E.O. Wilson: Advice to young scientists

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Joanna Zając Korekta: Marta Krzeminska

What I'm going to do is to just give a few notes,

Powiem tutaj parę słów

and this is from a book I'm preparing called

nawiązujących do książki, nad którą obecnie pracuję:

"Letters to a Young Scientist."

"Listy do młodych naukowców".

I'd thought it'd be appropriate to

Postanowiłem ją zaprezentować,

present it, on the basis that I have had extensive experience

jako że mam duże doświadczenie w pracy z naukowcami

in teaching, counseling scientists across a broad array of fields.

jako ich nauczyciel i doradca w wielu dziedzinach.

And you might like to hear some of the principles that I've developed in doing

Być może zainteresuje was kilka zasad jakimi zacząłem się kierować w swojej pracy.

that teaching and counseling.

Być może zainteresuje was kilka zasad jakimi zacząłem się kierować w swojej pracy.

So let me begin by urging you,

Zacznę od gorącej zachęty,

particularly you on the youngsters' side,

skierowanej szczególnie do młodych,

on this path you've chosen,

abyście jak najdłużej podążali wybraną przez was drogą.

to go as far as you can.

abyście jak najdłużej podążali wybraną przez was drogą.

The world needs you, badly.

Świat was potrzebuje, i to bardzo.

Humanity is now fully into the techno-scientific age.

Ludzkość wkracza w erę naukowo-techniczną,

There is going to be no turning back.

z której nie będzie odwrotu.

Although varying among disciplines -- say, astrophysics,

Wśród różnych dziedzin, jak n.p. astrofizyka,

molecular genetics, the immunology, the microbiology, the public

genetyka molekularna, immunologia, mikrobiologia, zdrowie publiczne,

health, to the new area of the human body as a symbiont,

czy nowa dziedzina - ludzkie ciało jako symbiont,

to public health, environmental science.

aż po naukę o środowisku,

Knowledge in medical science and science overall

stan wiedzy z zakresu nauk medycznych i nauki w ogóle

is doubling every 15 to 20 years.

podwaja się co 15-20 lat.

Technology is increasing at a comparable rate.

Technologia rozwija się równie szybko.

Between them, the two already pervade,

Obydwie przenikają każdy wymiar ludzkiego życia,

as most of you here seated realize,

Obydwie przenikają każdy wymiar ludzkiego życia,

every dimension of human life.

jak większość z was zdaje sobie sprawę.

So swift is the velocity of the techno-scientific revolution,

Postęp rewolucji naukowo-technicznej jest tak gwałtowny,

so startling in its countless twists and turns, that no one can predict

tak zaskakujący i pełen zawirowań, że nie można przewidzieć

its outcome even a decade from the present moment.

co nastąpi choćby za dekadę.

There will come a time, of course,

Przyjdzie oczywiście czas,

when the exponential growth of discovery and knowledge,

gdy wykładniczy wzrost odkryć i wiedzy,

which actually began in the 1600s,

który właściwie zaczął się już w XVII wieku,

has to peak and level off,

osiągnie maksimum i zacznie spadać,

but that's not going to matter to you.

ale to już nie będzie was obchodzić.

The revolution is going to continue

Rewolucja potrwa

for at least several more decades.

jeszcze przez przynajmniej kilka dekad.

It'll render the human condition

Doprowadzi sytuację ludzkości

radically different from what it is today.

do radykalnie różnego stanu.

Traditional fields of study are going to continue to grow

Tradycyjne pola nauki będą się dalej rozwijać

and in so doing, inevitably they will meet and create new disciplines.

a więc nieuchronnie spotkają się, tworząc nowe dyscypliny.

In time, all of science will come to be

Z czasem cała nauka stanie się kontinuum,

a continuum of description, an explanation of networks, of principles and laws.

opisem, objaśnieniem powiązań, zasad i praw.

That's why you need not just be training

Dlatego też nie ma potrzeby zgłębiać

in one specialty, but also acquire breadth in other fields,

jednej dziedziny, ale raczej otworzyć się na inne,

related to and even distant from your own initial choice.

te związane oraz te dalekie od waszego pierwszego wyboru.

Keep your eyes lifted and your head turning.

Miejcie oczy szeroko otwarte i bądźcie czujni.

The search for knowledge is in our genes.

Pogoń za wiedzą mamy w genach.

It was put there by our distant ancestors

Zaszczepili nam ją nasi dawni przodkowie,

who spread across the world,

którzy rozeszli się po całym świecie.

and it's never going to be quenched.

Nigdy nie zostanie ona zaspokojona.

To understand and use it sanely,

Aby ją zrozumieć i mądrze wykorzystać

as a part of the civilization yet to evolve

w tej ciągle ewoluującej cywilizacji,

requires a vastly larger population of scientifically trained people like you.

potrzebujemy więcej naukowo wykwalifikowanych ludzi, takich jak wy.

In education, medicine, law, diplomacy,

Wykwalifikowanych w edukacji, medycynie, prawie, dyplomacji,

government, business and the media that exist today.

zarządzaniu, biznesie i mediach, które mamy obecnie.

Our political leaders need at least a modest degree of scientific

Nasi przywódcy polityczni potrzebują przynajmniej odrobiny

literacy, which most badly lack today --

biegłości naukowej, której niestety większości dziś brakuje.

no applause, please.

Bez braw, proszę.

It will be better for all

Byłoby lepiej dla wszystkich,

if they prepare before entering office rather than learning on the job.

gdyby przygotowywali się przed objęciem urzędu, zamiast uczyć się na błędach.

Therefore you will do well to act on the side,

Dlatego też dobrze zrobicie działając na boku,

no matter how far into the laboratory

nieważne jak bardzo zagłębicie się w laboratoria,

you may go, to serve as teachers

nauczajcie przez cały czas swojej kariery.

during the span of your career.

nauczajcie przez cały czas swojej kariery.

I'll now proceed quickly,

Przejdę teraz szybko do tematu,

and before else, to a subject that is both a vital asset

który jest zarówno niezbędnym atutem

and a potential barrier to a scientific career.

jak i potencjalną barierą dla kariery naukowej.

If you are a bit short in mathematical skills,

Jeśli nie jesteś matematycznym orłem,

don't worry.

nie martw się.

Many of the most successful scientists

Wielu najbardziej uznanych dziś naukowców

at work today are mathematically semi-literate.

jest tylko połowicznie biegła w matematyce.

A metaphor will serve here:

Posłużę się metaforą:

Where elite mathematicians and statisticians

Elita matematyków, statystyków

and theorists often serve as architects in the expanding realm

i teoretyków to architekci rozwijających się domen nauki,

of science, the remaining large majority of

większość - badacze nauk podstawowych i stosowanych,

basic applied scientists, including a large portion of those who could be

w tym wielu pierwszorzędnych naukowców,

said to be of the first rank, are the ones who map the terrain, they scout

to ci, którzy badają teren, są zwiadowcami

the frontiers, they cut the pathways,

przecierają ścieżki

they raise the buildings along the way.

i wznoszą po drodze budynki.

Some may have considered me foolhardy,

Część z was może pomyśleć, że jestem szalony,

but it's been my habit to brush aside the fear of mathematics

ale nauczyłem się spychać na bok lęk przed matematyką

when talking to candidate scientists.

w rozmowach z przyszłymi naukowcami.

During 41 years of teaching biology at Harvard,

Podczas 41 lat nauczania biologii na Harvardzie

I watched sadly as bright students turned away

patrzyłem ze smutkiem jak zdolni studenci odrzucali

from the possibility of a scientific career

od możliwość kariery naukowej

or even from taking non-required courses in science

czy podjęcia niezobowiązujących kursów naukowych,

because they were afraid of failure.

ze strachu przed porażką.

These math-phobes deprive science and medicine

Lęk przed matematyką pozbawia naukę i medycynę

of immeasurable amounts of badly needed talent.

niezliczonych ilości potrzebnych talentów.

Here's how to relax your anxieties, if you have them:

W jaki sposób zniwelować obawy?

Understand that mathematics is a language

Zrozumcie, że matematyka to język

ruled like other verbal languages,

kierujący się podobnymi zasadami jak każdy język,

or like verbal language generally, by its own grammar

mający swoją własną gramatykę

and system of logic.

i systemem logiczny.

Any person with average quantitative intelligence

Każdy o przeciętnej inteligencji

who learns to read and write mathematics

uczący się podstaw matematycznego języka

at an elementary level will, as in verbal language, have little difficulty

nie będzie miał raczej trudności w wyłapaniu podstaw,

picking up most of the fundamentals

o ile tylko zechce opanować

if they choose to master the mathspeak of most disciplines of science.

matematyczny język większości dyscyplin naukowych.

The longer you wait to become at least semi-literate

Im dłużej czekamy by stać się w połowie biegłymi

the harder the language of mathematics will be to master, just as again in any verbal

tym trudniejszy do opanowania stanie się język matematyki,

language, but it can be done at any age.

jednak można to zrobić w każdym wieku.

I speak as an authority

Mówię tutaj jako autorytet,

on that subject, because I'm an extreme case.

jako że jestem przypadkiem skrajnym.

I didn't take algebra until my freshman year

Nie uczyłem się algebry aż do mojego pierwszego roku

at the University of Alabama.

na Uniwersytecie w Alabamie.

They didn't teach it before then.

Wcześniej jej nie uczyli.

I finally got around to calculus as a 32-year-old tenured professor at Harvard,

Rachek różniczkowy poznałem mając 32 lata, jako profesor na Harvardzie.

where I sat uncomfortably in classes with undergraduate students,

Nerwowo kręciłem się na krześle, otoczony studentami

little more than half my age.

ponad dwukrotnie młodszymi ode mnie.

A couple of them were students

Kilkoro z nich uczęszczało na biologię ewolucyjną, którą wykładałem.

in a course I was giving on evolutionary biology.

Kilkoro z nich uczęszczało na biologię ewolucyjną, którą wykładałem.

I swallowed my pride, and I learned calculus.

Schowałem dumę do kieszeni i nauczyłem się różniczek.

I found out that in science and all its applications,

Odkryłem, że w nauce i we wszystkich jej zastosowaniach,

what is crucial is not that technical ability,

kluczową rzeczą są nie umiejętności techniczne,

but it is imagination in all of its applications.

ale wyobraźnia w każdej formie,

The ability to form concepts with images of entities and processes

jak umiejętność tworzenia pojęć za pomocą jednostek

pictured by intuition.

i intuicyjnych procesów.

I found out that advances in science rarely come upstream

Zrozumiałem, że postęp w nauce rzadko bierze się

from an ability to stand at a blackboard

z umiejętności stania przy tablicy,

and conjure images from unfolding mathematical propositions

za to korzysta z twierdzeń i równań matematycznych.

and equations.

za to korzysta z twierdzeń i równań matematycznych.

They are instead the products of downstream imagination leading to hard work,

Jest produktem wyobraźni wiodącej do ciężkiej pracy,

during which mathematical reasoning may or may not prove to be relevant.

gdzie matematyczne rozumowanie może okazać się ważne.

Ideas emerge when a part of the real or imagined world is studied

Pomysły powstają, gdy część prawdziwego lub fikcyjnego świata

for its own sake.

jest badana przez wzgląd na nią samą.

Of foremost importance is a thorough, well-organized knowledge

Najważniejsza jest gruntowna i dobrze zorganizowana wiedza

of all that is known of the relevant entities and processes that might be involved in that domain

na temat jednostek i procesów istotnych w danej dziedzinie.

you propose to enter.

na temat jednostek i procesów istotnych w danej dziedzinie.

When something new is discovered,

Gdy odkrywamy coś nowego,

it's logical then that one of the follow-up steps is

następnym logicznym krokiem jest znalezienie metod,

to find the mathematical and statistical methods to move its analysis forward.

matematycznych i statystycznych, by umożliwić jego analizę.

If that step proves too difficult for

Gdy ten krok okazuje się zbyt trudny

the person or team that made the discovery,

dla osoby czy grupy, która dokonała odkrycia,

a mathematician can then be added by them

zaprasza się do współpracy matematyka.

as a collaborator.

zaprasza się do współpracy matematyka.

Consider the following principle,

Rozważcie następującą zasadę,

which I will modestly call Wilson's Principle Number One:

którą skromnie nazwę - Zasadą Wilsona Nr 1:

It is far easier for scientists

Naukowcom jest o wiele łatwiej,

including medical researchers, to require needed collaboration

w tym także badaczom medycznym, oczekiwać pomocy

in mathematics and statistics

od matematyków i statystyków,

than it is for mathematicians and statisticians

niż matematykom i statystykom

to find scientists able to make use of their equations.

znaleźć naukowców, którzy zrobiliby pożytek z ich równań.

It is important in choosing the direction to take in science

Przy wyborze kierunku naukowego, staraj się znaleźć temat

to find the subject at your level of competence that interests you deeply,

na poziomie twej kompetencji, który głęboko cię interesuje

and focus on that.

i skup się na nim.

Keep in mind, then, Wilson's Second Principle:

Wspomnij wtedy Zasadę Wilsona Nr 2:

For every scientist, whether researcher, technician,

Dla każdego naukowca, czy to badacz, technik,

teacher, manager or businessman,

nauczyciel, menadżer czy biznesmen,

working at any level of mathematical competence,

niezależnie od poziomu znajomości matematyki,

there exists a discipline in science or medicine

znajdzie się dyscyplina nauki czy medycyny,

for which that level is enough to achieve excellence.

gdzie poziom ten wystarczy do osiągnięcia doskonałości.

Now I'm going to offer quickly

Przedstawię teraz prędko

several more principles that will be useful

jeszcze kilka zasad przydatnych w organizowaniu

in organizing your education and career,

edukacji i kariery, a dla nauczycieli,

or if you're teaching, how you might

w ulepszeniu metod nauczania.

enhance your own teaching and counseling of young scientists.

w ulepszeniu metod nauczania.

In selecting a subject in which to conduct original research,

Wybierając temat do badań,

or to develop world-class expertise,

czy wysokiej klasy specjalizację,

take a part of the chosen discipline that is sparsely inhabited.

szukaj domeny, która jest mało popularna.

Judge opportunity by how few other students and researchers

Oceniaj możliwości pod kątem tego,

are on hand.

jak niewielu studentów i badaczy jest pod ręką.

This is not to de-emphasize the essential requirement

Nie chcę umniejszać niezbędnej konieczności

of broad training, or the value of apprenticing yourself

rozległego szkolenia, czy wartości samopraktyki

in ongoing research to programs of high quality.

w trwających badaniach wysokiej jakości programów.

It is important also to acquire older mentors within these successful

Nawiązujcie kontakty pośród starszych mentorów udanych programów

programs, and to make friends and colleagues of your age

i zaprzyjaźniajcie się z ludźmi w swoim wieku

for mutual support.

dla wzajemnego wsparcia.

But through it all, look for a way to break out,

Ale w tym wszystkim szukajcie drogi by wyrwać się,

to find a field and subject not yet popular.

by znaleźć pola i tematy jeszcze niezbyt popularne.

We have seen this demonstrated already in the talks preceding mine.

Pokazano to w poprzednich wykładach.

There is the quickest way advances are likely to occur,

Jest to najszybszy sposób w jaki pojawia się postęp

as measured in discoveries per investigator per year.

mierzony w odkryciach na badacza rocznie.

You may have heard the

Może słyszeliście

military dictum for the gathering of armies:

o wojskowym powiedzeniu na zebraniu armii:

March to the sound of the guns.

Maszeruj tam, gdzie strzelają.

In science, the exact opposite is the case: March away from the sound of the guns.

W nauce jest odwrotnie: Uciekaj stamtąd, gdzie strzelają.

So Wilson's Principle Number Three:

A zatem, Zasada Wilsona Nr 3:

March away from the sound of the guns.

Uciekaj stamtąd, gdzie strzelają.

Observe from a distance,

Obserwuj z daleka,

but do not join the fray.

ale nie przystępuj do walki,

Make a fray of your own.

stwórz własną walkę.

Once you have settled on a specialty,

Gdy już wybierzesz specjalizację,

and the profession you can love, and you've secured opportunity,

i zawód, który da ci radość,

your potential to succeed will be greatly enhanced if you study it

szansa na sukces będzie większa, jeśli będziesz drążył temat

enough to become an expert.

na tyle głęboko, aby zostać ekspertem.

There are thousands of professionally delimited

Istnieją tysiące przedmiotów

subjects sprinkled through physics and chemistry

ograniczonych zawodowo poprzez fizykę i chemię,

to biology and medicine.

oraz biologię i medycynę,

And on then into the social sciences,

na naukach społecznych kończąc.

where it is possible in short time to acquire

W miarę możliwości, w krótkim czasie

the status of an authority.

zdobądź status autorytetu.

When the subject is still very thinly populated,

Gdy przedmiot badań jest ciągle mało popularny

you can with diligence and hard work become

można przy staranności i ciężkiej pracy

the world authority.

zostać światowym ekspertem.

The world needs this kind of expertise,

Świat potrzebuje tego rodzaju autorytetów

and it rewards the kind of people

i wynagradza tych,

willing to acquire it.

którzy do nich dążą.

The existing information and what you self-discover

Istniejące informacje i twoje własne odkrycia

may at first seem skimpy and difficult to connect

mogą z początku być skąpe i trudne do połączenia

to other bodies of knowledge.

z innymi działami wiedzy.

Well, if that's the case,

Jeśli tak jest, to dobrze.

good. Why hard instead of easy?

A czemu nie iść na łatwiznę?

The answer deserves to be stated as Principle Number Four.

Odpowiedź zasługuje na miano Zasady Nr 4:

In the attempt to make scientific discoveries,

W drodze do odkryć naukowych

every problem is an opportunity,

każdy problem stanowi okazję,

and the more difficult the problem,

i im trudniejszy problem,

the greater will be the importance of its solution.

tym większe będzie znaczenie jego rozwiązania.

Now this brings me to a basic categorization

Sprowadza me to do podstawowej kategoryzacji

in the way scientific discoveries are made.

sposobów dokonywania odkryć naukowych.

Scientists, pure mathematicians among them,

Naukowcy, wśród nich matematycy,

follow one or the other of two pathways:

wybierają jedną z dwóch ścieżek:

First through early discoveries,

Najpierw poprzez wczesne odkrycia

a problem is identified

identyfikują problem

and a solution is sought.

i szukają rozwiązań.

The problem may be relatively small;

Problem może być stosunkowo mały,

for example, where exactly in a cruise ship does the norovirus begin to spread?

na przykład - gdzie na statku wycieczkowym zaczął rozprzestrzeniać się wirus?

Or larger, what's the role of dark matter in the expansion of the universe?

Lub większy - jaka jest rola ciemnej materii w rozszerzaniu się wszechświata?

As the answer is sought, other phenomena are typically discovered

Poszukując odpowiedzi, zwykle odkrywane są inne zjawiska

and other questions are asked.

i powstają kolejne pytania.

This first of the two strategies is like a hunter,

Ta pierwsza z dwóch strategii jest jak myśliwy,

exploring a forest in search of a particular quarry,

badający las w poszukiwaniu konkretnej zwierzyny

who finds other quarries along the way.

i po drodze odnajdujący kolejne zdobycze.

The second strategy of research

Druga strategia badań

is to study a subject broadly

- głębokie zbadanie przedmiotu

searching for unknown phenomena or patterns of known phenomena

w poszukiwaniu nieznanych zjawisk lub wzorców innych zjawisk,

like a hunter in what we call "the naturalist's trance,"

jest jak myśliwy w tzw. "transie przyrodnika",

the researcher of mind is open to anything interesting,

naukowiec o umyśle otwartym

any quarry worth taking.

na każdą nową zwierzynę.

The search is not for the solution of the problem,

Badanie to nie służy rozwiązaniu problemu,

but for problems themselves worth solving.

ale znalezieniu problemów wartych rozwiązywania.

The two strategies of research,

Obie te strategie badań,

original research, can be stated as follows,

mogą być określone w sposób następujący,

in the final principle I'm going to offer you:

w mojej ostatniej zasadzie:

For every problem in a given discipline of science,

Dla każdego problemu danej dyscypliny naukowej,

there exists a species or entity or phenomenon

istnieją gatunki, podmioty lub zjawiska

ideal for its solution.

idealnie nadające się do jego rozwiązania.

And conversely, for every species or other entity

I odwrotnie, dla każdego gatunku, podmiotu, czy zjawiska

or phenomenon, there exist important problems

istnieją istotne problemy,

for the solution of which, those particular objects of research are ideally suited.

które mogą być dzięki nim rozwiązane.

Find out what they are.

Dowiedz się, czym one są.

You'll find your own way to discover,

Znajdziesz własny sposób na odkrywanie,

to learn, to teach.

na uczenie się i na uczenie innych.

The decades ahead will see dramatic advances

W nadchodzących latach zobaczymy znaczny postęp

in disease prevention, general health, the quality of life.

w zapobieganiu chorobom, stanie zdrowia i jakości życia.

All of humanity depends on the knowledge and practice of the medicine and the science

Ludzkość uzależniona jest od wiedzy i praktyki medycznej

behind it you will master.

oraz nauk u ich podłoża.

You have chosen a calling that will come in steps

Wybraliście powołanie,

to give you satisfaction, at its conclusion, of a life well lived.

które zapewni wam satysfakcję, a zatem dobre życie.

And I thank you for having me here tonight.

Dziękuję za zaproszenie mnie tutaj.

(Applause)

(Oklaski)

Oh, thank you.

Dziękuję.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

I salute you.

To ja wam dziękuję.