What if a single human right could change the world? | Kristen Wenz

So, when I was 14,

Translator: Pranoti Gaikwad Reviewer: Arvind Patil

जेव्हा मी १४ वर्षांची होते ,

my family was in the process of adopting my little brothers from Ethiopia.

माझे कुटुंब यूथोपियाथून माझ्या लहान भावांना दत्तक घेणार होते.

And one day my mom asked,

एके दिवशी माझ्या आईने विचारले,

"What day should we put for their birthday?"

यांचा जन्मदिवस आपण कोणता दिवस टाकावा ?

"Uh, the day they were born, obviously?"

मुळातच, त्यांचा जन्म ज्या दिवशी झाला तो दिवस ?

Ridiculous question.

विचित्र प्रश्न.

And then my mom said,

आणि मग माझी आई म्हणाली,

"Well, Kristen,

अगं क्रिस्टिन,

neither of your little brothers have a birth certificate,

तुझ्या एकाही लहान भावाकडे जन्मदाखला नाही,

so how do you suggest we find out when that was?"

मग तू काय सुचवतेस कि आपण ते कसे जाणून घ्यावे ?

Mind blown.

अतिशय आश्चर्य वाटले.

Now, 20 years later, I'm still working on it,

आणि ,२० वर्षांनंतर, मी आताही त्यावर काम करत आहे,

except instead of trying to solve the mystery

फक्त माझ्या भावांच्या जन्म दाखल्याचे रहस्य

of my brothers' missing birth certificates,

सोडवण्याचा प्रयत्न सोडून,

I try to solve this problem globally.

मी जागतिकस्तरावर प्रयत्नशील आहे.

So what do birth certificates have to do with international development?

आंतरराष्ट्रीय विकासामध्ये जन्म दाखल्याचे काय काम ?

To answer that, we have to look back at the original development agenda,

त्याचे उत्तर मिळवण्यासाठी आपल्याला मूळ विकास उद्दिष्टांकडे बघावे लागेल,

the human rights agenda.

मानवी हक्क उद्दिष्टांकडे.

So in 1948, the Universal Declaration of Human Rights,

तर १९४८ साली मानवी हक्कांच्या आंतरराष्ट्रीय घोषणांमध्ये,

for the first time,

पहिल्यांदा,

set a shared vision of basic human rights and dignities

प्राथमिक मानवी हक्क आणि प्रतिष्ठा यांच्या सामायिक दृष्टीचा समावेश केला

that apply to all people in all nations:

जो सगळ्या राष्ट्रांतील लोकांनां लागू होतो:

Article 6, the right to be recognized as a person before the law.

लेख ६ वा, हक्कांना न्यायापुढे मान्यता मिळावी

Or, a legal identity.

किंवा कायदेशीर ओळख.

For children, this is a birth certificate.

मुलांसाठी , हे म्हणजे जन्मदाखला .

And despite this being a universal human right,

आणि जागतिक मानवी हक्क असूनसुद्धा,

one billion people today have no record they exist,

आज एक लक्ष लोकांकडे ते अस्तित्वात आहेत याचे प्रमाण नाही,

making it one of the greatest human rights violations of our time,

ही आजपर्यंतची सगळ्यात मोठी मानवी हक्कांची उल्लंघना आहे,

yet nobody seems to know about it.

तरीसुद्धा याविषयी कोणालाच माहित नसल्याचे जाणवते

In the face of world poverty and hunger,

ज्या जगात गरिबी आणि उपासमार या समस्या आहेत तिथे

making sure everyone in the world has a legal identity

प्रत्येकाची कायदेशीर ओळख आहे याची खात्री बाळगणे

doesn't really seem important,

तितके महत्वाचे वाटत नाही

but in reality it is.

पण प्रत्यक्षात ते महत्वाचे आहे.

See, early in my career,

कारकिर्दीच्या सुरुवातीला,

I was working with a social worker in a slum community in Mumbai,

मी एका सामाजिक कार्यकर्तीसोबत मुंबईच्या झोपडपट्टी समुदायासाठी काम करत होते,

and we were following up on a case with this little girl

आम्ही एका घटनेचा मागोवा घेत होतो ज्यात एका लहान मुलीला

who had contracted polio as a baby and was paralyzed from the waist down.

जन्मतः पोलिओ ची बाधा झाली होती आणि जिचा कमरेखालचा भाग सुन्न झाला होता.

When we arrived at the home,

जेव्हा आम्ही त्या घरी पोहोचलो,

we found her on the floor.

आम्हाला ती जमिनीवर पडलेली दिसली.

Her legs were badly scarred and infected,

तिचे पाय वर्णांनी अतिशय बाधित झाले होते,

she was malnourished,

ती कुपोषित होती.

she had never gone to school

ती कधीही शाळेत गेलेली नव्हती

and she had spent most of her life confined to this small, dark room.

आणि तिचे सगळे आयुष्य एका अंध्याऱ्या, छोट्या खोलीत व्यतीत केले होते.

When we left, I asked the social worker what the case plan was,

जेव्हा आम्ही निघालो मी कार्यकर्त्यांना विचारले कि या घटनेची योजना काय.

and she said, "Well first, we have to get her a birth certificate."

तेव्हा त्या म्हणाल्या कि आधी तिला जन्मदाखला मिळवून द्यावा लागेल.

I was a little taken aback.

मी थोडी थक्क झाले.

I said, "Well, don't you think we need to get her some social assistance

म्हणाले कि,"तुम्हाला असे वाटत नाही कि आपल्याला तिला थोडे सामाजिक सहकार्य

and a safe place to live and into a school?"

घर आणि शाळेचा बंदोबस्त करायला हवा ?

She goes, "Exactly, which is why we need to get her a birth certificate."

त्या उतरल्या कि," तेच तर , त्याचसाठी तिला जन्मदाखला मिळवून द्यावा लागेल".

See, without a legal identity,

बघ , न्यायालयीन ओळख असल्याशिवाय

you are not recognized as a person by the government.

तुमची एक व्यक्ती म्हणून सरकारमार्फत मान्यता होत नाही

And a person who doesn't officially exist can't access government services,

आणि ज्या व्यक्तीचे अधिकृत अस्तित्व नाही त्याला सरकारी सेवांचा लाभ घेता येत नाही,

and the government can only provide services

आणि सरकार फक्त ज्या व्यक्तींची ओळख आहे

for the number of people they know about.

त्यांनाच सेवांचा पुरवठा करू शकते.

Hence, people are overlooked, for example, by routine immunization services.

त्यामुळे लोकांकडे दुर्लक्ष होते. उदा. साधारण लसीकरण सेवा.

People without a legal identity are both uncounted and unprotected.

कायदेशीर ओळख नसलेले लोक गणनेत वगळले जातात आणि असुरक्षित राहतात

They're among the poorest members of society

ते समाजाच्या अत्यंत गरीब सदस्यांपैकी असतात.

from the most marginalized communities.

समाजाचा जो अत्यंत उपेक्षित गट आहे.

They're victims of trafficking.

ते तस्करीला बळी पडतात

Human traffickers know that it's nearly impossible to find someone

मानव तस्कर्त्यांना माहित असते कि ज्या व्यक्तीच्या अस्तित्वाची नोंदच नाही ,

if there was never a record they existed in the first place.

त्या व्यक्तीला शोधून काढणे अशक्य आहे.

They're victims of exploitation, such as child marriage and child labor.

अशा व्यक्ती शोषणाला बळी पडतात जसे कि बालविवाह आणि बालमजुरी

Without a birth certificate, how do you prove a child is still a child?

जन्मदाखला असल्याशिवाय कसे सिद्ध कराल कि एखादा बालक आताही बाल्यावस्थेतच आहे ?

They're among the stateless;

ते नागरिकत्व विरहित मध्ये आहेत .

birth certificates provide proof of who your parents are

जन्मदाखला तुमचे पालक कोण आहेत याचा पुरावा देतो

and where you were born,

तुमचे जन्मस्थान याचाही

the two main factors for acquiring nationality.

जे दोन महत्वाचे घटक आहेत नागरिकत्व मिळवण्यासाठी

Of the one billion people in the world without a legal identity,

या जगातील कायदेशीर ओळख नसलेल्या एक दशलक्ष लोकांमध्ये

the vast majority are children who were never registered at birth.

बहुतांश मुलांचा समावेश आहे ज्यांची जन्मनोंदणी करण्यात आली नव्हती.

In the least developed nations,

कमीतकमी विकास झालेल्या देशांमध्ये

the births of over 60 percent of children have never been recorded.

६० टक्क्यांपेक्षा अधिक मुलांची जन्मनोंद केलेली कधीही आढळत नाही

A study across 17 countries in sub-Saharan Africa

सब सहारा आफ्रिकेच्या १७ देशांमध्ये केलेल्या अभ्यासानुसार

found that 80 percent of children did not have a birth certificate.

असे आढळून आले कि ८० टक्के मुलांकडे जन्मदाखला नाही

Out of the countries that have not yet achieved

ज्या देशांमध्ये जागतिक जन्म नोंदणी दर

universal birth registration coverage,

साधल्या गेला नाही तिथे ,

in 26 countries, a birth certificate is required to access health care,

२६ देशांमध्ये आरोग्य सेवेचा लाभ घेण्यास जन्म दाखल्याची गरज पडते,

including vaccines.

त्यात लसीकरणचाही समावेश होतो.

In 37 countries, it's required to access social assistance

३७ देशांमध्ये सहकार्य जे लोकांना गरिबीमुक्त करण्यास प्रयत्नशील आहे

intended to bring people out of poverty.

त्याकरिता जन्मदाखल्याची गरज पडते

And in 59 countries, a birth certificate is required

आणि ५९ देशांमध्ये शाळेत प्रवेशनोंदणी साठी तसेच पूर्ण शिक्षणासाठी

for a child to be enrolled or complete school.

जन्म दाखल्याची गरज पडते.

A birth certificate is also often required for other forms of legal identity,

तसेच जन्मदाखला इतर कायदेशीर ओळखपत्रांसाठी आवश्यक ठरतो.

like a national ID or a passport.

जसे कि राष्ट्रीय ओळख , परदेश प्रवासाचा परवाना.

And some form of legal identity in almost every country is required

आणि कुठल्याही प्रकारची कायदेशीर ओळख हि प्रत्येक देशामध्ये गरजेची असते.

to vote, get a SIM card or open a bank account.

मतदान करण्यासाठी, सिमकार्ड घेण्याकरिता किंवा बँकेत खाते उघडण्याकरिता

In fact, of the 1.7 billion people in the world who are unbanked,

खरं तर या जगातील १.७ दशलक्ष लोक ज्यांचे बँकेचे व्यवहार नाहीत

20 percent is due to not having a legal identity document.

त्यातील २० टक्के लोकांकडे कायदेशीर ओळखपत्र नसल्याने त्यांचे काम अडले आहे

Now, you don't have to be an expert to see that this, times a billion,

हे समजून घेण्याकरिता तुम्ही या क्षेत्रात तज्ञ् असणे गरजेचे नाही

is a big problem.

हि मोठी समस्या आहे.

So it's not surprising that evidence shows

आश्चर्यजनक नाही कि पुरावे दाखवतात

that improved birth registration coverage goes hand in hand

कि सुधारित जन्मनोंदणी क्षेत्र आणि सुधारित विकास परिणाम

with improved development outcomes,

यांचा नजीकचा संबंध आहे.

from poverty alleviation

गरिबी उन्मूलन पासून

to better health, nutrition, education,

चांगल्या आरोग्य, पोषण आणि शिक्षण

economic improvement

आर्थिक सुधारणा,

and safe and orderly migration.

आणि सुरक्षित क्रमशः स्थलांतर.

In 2015, world leaders came together

२०१५ मध्ये जेव्हा जागतिक नेते एकत्र आले

and promised that they would uphold human rights of all people

आणि त्यांनी मानवी हक्कांचे समर्थन करण्याचे वचन दिले

and leave no one behind

ज्यायोगे गरिबी, उपासमार

in efforts to end poverty,

आणि विषमता कमी करण्यास

hunger

प्रयत्नशील असताना

and reduce inequalities.

कुणीही यातून वंचित राहणार नाही

But how are they going to uphold human rights

पण ते मानवी हक्कांचे समर्थन कसे करणार ?

and how do they know if anyone is being left behind

आणि कसे कळणार कि कुणी यातून वंचित राहिले आहे ?

if they do not know who they are or where they are

जर त्यांना हेच माहिती नाही कि सगळयात आधी ते कोण आहेत

in the first place?

किंवा कुठे आहेत?

So what can countries do about this?

तर याविषयी राष्ट्रे काय करू शकतात ?

Now, there's no one-size-fits-all model,

सगळ्यांना लागू होईल असा एकच पर्याय नाही

because every country context is unique.

कारण प्रत्येक राष्ट्राचा संदर्भ अद्वितीय आहे.

There are five proven interventions that can be applied to any system.

५ सिद्धे झालेले हस्तक्षेप अस्तित्वात आहेत जे कुठल्याही प्रणालीला लागू होतात.

Number one, reduce the distance.

क्रमांक १, अंतर कमी करा

Two, remove the cost.

क्रमांक २ , किंमत वगळा.

Three, simplify the process.

क्रमांक ३ , पद्धत सुलभ करा.

Four, remove discrimination.

क्रमांक ४ भेदभाव वगळा.

Five, increase demand.

क्रमांक ५ मागणी वाढवा.

Gender discrimination remains a hidden problem,

लिंगभेद हि एक लपलेली समस्या आहे.

because statistically, there's no difference

कारण आकडेवारीनुसार मुलगा आणि मुलगी

between registration rates of boys and girls.

यांच्या नोंदणी दरात काही फरक नाही.

But the discrimination isn't against the child --

पण भेदभाव हा बाल्यविषयी नसून

it's against the mother.

आईविषयी आहे

Angola was one of 35 countries that required a father's name

अंगोला त्या ३५ देशांपैकी एक आहे जिथे बालकाची जन्म नोंदणी होण्याकरिता

or to be present in order for the child's birth to be registered.

वडिलांचे नाव किंवा उपस्थिती ची गरज भासते.

So in situations where the father is unknown, unwilling

तर काही परिस्थितीमधे जिथे वडील अनोळखी, अनइच्छुक

or unable to claim paternity,

किंवा पितृत्व बजावण्यास असमर्थ आहेत

the mothers are legally prevented from registering the births

तिथे आईला त्यांच्या स्वतःच्या बालकाची जन्मनोंदणी करण्यापासून

of their own children.

कायदेशीर अडवले जाते.

So to address this, Angola put a policy in place

यावर उपाययोजना करण्यास अंगोला येथे धोरण ठरवण्यात आले

allowing mothers to register their children as a single parent.

कि आयांना त्यांच्या बाळाची एकल पालक म्हणून नोंदणी करता यावी.

In Tanzania, in 2012,

टांझानिया येथे २०१२ साली,

only 13 percent of children had a birth certificate.

फक्त १३ टक्के मुलांकडे जन्म दाखल होता.

So the government came up with a new system.

तर सरकारने एक नवी प्रणाली काढली.

They put registration centers in existing infrastructure,

त्यांनी विद्यमान पायाभूत सुविधांमध्ये नोंदणी केंद्रांचा समावेश केला.

such as community wards

जसे कि सामुदायिक विभाग

and in health facilities.

आणि आरोग्य सुविधा.

So they brought the services closer to the people who needed them.

त्यांनी या सेवांची ज्या लोकांना गरज आहे त्यांच्या जवळ नेल्या.

They removed the fee.

त्यांनी शुल्क वगळले.

They simplified the process and automated it,

त्यांनी प्रणाली स्वयंचलित आणि सुलभ केली.

so the birth certificate could be issued on the spot.

जेणेकरून जन्मदाखला जागेवरच देता येईल.

To increase demand, they rolled out a public awareness campaign,

मागणी वाढवण्याकरिता त्यांनी एक सामाजिक जागरूकता मोहीम चालवली.

letting people know that there's a new process

लोकांना कळवण्यात आले कि एक नवीन प्रणाली आहे

and why it was important to register the births of their children.

आणि मुलांची जन्म नोंदणी करणे का आवश्यक आहे ते.

In just a few years in the districts where the new system was put in place,

फक्त काही वर्षांत ज्या जिल्ह्यांत नवीन प्रणाली मांडली होती

83 percent of children now have birth certificates,

तिथे ८३ टक्के बालकांकडे आता जन्मदाखला आहे,

and they're in the process of rolling this out nationwide.

व ते हे देशभर आणण्याच्या प्रक्रियेत आहेत.

So what can you do?

तर तुम्ही काय करू शकता ?

See, I believe we are all united by our humanity.

बघा मला वाटते कि आपण मानवतेने एकजूट आहोत

We live on the same earth. We breathe the same air.

आपण सारख्या जमिनीवर राहतो, सारख्या प्राणवायू चा श्वास घेतो

And while none of us chose to be born or the situation we were born into,

आपण कोणीही जन्म घेण्याची किंवा विशिष्ट्य परिस्थितीची निवड करत नाही

we do get to choose how we live.

मात्र आपण कसे जगतो याची निवड करू शकतो.

Change occurs when a moment of awareness

बदल तेव्हा होतो जेव्हा एखादा जागरूकतेचा

or a moment of compassion

किंवा करुणेचा क्षण,

inspires a person to act.

एखाद्या व्यक्तीला प्रेरणा देतो.

And through our collective action,

आणि आपल्या सामुदायिक कृतींमुळे ,

we become the most powerful agents of change.

आपण बदलाचे सगळ्यात शक्तिशाली घटक ठरतो.

And when the cost of inaction is innocent children are left unprotected,

जेव्हा निष्क्रियपणामुळे निष्पाप बालक असुरक्षित राहतात

unvaccinated, unable to go to school,

लसीकरणाचा अभाव असलेले, शाळेत जाणे शक्य नसलेले,

growing up to be adults who are unable to find decent work or vote,

जे मोठे होऊन चांगला कामधंदा शोधण्यात किंवा मतदान करण्यास असमर्थ आहेत.

trapped in a cycle of poverty, exclusion and invisibility,

ते अखंड गरिबी, अपवर्जन व अदृश्यता यांच्या चक्रात अडकतात

it comes down to us

ते आपल्यावर येते कि

to take this issue out of the darkness

हा मुद्दा आपण

and into the light.

प्रकाशझोतात आणू शकतो.

Because it's not every day you get the opportunity to change the world,

कारण तुम्हाला जग बदलण्याची संधी रोज मिळत नाही,

but today,

पण आज ,

you do.

आहे.

Thanks.

धन्यवाद.

(Applause)

( टाळ्या )