How the hyperlink changed everything | Small Thing Big Idea, a TED series

Translator: Camille Martínez Reviewer: Krystian Aparta

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

I remember thinking to myself,

Şöyle düşündüğümü hatırlıyorum,

"This is going to change everything about how we communicate."

''Bu bizim iletişim şeklimizi tamamen değiştirecek.''

[Small thing.]

[Küçük şey.]

[Big idea.]

[Büyük fikir.]

[Margaret Gould Stewart on the Hyperlink]

[Margaret Gould Steward Hiperlink üzerine.]

A hyperlink is an interface element,

Hiperlink bir arayüz ögesi,

and what I mean by that is,

bununla demek istediğim şey,

when you're using software on your phone or your computer,

telefon veya bilgisayarınızda yazılım kullanırken

there's a lot of code behind the interface

bilgisayara işi nasıl yapacağına ilişkin

that's giving all the instructions for the computer on how to manage it,

tüm talimatları veren arayüzün ardında pek çok kod vardır

but that interface is the thing that humans interact with:

ama insanların asıl etkileşim içine girdiği şey bu arayüzdür:

when we press on this, then something happens.

üzerine tıkladığımızda bir şeyler olur.

When they first came around, they were pretty simple

İlk ortaya çıktıklarında çok basit şeylerdi,

and not particularly glamorous.

öyle ışıltılı harika şeyler değil.

Designers today have a huge range of options.

Tasarımcıların bugün sayısız seçeneği var.

The hyperlink uses what's called a markup language -- HTML.

Hiperlink, bir biçimlendirme dili olan HTML kullanıyor.

There's a little string of code.

Biraz da kod var.

And then you put the address of where you want to send the person.

Sonra kişiyi götürmek istediğiniz yerin adresini ekliyorsunuz.

It's actually remarkably easy to learn how to do.

Aslında yapması inanılmaz şekilde kolay.

And so, the whole range of references to information elsewhere on the internet

İnternetin başka bir yerindeki bilgilere dair tüm bu kaynaklar

is the domain of the hyperlink.

aslında hiperlinkin alanı.

Back when I was in school --

Ben okula giderken --

this is before people had wide access to the internet --

yani insanların geniş çapta internete erişimleri yokken --

if I was going to do a research paper,

eğer bir araştırma yazacaksam

I would have to physically walk to the library,

resmen kütüphaneye yürümek zorunda kalırdım

and if they had the book that you needed, great.

ve eğer aradığın kitap onlarda varsa bu harika.

You sometimes had to send out for it,

Bazen getirttirmen gerekiyordu,

so the process could take weeks.

bu da haftalar alabiliyordu.

And it's kind of crazy to think about that now,

Düşününce gerçek değilmiş gibi geliyor

because, like all great innovations,

çünkü tıpkı diğer harika yenilikler gibi

it's not long after we get access to something

bir şeye sahip olduktan kısa bir zaman sonra

that we start to take it for granted.

onun değerini bilmemeye başlıyoruz.

Back in 1945,

1945 yılında,

there was this guy, Vannevar Bush.

Vannevar Bush adında bir adam vardı.

He was working for the US government,

ABD hükûmeti için çalışıyordu

and one of the ideas that he put forth was,

ve öne sürdüğü fikirlerden biri şuydu:

"Wow, humans are creating so much information,

''Vay canına, insanlar çok fazla bilgi üretiyor

and we can't keep track of all the books that we've read

ve okuduğumuz tüm bu kitapları veya önemli fikirler arasındaki

or the connections between important ideas."

bağlantıları takip edemeyiz.''

And he had this idea called the "memex,"

Sonra ''memex'' denilen bir fikri vardı,

where you could put together a personal library

erişiminiz olan tüm kitap ve makalelerden oluşan

of all of the books and articles that you have access to.

kişisel bir kütüphane oluşturmak.

And that idea of connecting sources captured people's imaginations.

Bu kaynakları birbiriyle bağdaştırma fikri insanların hayal gücünü yakaladı.

Later, in the 1960s,

Sonra 1960'larda

Ted Nelson launches Project Xanadu,

Ted Nelson, Xanadu projesini tanıttı

and he said,

ve şöyle dedi,

"Well, what if it wasn't just limited to the things that I have?

''Ya sadece sahip olduğum şeylerle sınırlı değilsem?

What if I could connect ideas across a larger body of work?"

Ya fikirleri birbirleriyle daha geniş bir çapta bağdaştırabilirsem?''

In 1982, researchers at the University of Maryland

1982 yılında araştırmacılar, Maryland Üniversitesi'nde

developed a system they called HyperTIES.

HyperTIES adında bir sistem geliştirdiler.

They were the first to use text itself as a link marker.

Yazıyı bağlantı işareti olarak kullanan ilk gruptular.

They figured out that this blue link on a gray background

Kontrast açısından gri arka planda

was going to work really well in terms of contrast,

mavi bağlantının çok işe yarayacağını anladılar

and people would be able to see it.

ve insanlar bunu fark edebilecekti.

Apple invented HyperCard in 1987.

1987'de Apple HyperCard'ı icat etti.

You had these stacks of cards,

Bir dizi kartınız oluyordu

and you could create links in between the cards.

ve kartlar arasında bağlantılar yaratabiliyordunuz.

HyperCard actually created the ability to jump around in a story.

HyperCard bir hikâyede farklı geçişler yapabilme yeteneği yarattı.

These kinds of notions of nonlinear storytelling

Karışık hikâye anlatımına dair bu tür eğilimler

got a huge boost when the hyperlink came along,

hiperlinkin gelmesiyle dev bir destek aldı

because it gave people the opportunity to influence the narrative.

çünkü insanlara anlatıyı canlı kılmak için fırsat verdi.

These ideas and inventions, among others,

Diğerleri arasında bu fikir ve icatlar

inspired Tim Berners-Lee, the inventor of the World Wide Web.

World Wide Web'in muciti Tim Berners-Lee'ye ilham verdi.

The hyperlink almost feels like a LEGO block,

Hiperlink neredeyse bir LEGO parçası gibi,

this very basic building block to a very complex web of connections

tüm dünyada var olan çok karmaşık bir bağlantılar ağına giden

that exists all around the world.

en temel yapı taşı gibi.

Because of the way that hyperlinks were first constructed,

Hiperlinklerin ilk oluşturulma şekillerine göre,

they were intended to be not only used by many people,

yalnızca çok kişinin kullanması için değil

but created by many people.

ayrıca çok kişi tarafından yaratıldı.

To me, it's one of the most democratic designs ever created.

Bana göre bugüne dek yaratılan en demokratik tasarımlardan biri.