Peter van Uhm: Why I chose a gun

Peter van Uhm: Neden silahı seçtim

Çeviri: Meltem Aksu Gözden geçirme: Sancak Gülgen

As the highest military commander of the Netherlands,

Hollanda'nın en yüksek rütbeli

ve dünyanın her yerinde birlikleri olan

with troops stationed around the world,

komutanı olarak,

I'm really honored to be here today.

bugün burada olmak

benim için bir onurdur.

When I look around this TEDxAmsterdam venue,

Etrafıma baktığımda

bu TEDxAmsterdam toplantısında

çok özel bir dinleyici kitlesi görüyordum.

I see a very special audience.

Bugün buraya gelme davetine

You are the reason why I said yes

evet dememin sebebi

to the invitation to come here today.

sizlersiniz.

When I look around, I see people who want to make a contribution.

Etrafıma baktığımda,

katkıda bulunmak isteyen

insanlar görüyorum,

I see people who want to make a better world,

dünyayı daha iyi bir yer yapmak isteyen

insanlar görüyorum,

by doing groundbreaking scientific work,

çığır açan bilimsel işler yaparak,

etkileyici sanat eserleri yaratarak,

by creating impressive works of art,

by writing critical articles or inspiring books,

eleştirel makaleler veya

ilham veren kitaplar yazarak,

ve sürdürülebilir işler kurarak buna katkıda bulunuyorsunuz.

by starting up sustainable businesses.

Ve hepiniz de

And you all have chosen your own instruments

kendi aletlerinizi seçmişsiniz,

daha iyi bir dünya yaratma hedefini

to fulfill this mission of creating a better world.

gerçekleştirebilmek için.

Some chose the microscope as their instrument.

Kiminiz mikroskobbu seçmiş

alet olarak.

Others chose dancing or painting,

Kiminiz dansı ya da resmi,

veya demin dinlediğimiz gibi müziği seçmiş.

or making music like we just heard.

Kiminiz kalemi seçmiş.

Some chose the pen.

Others work through the instrument of money.

Diğerleriyse parayı seçmiş aracı olarak.

Bayanlar baylar,

Ladies and gentlemen, I made a different choice.

ben farklı bir tercih yaptım.

Teşekkür ederim.

Thanks.

Ladies and gentlemen ...

Bayanlar baylar...

(Kahkaha)

(Laughter)

(Applause)

(Alkış)

Sizin amacınızı paylaşıyorum.

I share your goals.

Önceden dinlediğiniz

I share the goals of the speakers you heard before.

konuşmacıların hedeflerini paylaşıyorum.

I did not choose to take up the pen,

Benim seçimim

kalemi kullanmak,

the brush,

fırçayı, kamerayı kullanmak değildi.

the camera.

I chose this instrument.

Ben bu aleti seçtim.

I chose the gun.

Silahı seçtim.

Sizin için

For you, and you heard already,

being so close to this gun may make you feel uneasy.

bu silaha yakın olmak

tedirgin edici olabilir.

It may even feel scary.

Hatta korkunç bile olabilir.

Gerçek bir silah

A real gun at a few feet's distance.

birkaç metre ötenizde.

Let us stop for a moment and feel this uneasiness.

Bir anlığına duralım ve

bu tedirginliği hissedelim.

You could even hear it.

Hatta duyabilirsiniz bile.

Let us cherish the fact

Bir çoğunuzun

that probably most of you have never been close to a gun.

hiçbir zaman bir silahın yakınında olmadığı

gerçeğini kucaklayalım.

Bu demek oluyor ki

It means the Netherlands is a peaceful country.

Hollanda barışsever bir ülke.

The Netherlands is not at war.

Hollanda savaşta değil.

Yani sokakları kollamak için

It means soldiers are not needed to patrol our streets.

askerlere ihtiyaç yok.

Guns are not a part of our lives.

Silah hayatımızın bir parçası değil.

Pek çok ülkede

In many countries, it is a different story.

farklı bir hikaye yaşanıyor.

In many countries, people are confronted with guns.

Pek çok ülkede

insanlar silahlarla yüzleşiyorlar.

Bastırılıyorlar.

They are oppressed.

Gözleri korkutuluyor,

They are intimidated --

by warlords,

diktatörler,

by terrorists,

teröristler,

ve suçlular tarafından.

by criminals.

Silahlar çok zarar verebilir.

Weapons can do a lot of harm.

Birçok acının

They are the cause of much distress.

sebebidirler.

Why then am I standing before you with this weapon?

Niçin sizin önünüzde

bu silahla duruyorum?

Why did I choose the gun as my instrument?

Niye aracım olarak

silahı seçtim?

Today I want to tell you why.

Bugün bunun sebebini anlatacağım.

Bugün sizlere,

Today I want to tell you

daha iyi bir dünya yaratmak için

why I chose the gun to create a better world.

niye silahı seçtiğimi anlatacağım.

And I want to tell you how this gun can help.

Ve silahın nasıl yardımcı olabileceğini de

anlatmak istiyorum.

Benim hikayem

My story starts in the city of Nijmegen

Nijmegen şehrinde başlıyor,

in the east of the Netherlands,

Hollanda'nın doğusunda,

the city where I was born.

doğduğum şehirde.

My father was a hardworking baker,

Babam

çok çalışan bir fırıncıydı,

ama fırında işini bitirdiğinde

but when he had finished work in the bakery,

he often told me and my brother stories.

bana ve kardeşime hikayeler anlatırdı.

And most of the time,

Ve çoğu zaman da

he told me this story I'm going to share with you now.

şimdi sizlerle paylaşacağım hikayeyi anlatırdı.

Babam İkinci Dünya Savaşı'nın başında

The story of what happened

Hollanda ordusunda

when he was a conscripted soldier in the Dutch armed forces

askere alındığında

at the beginning of the Second World War.

neler olduğunun hikayesi.

Naziler Hollanda'yı işgal ettiler.

The Nazis invaded the Netherlands.

Acımasız planları açıkça ortadaydı.

Their grim plans were evident.

Baskıyla hükmetmek

They meant to rule by means of repression.

istiyorlardı.

Diplomacy had failed to stop the Germans.

Diplomasi, Almanlar'ı durduramamıştı.

Only brute force remained.

Geriye sadece kaba güç kalmıştı.

It was our last resort.

Son çaremiz buydu.

My father was there to provide it.

Babam da bunu sağlamak için

oradaydı.

Avlanmayı bilen bir çiftçinin

As the son of a farmer who knew how to hunt,

oğlu olarak,

babam mülemmel bir nişancıydı.

my father was an excellent marksman.

Hedef aldığında

When he aimed, he never missed.

asla kaçırmazdı.

Hollanda tarihinin bu belirleyici anında

At this decisive moment in Dutch history

babam Nijmegen şehrinin yakınlarında

my father was positioned on the bank of the river Waal

Waal nehrinin kıyısında

near the city of Nijmegen.

konumlandırılmıştı.

He had a clear shot at the German soldiers who came to occupy a free country,

Alman askerlerini rahatça hedef alabiliyordu,

özgür bir ülkeyi işgal etmeye gelen askerleri,

onun ülkesini,

his country,

our country.

bizim ülkemizi.

He fired. Nothing happened.

Ateş etti. Hiçbir şey olmadı.

He fired again.

Tekrar ateş etti.

No German soldier fell to the ground.

Hiçbir Alman askeri yere düşmedi.

My father had been given an old gun

Babama verilen

eski bir silahtı

ve mermiler karşı kıyıya bile

that could not even reach the opposite riverbank.

erişemiyordu.

Hitler'in birlikleri yollarına devam etti,

Hitler's troops marched on,

ve babamın yappabileceği hiçbir şey yoktu.

and there was nothing my father could do about it.

Until the day my father died,

Babam öldüğü güne kadar

he was frustrated about missing these shots.

o askerleri vuramadığı için sinirliydi.

Bir şeyler yapabilirdi.

He could have done something.

But with an old gun,

Ancak eski bir silahla,

not even the best marksman in the armed forces

silahlı birliklerin en iyi nişancısı bile

could have hit the mark.

hedefi vuramazdı.

So this story stayed with me.

Bu hikaye beni çok etkiledi.

Sonra lisedeyken

Then in high school,

I was gripped by the stories of the Allied soldiers --

müttefik askerlerin

hikayelerinden etkilendim,

soldiers who left the safety of their own homes and risked their lives

bu askerler güvenli evlerini terk etmişti ve

bilmedikleri, tanımadıkları

to liberate a country

bir ülkeyi ve halkını kurtarmak için

and a people that they didn't know.

hayatlarını tehlikeye atmışlardı.

They liberated my birth town.

Benim doğduğum şehri kurtardılar.

It was then that I decided I would take up the gun --

Ve o zaman kara verdim,

silahı alacaktım,

out of respect and gratitude for those men and women

bizi kurtarmaya gelen

o kadın ve adamlara

who came to liberate us.

duyduğum saygıyla

ve de bazen

From the awareness that sometimes only the gun

iyiyle kötü arasında

sadece bir silahın

can stand between good and evil.

durabileceğinin farkındalığıyla.

Bu sebepten ötürü

And that is why I took up the gun --

silahı aldım,

ateş etmek için değil,

not to shoot,

öldürmek için değil,

not to kill,

not to destroy,

yok etmek için değil,

but to stop those who would do evil,

ancak kötülük yapmak isteyenleri durdurup

to protect the vulnerable,

zayıfları korumak için,

to defend democratic values,

demokratik değerleri savunmak,

to stand up for the freedom we have to talk here today in Amsterdam

sahip olduğumuz özgürlüğü savunmak,

ve bugün burada

Amsterdam'da

about how we can make the world a better place.

nasıl daha iyi bir dünya yaratabileceğimizi tartışabilmek için.

Bayanlar baylar,

Ladies and gentlemen,

karşınızda olma sebebim

I do not stand here today to tell you about the glory of weapons.

silahın şanından bahsetmek değil.

Silahları sevmiyorum.

I do not like guns.

And once you have been under fire yourself,

Ve de bir kez atel altında kaldınız mı,

şunu daha iyi algılarsınız ki,

it brings home even more clearly

that a gun is not some macho instrument to brag about.

silah öyle övünülecek,

maço bir alet değil.

I stand here today

Bugün burada

to tell you about the use of the gun as an instrument of peace and stability.

silahın barış ve istikrar sağlamak için

nasıl kullanılabileceğini anlatacağım.

The gun may be one of the most important instruments of peace and stability

Barış ve istikrarın sağlanmasında sahip olduğumuz

en önemli aletlerden biri de

that we have in this world.

silahtır.

Bu size çelişkili gelebilir.

Now this may sound contradictory to you.

Ancak bunu hem kendi gözlerimle gördüm

But not only have I seen with my own eyes

during my deployments in Lebanon, Sarajevo

Lübnan'daki yayılmalar sırasında,

ve Saraybosna'da

and as the Netherlands' Chief of Defence,

Hollanda savunmasının başındayken,

this is also supported by cold, hard statistics.

bu aynı zamanda kesin

istatistiklerle de desteklenmektedir.

Son 500 senedir şiddet oranı

Violence has declined dramatically over the last 500 years.

çarpıcı bir şekilde düşmüştür.

Gazetelerde gördüğümüz

Despite the pictures we are shown daily in the news,

fotoğraflara rağmen,

wars between developed countries are no longer commonplace.

gelişmiş ülkeler arasındaki savaşlar

artık olağan bir şey değildir.

The murder rate in Europe

Avrupa'daki cinayet oranı

has dropped by a factor of 30 since the Middle Ages.

Ortaçağ'dan beri

30 kat azalmıştır.

And occurrences of civil war and repression

Ve iç savaş, baskı gibi olayların gelişmesi

have declined since the end of the Cold War.

Soğuk Savaş'tan sonra azalmıştır.

İstatistikler gösteriyor ki

Statistics show that we are living in a relatively peaceful era.

biz nispeten

barış içinde bir çağda yaşıyoruz.

Neden?

Why?

Neden şiddet azaldı?

Why has violence decreased?

İnsanın zihin yapısı mı değişti?

Has the human mind changed?

Well, we were talking about the human mind this morning.

Daha bu sabah insanın zihin yapısından bahsediyorduk.

Did we simply lose our beastly impulses for revenge,

Açıkça içimizdeki hayvani dürtüleri mi kaybettik?

Öç alma,

for violent rituals,

şiddet dolu hareketlerimiz,

for pure rage?

ve saf öfke gibi hislerimizi mi yitirdik?

Or is there something else?

Ya da başka bir şey mi var?

In his latest book, Harvard professor Steven Pinker --

Son kitabında

Harvard profesörü Steven Pinker,

and many other thinkers before him --

ve ondan önce de birçok kişi

concludes that one of the main drivers

şu sonuca varıyor,

behind less violent societies

daha barışçıl toplumların arkasındaki kuvvet,

is the spread of the constitutional state

anayasal devletin yayılması ve

meşru şiddet kullanımının

and the introduction, on a large scale,

geniş bir kapsamda

of the state monopoly on the legitimized use of violence --

devlet tekelinde olmasındandır,

bu şiddet demokratik olarak seçilen bir devletle,

legitimized by a democratically elected government,

yargı ve yürütmenin birbirini deneltemesiyle

legitimized by checks and balances and an independent judicial system.

ve bağımsız bir hukuk sistemiyle meşrulaştırılır.

In other words, a state monopoly

Bir başka deyişle, devlet tekeli

that has the use of violence well under control.

şiddet kullanımını

kontrol altında tutmaktadır.

Such a state monopoly on violence, first of all, serves as a reassurance.

Şiddetin devlet tekelinde olması

başlıca

bir güvencedir.

Böylece toplumda

It removes the incentive for an arms race

potansiyel olarak düşman gruplar arasında

between potentially hostile groups in our societies.

silahlanma yarışına girilmesi

dürtüsü ortadan kalkar.

Secondly, the presence of penalties

İkinci olarak, şiddet kullanımından gelecek kazancı

that outweigh the benefits of using violence

zararlı kılan cezaların olması

bu durumu bir kademe daha ilerletir.

tips the balance even further.

Şiddetten kaçınmak,

Abstaining from violence

savaş başlatmaktan

becomes more profitable than starting a war.

daha karlı hale gelir.

Now nonviolence starts to work like a flywheel.

Şiddetin yokluğu

bir çark gibidir.

It enhances peace even further.

Barışı daha da artırır.

Çatışmanın olmadığı bir yerde

Where there is no conflict, trade flourishes.

ticaret de gelişir.

And trade is another important incentive against violence.

Ve ticaret de şiddete karşı

önemli bir güçtür.

With trade, there's mutual interdependency and mutual gain between parties.

Ticaretle, ortaklar arasında karşılıklı dayanışma

ve ortak kazanç oluşur.

And when there is mutual gain, both sides stand to lose more

Ve ortak kazanç söz konusu olduğunda,

iki taraf da

savaşta olduğundan

than they would gain if they started a war.

daha fazla kazanıyor olurlar.

Savaş açıkça

War is simply no longer the best option,

en iyi seçenek değildir,

and that is why violence has decreased.

şiddet de bu yüzden azalmıştır.

Bu, bayanlar baylar,

This, ladies and gentlemen,

benim silahlı kuvvetlerimin varlığının

is the rationale behind the existence of my armed forces.

arkasındaki mantıktır.

The armed forces implement the state monopoly on violence.

Silahlı kuvvetler

şiddetin devlet tekelinde olmasını sağlar.

We do this in a legitimized way

Bunu yasal bir şekilde,

only after our democracy has asked us to do so.

sadece demokrasimiz bizden istedikten sonra

yaparız.

Dünyadaki savaş istatistiklerinin

It is this legitimate, controlled use of the gun

azalmasına

that has contributed greatly

katıkda bulunan da

to reducing the statistics of war, conflict and violence around the globe.

silahın bu şekilde kontrollü

ve yasal bir şekilde

kullanılmasıdır.

It is this participation in peacekeeping missions

Pek çok sivil savaşın çözümüne yol açan da

barış koruma misyonlarına olan

that has led to the resolution of many civil wars.

bu katılımdır.

Benim askerlerim silahı

My soldiers use the gun as an instrument of peace.

bir barış aracı olarak kullanıyor.

And this is exactly why failed states are so dangerous.

Ve düşkün devletlerin tehlikeli olması

tam da bu sebeptendir.

Failed states have no legitimized, democratically controlled use of force.

Düşkün devletlerde

yasal ve demokrasiyle kontrol edilen bir güç yoktur.

Failed states do not know of the gun as an instrument of peace and stability.

Düşkün devletler silahı barış

ve istikrar aracı olarak görmezler.

That is why failed states can drag down a whole region into chaos and conflict.

Bu yüzden düşkün devletler

tüm bir bölgeyi kaosa

ve çatışmaya sürükleyebilir.

Bu yüzden anayasal devlet

That is why spreading the concept of the constitutional state

konseptinin yayılması

bizim yabancı heyetlerimizin

is such an important aspect of our foreign missions.

çok önemli bir cephesidir.

That is why we are trying to build a judicial system

Bu sebepten ötürü

şu an Afganistan'da adli bir sistem

right now in Afghanistan.

kurmaya çalışıyoruz.

That is why we train police officers, we train judges,

Bu yüzden dünyanın dört bir yanında,

polisleri,

we train public prosecutors around the world.

hakimleri ve cumhuriyet savcılarını eğitiyoruz.

And that is why --

Ve bu yüzden,

and in the Netherlands, we are very unique in that --

özellikle de Hollanda'da bu konuda tekiz,

that is why the Dutch constitution states

bu yüzden Hollanda anayasasında

silahlı kuvvetlerin

that one of the main tasks of the armed forces

esas görevlerinden birinin

is to uphold and promote the international rule of law.

uluslararası yasal düzeni

desteklemek ve yüceltmek olduğu yazar.

Bayanlar ve baylar,

Ladies and gentlemen,

looking at this gun, we are confronted with the ugly side of the human mind.

bu silaha bakarken

insanoğlunun

çirkin tarafıyla yüleşiyoruz.

Every day I hope that politicians, diplomats, development workers

Her gün umuyorum ki

politikacılar, diplomatlar,

kalkındırma çalışanları

can turn conflict into peace

çatışmayı

barışa

and threat

ve tehdidi

into hope.

umuda dönüştürebilirler.

And I hope that one day armies can be disbanded

Ve umarım bir gün

ordular terhis edilip

insanlık şiddet ve baskı olmadan

and humans will find a way of living together

beraber yaşamanın bir yolunu bulabilir.

without violence and oppression.

But until that day comes,

Ancak o gün gelene kadar,

biz ideallerin

we will have to make ideals and human failure

ve insani kusurlarımızın

meet somewhere in the middle.

orta yolunu bulmamız gerek.

O gün gelene kadar,

Until that day comes, I stand for my father

Naziler'i eski bir tüfekle

vurmaya çalışan

who tried to shoot the Nazis with an old gun.

babam için buradayım.

I stand for my men and women who are prepared to risk their lives

Daha barışçıl bir dünya için

hayatlarını tehlikeye atmaya hazır

for a less violent world for all of us.

kadınlar ve adamlarım için buradayım.

Afganistan'da bir görev sırasında

I stand for this soldier who suffered partial hearing loss

bir roket tarafından vurulduğu için

bacağında kalıcı hasarlar olan

and sustained permanent injuries to her leg,

ve kısmi işitme kaybından muzdarip

when she was hit by a rocket on a mission in Afghanistan.

bu asker için buradayım.

Ladies and gentlemen,

Bayanlar baylar

until the day comes when we can do away with the gun,

silahı bir kenara bırakabileceğimiz

o gün gelene kadar,

I hope we all agree

umarım hepimiz

that peace and stability do not come free of charge.

barışın ve istikrarın

bir bedelinin olduğunun farkındayızdır.

Çok çalışma gerektirir

It takes hard work, often behind the scenes.

çoğunlukla da sahne arkasında.

It takes good equipment and well-trained, dedicated soldiers.

Kaliteli araçlar ve iyi eğitilmiş

kendini işine adamış askerler gerektirir.

I hope you will support the efforts of our armed forces

Umarım silahlı kuvvetlerimizin

askerleri eğitme ve

bu genç yüzbaşına,

to train soldiers like this young captain

babama verilmiş olan

and provide her with a good gun,

eski silahın aksine iyi bir silah verme

instead of the bad gun my father was given.

çabasına destek olursunuz.

Umarım askerlerimiz dışarıdayken,

I hope you will support our soldiers when they are out there,

eve döndüklerinde,

when they come home

yaralandırklarında

ve bakımımıza ihtiyaçları olduğunda

and when they are injured and need our care.

onları desteklersiniz.

Hayatlarını tehlikeye atıyorlar,

They put their lives on the line, for us, for you,

bizim için, sizin için,

and we cannot let them down.

ve onları hayal kırıklığına uğratamayız.

I hope you will respect my soldiers,

Umarım askerlerime saygı gösterirsiniz,

elinde silah olan bu askerime.

this soldier with this gun.

Çünkü daha iyi bir dünya istiyor.

Because she wants a better world.

Because she makes an active contribution to a better world,

Çünkü istediği daha iyi dünyaya

aktif bir katılımda bulunuyor,

just like all of us here today.

tıpkı bugün burada olan bizler gibi.

Çok teşekkür ederim.

Thank you very much.

(Applause)

(Alkış)