E.O. Wilson: Advice to young scientists

E.O. Wilson: Genç bilim insanlarına tavsiye

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Emre Kocahan Gözden geçirme: Eren Gokce

Yapacağım şey, hazırlık aşamasında olan kitabım

What I'm going to do is to just give a few notes,

and this is from a book I'm preparing called

"Genç Bilim İnsanlarına Mektuplar"dan

"Letters to a Young Scientist."

sizlere birkaç not sunmak olacak.

I'd thought it'd be appropriate to

Düşündüm ki;

present it, on the basis that I have had extensive experience

pek çok alandaki bilim insanına

öğretmenlik ve danışmanlık yaparken elde ettiğim

in teaching, counseling scientists across a broad array of fields.

geniş tecrübelerimden yararlanarak bunu sunmam uygun olur.

And you might like to hear some of the principles that I've developed in doing

Öğretmenlik ve danışmanlık yaparken

geliştirdiğim prensipleri duymak isteyebileceğinizi sanıyorum.

that teaching and counseling.

So let me begin by urging you,

İzin verin, sizleri, özellikle de siz gençleri,

particularly you on the youngsters' side,

seçtiğiniz bu yolda, gidebildiğiniz kadar

on this path you've chosen,

ileri gitmeniz konusunda teşvik ederek başlayayım.

to go as far as you can.

The world needs you, badly.

Dünyanın size ihtiyacı var, fena hâlde.

Humanity is now fully into the techno-scientific age.

İnsanlık şu anda tamamıyla tekno-bilim çağında.

Bu yoldan dönüş yok.

There is going to be no turning back.

Although varying among disciplines -- say, astrophysics,

Disiplinler arasında çeşitlilik gösterse de

-örneğin, astrofizik, moleküler genetik, bağışıklık bilimi, mikrobiyoloji, halk sağlığı,

molecular genetics, the immunology, the microbiology, the public

simbiyoz olarak insan vücudunu inceleyen yeni alanda,

health, to the new area of the human body as a symbiont,

to public health, environmental science.

halk sağlığında, çevre bilimi...

Knowledge in medical science and science overall

Bilgi, tıp ve diğer tüm bilimlerde

is doubling every 15 to 20 years.

her 15-20 yılda kendini ikiye katlıyor.

Technology is increasing at a comparable rate.

Teknoloji, mukayese edilebilir ölçüde gelişiyor.

Between them, the two already pervade,

Aralarında, bu ikisi,

burada oturan çoğunuzun fark edebildiği üzere,

as most of you here seated realize,

insan yaşamının tüm boyutlarına yayıldı bile.

every dimension of human life.

So swift is the velocity of the techno-scientific revolution,

Tekno-bilim devrimi o kadar süratli ki,

so startling in its countless twists and turns, that no one can predict

sayısız dönüşleri ve sapmalarıyla o kadar şaşırtıcı ki,

bundan on yıl sonraki sonuçlarını dahi hiç kimse öngöremiyor.

its outcome even a decade from the present moment.

There will come a time, of course,

Elbette bir an gelecek,

when the exponential growth of discovery and knowledge,

aslında 1600'lerde başlayan keşfin ve bilginin

which actually began in the 1600s,

bu katlanarak büyüyüşü, zirve yapacak ve sabit kalacak.

has to peak and level off,

Fakat bu, sizin için sorun teşkil etmeyecek.

but that's not going to matter to you.

The revolution is going to continue

Devrim, en azından birkaç on yıl daha devam edecek.

for at least several more decades.

It'll render the human condition

İnsanlık açısından koşulları, bugüne kıyasla köklü bir değişime uğratacak.

radically different from what it is today.

Traditional fields of study are going to continue to grow

Geleneksel bilim dalları gelişmeye devam edecek

and in so doing, inevitably they will meet and create new disciplines.

ve böylece, kaçınılmaz olarak, birbirleriyle karşılaşıp ortaya yeni disiplinler çıkaracaklar.

In time, all of science will come to be

Zaman içinde bilim bütünüyle,

a continuum of description, an explanation of networks, of principles and laws.

bir tanım sürecine, ağların, prensiplerin ve yasaların izahı şekline dönüşecek.

That's why you need not just be training

Bu sebeple, yalnızca bir uzmanlık alanında değil,

in one specialty, but also acquire breadth in other fields,

aynı zamanda, ilk seçtiğiniz uzmanlık alanınızla ilgili ve hatta ona uzak olan

related to and even distant from your own initial choice.

geniş bir alanda bilgi sahibi olmanız gerekiyor.

Keep your eyes lifted and your head turning.

Gözlerinizi ve zihninizi açık tutun.

The search for knowledge is in our genes.

Bilgiyi arama, genlerimizde var.

It was put there by our distant ancestors

Tüm dünyaya yayılan uzak atalarımız tarafından oraya konulmuş

who spread across the world,

and it's never going to be quenched.

ve asla da bastırılamaz.

To understand and use it sanely,

Henüz gelişmekte olan medeniyetin bir parçası olarak,

as a part of the civilization yet to evolve

onu anlamak ve akılcı bir şekilde kullanmak için,

requires a vastly larger population of scientifically trained people like you.

sizler gibi bilim konusunda yetişmiş insanlardan oluşan çok büyük bir nüfusun

olması gerekiyor.

In education, medicine, law, diplomacy,

Eğitimde, tıpta, hukukta, diplomaside, hükümetlerde, iş dünyasında ve günümüzdeki medyada...

government, business and the media that exist today.

Our political leaders need at least a modest degree of scientific

Siyasi liderlerimizin, en azından mütevazi bir bilimsel okuryazarlık bilgisi olması gerekiyor,

literacy, which most badly lack today --

ki bugün çoğu bu konuda oldukça yetersiz

no applause, please.

-alkışlamayın lütfen...

It will be better for all

İşte öğrenmek yerine, meclise girmeden önce hazırlanırlarsa,

if they prepare before entering office rather than learning on the job.

herkes için çok daha iyi olur.

Therefore you will do well to act on the side,

O nedenle, kariyeriniz boyunca laboratuvara ne kadar gömülseniz de,

no matter how far into the laboratory

bir yandan da öğreticilik yapmanız iyi olacaktır.

you may go, to serve as teachers

during the span of your career.

I'll now proceed quickly,

Şimdi hızlıca başka bir şeye geçmeden evvel,

and before else, to a subject that is both a vital asset

akademik kariyer için hem hayati önem arz edebilecek, hem de

and a potential barrier to a scientific career.

potansiyel engel teşkil edebilecek bir konudan bahsedeceğim.

If you are a bit short in mathematical skills,

Eğer matematik becerileriniz yetersiz ise,

don't worry.

hiç endişelenmeyin.

Many of the most successful scientists

Bugün çalışan en başarılı bilim insanlarının birçoğu

at work today are mathematically semi-literate.

matematik bakımından, yarı okuryazar.

Şu mecaz burada yerinde olacaktır:

A metaphor will serve here:

Where elite mathematicians and statisticians

Seçkin matematikçiler, istatistikçiler ve kuramcılar

and theorists often serve as architects in the expanding realm

genişleyen bilim diyarının mimarlarıyken;

of science, the remaining large majority of

ilk kademe sayılabilecek büyük bir kısım da dâhil olmak üzere,

basic applied scientists, including a large portion of those who could be

geri kalan temel uygulamalı bilimcilerin çoğunluğu ise,

said to be of the first rank, are the ones who map the terrain, they scout

harita çıkaranlar, sınırı keşfedenler, yol açanlar ve bina inşa edenlerdir.

the frontiers, they cut the pathways,

they raise the buildings along the way.

Some may have considered me foolhardy,

Kimileri, gözü kara olduğumu düşünmüş olabilir,

but it's been my habit to brush aside the fear of mathematics

ancak bilim insanı adayları ile konuşurken,

when talking to candidate scientists.

matematik korkularını ortadan kaldırmak benim alışkanlığım oldu.

During 41 years of teaching biology at Harvard,

Harvard'da biyoloji öğrettiğim 41 yıl boyunca,

I watched sadly as bright students turned away

maalesef, çok zeki öğrencilerin, akademik kariyer olasılığına ve hatta zorunlu olmayan bilim

from the possibility of a scientific career

dersleri dahi almaya, başarısızlık korkusu yüzünden sırt çevirdiklerine tanık oldum.

or even from taking non-required courses in science

because they were afraid of failure.

These math-phobes deprive science and medicine

Bu matematik-fobikler, bilimi ve tıbbı

of immeasurable amounts of badly needed talent.

sınırsız derecede ihtiyaç duyduğu yetenekten mahrum bırakıyorlar.

Here's how to relax your anxieties, if you have them:

Eğer varsa, endişelerinizden şöyle kurtulabilirsiniz:

Understand that mathematics is a language

Bilin ki, matematik bir lisandır,

ruled like other verbal languages,

tıpkı diğer sözlü dillerin ya da genel olarak

or like verbal language generally, by its own grammar

sözlü bir dilin, kendi grameri ve mantık sistemi ile yönetildiği gibi yönetilir.

and system of logic.

Any person with average quantitative intelligence

Matematiği okumasını ve yazmasını temel seviyede öğrenen

who learns to read and write mathematics

ortalama nicel zekâya sahip herhangi biri,

at an elementary level will, as in verbal language, have little difficulty

bilimin çoğu disiplinindeki matematik diline hâkim olmayı isterse, tıpkı sözlü dillerde olduğu gibi,

picking up most of the fundamentals

temel bilgilerin çoğunu kavramada çok az zorlanacaktır.

if they choose to master the mathspeak of most disciplines of science.

En azından yarı-okuryazar olmak için ne kadar geç kalınırsa,

The longer you wait to become at least semi-literate

the harder the language of mathematics will be to master, just as again in any verbal

yine tıpkı sözlü dillerde olduğu gibi,

matematik dilinde de ustalaşmak o kadar zorlaşacaktır.

language, but it can be done at any age.

Buna rağmen, herhangi bir yaşta da yapılabilir.

I speak as an authority

Bu konuda, bir bilirkişi olarak konuşuyorum,

on that subject, because I'm an extreme case.

çünkü benim durumum tam bir uç nokta.

I didn't take algebra until my freshman year

Alabama Üniversitesi'ndeki ilk yılıma kadar cebir dersi almamıştım.

at the University of Alabama.

They didn't teach it before then.

O zamanlar, üniversiteye kadar cebir öğretilmiyordu.

I finally got around to calculus as a 32-year-old tenured professor at Harvard,

Nihayet kalkülüsle tanıştığımda, Harvard'da 32 yaşında kadrolu bir profesördüm.

where I sat uncomfortably in classes with undergraduate students,

Derslerde, yarı yaşımdan biraz büyük lisans öğrencileriyle, diken üstünde otururdum.

little more than half my age.

A couple of them were students

Aralarından birkaçı, evrimsel biyoloji üzerine verdiğim dersi alıyordu.

in a course I was giving on evolutionary biology.

I swallowed my pride, and I learned calculus.

Gururu bir kenara bıraktım ve kalkülüsü öğrendim.

I found out that in science and all its applications,

Fark ettim ki, bilimde ve bilimin tüm uygulamalarında

what is crucial is not that technical ability,

hayati önem taşıyan şey teknik yetenek değil,

but it is imagination in all of its applications.

önemli olan hayal gücü, tüm uygulamalarında.

The ability to form concepts with images of entities and processes

Sezgilerle betimlenen varlık ve süreç imgeleriyle kurgulama yeteneği.

pictured by intuition.

I found out that advances in science rarely come upstream

Fark ettim ki, kara tahta önünde durup

from an ability to stand at a blackboard

matematik önermeleri ve denklemleri çözerek bir şeyler ortaya çıkarma

yeteneğiniz bilimde ilerlemeyi nadiren ayağınıza getirir.

and conjure images from unfolding mathematical propositions

and equations.

They are instead the products of downstream imagination leading to hard work,

Bilakis, bilimde ilerleme, matematiksel mantığın anlamlı olup olmadığının da kanıtlanabileceği,

during which mathematical reasoning may or may not prove to be relevant.

sizi sıkı çalışmaya yönlendirici beslendiğiniz hayal gücünün ürünleridir.

Ideas emerge when a part of the real or imagined world is studied

Fikirler, gerçek ya da hayal dünyanızın bir kısmını gönüllü olarak incelediğinizde

for its own sake.

gün yüzüne çıkar.

Of foremost importance is a thorough, well-organized knowledge

En büyük ehemmiyet ise, incelemeye niyetlendiğiniz o alanın

of all that is known of the relevant entities and processes that might be involved in that domain

içerebileceği, bilinen tüm varlık ve süreçlerine dair

tam ve planlı bilgi birikimine sahip olmanızdır.

you propose to enter.

When something new is discovered,

Yeni bir şey keşfedildiğinde,

it's logical then that one of the follow-up steps is

bir sonraki adımın, keşfedilen şeyin analizini ilerletmek adına

to find the mathematical and statistical methods to move its analysis forward.

matematiksel ve istatistiksel bir yöntem geliştirmek olması mantıklıdır.

If that step proves too difficult for

Şayet bu adım, keşfi yapan kişi ya da ekip için

the person or team that made the discovery,

aşırı zor olursa,

a mathematician can then be added by them

beraber çalışmak için bir matematikçi takıma dâhil edilebilir.

as a collaborator.

Consider the following principle,

Şu prensibi dikkate alın,

which I will modestly call Wilson's Principle Number One:

ki ben bunu naçizane, "Bir numaralı Wilson Prensibi" olarak adlandırıyorum:

It is far easier for scientists

Tıp araştırmacıları da dâhil olmak üzere, bilim adamlarının

including medical researchers, to require needed collaboration

matematikçi ve istatistikçilerden ihtiyaç duyduğu yardımı alması,

in mathematics and statistics

than it is for mathematicians and statisticians

matematikçiler ve istatistikçilerin, ortaya koyduğu denklemleri kullanacak bilim adamlarını bulmalarından

to find scientists able to make use of their equations.

çok daha kolay.

It is important in choosing the direction to take in science

Bilimde yöneleceğiniz alanı seçerken,

to find the subject at your level of competence that interests you deeply,

sizde derinden ilgi uyandıran yeterliliğiniz seviyesinde bir konu bularak,

and focus on that.

bu konuya odaklanmanız oldukça önemlidir.

Keep in mind, then, Wilson's Second Principle:

O zaman, İkinci Wilson Prensibi'ni aklınızda bulundurun:

For every scientist, whether researcher, technician,

Her bilim insanı için; araştırmacı, tekniker, öğretmen, yönetici ya da iş adamı olsun,

teacher, manager or businessman,

working at any level of mathematical competence,

hangi seviyede matematik yeterlilikle çalışırsa çalışsın,

there exists a discipline in science or medicine

bilimde ya da tıpta, o seviyenin mükemmeli başarmak için yeterli olduğu bir dal vardır.

for which that level is enough to achieve excellence.

Now I'm going to offer quickly

Şimdi sizlere hızlıca, birkaç prensipten daha bahsedeceğim.

several more principles that will be useful

Bunlar, eğitim ve kariyerinizi planlama konusunda yararlı olacak

in organizing your education and career,

or if you're teaching, how you might

ya da eğer öğretmenlik yapıyorsanız,

enhance your own teaching and counseling of young scientists.

genç bilim insanlarına öğretme ve danışmanlık yapabilme becerinizi artıracak prensipler.

In selecting a subject in which to conduct original research,

Özgün bir araştırma ortaya koyabilecek ya da

dünya standardında uzmanlık alanı geliştirebilecek bir konu seçerken,

or to develop world-class expertise,

take a part of the chosen discipline that is sparsely inhabited.

seyrek çalışma yürütülen bir alanda yer alın.

Judge opportunity by how few other students and researchers

Olanakları, ne kadar öğrenci ve araştırmacı mevcut olduğuna bakarak değerlendirin.

are on hand.

Bu, önem arz eden geniş çaplı eğitimin ya da

This is not to de-emphasize the essential requirement

of broad training, or the value of apprenticing yourself

üzerinde araştırma yapılan kaliteli programlarda kendinizi yetiştirmenin değerini

in ongoing research to programs of high quality.

önemsizleştirmez.

It is important also to acquire older mentors within these successful

Aynı zamanda, bu başarılı programlarda yaşça büyük danışmanlar edinmek

programs, and to make friends and colleagues of your age

ve birbirinize destek olmak için akranlarınızla arkadaşlık ve meslektaşlık ilişkisi kurmak

for mutual support.

oldukça önemlidir.

But through it all, look for a way to break out,

Fakat hepsinden öte, ayrışmanın, henüz popüler olmamış bir alan ya da konu bulmanın yollarını arayın.

to find a field and subject not yet popular.

We have seen this demonstrated already in the talks preceding mine.

Benden önceki konuşmalarda da bu gösterildi.

There is the quickest way advances are likely to occur,

İlerlemenin en hızlı şekilde gerçekleşmesinin yolu bu,

as measured in discoveries per investigator per year.

araştırmacı başına düşen keşif oranının yıllık olarak ölçülmesi gibi.

You may have heard the

Orduları toparlamak için söylenen askeriyedeki şu deyişi duymuşsunuzdur:

military dictum for the gathering of armies:

March to the sound of the guns.

"Silah seslerinin geldiği yöne gidin!"

In science, the exact opposite is the case: March away from the sound of the guns.

Bilimde, bunun tam tersi geçerli:

"Silah seslerinin geldiği yönden uzaklaşın!"

So Wilson's Principle Number Three:

Yani, "Üç Numaralı Wilson Prensibi":

March away from the sound of the guns.

"Silah seslerinin geldiği yönden uzaklaşın!"

Observe from a distance,

Uzaktan gözlemleyin,

but do not join the fray.

fakat kavgaya karışmayın.

Make a fray of your own.

Kendi kavganızı çıkarın.

Once you have settled on a specialty,

Sevebileceğiniz bir ihtisas ve bir iş sahibi

and the profession you can love, and you've secured opportunity,

olup fırsatlarınızı güvence altına aldığınızda,

your potential to succeed will be greatly enhanced if you study it

eğer uzmanlaşmak için yeterince çalışırsanız,

başarıya ulaşma potansiyeliniz muazzam ölçüde artacaktır.

enough to become an expert.

There are thousands of professionally delimited

Fizikten kimyaya, biyolojiden tıbba kadar yayılan birçok alanda, mesleki açıdan sınırlandırılmış

subjects sprinkled through physics and chemistry

to biology and medicine.

binlerce konu bulunmaktadır.

And on then into the social sciences,

Sosyal bilimlere gelince,

where it is possible in short time to acquire

burada kısa zamanda yetkin kişi olabilme olasılığı vardır.

the status of an authority.

When the subject is still very thinly populated,

Çalıştığınız konu az popüler bir konuysa,

you can with diligence and hard work become

çaba göstererek ve sıkı çalışarak, dünyada söz sahibi olacak bir konuma gelebilirsiniz.

the world authority.

The world needs this kind of expertise,

Dünya bu tür uzmanlıklara ihtiyaç duyuyor

and it rewards the kind of people

ve bu uzmanlıkları elde etmek isteyen kişileri ödüllendiriyor.

willing to acquire it.

The existing information and what you self-discover

Var olan bilgi ve sizin keşfettikleriniz,

başta yetersiz ve diğer bilgilerle ilişkilendirmesi güç görünebilir.

may at first seem skimpy and difficult to connect

to other bodies of knowledge.

Well, if that's the case,

Eğer durum buysa, âlâ!

good. Why hard instead of easy?

Peki, kolay dururken neden zor olsun ki?

The answer deserves to be stated as Principle Number Four.

Bunun cevabı, "Dört Numaralı Prensip" olmayı hak ediyor.

In the attempt to make scientific discoveries,

Bilimsel keşif yapma girişiminde,

every problem is an opportunity,

her problem bir fırsattır

and the more difficult the problem,

ve problem ne kadar zorsa,

the greater will be the importance of its solution.

çözümün önemi o kadar fazladır.

Now this brings me to a basic categorization

Şimdi bunu, bilimsel keşiflerin yapılışıyla ilgili basit sınıflandırmayla açıklayabiliriz.

in the way scientific discoveries are made.

Scientists, pure mathematicians among them,

Bilim insanları ve aralarında kuramsal matematikçi olanlar,

şu iki yoldan birini seçerler:

follow one or the other of two pathways:

First through early discoveries,

Birincisi, keşfin erken döneminde,

a problem is identified

bir problem tanımlanır

and a solution is sought.

ve çözüm aranır.

The problem may be relatively small;

Bu problem nispeten küçük olabilir.

Örneğin; "Bir turistik gemide, norovirüsler tam olarak nerede yayılmaya başlar?"

for example, where exactly in a cruise ship does the norovirus begin to spread?

Or larger, what's the role of dark matter in the expansion of the universe?

Ya da daha büyüğü; "Karanlık maddenin evrenin genişlemesindeki rolü nedir?"

As the answer is sought, other phenomena are typically discovered

Cevap aranırken, tipik olarak başka olgular da keşfedilir

and other questions are asked.

ve başka sorular sorulmaya başlanır.

This first of the two strategies is like a hunter,

İki stratejinin ilki tıpkı bir avcı gibidir,

exploring a forest in search of a particular quarry,

ormanda belli bir av için dolaşırken,

who finds other quarries along the way.

yolda başka avlarla da karşılaşır.

The second strategy of research

Araştırmada ikinci strateji ise,

is to study a subject broadly

bilinmeyen olgularını ya da bilinen olgularının farklı kollarını arayarak

searching for unknown phenomena or patterns of known phenomena

bir konuyu etraflıca incelemektir.

like a hunter in what we call "the naturalist's trance,"

Tıpkı "doğacının transı" olarak adlandırdığımız durumdaki bir avcı gibi.

the researcher of mind is open to anything interesting,

Araştırmacının zihni, ilginç olan her şeye açıktır,

any quarry worth taking.

avlamaya değer tüm avlar için tetiktedir.

The search is not for the solution of the problem,

Arayış, problemin çözümü için değildir,

but for problems themselves worth solving.

çözmeye değer olan problemlerin kendisi içindir.

The two strategies of research,

Araştırmanın iki stratejisi, özgün araştırmanın, şöyle tanımlanabilir,

original research, can be stated as follows,

in the final principle I'm going to offer you:

son prensip olarak size şunu sunuyorum:

For every problem in a given discipline of science,

Belirli bir bilim dalının her probleminin

there exists a species or entity or phenomenon

çözümü için ideal bir tür, varlık ya da olgu vardır.

ideal for its solution.

And conversely, for every species or other entity

Diğer taraftan, her bir tür, varlık ya da olgu için,

or phenomenon, there exist important problems

araştırmanın belirli özgün hedeflerine uygun çözümlerin olduğu önemli problemler bulunur.

for the solution of which, those particular objects of research are ideally suited.

Find out what they are.

Onların ne olduğunu bulun.

You'll find your own way to discover,

Böylece keşfetmek, öğrenmek ve öğretmek için kendi yolunuzu tayin etmiş olursunuz.

to learn, to teach.

The decades ahead will see dramatic advances

Önümüzdeki on yıllar, hastalıklardan korunma, genel sağlık ve yaşam kalitesi konularında

in disease prevention, general health, the quality of life.

çok büyük ilerlemelere tanık olacak.

All of humanity depends on the knowledge and practice of the medicine and the science

Tüm insanlığın umudu, ardında sizlerin yetişeceği bilim ve tıptaki, bilgi ve çalışmalara bağlı.

behind it you will master.

You have chosen a calling that will come in steps

Sizlere basamaklarında tatmin getirecek bir meslek seçtiniz,

to give you satisfaction, at its conclusion, of a life well lived.

sonuçta ise, iyi yaşanmış bir hayatı...

And I thank you for having me here tonight.

Hepinize teşekkür ederim, bu akşam beni burada kabul ettiğiniz için.

(Applause)

Oh, thank you.

(Alkış) Ah, teşekkür ederim.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

I salute you.

Sizleri selamlıyorum.