What if a single human right could change the world? | Kristen Wenz

So, when I was 14,

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Merve Kılıç

14 yaşındayken

my family was in the process of adopting my little brothers from Ethiopia.

ailem Etiyopyalı küçük kardeşlerimi evlat edinme sürecindeydi.

And one day my mom asked,

Bir gün annem sordu:

"What day should we put for their birthday?"

''Doğum günleri hangi gün olsun?''

"Uh, the day they were born, obviously?"

''Doğdukları gün, tabii ki?''

Ridiculous question.

Çok saçma bir soru.

And then my mom said,

Sonra annem dedi ki,

"Well, Kristen,

''Bak, Kristen,

neither of your little brothers have a birth certificate,

iki kardeşinin de doğum belgesi yok,

so how do you suggest we find out when that was?"

doğum günlerini nasıl bulabiliriz?''

Mind blown.

Aklım almadı.

Now, 20 years later, I'm still working on it,

20 yıl geçti ve hâlâ bunun üzerinde çalışıyorum;

except instead of trying to solve the mystery

fark şu ki kardeşlerimin doğum belgeleri gizemini çözmek yerine

of my brothers' missing birth certificates,

I try to solve this problem globally.

bu sorunu küresel olarak ele alıyorum.

So what do birth certificates have to do with international development?

Doğum belgesinin uluslararası gelişimle ilgisi ne peki?

To answer that, we have to look back at the original development agenda,

Bunu cevaplamak için asıl gelişim konusuna dönmemiz lazım,

the human rights agenda.

insan hakları konusuna.

So in 1948, the Universal Declaration of Human Rights,

1948'de, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nde

for the first time,

ilk defa tüm dünyada herkes için geçerli

set a shared vision of basic human rights and dignities

temel insan hak ve onurları belirlendi:

that apply to all people in all nations:

Article 6, the right to be recognized as a person before the law.

Madde 6: Hukuk kişiliğinin tanınması hakkı.

Or, a legal identity.

Veya yasal bir kimlik.

For children, this is a birth certificate.

Çocuklar için bu bir doğum belgesi.

And despite this being a universal human right,

Bu evrensel bir insan hakkı olmasına rağmen

one billion people today have no record they exist,

bugün bir milyar insanın var olduklarına dair kayıt yok;

making it one of the greatest human rights violations of our time,

bu da zamanımızın en büyük insan hakları ihlallerinden biri demek

yet nobody seems to know about it.

ama kimsenin bu konudan haberi yok gibi.

In the face of world poverty and hunger,

Yoksulluk ve açlıkla yüz yüzeyken

making sure everyone in the world has a legal identity

insanların yasal bir kimliklerinin olması çok da önemli değil gibi görünüyor

doesn't really seem important,

but in reality it is.

ama aslında önemli.

See, early in my career,

Kariyerimin başındayken

I was working with a social worker in a slum community in Mumbai,

Mumbai'de bir gecekondu topluluğunda bir sosyal hizmet uzmanıyla çalışıyordum

and we were following up on a case with this little girl

ve küçük bir kızın işlemlerini yapıyorduk,

who had contracted polio as a baby and was paralyzed from the waist down.

bebekken çocuk felci geçirmişti ve belden aşağısı felç olmuştu.

When we arrived at the home,

Evine vardığımızda

we found her on the floor.

onu yerde bulduk.

Her legs were badly scarred and infected,

Bacakları ciddi şekilde yaralı ve enfekteydi,

she was malnourished,

besinsiz kalmıştı,

she had never gone to school

hiç okula gitmemişti

and she had spent most of her life confined to this small, dark room.

ve hayatının büyük bölümünü bu küçük, karanlık odaya mahkûm geçirmişti.

When we left, I asked the social worker what the case plan was,

Oradan ayrılırken sosyal hizmet uzmanına ne yapılacağını sordum,

and she said, "Well first, we have to get her a birth certificate."

''İlk işimiz doğum belgesi tanzim etmek'' dedi.

I was a little taken aback.

Biraz afalladım.

I said, "Well, don't you think we need to get her some social assistance

Dedim ki ''Yaşayacak güvenli bir yer ve okula gidebilmesi için

and a safe place to live and into a school?"

sosyal yardım sağlamamız gerekmiyor mu?''

She goes, "Exactly, which is why we need to get her a birth certificate."

''Kesinlikle,'' dedi, ''bu yüzden bir doğum belgesi çıkarmamız lazım.''

See, without a legal identity,

Anlayacağınız, yasal bir kimlik olmadan

you are not recognized as a person by the government.

devlet tarafından birey olarak tanınmıyorsunuz.

And a person who doesn't officially exist can't access government services,

Resmî olarak var olmayan biri devlet hizmetlerinden yararlanamıyor,

and the government can only provide services

devlet de yalnızca bildiği sayıda insana hizmet sağlayabiliyor.

for the number of people they know about.

Hence, people are overlooked, for example, by routine immunization services.

Bu yüzden insanlar, temel rutin aşı hizmetleri gibi şeylerden yararlanamıyor.

People without a legal identity are both uncounted and unprotected.

Yasal kimlikleri olmayan insanlar hesaba katılmıyor ve korunmuyor.

They're among the poorest members of society

Bu insanlar en ötekileştirilmiş toplumların en yoksul bireyleri arasında.

from the most marginalized communities.

They're victims of trafficking.

İnsan kaçakçılığı mağdurları.

Human traffickers know that it's nearly impossible to find someone

İnsan kaçakçıları, eğer kurbanların kimlikleri yoksa

if there was never a record they existed in the first place.

onları bulmanın imkânsıza yakın olduğunu biliyor.

They're victims of exploitation, such as child marriage and child labor.

Bunlar ayrıca istismar mağdurları; çocuk evliliği ve çocuk işçiliği gibi.

Without a birth certificate, how do you prove a child is still a child?

Doğum belgesi olmadan bir çocuğun hâlâ çocuk olduğunu nasıl kanıtlarsınız?

They're among the stateless;

Vatansızlar;

birth certificates provide proof of who your parents are

doğum belgeleri anne babanızın kim olduğunu

and where you were born,

ve nerede doğduğunuzu gösteriyor,

the two main factors for acquiring nationality.

vatandaşlık elde etmek için gereken iki ana faktör.

Of the one billion people in the world without a legal identity,

Dünyada yasal kimliği olmayan bir milyar insandan

the vast majority are children who were never registered at birth.

büyük çoğunluk, doğumda hiç kaydı yapılmamış çocuklar.

In the least developed nations,

En az gelişmiş ülkelerde,

the births of over 60 percent of children have never been recorded.

Yüzde 60'tan daha fazla doğum hiç kaydedilmiş.

A study across 17 countries in sub-Saharan Africa

17 Sahraaltı Afrika ülkesinde yapılan bir çalışma

found that 80 percent of children did not have a birth certificate.

çocukların yüzde 80'inin doğum belgesi olmadığını gösterdi.

Out of the countries that have not yet achieved

Uluslararası doğum kaydına geçememiş ülkeler arasından

universal birth registration coverage,

in 26 countries, a birth certificate is required to access health care,

26 ülkede, sağlık sigortası için bir doğum belgesi şart,

including vaccines.

buna aşılar da dâhil.

In 37 countries, it's required to access social assistance

37 ülkede, yoksullara yapılan sosyal destek için gerekli.

intended to bring people out of poverty.

And in 59 countries, a birth certificate is required

59 ülkede, bir çocuğun okula kaydı veya okulu bitirebilmesi için gerekli.

for a child to be enrolled or complete school.

A birth certificate is also often required for other forms of legal identity,

Doğum belgesi genellikle yasal bir kimlik;

like a national ID or a passport.

milli kimlik kartınız veya pasaport gibi.

And some form of legal identity in almost every country is required

Oy vermek, bir SIM kart almak veya banka hesabı açmak için

to vote, get a SIM card or open a bank account.

yasal bir kimliğinizin olması neredeyse her ülkede gerekli.

In fact, of the 1.7 billion people in the world who are unbanked,

Hatta banka hesabı olmayan 1,7 milyar insanın

20 percent is due to not having a legal identity document.

yüzde 20'sinin, yasal kimlik belgesi olmadığı için hesabı yok.

Now, you don't have to be an expert to see that this, times a billion,

Bu bir milyar vakanın ne kadar ciddi olduğunu anlamak için

is a big problem.

uzman olmanıza gerek yok.

So it's not surprising that evidence shows

Nitekim kanıtlar da öyle gösteriyor ki

that improved birth registration coverage goes hand in hand

geniş çapta doğum kaydının geliştirilmesi

with improved development outcomes,

gelişmişlik düzeyiyle aynı doğrultuda,

from poverty alleviation

yoksulluğun azalmasından,

to better health, nutrition, education,

daha iyi sağlık, beslenme, eğitim,

economic improvement

ekonomik ilerleme,

and safe and orderly migration.

güvenli ve düzenli göçe kadar.

In 2015, world leaders came together

2015 yılında dünya liderleri bir araya geldi

and promised that they would uphold human rights of all people

ve tüm insanlar için insan haklarını savunacaklarını,

and leave no one behind

kimseyi göz ardı etmeyerek

in efforts to end poverty,

yoksulluğa, açlığa ve eşitsizliğe son vereceklerine söz verdiler.

hunger

and reduce inequalities.

But how are they going to uphold human rights

Ama bu insanların kim ve nerede olduklarını bilmiyorlarsa

and how do they know if anyone is being left behind

if they do not know who they are or where they are

nasıl insan haklarını savunup kimsenin göz ardı edilmediğini bilecekler?

in the first place?

So what can countries do about this?

Peki ülkeler bu konuda ne yapabilir?

Now, there's no one-size-fits-all model,

Bunun için herkese uygun bir çözüm yok

because every country context is unique.

çünkü her ülkenin durumu kendine özel.

There are five proven interventions that can be applied to any system.

Ancak her sisteme uygulanacak beş kanıtlanmış yöntem var.

Number one, reduce the distance.

Bir: Mesafeyi kısaltın.

Two, remove the cost.

İki: Maliyeti kaldırın.

Three, simplify the process.

Üç: Süreci kolaylaştırın.

Four, remove discrimination.

Dört: Ayrımcılığı kaldırın.

Five, increase demand.

Beş: Talebi artırın.

Gender discrimination remains a hidden problem,

Cinsiyet ayrımcılığı hâlâ gizli bir sorun

because statistically, there's no difference

çünkü istatistiklere göre

kız ve erkeklerin doğum kaydı oranlarında bir fark yok.

between registration rates of boys and girls.

But the discrimination isn't against the child --

Ama ayrımcılık çocuğa karşı değil,

it's against the mother.

anneye karşı.

Angola was one of 35 countries that required a father's name

Angola, bir çocuğun nüfus kaydının yapılması için

or to be present in order for the child's birth to be registered.

babanın ismini soran veya orada bulunmasını şart koşan 35 ülkeden biri.

So in situations where the father is unknown, unwilling

Yani babanın bilinmediği, isteksiz olduğu

veya babalığı kabul edemediği durumlarda

or unable to claim paternity,

the mothers are legally prevented from registering the births

annelerin yasal olarak kendi çocuklarının nüfus kaydını yapması engelleniyor.

of their own children.

So to address this, Angola put a policy in place

Bunun için Angola bir yasa geçirdi,

allowing mothers to register their children as a single parent.

annelerin tek ebeveyn olarak çocuklarını kaydettirmelerine izin verdi.

In Tanzania, in 2012,

2012 yılında Tanzanya'da

only 13 percent of children had a birth certificate.

çocukların yalnızca %13'ünün doğum belgesi vardı.

So the government came up with a new system.

Devlet de yeni bir sistem geliştirdi.

They put registration centers in existing infrastructure,

Mevcut alt yapılarda nüfus müdürlükleri açtılar,

such as community wards

toplum sağlık merkezleri ve sağlık kuruluşları gibi.

and in health facilities.

So they brought the services closer to the people who needed them.

İhtiyaç sahibi insanlara bu hizmetleri yakınlaştırdılar.

They removed the fee.

Ücreti kaldırdılar.

They simplified the process and automated it,

Süreci kolaylaştırdılar ve otomatize ettiler,

so the birth certificate could be issued on the spot.

böylece doğum belgesi hemen orada çıkarılabiliyordu.

To increase demand, they rolled out a public awareness campaign,

Talebi artırmak için bir kamu farkındalık kampanyası başlattılar,

letting people know that there's a new process

insanlara yeni bir süreç olduğunu duyurdular

and why it was important to register the births of their children.

ve çocuklarının nüfus kaydını yaptırmanın önemine dikkat çektiler.

In just a few years in the districts where the new system was put in place,

Yeni sistemin uygulandığı bölgelerde birkaç yıl içinde,

83 percent of children now have birth certificates,

çocukların yüzde 83'ünün artık doğum belgesi oldu

and they're in the process of rolling this out nationwide.

ve şu an bunu ulusal çapta uygulama sürecindeler.

So what can you do?

Peki siz ne yapabilirsiniz?

See, I believe we are all united by our humanity.

Ben hepimizin insanlığımızla birbirimize bağlı olduğuna inanıyorum.

We live on the same earth. We breathe the same air.

Aynı dünyada yaşıyor, aynı havayı soluyoruz.

And while none of us chose to be born or the situation we were born into,

Hiçbirimiz dünyaya gelmeyi veya dünyaya geliş koşullarımızı seçmedik

we do get to choose how we live.

ama nasıl yaşadığımızı seçiyoruz.

Change occurs when a moment of awareness

Bir farkındalık veya şefkat anı

or a moment of compassion

bir insanı harekete geçirdiğinde değişim olur.

inspires a person to act.

And through our collective action,

Biz de toplu hâlde harekete geçerek

we become the most powerful agents of change.

değişimin en güçlü öncüleri olabiliriz.

And when the cost of inaction is innocent children are left unprotected,

Harekete geçmemenin maliyeti korunamayan çocuklarsa,

unvaccinated, unable to go to school,

aşıları yapılmayan, okula gidemeyen,

growing up to be adults who are unable to find decent work or vote,

büyüdüklerinde iş bulamayan veya oy veremeyen,

trapped in a cycle of poverty, exclusion and invisibility,

yoksulluk, ayrım ve görünmezlik döngüsünde sıkışmış çocuklarsa

it comes down to us

bu sorunu karanlıktan çıkarıp ışığa tutmak bize düşüyor.

to take this issue out of the darkness

and into the light.

Because it's not every day you get the opportunity to change the world,

Çünkü her gün dünyayı değiştirme fırsatını elde edemiyorsunuz

but today,

ama bugün,

you do.

fırsat elinizde.

Thanks.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)