Rory Stewart: Why democracy matters

Rory Stewart: Demokrasi neden önemli

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Abdullah OSKAY Gözden geçirme: Meric Aydonat

So little Billy goes to school,

Küçük Billy okula gider,

and he sits down and the teacher says,

sırasına oturur ve öğretmen sorar:

"What does your father do?"

"Senin baban ne iş yapar?"

And little Billy says, "My father plays the piano

Küçük Billy cevap verir:

in an opium den."

"Bir esrarkeş kahvehanesinde piyano çalar"

So the teacher rings up the parents, and says,

Bunun üzerine öğretmen Billy'nin ailesini arar ve şöyle der:

"Very shocking story from little Billy today.

"Bugün küçük Billy'nin hakkınızda söyledikleri karşısında şoke oldum.

Just heard that he claimed that you play the piano

Sizin bir esrarkeş kahvehanesinde

in an opium den."

piyano çaldığınızı söyledi."

And the father says, "I'm very sorry. Yes, it's true, I lied.

Baba cevap verir: "Evet doğru. Yalan söyledim.

But how can I tell an eight-year-old boy

Bunun için çok üzgünüm. Fakat sekiz yaşındaki bir çocuğa

that his father is a politician?" (Laughter)

babasının bir politikacı olduğunu nasıl söyleyebilirdim ki?" (Gülüşmeler)

Now, as a politician myself, standing in front of you,

Şimdi ben, karşınızda duran bir politikacı olarak

or indeed, meeting any stranger anywhere in the world,

ya da rasgele bir yabancıyla dünyanın herhangi bir yerinde karşılaştığımda,

when I eventually reveal the nature of my profession,

mesleğimin doğasını anlattığımda

they look at me as though I'm somewhere between

bana, sanki ben bir yılan, bir maymun ve bir iguana

a snake, a monkey and an iguana,

karışımı biriymişim gibi bakıyorlar.

and through all of this, I feel, strongly,

Ve ben bütün bunlardan dolayı şunu hissediyorum:

that something is going wrong.

Bir şeyler yanlış gidiyor.

Four hundred years of maturing democracy,

Dört yüz yıldan beri olgunlaşan demokrasi

colleagues in Parliament who seem to me, as individuals,

ve Parlamento'daki meslektaşlarım -ki bu insanlar

reasonably impressive, an increasingly educated,

tek tek incelediğimde bana epey etkileyici, eğitimli

energetic, informed population, and yet

enerjik, bilgili insanlar olarak görünüyorlar -

a deep, deep sense of disappointment.

derin mi derin bir hayal kırıklığı demek oluyor.

My colleagues in Parliament include, in my new intake,

Şu an, benim Parlamento'daki arkadaşlarım arasında

family doctors, businesspeople, professors,

aile hekimleri, işadamları, profesörler,

distinguished economists, historians, writers,

seçkin ekonomistler, tarihçiler, yazarlar,

army officers ranging from colonels down to regimental sergeant majors.

albaydan, alaydaki çavuşa kadar ordu mensupları var.

All of them, however, including myself, as we walk underneath

Fakat bunların hepsi, ben de dahil, bu tipsiz garip

those strange stone gargoyles just down the road,

insan heykellerinin altından geçtiğimizde, sonunda

feel that we've become less than the sum of our parts,

bu kişilerin toplamından daha az bir şeye dönüştüğümüzü hissediyorum ve

feel as though we have become profoundly diminished.

ciddi manada "azaldığımızı" hissediyorum.

And this isn't just a problem in Britain.

Ve bu sadece İngiltere'ye has bir sorun değil.

It's a problem across the developing world,

Bu gelişen dünyada da olan bir problem,

and in middle income countries too. In Jamaica,

orta gelirli ülkelerde de. Mesela Jamaika,

for example -- look at Jamaican members of Parliament,

Jamaikalı Parlemento üyelerine bir bakın,

you meet them, and they're often people who are

onlara bakıyorsunuz, genellikle bu insanlar

Rhodes Scholars, who've studied at Harvard or at Princeton,

Rodos Bilimadamları, Harvard'da, Princeton'da okumuş insanlar.

and yet, you go down to downtown Kingston,

Ama Kingston'ın şehir merkezine bir gidin,

and you are looking at one of the most depressing sites

karşınızda herhangi orta gelir düzeyindeki ülkede görebileceğiniz

that you can see in any middle-income country in the world:

en bunaltıcı yerlerden birini bulacaksınız.

a dismal, depressing landscape

Yarı terkedilmiş, yanmış binaların olduğu

of burnt and half-abandoned buildings.

kasvetli, bunaltıcı bir yer.

And this has been true for 30 years, and the handover

Ve bu 30 yıldır böyle. Başkanlık, 1979 - 1980'de

in 1979, 1980, between one Jamaican leader who was

bir Rodos Bilimadamı'nın oğlu ve bir kraliyet hukukçusu (Q.C) olan

the son of a Rhodes Scholar and a Q.C. to another

Jamaikalı bir liderden, Harvard'da ekonomi doktorası yapmış

who'd done an economics doctorate at Harvard,

birisine geçmiş.

over 800 people were killed in the streets

Ve o dönemde, sokaklarda 800'den fazla insan

in drug-related violence.

uyuşturucuyla alakalı olaylardan öldü.

Ten years ago, however, the promise of democracy

Bununla birlikte, 10 sene önce, demokrasi olağanüstü

seemed to be extraordinary. George W. Bush stood up

umut verici gibi görünüyordu. George W. Bush kalktı

in his State of the Union address in 2003

ve 2003'teki Ulusa Sesleniş konuşmasında dedi ki

and said that democracy was the force that would beat

demokrasi dünyadaki birçok hastalığı yenebilecek

most of the ills of the world. He said,

bir güçtür. Sonra da ekledi:

because democratic governments respect their own people

demokratik hükümetler kendi halklarına ve komşularına

and respect their neighbors, freedom will bring peace.

saygı duyuyuyorlar ve bu özgürlük barışı getirecek.

Distinguished academics at the same time argued that

Seçkin akademisyenlerse şunu iddia ediyorlardı:

democracies had this incredible range of side benefits.

Demokrasiler beraberlerinde inanılmaz yararlar getiriyorlar.

They would bring prosperity, security,

Refah, güvenlik,

overcome sectarian violence,

mezhepçi kavgaların üstesinden gelme gücü getiriyorlar,

ensure that states would never again harbor terrorists.

devletlerin tekrar terörist yatağı olmasını engelliyorlar.

Since then, what's happened?

O zamandan beri, ne oldu?

Well, what we've seen is the creation, in places like Iraq

Yani, Irak ve Afganistan gibi yerlerde demokratik

and Afghanistan, of democratic systems of government

hükümet sistemlerinin kurulduğunu gördük,

which haven't had any of those side benefits.

ama hiçbiri bu sayılanları getirmedi.

In Afghanistan, for example, we haven't just had one election

Mesela Afganistan'da sadece bir veya iki değil,

or two elections. We've gone through three elections,

tam üç seçim gördük. Hem başkanlık, hem de

presidential and parliamentary. And what do we find?

parlamento seçimleriydi bunlar: Sonuç?

Do we find a flourishing civil society, a vigorous rule of law

Yeşeren bir sivil toplum, hukukun üstünlüğü ve güvenlik var mı?

and good security? No. What we find in Afghanistan

Hayır. Afganistan'da olan şey,

is a judiciary that is weak and corrupt,

zayıf ve kokuşmuş bir hukuk sistemi,

a very limited civil society which is largely ineffective,

büyük oranda etkisiz ve sınırlı sivil toplum,

a media which is beginning to get onto its feet

ayakları üzerine doğrulmaya başlayan bir medya,

but a government that's deeply unpopular,

fakat hiç benimsenmeyen, yolsuzluğun içine bodoslamasına

perceived as being deeply corrupt, and security

dalmış bir hükümet, şoke edici bir güvenlik,

that is shocking, security that's terrible.

berbat bir güvenlik.

In Pakistan, in lots of sub-Saharan Africa,

Pakistan'da ve Sahra-Altı Afrikanın birçok kısmında

again you can see democracy and elections are compatible

yine böyle kokuşmuş hükümetler,

with corrupt governments, with states that are unstable

tehlikeli ve istikrarsız ülkelerle

and dangerous.

birlikte yürüyen demokrasiyi ve seçimleri görebilirsiniz.

And when I have conversations with people, I remember

Ve insanlarla diyaloğa girdiğimde, hatırlıyorum,

having a conversation, for example, in Iraq,

mesela Irak'taki bir toplulukla olan bir

with a community that asked me

diyalog sırasında

whether the riot we were seeing in front of us,

hemen orada gördüğümüz ayaklanmanın, il meclisi binasını

this was a huge mob ransacking a provincial council building,

alt üst eden büyük bir kalabalıktı,

was a sign of the new democracy.

yeni demokrasinin bir alameti olup olmadığı soruldu.

The same, I felt, was true in almost every single one

Aynı şekilde, gittiğim gelişmekte olan veya yarı gelişmiş ülkelerde

of the middle and developing countries that I went to,

yukarıdaki çıkarımların bir dereceye kadar

and to some extent the same is true of us.

doğru olduğunu görüyordum.

Well, what is the answer to this? Is the answer to just

Peki cevap ne olmalıydı?

give up on the idea of democracy?

Cevap sadece demokrasiyi yayma fikrini bırakmak mı olmalıydı?

Well, obviously not. It would be absurd

Elbette hayır. Bu durum Irak ve Afganistan'da giriştiğimiz

if we were to engage again in the kind of operations

operasyonlar gibi mücadelelere girmemizi gerektirirdi ki,

we were engaged in, in Iraq and Afghanistan

bu da kendimizi demokrasiyi empoze etme

if we were to suddenly find ourselves in a situation

fikrimizden bambaşka

in which we were imposing

bir durumda bulmamıza

anything other than a democratic system.

neden olabilirdi.

Anything else would run contrary to our values,

Bunun dışındaki her şey bizim değerlerimize ters düşerdi.

it would run contrary to the wishes of the people

Çıkarlarımıza ters düşerdi. Temsil ettiğimiz insanların

on the ground, it would run contrary to our interests.

isteklerine ters düşerdi.

I remember in Iraq, for example, that we went through

Irak'ta örneğin, şunu net hatırlıyorum: Demokrasiyi biraz ertelesek

a period of feeling that we should delay democracy.

çok iyi olur.

We went through a period of feeling that the lesson learned

Bosna'da mesela seçimleri erken yapıp ülkede sekter şiddeti ve

from Bosnia was that elections held too early

radikal partileri yaygınlaştırdığımız

enshrined sectarian violence, enshrined extremist parties,

hissine kapıldığımı hatırlıyorum.

so in Iraq in 2003 the decision was made,

Irak'ta mesela 2003 yılında seçimlerin 2 yıl

let's not have elections for two years. Let's invest in

ertelenmesine karar verildi. Haydi seçmeni eğitelim. Haydi

voter education. Let's invest in democratization.

demokratişleşmeye yatırım yapalım dendi.

The result was that I found stuck outside my office

Sonuç ise kalabalık bir insan güruhunun,

a huge crowd of people, this is actually a photograph

- bu fotoğraf Libya'da çekildi. Hoş durum aynıydı.-

taken in Libya but I saw the same scene in Iraq

"Seçim Şimdi Hemen" diye ofisimin hemen yanında

of people standing outside screaming for the elections,

bağırdıklarını görüyordum.

and when I went out and said, "What is wrong

Dışarı çıktım ve kalabalığa şöyle seslendim:

with the interim provincial council?

"Geçici Kent Konseyinda yanlış giden birşeyler mi var?

What is wrong with the people that we have chosen?

Bizim seçtiğimiz adamlardaki sorun ne?

There is a Sunni sheikh, there's a Shiite sheikh,

Bir Sünni şeyhi, bir Şii şeyhi,

there's the seven -- leaders of the seven major tribes,

yedi tane de, büyük kabilelerden lider var.

there's a Christian, there's a Sabian,

Hristiyanı var, Sabyanı var. Kadın temsilciler var.

there are female representatives, there's every political party in this council,

Seçtiğimiz konseyde her partiden ve türden adam var.

what's wrong with the people that we chose?"

Öyleyse bizim seçtiklerimizde sıkıntı ne?"

The answer came, "The problem isn't the people

El cevap: "Sorun sizin seçtiğiniz insanlarda değil.

that you chose. The problem is that you chose them."

Sizin seçmenizde."

I have not met, in Afghanistan, in even the most

Afganistan'ın en ücra köşelerinde bile

remote community, anybody who does not want

yöneticilerini seçmek istemeyen bir Allah'ın kuluyla

a say in who governs them.

karşılaşmadım.

Most remote community, I have never met a villager

En ücra topluluklarda bile, oy hakkı istemeyen

who does not want a vote.

bir köylüye rastlamadım.

So we need to acknowledge

O zaman şunu kabul etmemiz lazım:

that despite the dubious statistics, despite the fact that

şüpheli istatistiklere rağmen,

84 percent of people in Britain feel politics is broken,

halkın yüzde 84'unun İngiliz politikacılarına inanılmaz kırgınlığına rağmen,

despite the fact that when I was in Iraq, we did an opinion poll

Irak'ta 2003'te yaptığımız ve insanlara hangi siyasi sistemi istiyorsunuz diye sorduğumuz ve

in 2003 and asked people what political systems they preferred,

Iraklıların yüzde 7'sinin Amerika'nınkini,

and the answer came back that

yüzde 5'inin Fransa'nınkini,

seven percent wanted the United States,

yüzde 3'unun İngiltere'ninkini

five percent wanted France,

deyip, yüzde 40'inin ise

three percent wanted Britain,

demokratik olmayan ama gönenç içindeki

and nearly 40 percent wanted Dubai, which is, after all,

küçük bir kraliyet olan

not a democratic state at all but a relatively prosperous

Dubai'ninki cevabını vermesine rağmen,

minor monarchy, democracy is a thing of value

demokrasi yine de

for which we should be fighting. But in order to do so

uğruna mücadele edilecek bir değerdir. Bunun içinse ihtiyacımız olan

we need to get away from instrumental arguments.

şey demokrasiyi araçsallaştıran zırvalıklardan uzaklaşmaktır.

We need to get away from saying democracy matters

İhtiyacımız olan şey, "Demokrasi getirdiği

because of the other things it brings.

tonla faydadan dolayı gereklidir." yaklaşımından kaçınmak.

We need to get away from feeling, in the same way,

Aynı şekilde, "İnsan hakları getirdiği tonla

human rights matters because of the other things it brings,

faydadan dolayı gereklidir." yaklaşımından kaçınmaktır.

or women's rights matters for the other things it brings.

Yine kaçınmalıyız ki, "Kadın hakları getirdiği tonla fayda için gereklidir."

Why should we get away from those arguments?

Neden bu argümanları bırakmalıyız?

Because they're very dangerous. If we set about saying,

Çünkü bu argümanlar çok tehlikeli. Mesela işkence

for example, torture is wrong because it doesn't extract

istihbarat toplamada yanlış istihbarata yol açıyor dersek,

good information, or we say, you need women's rights

veya kadın haklarına ihtiyacımız var çünkü kadın emeği

because it stimulates economic growth by doubling the size of the work force,

ekonomik büyümeyi ikiye çarpacak güçtür dediğinizde,

you leave yourself open to the position where

Kuzey Kore dönüp de,

the government of North Korea can turn around and say,

"Biz işkenceyle güzel istihbarat topluyoruz.

"Well actually, we're having a lot of success extracting

İşimize yarıyor."

good information with our torture at the moment,"

dediğinde

or the government of Saudi Arabia to say, "Well,

veya Suudi Arabistan

our economic growth's okay, thank you very much,

"Ben ekonomik büyümemden memnunum.

considerably better than yours,

Hatta seninkini çarpar." dediğinde

so maybe we don't need to go ahead with this program on women's rights."

kendimizi çok zayıf bir pozisyonda buluruz.

The point about democracy is not instrumental.

Demokrasi konusunda mesele demokrasiyi araçsallaştırmak değil.

It's not about the things that it brings.

Demokrasi konusunda mesele araçsal olarak ne getireceği değil.

The point about democracy is not that it delivers

Demokrasi konusunda mesele meşru, verimli, hukukun

legitimate, effective, prosperous rule of law.

üstünlüğüne dayalı bir yönetim biçimini getirmesi değil.

It's not that it guarantees peace with itself or with its neighbors.

Demokrasi konusunda mesele iç ve dış barışı getirecek olması değil.

The point about democracy is intrinsic.

Demokrasi konusunda meselemiz şu olmalı: "Demokrasi içseldir."

Democracy matters because it reflects an idea of equality

Demokrasi önemlidir çünkü eşitlik fikrini içinde taşır.

and an idea of liberty. It reflects an idea of dignity,

Özgürlük fikrini içinde taşır. Bireyin birey olmasından dolayı

the dignity of the individual, the idea that each individual

kutsallığı fikrini içinde taşır. Her bireyin eşit oyu olduğu ve bu

should have an equal vote, an equal say,

eşit oyla kendini yöneten hükümeti

in the formation of their government.

oluşturabileceği fikrini içinde taşır.

But if we're really to make democracy vigorous again,

Demokrasiyi yeniden muzaffer bir edaya büründürmek istiyorsak,

if we're ready to revivify it, we need to get involved

demokrasiye yeniden hayat vermek istiyorsak, yeni bir demokrasi projesinin içine halkla ve siyasetçilerle

in a new project of the citizens and the politicians.

girmeye ihtiyacımız var.

Democracy is not simply a question of structures.

Demokrasi sadece oluşturulmuş yapılar demek değil.

It is a state of mind. It is an activity.

Bir yaşam biçimi ve zihne sindirme durumu.

And part of that activity is honesty.

Bunun bir parçası da dürüstlük.

After I speak to you today, I'm going on a radio program

Burada size attığım nutuktan sonra, bir radyo programına katılacağım. Programın adı da: "Soru Var mı?"

called "Any Questions," and the thing you will have noticed

bir şeyin farkına varın. Bu tür programlarda

about politicians on these kinds of radio programs

politikacılar asla ve asla

is that they never, ever say that they don't know the answer

sorulan sorulara cevap vermez. Cevabı da bilmez.

to a question. It doesn't matter what it is.

Önemli de değildir bu.

If you ask about child tax credits, the future of the penguins

Çocuk kredileri hakkında sorun, Güney Antartika'nın geleceği hakkında sorun,

in the south Antarctic, asked to hold forth on whether or not

Chongqing bölgesindeki

the developments in Chongqing contribute

karbon salimininin sürdürülebilir

to sustainable development in carbon capture,

kalkınmaya sekte vurup vurmayacağı hakkında sorun,

and we will have an answer for you.

Hepsi için cevabımız hazır.

We need to stop that, to stop pretending to be

Artık buna son vermenin zamanı geldi.

omniscient beings.

Her şeyi bilen yaratıklar gibi davranmayı politikacılar olarak bırakmalıyız artık.

Politicians also need to learn, occasionally, to say that

Politikacılar şunu artık öğrenmeli: Ara sıra da olsa,

certain things that voters want, certain things that voters

seçmenlerin bazı kesin istekleri ve

have been promised, may be things

seçmenlere verilmiş bazı kesin sözler

that we cannot deliver

belki de

or perhaps that we feel we should not deliver.

yerine getiremeyeceğimiz sözlerdir.

And the second thing we should do is understand

İkinci öğrenmemiz gerekense,

the genius of our societies.

halkımızın dahi olduğu.

Our societies have never been so educated, have never

Halklarımız hiçbir zaman bu kadar eğitimli, bu kadar enerjik,

been so energized, have never been so healthy,

bu kadar sağlıklı, bu kadar çok bilen, umursayan

have never known so much, cared so much,

bu kadar çok isteyen olmadı.

or wanted to do so much, and it is a genius of the local.

Bu bir yerel zekadir.

One of the reasons why we're moving away

Ziyafet salonlarından ve

from banqueting halls such as the one in which we stand,

kraliyet tahtından ve süslü tavanlarından

banqueting halls with extraordinary images on the ceiling

inmemizin

of kings enthroned,

bir nedeni de bu.

the entire drama played out here on this space,

Bütün oyun artık bu sahnede oynanıyor.

where the King of England had his head lopped off,

İngiltere Kralı'nın kafasının uçurulduğu,

why we've moved from spaces like this, thrones like that,

benim bulunduğum yerlerde.

towards the town hall, is we're moving more and more

Gitgide halkın enerjisine doğru yol almak zorundayız.

towards the energies of our people, and we need to tap that.

Ve buna ziyadesiyle ihtiyacımız var.

That can mean different things in different countries.

Bu belki farklı ülkelerde farklı anlamlara gelebilir ama,

In Britain, it could mean looking to the French,

İngiltere'de bu

learning from the French,

Fransıza bakıp, Fransızca öğrenmek demek.

getting directly elected mayors in place

Fransız Komün sistemindeki gibi

in a French commune system.

doğrudan seçilen belediye başkanları demek.

In Afghanistan, it could have meant instead of concentrating

Afganistan'daysa bu, büyük başkanlık seçimlerine veya

on the big presidential and parliamentary elections,

parlamento seçimlerine odaklanmaktansa,

we should have done what was in the Afghan constitution

Afgan Anayasası'nda ne yazıyorsa ona odaklanmaktır.

from the very beginning, which is to get direct local elections going

Taa en başından, ki bu seçim bölgesi düzeyinde kasabanın .

at a district level and elect people's provincial governors.

yöneticisini seçmek kadar küçük adımlarla olabilir

But for any of these things to work,

Fakat tüm bu söylediklerimi etkili bir şekilde çalıştırabilmek için,

the honesty in language, the local democracy,

dürüstçe söylemek gerekirse,

it's not just a question of what politicians do.

yerel demokrasi sadece politikacıların becerebileceği birşey değil.

It's a question of what the citizens do.

Bu vatandaşların becerebileceği birşey.

For politicians to be honest, the public needs to allow them to be honest,

Politikacılar adına dürüst olmak gerekirse, kamuoyu onların dürüst olmasını bekliyor.

and the media, which mediates between the politicians

Medyanın, ki halkla politikacı arasındaki bağdır,

and the public, needs to allow those politicians to be honest.

politikacıların dürüst olmalarına izin vermesini ihtiyacımız var.

If local democracy is to flourish, it is about the active

Eğer yerel demokrasi yeşerteceksek, bu tamamiyle

and informed engagement of every citizen.

vatandaşların aktif ve bilgiyle donanmış bir şekilde katılımıyla olacaktır.

In other words, if democracy is to be rebuilt,

Başka bir deyişle, eğer demokrasiyi yeniden muzaffer ve aktif

is to become again vigorous and vibrant,

katılımlı bir hale getirmek istiyorsak,

it is necessary not just for the public

sadece halkın politikacılara

to learn to trust their politicians,

güvenmesini beklememeliyiz.

but for the politicians to learn to trust the public.

Politikacıların da halka güvenmeyi öğrenmesini sağlamalıyız.

Thank you very much indeed. (Applause)

Hepinizi saygıyla selamlıyorum. (Alkış)