Trita Parsi: Iran and Israel: Peace is possible

Trita Parsi: İran ve İsrail: Barış mümkün

Çeviri: Mine Tatli Gözden geçirme: Okan KILIC

"Iran is Israel's best friend,

"İran İsrail'in en iyi arkadaşıdır

and we do not intend to change our position

ve Tahran'la ilişkilerimizde pozisyonumuzu

in relation to Tehran."

değiştirme niyetinde değiliz."

Believe it or not, this is a quote

İster inanın ister inanmayın bu alıntı

from an Israeli prime minister,

İsrail başbakanına ait,

but it's not Ben-Gurion or Golda Meir

Ama Ben-Gurion ya da Şah döneminden

from the era of the Shah.

Golda Meir'e ait değil.

It's actually from Yitzhak Rabin.

Aslında İzak Rabin'den .

The year is 1987.

1987 yılı.

Ayatollah Khomeini is still alive,

Ayetullah Humeyni hala yaşıyor

and much like Ahmadinejad today,

ve bugünkü Ahmedinecad gibi

he's using the worst rhetoric against Israel.

İsrail'e karşı en berbat retoriği kullanıyor.

Yet, Rabin referred to Iran

Yine de Rabin, İran'dan

as a geostrategic friend.

jeostratejik bir dost olarak bahsediyor.

Today, when we hear the threats of war

Bugün, ne zaman biz savaş tehdidi haberi

and the high rhetoric,

ve abartılı söylemler duysak,

we're oftentimes led to believe

bunun, kökleri

that this is yet another one of those unsolvable

bölgenin kendisi kadar eski olan,

Middle Eastern conflicts

bir başka çözümsüz Ortadoğu çatışması

with roots as old as the region itself.

olduğuna inanmaya meyilliyiz.

Nothing could be further from the truth,

Hiçbir şey, gerçekten bu kadar uzak olamaz

and I hope today to show you why that is.

ve umarım bugün size bunun nedenini gösterecek.

The relations between the Iranian and the Jewish people

İran ve Yahudi halkları arasındaki ilişkiler

throughout history has actually been quite positive,

tarih boyunca aslında oldukça olumlu olmuştur,

starting in 539 B.C.,

M.Ö.539'dan başlayarak,

when King Cyrus the Great of Persia

Büyük İran Kralı Cyrus

liberated the Jewish people from their Babylonian captivity.

Yahudi halkını Babil esaretinden kurtardığı zamandan.

A third of the Jewish population

Yahudi nüfusunun üçte biri

stayed in Babylonia.

Babil'de kaldı.

They're today's Iraqi Jews.

Onlar bugünkü Irak Yahudileri.

A third migrated to Persia.

Üçte biri İran'a göç etti.

They're today's Iranian Jews,

Onlar bugünkü İran Yahudileri,

still 25,000 of them living in Iran,

bunların 25.000'i hala İran'da yaşıyor,

making them the largest Jewish community

bu onları, Ortadoğu'da, İsrail dışında yaşayan,

in the Middle East outside of Israel itself.

en büyük Yahudi cemaati yapıyor.

And a third returned to historic Palestine,

Ve tarihi Filistin'e dönen diğer üçte bir,

did the second rebuilding of the Temple in Jerusalem,

Kudüs Tapınağı'nı ikinci kez yeniden inşa etti,

financed, incidentally, by Persian tax money.

bu arada, bunu İran vergileri ile finanse etti.

But even in modern times,

Ancak modern zamanlarda bile,

relations have been close at times.

zaman zaman yakın ilişkileri olmuştur.

Rabin's statement was a reflection

Rabin'in ifadesi,

of decades of security and intelligence collaboration

ikisi arasındaki, onlarca yıllık

between the two, which in turn

ortak tehditlerin algısından doğan

was born out of perception of common threats.

güvenlik ve istihbarat işbirliğinin yansımasıdır.

Both states feared the Soviet Union

Her iki devlet de Sovyetler Birliği ve

and strong Arab states such as Egypt and Iraq.

Mısır ve Irak gibi güçlü Arap devletlerinden korktu.

And, in addition, the Israeli doctrine of the periphery,

Ve buna ek olarak, İsrail'in çevre prensibi,

the idea that Israel's security was best achieved

bölgenin çevresindeki,

by creating alliances with the non-Arab states

Arap olmayan Devletler ile ittifak oluşturarak

in the periphery of the region

civardaki Arap Devletlerini dengelemekle

in order to balance the Arab states in its vicinity.

İsrail güvenliğinin en başarılı olacağı fikri.

Now, from the Shah's perspective, though,

Şimdi, Şah'ın perspektifinden,

he wanted to keep this as secret as possible,

bunun mümkün olduğunca gizli kalmasını istiyordu,

so when Yitzhak Rabin, for instance,

mesela, İzak Rabin 70'lerde

traveled to Iran in the '70s,

İran'a gittiği zaman

he usually wore a wig

genellikle bir peruk takıyordu

so that no one would recognize him.

ve böylece kimse onu tanımıyordu.

The Iranians built a special tarmac

İranlılar, Tahran havalimanında

at the airport in Tehran, far away from the central terminal,

merkez terminalinden uzak, özel bir pist inşa ettiler,

so that no one would notice the large number

böylece hiç kimse, çok sayıda İsrail uçağının

of Israeli planes shuttling between Tel Aviv and Tehran.

Tel Aviv ve Tahran arasında mekik dokuduğunu fark edemezdi.

Now, did all of this end with the Islamic revolution

Şimdi, tüm bunlar 1979 yılındaki

in 1979?

İslam Devrimi ile son mu buldu?

In spite of the very clear anti-Israeli ideology

Yeni rejimin, çok net

of the new regime, the geopolitical logic

anti-İsrail ideolojisine rağmen, jeopolitik mantık gereği

for their collaboration lived on,

işbirlikleri devam etti,

because they still had common threats.

çünkü hala ortak tehditleri vardı.

And when Iraq invaded Iran in 1980,

Ve 1980 yılında Irak Iran'ı işgal ettiğinde,

Israel feared an Iraqi victory

İsrail, bir Irak zaferinden korktu ve

and actively helped Iran by selling it arms

İran'a, silah satarak ve ellerindeki Amerikan silahları için

and providing it with spare parts

yedek parça sağlayarak

for Iran's American weaponry

aktif bir şekilde yardım etti,

at a moment when Iran was very vulnerable

Iran'ın Amerikan silah ambargosu yüzünden

because of an American arms embargo

çok savunmasız olduğu bir sırada

that Israel was more than happy to violate.

İsrail bu ambargoyu ihlal etmekten gayet memnundu.

In fact, back in the 1980s,

Aslında, 1980'lerde,

it was Israel that lobbied Washington

İran ile konuşup, İran'a silah satması için

to talk to Iran, to sell arms to Iran,

Washington'da kulis yapan

and not pay attention to Iran's anti-Israeli ideology.

ve İran'ın anti-İsrail ideolojini dikkate almayan, İsrail'di.

And this, of course, climaxed

Ve bu, tabii ki, 1980'lerdeki

in the Iran-Contra scandal of the 1980s.

Iran-Kontra skandalı ile zirveye erişti.

But with the end of the Cold War

Ama soğuk savaşın bitişi ile

came also the end of the Israeli-Iranian cold peace.

İsrail-İran arasındaki soğuk barışın da sonuna gelindi.

Suddenly, the two common threats

Aniden, on yıllardır onları birbirine

that had pushed them closer together throughout decades,

yakınlaştıran iki ortak tehdit,

more or less evaporated.

az çok yok oldu.

The Soviet Union collapsed,

Sovyetler Birliği çöktü,

Iraq was defeated,

Irak yenildi,

and a new environment was created in the region

bölgede her ikisinin de daha güvenli hissettiği

in which both of them felt more secure,

yeni bir ortam oluşturuldu

but they were also now left unchecked.

ama aynı zamanda denetimsiz de kalmışlardı.

Without Iraq balancing Iran,

Irak, İran'ı dengelemezse,

Iran could now become a threat,

artık İran bir tehdit haline gelebilir

some in Israel argued.

tezi bazıları tarafından İsrail'de savunuldu.

In fact, the current dynamic

Gerçek şu ki, Iran ve İsrail arasında gördüğümüz

that you see between Iran and Israel

şu anki dinamiğin kökleri

has its roots more so

1979 olaylarından daha çok,

in the geopolitical reconfiguration of the region

soğuk savaştan sonra,

after the Cold War

bölgenin jeopolitik olarak

than in the events of 1979,

yeniden yapılandırılmasına dayanmaktadır,

because at this point, Iran and Israel

Çünkü bu noktada, Iran ve İsrail

emerge as two of the most powerful states in the region,

bölgenin en güçlü iki devleti olarak ortaya çıkıp,

and rather than viewing each other

birbirlerini potansiyel güvenlik ortakları

as potential security partners,

olarak görmek yerine

they increasingly came to view each other

artan bir şekilde hasım ve rakip

as rivals and competitors.

olarak görmeye başladılar.

So Israel, who in the 1980s

Böylece, 1980'lerde kulisler yaparak

lobbied for and improved U.S.-Iran relations

ABD-İran ilişkilerini geliştirmeye çalışan İsrail,

now feared a U.S.-Iran rapprochement,

şimdi ABD-Iran yakınlaşmasından,

thinking that it would come

İsrail'in güvenlik çıkarları açısından

at Israel's security interests' expense,

sakıncalı olacağını düşünerek korkuyordu,

and instead sought to put Iran

bunun yerine İran'ı artan bir yalnızlığın

in increased isolation.

içine sokmak için çalıştı.

Ironically, this was happening at a time

İronik olarak bu, İran, İsrail'in imhasını görmekten

when Iran was more interested

daha çok, Washington ile barış yapmak

in peacemaking with Washington

ile ilgilendiği sıralarda

than to see to Israel's destruction.

oluyordu.

Iran had put itself in isolation

İran, kendi radikalliğinden dolayı

because of its radicalism,

kendisini tecrit etti

and after having helped the United States indirectly

ve 1991 yılında Irak Savaşında,

in the war against Iraq in 1991,

dolaylı olarak ABD'ye yardım ettikten sonra,

the Iranians were hoping

İranlılar, savaş sonrası ödül olarak,

that they would be rewarded by being included

bölgesel güvenlik mimarisine

in the post-war security architecture of the region.

dahil edilecekleri konusunda umutluydular.

But Washington chose to ignore Iran's outreach,

Ama Washington İran'ın sosyal yardımını görmezden geldi,

as it would a decade later in Afghanistan,

bundan on yıl sonra Afganistan'da olduğu gibi,

and instead moved to intensify Iran's isolation,

bunun yerine İran'ın yalnızlığını kuvvetlendirme yolunu seçti

and it is at this point, around 1993, '94,

ve işte bu noktada,1993 - 94 yıllarında,

that Iran begins to translate

İran, anti-İsrail ideolojisini

its anti-Israeli ideology

işlevsel bir politikaya

into operational policy.

çevirmeye başladı.

The Iranians believed that whatever they did,

İranlılar inandılar ki, ne yaparlarsa yapsınlar,

even if they moderated their policies,

politikalarını bile yumuşatsalar,

the U.S. would continue to seek Iran's isolation,

ABD, İran'ın yalnızlığını istemeye devam edecekti

and the only way Iran could compel Washington

ve İran'ın, Washington'ı konumunu

to change its position was by imposing a cost

değiştirmesi için zorlamasının tek yolu, bu yapmazsa

on the U.S. if it didn't.

maliyetinin ne olacağını empoze etmesi idi.

The easiest target was the peace process,

En kolay hedef, barış süreciydi

and now the Iranian ideological bark

ve şimdi İran'ın ideolojik kabuğu

was to be accompanied by a nonconventional bite,

geleneksel olmayan bir hamle ile birleştirilmeliydi

and Iran began supporting extensively

ve İran, daha önce uzak durduğu

Palestinian Islamist groups that it previously

Filistinli İslamcı gruplara

had shunned.

kapsamlı bir desteğe başladı.

In some ways, this sounds paradoxical,

Bir bakıma, bu bir paradoksmuş gibi geliyor kulağa,

but according to Martin Indyk

Ama Clinton yönetiminden

of the Clinton administration,

Martin Indyk'e göre,

the Iranians had not gotten it entirely wrong,

İranlılar bunu tamamen yanlış anlamış değillerdi,

because the more peace there would be

çünkü Amerika, İsrail ve Filistin arasında

between Israel and Palestine,

daha fazla barış oldukça, İran'ın daha da

the U.S. believed, the more Iran would get isolated.

yalnız kalacağına inanıyordu.

The more Iran got isolated, the more peace there would be.

Iran ne kadar yalnız kalırsa, orada o kadar fazla barış olacaktı.

So according to Indyk, and these are his words,

Yani Indyk'e göre, bunlar onun sözleri,

the Iranians had an interest to do us in

İranlılar bizim kapsama politikamızı yenmek için

on the peace process

barış sürecinin

in order to defeat our policy of containment.

içinde olmamızı istiyorlardı.

To defeat our policy of containment,

İdeolojiyi değil, bizim kapsama

not about ideology.

politikamızı yenmek için.

But throughout even the worst times of their entanglement,

Ama aralarındaki tüm bu karmaşıklıkların en kötü anlarında bile,

all sides have reached out to each other.

tüm taraflar her zaman birbirlerine elini uzattı.

Netanyahu, when he got elected in 1996,

Netanyahu, 1996 yılında seçildiği zaman,

reached out to the Iranians to see

çevre doktrininin yeniden canlandırılması yönünde

if there were any ways that

herhangi bir yol olup olmadığını görmek için

the doctrine of the periphery could be resurrected.

İranlılara el uzattı.

Tehran was not interested.

Tahran ilgilenmedi.

A few years later, the Iranians sent

Birkaç yıl sonra, İranlılar,

a comprehensive negotiation proposal to the Bush administration,

Bush yönetimine kapsamlı bir görüşme teklifine bulundular,

a proposal that revealed that there was some potential

ortada Iran ve İsrailn tekrar yakınlaşmaları gibi

of getting Iran and Israel back on terms again.

bir potansiyel olduğunu ortaya çıkaran bir teklif.

The Bush administration did not even respond.

Bush yönetimi yanıt bile vermedi.

All sides have never missed an opportunity

Tüm taraflar bir fırsatı kaçırmak için

to miss an opportunity.

hiçbir fırsatı kaçırmadılar.

But this is not an ancient conflict.

Ama bu çok eski bir çatışma değil.

This is not even an ideological conflict.

Bu ideolojik bir çatışma bile değil.

The ebbs and flows of hostility

Düşmanlığın iniş çıkışları

have not shifted with ideological zeal,

ideolojik bir şevkle yön değiştirmiş değil,

but rather with changes in the geopolitical landscape.

bundan ziyade jeopolitik manzaradaki değişikliklerle yön değiştirdi.

When Iran and Israel's security imperatives

Ne zaman İran ve İsrail'in güvenlik zorunlulukları

dictated collaboration, they did so

işbirliğini dikte etti, birbirlerine karşı olan

in spite of lethal ideological opposition to each other.

ölümcül ideolojik muhalefete rağmen, işbirliği yaptılar.

When Iran's ideological impulses collided

Ne zaman Iran'ın ideolojik dürtüleri

with its strategic interests,

kendi stratejik çıkarları ile çatıştı,

the strategic interests always prevailed.

stratejik çıkarları her zaman galip geldi.

This is good news, because it means

Bu iyi haber, çünkü bunun anlamı

that neither war nor enmity

ne savaş ne de düşmanlık

is a foregone conclusion.

kaçınılmaz bir sonuç değil.

But some want war.

Ama bazıları savaş ister.

Some believe or say that it's 1938,

Bazı bunun 1938 olduğuna inanıyor ya da söylüyorlar,

Iran is Germany,

İran, Almanya

and Ahmadinejad is Hitler.

ve Ahmedinecad da Hitler.

If we accept this to be true,

Eğer biz bunun doğru olduğunu kabul edersek,

that indeed it is 1938, Iran is Germany,

kesinlikle bunun 1938 olduğunu, İran'ın Almanya,

Ahmadinejad is Hitler,

Ahmedinecad'ın ise Hitler olduğunu,

then the question we have to ask ourself is,

o zaman kendimize sormamız gereken soru şu,

who wishes to play the role of Neville Chamberlain?

Neville Chamberlain rolünü kim oynamak istiyor?

Who will risk peace?

Kim barışı riske atacak?

This is an analogy that is deliberately aimed

Bu, diplomasiyi bertaraf etmekte

at eliminating diplomacy,

kasıtlı olarak amaçlanan bir benzetmedir

and when you eliminate diplomacy,

ve diplomasi ortadan kaldırıldığında

you make war inevitable.

savaş kaçınılmaz olur.

In an ideological conflict, there can be no truce,

Bir ideolojik çatışmada ortada ateşkes,

no draw, no compromise,

beraberlik veya uzlaşma olamaz,

only victory or defeat.

sadece zafer ya da yenilgi olabilir.

But rather than making war inevitable

Ama bunu bir ideoloji olarak görerek,

by viewing this as ideological,

savaşı kaçınılmaz yapmak yerine

we would be wise to seek ways

barışı mümkün kılmak için yollar arayacak kadar

to make peace possible.

akıllı olabiliriz.

Iran and Israel's conflict is a new phenomenon,

Iran ve İsrail'in çatışması yeni bir olgudur,

only a few decades old

2500 yıllık bir geçmişin içinde

in a history of 2,500 years,

sadece birkaç on yıl kadar eski

and precisely because its roots are geopolitical,

ve tam olarak, kökleri jeopolitik olduğundan,

it means that solutions can be found,

çözümler bulunabilir,

compromises can be struck,

uzlaşmalar sağlanabilir,

however difficult it yet may be.

her ne kadar zor olsa da, yine de olabilir.

After all, it was Yitzhak Rabin himself who said,

Her şeye rağmen, İzak Rabin'in kendisi şöyle söylemişti,

"You don't make peace with your friends.

"Arkadaşlarınız ile barış yapmazsınız,

You make it with your enemies."

düşmanlarınız ile yaparsınız."

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)