Geoffrey West: The surprising math of cities and corporations

Geoffrey West: Şehirlerin ve şirketlerin şaşırtıcı matematiği

Çeviri: Burak Ozdemir Gözden geçirme: osman oguz ahsen

Cities are the crucible of civilization.

Şehirler uygarlıkların aynı potada eridiği merkezlerdir.

They have been expanding,

Şehirler büyümekteler,

urbanization has been expanding,

kentleşme, son 200 yıldır

at an exponential rate in the last 200 years

katlanarak artıyor,

so that by the second part of this century,

böylelikle, bu yüzyılın ikinci yarısında

the planet will be completely dominated

dünyaya tamamen şehirler hakim

by cities.

olacak.

Cities are the origins of global warming,

Şehirler küresel ısınmanın kaynağıdır

impact on the environment,

çevreyi, sağlığı, kirliliği,

health, pollution, disease,

hastalıkları, finans ve

finance,

ekonomiyi,

economies, energy --

enerjiyi etkiler.

they're all problems

Bunlar şehirleşmeden

that are confronted by having cities.

dolayı karşılaşılan sorunlardır.

That's where all these problems come from.

Bütün bu sorunların çıkış noktası budur.

And the tsunami of problems that we feel we're facing

Ve sürdürülebilirlik ile ilgili olarak karşılaştığımız

in terms of sustainability questions

büyüyerek artan problemler

are actually a reflection

aslında kentleşmenin

of the exponential increase

bütün dünyada katlanarak artmasının

in urbanization across the planet.

bir yansımasıdır.

Here's some numbers.

İşte bazı rakamlar.

Two hundred years ago, the United States

200 yıl önce, ABD de

was less than a few percent urbanized.

şehirleşme oranı çok düşüktü.

It's now more than 82 percent.

Şimdi yüzde 82' den fazla.

The planet has crossed the halfway mark a few years ago.

Gezegenimiz, son birkaç yılda bu yolun yarısını katetti.

China's building 300 new cities

Gelecek 20 yıl içinde Çin

in the next 20 years.

300 yeni şehir kurucak.

Now listen to this:

Şimdi şunu dinleyin:

Every week for the foreseeable future,

Tahminlere göre 2050 yılına kadar

until 2050,

her hafta,

every week more than a million people

bir milyondan daha fazla kişi

are being added to our cities.

şehirlerimize eklenecek.

This is going to affect everything.

Bu her şeyi etkileyecek.

Everybody in this room, if you stay alive,

Burada bulunan herkes, eğer yaşıyacak olursa,

is going to be affected

şehirlerde meydana gelen

by what's happening in cities

bu olağanüstü olaydan

in this extraordinary phenomenon.

etkilenecek.

However, cities,

Ancak şehirler,

despite having this negative aspect to them,

sahip oldukları kötü yönlere rağmen,

are also the solution.

aynı zamanda çözümdürler.

Because cities are the vacuum cleaners and the magnets

Çünkü şehirler, adeta mıknatıs ve vakum gibi yaratıcı

that have sucked up creative people,

kişi ve fikirleri, yenilikleri,

creating ideas, innovation,

sermaye ve bunun gibileri kendine

wealth and so on.

kendilerine çekerler.

So we have this kind of dual nature.

Böyle ikili bir doğası vardır.

And so there's an urgent need

Bu da gösteriyor ki acilen

for a scientific theory of cities.

bilimsel bir şehir teorisine ihtiyaç var.

Now these are my comrades in arms.

İşte bunlar benim yoldaşlarım.

This work has been done with an extraordinary group of people,

Bu çalışma, olağanüstü bir grup insan tarafından yapıldı,

and they've done all the work,

ve bütün çalışmayı onlar yaptılar,

and I'm the great bullshitter

ve bende hepsini bir araya getirmeye

that tries to bring it all together.

çalışıp hazıra konan kişiyim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So here's the problem: This is what we all want.

Sorun şu ki: hepimiz aynı şeyi istiyoruz.

The 10 billion people on the planet in 2050

2050 yılında gezegendeki 10 milyar insan

want to live in places like this,

böyle bir yerde yaşamayı,

having things like this,

böyle şeylere sahip olmayı,

doing things like this,

böyle şeyler yapmayı,

with economies that are growing like this,

böyle gelişen bir ekonomiyi isteyecekler,

not realizing that entropy

düzensizliğe sebep olan

produces things like this,

bunun gibi şeyleri farketmeksizin,

this, this

ve bu,

and this.

ve bu gibi.

And the question is:

Sorumuz şu:

Is that what Edinburgh and London and New York

Edinburgh, Londra ve New York 2050 yılında

are going to look like in 2050,

böyle mi görünecek?

or is it going to be this?

yoksa böyle mi?

That's the question.

İşte soru bu.

I must say, many of the indicators

Söylemeliyim ki göstergeler

look like this is what it's going to look like,

böyle görüneceğini söylüyor,

but let's talk about it.

fakat hadi bunun üzerine konuşalım.

So my provocative statement

Pekala, benim provakatif açıklamam

is that we desperately need a serious scientific theory of cities.

ciddi bir bilimsel şehir teorisine çaresizce ihtiyacımız olduğudur.

And scientific theory means quantifiable --

Bilimsel teori, ölçülebilirdir ve öngörülebilir

relying on underlying generic principles

yapılar tarafından şekillendirilebilen,

that can be made into a predictive framework.

belli başlı prensiplere dayanır.

That's the quest.

İşte araştırma bu.

Is that conceivable?

Akla uygun mu?

Are there universal laws?

Evrensel kanunlar var mı?

So here's two questions

Bu sorunu düşündüğümde

that I have in my head when I think about this problem.

aklıma gelen iki soru şunlar.

The first is:

İlki:

Are cities part of biology?

Şehirler biyolojinin bir parçası mı?

Is London a great big whale?

Londra çok büyük bir balina mı?

Is Edinburgh a horse?

Edinburgh bir at mı?

Is Microsoft a great big anthill?

Microsoft çok büyük bir karınca yuvası mı?

What do we learn from that?

Bundan ne öğreniyoruz?

We use them metaphorically --

Bunları mecazi olarak kullanıyoruz

the DNA of a company, the metabolism of a city, and so on --

bir şirketin DNA' sı, bir şehrin metabolizması, ve benzeri

is that just bullshit, metaphorical bullshit,

Bu sadece metaforik bir saçmalık mı?

or is there serious substance to it?

yoksa gerçekliği var mı?

And if that is the case,

Eğer mesele buysa,

how come that it's very hard to kill a city?

nasıl olur da bir şehri yok etmek bu kadar zor olur?

You could drop an atom bomb on a city,

Şehre bir atom bombası bırakabilirdiniz

and 30 years later it's surviving.

ve 30 yıl sonra canlanır.

Very few cities fail.

Çok az şehir başarısız olur.

All companies die, all companies.

Bütün şirketler ölür, bütün şirketler.

And if you have a serious theory, you should be able to predict

Eğer ciddi bir teoriniz varsa, Google' in ne zaman iflas edeceğini

when Google is going to go bust.

tahmin edebilmelisiniz.

So is that just another version

Öyleyse bu, bunun

of this?

farklı bir versiyonu mu?

Well we understand this very well.

Pekala bunu çok iyi anladık.

That is, you ask any generic question about this --

Yani, bu konuda herhangi bir soru sorarsanız,

how many trees of a given size,

belirli bir ölçüde ne kadar ağaç olduğu,

how many branches of a given size does a tree have,

bir ağacın belirli ölçüde ne kadar dalı olduğu,

how many leaves,

ne kadar yaprağı,

what is the energy flowing through each branch,

her bir dalın enerji akışının ne olduğu,

what is the size of the canopy,

saçaklarının ölçüsü,

what is its growth, what is its mortality?

büyüme ve ölüm oranının ne olduğu?

We have a mathematical framework

Elimizde bütün bu sorulara

based on generic universal principles

cevap verebilecek genel evrensel prensiplere

that can answer those questions.

dayanan bir matematiksel yapı var.

And the idea is can we do the same for this?

Düşünce şu ki, bunun içinde aynısı yapabilir miyiz?

So the route in is recognizing

Bu yöntem

one of the most extraordinary things about life,

hayat hakkındaki ölçeklenebilir,

is that it is scalable,

olağanüstü çeşitliliğe

it works over an extraordinary range.

uyarlanabilir.

This is just a tiny range actually:

Aslında bu küçük oranda bir çeşitlilik

It's us mammals;

biz memeliler

we're one of these.

bunlardan biriyiz.

The same principles, the same dynamics,

Aynı prensipler, aynı dinamikler

the same organization is at work

aynı örgütlenme bütün bunlar için

in all of these, including us,

iş başında, biz dahil olmak üzere,

and it can scale over a range of 100 million in size.

ve büyüklük olarak 100 milyon kat çeşitlilikte bile bu görülebilir.

And that is one of the main reasons

Ve bu, hayatın esnek ve güçlü olmasının

life is so resilient and robust --

önemli sebeplerinden bir tanesi --

scalability.

ölçeklenebilirlik.

We're going to discuss that in a moment more.

Bunu az sonra biraz daha tartışacağız

But you know, at a local level,

Biliyorsunuz ki, belirli oranda

you scale; everybody in this room is scaled.

ölçülebilirsiniz, burdaki herkes ölçülebilir.

That's called growth.

Buna gelişme deniyor.

Here's how you grew.

İşte nasıl geliştiğimize bir bakalım.

Rat, that's a rat -- could have been you.

Fare, bu bir fare --siz olabilirdiniz.

We're all pretty much the same.

Hepimiz hemen hemen aynıyız.

And you see, you're very familiar with this.

Görüyorsunuz, bununla epey benzersiniz.

You grow very quickly and then you stop.

Çabuk gelişiyorsunuz sonra duruyorsunuz.

And that line there

Oradaki çizgi

is a prediction from the same theory,

aynı prensiplere bağlı, ormanı

based on the same principles,

tanımlayan, aynı teoriden

that describes that forest.

çıkarım yapılmış bir tahmin.

And here it is for the growth of a rat,

Ve bu da bir farenin gelişimi için.

and those points on there are data points.

Şu noktalar veri noktaları.

This is just the weight versus the age.

Bu sadece yaşa göre ağırlık değişimi.

And you see, it stops growing.

Gördüğünüz gibi gelişimi duruyor.

Very, very good for biology --

Biyoloji için çok, çok iyi

also one of the reasons for its great resilience.

ayrıca büyük esneklik için sebeplerden biri.

Very, very bad

Mevcut örneğimizde

for economies and companies and cities

ekonomiler, şirketler ve şehirler için

in our present paradigm.

çok, çok kötü.

This is what we believe.

Bu bizim inandığımız şeydir.

This is what our whole economy

Bu bütün ekonomimizin

is thrusting upon us,

bizi zorladığı şeydir,

particularly illustrated in that left-hand corner:

sol köşedeki grafikte gösterildiği şekilde;

hockey sticks.

hokey sopaları

This is a bunch of software companies --

Bu bir grup yazılım şirketi --

and what it is is their revenue versus their age --

ve gördüğümüz ise yıllara göre ciroları --

all zooming away,

hepsi devamlı olarak artış eğiliminde,

and everybody making millions and billions of dollars.

ve herkes milyonlarca ve milyarlarca dolar kazanıyor.

Okay, so how do we understand this?

Tamam, peki öyleyse bunu nasıl anlayacağız?

So let's first talk about biology.

Öyleyse önce biyolojiden bahsedelim.

This is explicitly showing you

Bu size açıkca,

how things scale,

her şeyin nasıl ölçülebildiğini gösteriyor,

and this is a truly remarkable graph.

ve bu gerçekten kayda değer bir grafik.

What is plotted here is metabolic rate --

Burada çizilen metobolik oranlardır --

how much energy you need per day to stay alive --

Yaşamak için her gün ne kadar enerjiye ihtiyaç duyduğunuzu gösterir

versus your weight, your mass,

ve bunu ağırlığınızla, kütlenizle karşılaştırır,

for all of us bunch of organisms.

hepimiz için, bütün organizmalar için.

And it's plotted in this funny way by going up by factors of 10,

ve bu garip bir biçimde 10'un katları şeklinde artarak çizildi,

otherwise you couldn't get everything on the graph.

yoksa bütün herşeyi bu grafikte göremezdiniz.

And what you see if you plot it

Eğer grafiği bu şekilde

in this slightly curious way

tuhaf çizersek göreceğimiz şey,

is that everybody lies on the same line.

herkesin aynı çizgi üzerinde yer aldığıdır.

Despite the fact that this is the most complex and diverse system

Bunun evrendeki en karışık ve çok türlü sistem

in the universe,

olmasına rağmen

there's an extraordinary simplicity

bu grafikle ifade edildiği gibi

being expressed by this.

olağanüstü bir sadelik söz konusudur.

It's particularly astonishing

Bu özellikle şaşırtıcı,

because each one of these organisms,

çünkü sistemdeki her bir organizma,

each subsystem, each cell type, each gene,

her bir alt sistem, her bir hücre tipi, her bir gen

has evolved in its own unique environmental niche

kendine has çevresel koşullarında,

with its own unique history.

kendine has tarihi ile evrimleşti.

And yet, despite all of that Darwinian evolution

Ve yine de, bütün bu Darwinci evrime

and natural selection,

ve doğal seleksiyona karşılık,

they've been constrained to lie on a line.

bir çizgi üzerinde sıralanmaya zorlandılar.

Something else is going on.

Burada başka bir şey söz konusu.

Before I talk about that,

Bundan bahsetmeden önce,

I've written down at the bottom there

grafiğin altına yazdığım

the slope of this curve, this straight line.

bu düz çizginin eğimidir.

It's three-quarters, roughly,

Bu yaklaşık 0.75,

which is less than one -- and we call that sublinear.

yani 1'den küçük -- ve buna alt doğrusal diyoruz.

And here's the point of that.

Ve bunun anlamı ise,

It says that, if it were linear,

eğer çizgi doğrusal olsaydı,

the steepest slope,

yani dik çizginin eğimi,

then doubling the size

o zaman bu değeri iki katına çıkarmak için

you would require double the amount of energy.

iki kat daha fazla enerjiye ihtiyaç duyacaktınız.

But it's sublinear, and what that translates into

Ama bu bir alt doğrusal fonksiyon, ve bunun anlamı

is that, if you double the size of the organism,

ise eğer organizmanın boyutunu iki katına çıkarırsanız,

you actually only need 75 percent more energy.

sadece 75% daha fazla enerjiye ihtiyaç duyacaksınız demektir.

So a wonderful thing about all of biology

Bütün bu biyolojinin harika tarafı,

is that it expresses an extraordinary economy of scale.

aynı zamanda olağanüstü bir ölçek ekonomisini yansıtmasıdır.

The bigger you are systematically,

Sistematik olarak daha fazla büyümeniz demek,

according to very well-defined rules,

çok iyi tanımlanmış kurallar çerçevesinde,

less energy per capita.

kişi başına daha az enerji demektir.

Now any physiological variable you can think of,

Aklınıza gelen herhangi bie fizyolojik değişken,

any life history event you can think of,

ya da herhangi bir tarihsel olay olsun,

if you plot it this way, looks like this.

eğer bu şekilde grafiğe dökerseniz, bu sonucu elde edersiniz.

There is an extraordinary regularity.

Burada sıradışı bir düzenlilik var.

So you tell me the size of a mammal,

Siz bana bir memelinin boyutlarını söylerseniz,

I can tell you at the 90 percent level everything about it

ben de size yüzde doksan doğruluk payı ile

in terms of its physiology, life history, etc.

fizyolojik, tarihsel gelişim vb. konularda her şeyi söyleyebilirim.

And the reason for this is because of networks.

Ve bunun sebebi ise ağ örgüleridir.

All of life is controlled by networks --

Bütün hayat bu ağ örgüleri ile kontrol edilir --

from the intracellular through the multicellular

hücre içinden, hücre sistemlerine

through the ecosystem level.

ve ekosistem seviyelerine kadar.

And you're very familiar with these networks.

Ve bu ağ örgüleri size çok aşinadır.

That's a little thing that lives inside an elephant.

Bu bir filin içinde yaşayan küçük varlıktır.

And here's the summary of what I'm saying.

Ve işte söylediklerimin bir özeti.

If you take those networks,

Bu ağ örgülerini alırsanız,

this idea of networks,

bu ağ örgüleri düşüncesini,

and you apply universal principles,

ve bütün bu hesaplanabilen

mathematizable, universal principles,

evrensel ilkelere

all of these scalings

bütün bu ölçümleri uygularsanız

and all of these constraints follow,

ve bütün bu sınırlamalar

including the description of the forest,

ormanın tanımını,

the description of your circulatory system,

dolaşım sisteminizin tanımını,

the description within cells.

hücrelerin iç yapısının tanımını belirler.

One of the things I did not stress in that introduction

Bu takdimde bahsetmediğim konulardan biri de,

was that, systematically, the pace of life

siz büyüdükçe, sistematik olarak

decreases as you get bigger.

hayatın hızı da yavaşlar.

Heart rates are slower; you live longer;

Kalp atışları yavaşlar, daha uzun yaşarsınız;

diffusion of oxygen and resources

hücre zarından geçen oksijen ve

across membranes is slower, etc.

diğer kaynakların akışı yavaşlar, vs.

The question is: Is any of this true

Sorumuz ise, bunların herhangi biri

for cities and companies?

şehirler ve şirketler için doğru mudur?

So is London a scaled up Birmingham,

Londra, Birmingham'ın daha büyük ölçekli versiyonu mudur,

which is a scaled up Brighton, etc., etc.?

ki o da Brighton'un daha büyük ölçekli versiyonu, vs. vs.?

Is New York a scaled up San Francisco,

New York, San Fransisco'nun daha nüyük ölçekli versiyonu mudur,

which is a scaled up Santa Fe?

ki o da Santa Fe'nin daha büyük ölçekli versiyonu olsun?

Don't know. We will discuss that.

Bilmiyoruz, bunu tartışacağız.

But they are networks,

Ama bütün bunlar ağ örgüleridir,

and the most important network of cities

ve şehirlerin en önemli ağ örgüleri is

is you.

sizsiniz.

Cities are just a physical manifestation

Şehirler yalnızca sizin etkileşimlerinizin

of your interactions,

ve bizim etkileşimlerimizin,

our interactions,

ve bireylerin gruplaşması ve kümeleşmesinin

and the clustering and grouping of individuals.

bir tezahürüdür.

Here's just a symbolic picture of that.

İşte bu, bu tanımların sembolik bir resmidir.

And here's scaling of cities.

Ve işte şehirlerin ölçeklemesi.

This shows that in this very simple example,

Bu çok basit örneklemede

which happens to be a mundane example

olağan bir konuyu ele aldık.

of number of petrol stations

Burada benzin istasyonlarının

as a function of size --

şehrin büyüklüğüne göre grafiği var,

plotted in the same way as the biology --

biyolojik grafik ile aynı yöntem kullanıldı

you see exactly the same kind of thing.

ve tamamen aynı sonucu görebilirsiniz.

There is a scaling.

Burada bir ölçekleme var.

That is that the number of petrol stations in the city

Siz bana şehrin büyüklüğünü söylerseniz

is now given to you

bu şekilde şehirdeki

when you tell me its size.

benzin istasyonlarının sayısını bulabiliriz.

The slope of that is less than linear.

Eğim, lineerden daha az.

There is an economy of scale.

Burada bir ölçek ekonomisi var.

Less petrol stations per capita the bigger you are -- not surprising.

Siz büyüdükçe birim başına düşen daha az benzin istasyonu -- hiç de şaşırtıcı değil.

But here's what's surprising.

İşte şaşırtıcı olan şey.

It scales in the same way everywhere.

Aynı şekilde heryerde bu ölçekleme geçerlidir.

This is just European countries,

Bu sadece Avrupa ülekeleri içindi,

but you do it in Japan or China or Colombia,

ama bunun Japonya, Çin yada Kolombiya'ya uygularsanız,

always the same

aynı ölçek ekonomsi ile

with the same kind of economy of scale

aynı derecede

to the same degree.

yine aynı sonucu alırsınız.

And any infrastructure you look at --

Ve göreceğiniz herhangi bir yapı --

whether it's the length of roads, length of electrical lines --

ister yolların uzunluğu olsun, isterse elektrik hatlarının uzunluğu --

anything you look at

göreceğiniz her şeyde

has the same economy of scale scaling in the same way.

aynı ölçek ekonomisini aynı şekilde görebilirsiniz.

It's an integrated system

Bu bütün planlamaya rağmen

that has evolved despite all the planning and so on.

evrimleşmiş bütünleşik bir sistem.

But even more surprising

Fakat daha şaşırtıcı olanı ise

is if you look at socio-economic quantities,

eğer sosyo ekonomik verilere bakarsanız

quantities that have no analog in biology,

ki bunların biyolojide herhangi bir karşılığı yoktur,

that have evolved when we started forming communities

bunlar 8 ile 10 bin yıl önce biz

eight to 10,000 years ago.

ilk toplumları oluşturduğumuzda gelişmeye başlamıştı.

The top one is wages as a function of size

Üstteki grafik, maaşın büyüklüğe göre fonksiyonu,

plotted in the same way.

ve aynı şekilde çizilmiş.

And the bottom one is you lot --

Alttaki grafik ise

super-creatives plotted in the same way.

süper yaratıcı insanların sayısının fonksiyonu yine aynı şekilde çizilmiş.

And what you see

Ve burada gördüğümüz ise,

is a scaling phenomenon.

bir ölçekleme olgusu.

But most important in this,

Ama daha da önemlisi,

the exponent, the analog to that three-quarters

buradaki metabolik oran olan

for the metabolic rate,

0,75 oranına benzer katsayı

is bigger than one -- it's about 1.15 to 1.2.

"1" den fazla ve yaklaşık 1.15 - 1.2 arasında.

Here it is,

İşte böylece, biyolojinin tersi olarak

which says that the bigger you are

daha çok büyüdkçe,

the more you have per capita, unlike biology --

birim başına daha fazla elde edersiniz,

higher wages, more super-creative people per capita as you get bigger,

büyüdükçe daha fazla maaş, daha fazla yaratıcı insan,

more patents per capita, more crime per capita.

daha fazla patent, daha fazla suç.

And we've looked at everything:

Ve her şeye bakmamız gerekiyor:

more AIDS cases, flu, etc.

Daha fazla AIDS vakası, grip vb.

And here, they're all plotted together.

Ve işte burada hepsi beraber çizildi.

Just to show you what we plotted,

Ne çizdiğimizi gösterirsek eğer,

here is income, GDP --

burada göreceğiniz, GSMH --

GDP of the city --

şehrin GSMH'sı

crime and patents all on one graph.

suç ve patentler hepsi aynı grafikte gösterilmiştir.

And you can see, they all follow the same line.

Ve göreceğiniz gibi, hepsi aynı çizgiyi takip etmekte.

And here's the statement.

Ve işte bunun açıklaması.

If you double the size of a city from 100,000 to 200,000,

Eğer bir şehrin büyüklüğünü iki katlayıp, 100 milyondan 200 milyona çıkarırsanız

from a million to two million, 10 to 20 million,

yada 1 milyondan 2 milyona, veya 10 milyondan 20 milyona,

it doesn't matter,

hiç fark etmez.

then systematically

Sistematik olarak

you get a 15 percent increase

maaşlarda, mal varlığında,

in wages, wealth, number of AIDS cases,

AIDS vakalarında,

number of police,

polis sayısında, düşünebileceğiniz her şeyde

anything you can think of.

yüzde 15 artış olur.

It goes up by 15 percent,

Yüzde 15 artış

and you have a 15 percent savings

ve yapılarda

on the infrastructure.

yüzde 15 tasarrufunuz olur.

This, no doubt, is the reason

Bu sonuç, kesinlikle neden her hafta

why a million people a week are gathering in cities.

1 milyon insanın daha şehirlerde toplandığının nedenidir.

Because they think that all those wonderful things --

Çünkü onlar, bütün bu güzel şeyleri düşünür;

like creative people, wealth, income --

yaratıcı insanlar, mal varlığı, gelir artışı --

is what attracts them,

onları bunlar çeker,

forgetting about the ugly and the bad.

ama kötü ve çirkin şeyleri görmezden gelirler.

What is the reason for this?

Peki bunun nedeni nedir?

Well I don't have time to tell you about all the mathematics,

Açıkcası işin bütün matematiğini anlatacak kadar vaktim yok,

but underlying this is the social networks,

ama bunun altında yatan sosyal ağ örgüleridir,

because this is a universal phenomenon.

çünkü bu bir evrensel olgudur.

This 15 percent rule

Bu yüzde 15 kuralı,

is true

doğrudur.

no matter where you are on the planet --

Gezegende nereye giderseniz gidin,

Japan, Chile,

ister Japonya, ister Şili,

Portugal, Scotland, doesn't matter.

ister Portekiz yada İskoçya hiç farketmez.

Always, all the data shows it's the same,

Şehirlerin biribirinden bağımsız geliştiğini düşünsek de

despite the fact that these cities have evolved independently.

her zaman bütün datalar aynı sonucu gösterir.

Something universal is going on.

Burada evrensel bir şeyler var.

The universality, to repeat, is us --

Tekrar edecek olursak bu evrensellik bizleriz,

that we are the city.

bizlerin şehiri oluşturması.

And it is our interactions and the clustering of those interactions.

Ve bizlerin etkileşimleri ve bu etkileşimlerin kümeleşmeleri.

So there it is, I've said it again.

İşte yeniden söylüyorum.

So if it is those networks and their mathematical structure,

ALt lineer eğimi olan biyolojik grafiğin tersine

unlike biology, which had sublinear scaling,

ölçek ekonomisinin ağ örgüsü

economies of scale,

ve matematiksel yapısına göre,

you had the slowing of the pace of life

siz büyüdükçe,

as you get bigger.

hayatın hızı da yavaşlıyor.

If it's social networks with super-linear scaling --

Eğer sosyal ağların üst lineer eğimi üzerinden konuşursak,

more per capita --

birim başına daha fazla demektir,

then the theory says

teori der ki;

that you increase the pace of life.

hayatın hızı artar.

The bigger you are, life gets faster.

Siz büyüdükçe yaşam da hızlanır.

On the left is the heart rate showing biology.

Soldaki grafik biyolojiye örnek ve kal atış fonksiyonu.

On the right is the speed of walking

Sağdaki artan grafik ise

in a bunch of European cities,

bir grup Avrupa şehrinde ölçülen

showing that increase.

yürüyüş hızı.

Lastly, I want to talk about growth.

Son olarak, büyümeden bahsetmek istiyorum.

This is what we had in biology, just to repeat.

Tekrar edecek olursak, bu bizim biyolojiden sahip olduğumuz şeydir.

Economies of scale

Ölçek ekonomisi

gave rise to this sigmoidal behavior.

bu sigmoidal davranışa artış sağlamaktadır.

You grow fast and then stop --

Hızlı büyüyüoruz ve sonra duraklıyoruz --

part of our resilience.

bu bizim esnekliğimizin bir parçasıdır.

That would be bad for economies and cities.

Bu ekonomiler ve şehirler için kötü olurdu.

And indeed, one of the wonderful things about the theory

Ama tabi ki bu teorinin en güzel taraflarından bir tanesi de

is that if you have super-linear scaling

üst-lineer bir eğime sahip olması

from wealth creation and innovation,

Mal varlığından, yeniliklere,

then indeed you get, from the same theory,

bu teori ile artan bir grafik

a beautiful rising exponential curve -- lovely.

elde ederiz, gerçekten çok güzel.

And in fact, if you compare it to data,

Ve gerçete, eğer datayı

it fits very well

şehirlerin ve ekonomilerin gelişimi ile karşılaştırırsanız

with the development of cities and economies.

çok iyi uyum sağladığını görürsünüz.

But it has a terrible catch,

Ama burada bir bit yeniği var,

and the catch

ve buna göre,

is that this system is destined to collapse.

sistemin kaderinde çöküş var.

And it's destined to collapse for many reasons --

Ve çok sayıda nedenden dolayı bu çöküş yaşanacak --

kind of Malthusian reasons -- that you run out of resources.

Malthusvari yaklaşımlar gibi, kaynakların tükenmesi.

And how do you avoid that? Well we've done it before.

Peki bundan nasıl kaçınacağız? Aslında bunu daha önce yapmıştık.

What we do is,

Yaptığımız şey,

as we grow and we approach the collapse,

büyüyoruz ve çöküşe ulaşıyoruz,

a major innovation takes place

çok önemli bir yenilik ortaya çıkıyor

and we start over again,

ve yeni baştan başlıyoruz,

and we start over again as we approach the next one, and so on.

bir sonrakine ulaşana kadar yeni baştan başlıyoruz ve bu böyle gidiyor.

So there's this continuous cycle of innovation

Öyleyse burada büyümeyi sağlayan

that is necessary

ve çöküşü önlemek için gerekli

in order to sustain growth and avoid collapse.

sonsuz bir yenilik silsilesi var.

The catch, however, to this

Buradaki bit yeniği ise

is that you have to innovate

her seferinde daha fazla ve daha fazla

faster and faster and faster.

yenilik yapmanız gerekir.

So the image

Görünen o ki,

is that we're not only on a treadmill that's going faster,

biz sadece devamlı hızlanan bir koşu bandı üzerinde değiliz,

but we have to change the treadmill faster and faster.

aynı zamanda koşu bandını da her seferinde daha hızlı değiştirmemiz gerekir.

We have to accelerate on a continuous basis.

Sürekli olarak hızlanmamız gerekir.

And the question is: Can we, as socio-economic beings,

Ve şu soruyu sormamız gerekir: Biz, bir sosyo-ekeonomik varlık olarak

avoid a heart attack?

nasıl kalp krizinden sakınabiliriz?

So lastly, I'm going to finish up in this last minute or two

Son olarak, bu konuyu son 1-2 dakika içinde

asking about companies.

şirketler açısından değerlendirerek kapatacağız.

See companies, they scale.

İşte şirketler, ölçekleniyor.

The top one, in fact, is Walmart on the right.

Üst sağdaki aslında Walmart.

It's the same plot.

Aynı çizim.

This happens to be income and assets

Burada gösterilen gelirler ve varlıkların,

versus the size of the company as denoted by its number of employees.

şirketin büyüklüğüne göre göstergesi, ki burada şirket çalışan sayısı alınmıştır.

We could use sales, anything you like.

Satışları yada istediğiniz herhangi birşeyi kullanabilirdik.

There it is: after some little fluctuations at the beginning,

İşte burada görüleceği gibi, başta bazı dalgalanmalardan sonra,

when companies are innovating,

şirketler yenilikçi yaklaşımlardan sonra

they scale beautifully.

güzel bir şekilde ölçeklenirler.

And we've looked at 23,000 companies

Ve söyleyebilirm ki

in the United States, may I say.

Birleşik Devletlerde 23.000 şirketi inceledik.

And I'm only showing you a little bit of this.

Ve size sadece bunun küçük bir kısmını gösteriyorum.

What is astonishing about companies

Şirketler hakkında şaşırtıcı olan ise,

is that they scale sublinearly

biyoloji gibi

like biology,

alt-lineer bir eğime sahip olmaları.

indicating that they're dominated,

Şirketlerin yenilik ve fikirler gibi

not by super-linear

üst-lineer eğime

innovation and ideas;

bağlı olmadığını belirtirsek

they become dominated

ölçek ekonomisine

by economies of scale.

bağlı olduğunu görürüz.

In that interpretation,

Bu yorumu

by bureaucracy and administration,

bürokrasi ve idare ile yaptıklarını

and they do it beautifully, may I say.

ve çok güzel başardıklarını söyleyebilirim.

So if you tell me the size of some company, some small company,

Öyleyse, bana bir şirketin, küçük bir şirketin, büyüklüğünü söylerseniz,

I could have predicted the size of Walmart.

Walmart'ın büyüklüğünü tahmin edebilirim.

If it has this sublinear scaling,

Teori diyor ki,

the theory says

eğer alt-lineer eğime sahipse

we should have sigmoidal growth.

o zaman sigmoidal bir büyümeye sahip oluruz.

There's Walmart. Doesn't look very sigmoidal.

İşte bu Walmart. Pekte sigmoidal görünmüyor.

That's what we like, hockey sticks.

Bu daha çok hokey sopalarına benziyor.

But you notice, I've cheated,

Ama farketmişsinizdir, burada hile yaptım,

because I've only gone up to '94.

çünkü sadece 1994 yılına kadar gittim.

Let's go up to 2008.

Hadi 2008 yılına bakalım.

That red line is from the theory.

Buradaki kırmızı çizgi teoriden gelmekte.

So if I'd have done this in 1994,

Öyleyse, bunu 1994'te yapsaydım,

I could have predicted what Walmart would be now.

şuan Walmart'ın ne durumda olacağını tahmin edebilirdim.

And then this is repeated

Ve bu bütün şirketler için

across the entire spectrum of companies.

tekrarlanıyor.

There they are. That's 23,000 companies.

İşte burada. Bu 23.000 şirket.

They all start looking like hockey sticks,

Hepsi başlarken hokey sopaları gibiydiler,

they all bend over,

daha sonra hepsi eğilmeye başladılar,

and they all die like you and me.

ve hepsi ölürler sizin ve benim gibi.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)