.

But intuitively, that makes sense, right?

Tak na wyczucie to ma ręce i nogi, prawda?

Because if the top 10 percent of American families

Jeżeli 10% amerykańskich rodzin

own 90 percent of the stocks,

posiada 90% akcji,

as they take a greater share of corporate profits,

to zabierają większość zysku wypracowanego przez firmy,

then there's less wealth left for the rest of society.

i zostawiają mniej majątku dla reszty społeczeństwa.

Again, income inequality is not a good thing.

Nierówności dochodowe to niedobra rzecz.

This next chart, made by The Equality Trust,

Kolejny wykres, autorstwa The Equality Trust,

shows 21 countries from Austria to Japan to New Zealand.

przedstawia sytuację 21 krajów

od Austrii przez Japonię po Nową Zelandię.

On the horizontal axis is income inequality.

Pozioma oś wskazuje skalę nierówności w dochodach.

The further to the right you go, the greater the income inequality.

Im bardziej na prawo, tym ta różnica się zwiększa.

On the vertical axis are nine social and health metrics.

Pionowa oś wskazuje problemy społeczne i zdrowotne.

The more you go up that, the worse the problems are,

W tym przypadku im wyżej, tym gorzej.

and those metrics include life expectancy, teenage pregnancy, literacy,

Wskaźniki obejmują średnią długość życia, ryzyko ciąży nastolatek,

umiejętność czytania i pisania, swoboda przemieszczania i inne.

social mobility, just to name a few.

Now, those of you in the audience who are Americans may wonder,

Amerykanie zastanawiają się zapewne,

well, where does the United States rank?

gdzie w tym rankingu są Stany Zjednoczone?

Where does it lie on that chart?

Gdzie jesteśmy na tym wykresie?

And guess what?

Wiecie, co?

We're literally off the chart.

Jesteśmy dosłownie poza wykresem.

Yes, that's us,

Tak, to my,

with the greatest income inequality

z największymi różnicami zarobkowymi

and the greatest social problems, according to those metrics.

i największymi problemami społecznymi.

Now, here's a macro forecast that's easy to make,

Można przeprowadzić proste prognozy makroekonomiczne,

and that's, that gap between the wealthiest and the poorest,

by przewidzieć, że różnica między najbogatszymi i najbiedniejszymi

it will get closed.

zostanie zniwelowana.

History always does it.

W historii tak się zawsze dzieje.

It typically happens in one of three ways:

Dzieje się to zwykle w wyniku jednego z trzech wydarzeń:

either through revolution, higher taxes, or wars.

rewolucji, wzrostu podatków albo wojen.

None of those are on my bucket list.

Na żadną z nich nie mam ochoty.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, there's another way to do it,

Jest sposób, by to osiągnąć

and that's by increasing justness in corporate behavior,

przez wdrożenie uczciwych zachowań w przedsiębiorstwach.

but the way that we're operating right now,

Wadliwy model obecnego funkcjonowania,

that would require a tremendous change in behavior,

będzie wymagał ogromniej zmiany w zachowaniu.

and like an addict trying to kick a habit,

Podobnie jak przy wychodzeniu z nałogu,

the first step is to acknowledge that you have a problem.

musimy najpierw przyznać, że mamy problem.

And let me just say, this profits mania that we're on

Mania na punkcie zysków

is so deeply entrenched

jest tak mocno ugruntowana,

that we don't even realize how we're harming society.

że nie już dostrzegamy, jak krzywdzimy społeczeństwo.

Here's a small but startling example of exactly how we're doing that:

Oto drobny, ale wstrząsający przykład.

this chart shows corporate giving

Ten wykres przedstawia wkład korporacji w akcje dobroczynne

as a percentage of profits, not revenues, over the last 30 years.

a procent zysków, nie z dochodów,

z ostatnich 30 lat.

Juxtapose that to the earlier chart of corporate profit margins,

Zestawcie to z poprzednim wykresem marży zysków firm,

and I ask you, does that feel right?

a ja tylko zadam pytanie: czy to jest w porządku?

In all fairness, when I started writing this, I thought,

Przygotowując tę prelekcję pomyślałem:

"Oh wow, what does my company, what does Tudor do?"

"A co robi moja firma, co robi Tudor?".

And I realized we give one percent of corporate profits

Uzmysłowiłem sobie, że co roku przekazuję 1% zysków firmy

to charity every year.

na organizacje dobroczynne.

And I'm supposed to be a philanthropist.

I ja się mam za filantropa?

When I realized that, I literally wanted to throw up.

Kiedy sobie to uświadomiłem, miałem ochotę zwymiotować.

But the point is, this mania is so deeply entrenched

Sęk w tym, że ta mania jest tak zakorzeniona,

that well-intentioned people like myself don't even realize that we're part of it.

że nawet ludzie z dobrymi intencjami, nie wiedzą, że są jej częścią.

Now, we're not going to change corporate behavior

Nie zmienimy modelu zachowań w przedsiębiorstwach

by simply increasing corporate philanthropy or charitable contributions.

przez samą korporacyjną filantropię czy datki dobroczynne.

And oh, by the way, we've since quadrupled that,

Przy okazji - od tamtej pory dajemy cztery razy więcej.

but -- (Applause) -- Please.

(Brawa)

Dajcie spokój.

But we can do it by driving more just behavior.

Da się to jednak zrobić przez promowanie sprawiedliwego zachowania.

And one way to do it is actually trusting

Można na przykład zaufać systemowi,

the system that got us here in the first place,

który nas tutaj przywiódł, czyli wolnemu rynkowi.

and that's the free market system.

About a year ago, some friends of mine and I

Jakiś rok temu wraz z kolegami założyłem

started a not-for-profit called Just Capital.

fundację non-profit Just Capital.

Its mission is very simple:

Ma bardzo proste zadanie:

to help companies and corporations

pomagać firmom i korporacjom

learn how to operate in a more just fashion by using the public's input

w opracowaniu sprawiedliwego funkcjonowania

przez stosowanie publicznego udziału

to define exactly what the criteria are for just corporate behavior.

w określaniu kryteriów właściwych zachowań firm.

Now, right now, there's no widely accepted standard

Nie ma dziś ogólnie przyjętego standardu,

that a company or corporation can follow, and that's where Just Capital comes in,

którym firma czy korporacja może się kierować.

Tu wkracza Just Capital, który przez następne lata

because beginning this year and every year we'll be conducting a nationwide survey

będziemy przeprowadzać krajową ankietę

of a representative sample of 20,000 Americans

na reprezentatywnej grupie 20 000 Amerykanów,

to find out exactly what they think

by zbadać dokładnie, jakie ich zdaniem,

are the criteria for justness in corporate behavior.

są kryteria określające słuszne zachowania.

Now, this is a model that's going to start in the United States

Model, który będzie stosowany w USA,

but can be expanded anywhere around the globe,

można rozpowszechnić na cały świat.

and maybe we'll find out

Być może okaże się,

that the most important thing for the public

że najważniejsze jest tworzenie miejsc pracy,

is that we create living wage jobs, or make healthy products,

które zapewnią utrzymanie,

albo tworzenie zdrowych produktów

or help, not harm, the environment.

albo pomaganie, a nie szkodzenie środowisku.

At Just Capital, we don't know, and it's not for us to decide.

Nasza firma nie wie, co jest potrzebne i to nie my mamy decydować.

We're but messengers,

Jesteśmy jedynie posłańcami,

but we have 100 percent confidence and faith in the American public

ale mamy całkowitą pewność i wiarę, że amerykańskie społeczeństwo

to get it right.

da sobie z tym radę.

So we'll release the findings this September for the first time,

We wrześniu pierwszy raz opublikujemy nasze dane,

and then next year, we'll poll again,

a za rok znowu przeprowadzimy badanie.

and we'll take the additive step this time

Wtedy uczynimy dodatkowy krok

of ranking the 1,000 largest U.S. companies

i zrobimy ranking 1000 największych firm w USA,

from number one to number 1,000 and everything in between.

od numeru 1 po 1000.

We're calling it the Just Index,

Nazywamy to Indeksem Sprawiedliwości.

and remember, we're an independent not-for-profit with no bias,

Jesteśmy niezależni, bezstronni, nie działamy dla zysku

and we will be giving the American public a voice.

i damy społeczeństwu USA platformę do wyrażenia opinii.

And maybe over time, we'll find out that as people come to know

Być może za jakiś czas, kiedy ludzie dowiedzą się,

which companies are the most just,

które firmy są najsprawiedliwsze,

human and economic resources will be driven towards them,

zasoby ludzkie i ekonomiczne zaczną do się nich garnąć,

and they'll become the most prosperous

tym samym zwiększając ich zyski

and help our country be the most prosperous.

i zysk dla całego kraju.

Now, capitalism has been responsible for every major innovation

Kapitalizm przyczynił się do najważniejszych innowacji,

that's made this world a more inspiring and wonderful place to live in.

dzięki którym świat jest inspirujący i wspaniały.

Capitalism has to be based on justice.

Kapitalizm musi opierać się o zasadę sprawiedliwości

It has to be, and now more than ever,

i szczególnie dzisiaj, gdy spogląda się

with economic divisions growing wider every day.

na rosnące każdego dnia podziały ekonomiczne.

It's estimated that 47 percent of American workers

Oblicza się, że 47% pracowników w USA

can be displaced in the next 20 years.

może stracić pracę przez następne 20 lat.

I'm not against progress.

Nie jestem przeciwnikiem postępu.

I want the driverless car and the jet pack just like everyone else.

Też chcę mieć samojezdny samochód i plecak odrzutowy.

But I'm pleading for recognition that with increased wealth and profits

Ale apeluję o przyjęcie zasady,

że w parze ze wzrostem bogactwa i zysków,

has to come greater corporate social responsibility.

musi iść

większa odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw.

"If justice is removed," said Adam Smith, the father of capitalism,

Adam Smith ojciec kapitalizmu powiedział:

"Jeśli zapomnimy o sprawiedliwości

"the great, the immense fabric of human society must in a moment

wspaniała i ogromna struktura społeczeństwa,

w jednej chwili rozpadnie się na atomy".

crumble into atoms."

Now, when I was young, and there was a problem,

Kiedy byłem mały i pojawiał się jakiś problem,

my mama used to always sigh and shake her head and say,

mama zwykła wzdychać, kręcąc głową:

"Have mercy, have mercy."

"Trochę litości, trochę litości."

Now's not the time for us, for the rest of us to show them mercy.

To nie pora na okazywanie nikomu litości.

The time is now for us to show them fairness,

Nadszedł czas, by pokazać uczciwość.

and we can do that, you and I,

Możemy to zrobić, ja i wy,

by starting where we work, in the businesses that we operate in.

zaczynając od naszych miejsc pracy.

And when we put justness on par with profits,

Jeśli potraktujemy uczciwość na równi z zyskiem,

we'll get the most wonderful thing in all the world.

osiągniemy najpiękniejszą rzecz na świecie.

We'll take back our humanity.

Odzyskamy nasze człowieczeństwo.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)