Karen Armstrong: 2008 TED Prize wish: Charter for Compassion

Reviewer: Liridon Shala

Well, this is such an honor. And it's wonderful to be

Ky është vërtet një nder. Dhe është një mrekulli të jesh

in the presence of an organization that is really making a difference in the world.

e pranishme në një organizatë, e cila vërtetë po e bën botën një vend më të mirë.

And I'm intensely grateful for the opportunity to speak to you today.

E, jam tej mase mirënjohëse për mundësinë që më jepet, për të folur sot para jush.

And I'm also rather surprised, because when I look back on my life

Mund të them se jam gjithaq e befasuar që, kur kthehem pas në kohë, më vjen në mend se,

the last thing I ever wanted to do was write, or be in any way involved in religion.

gjëja e fundit që desha të bëja ishte të shkruaja, ose të isha në ndonjë farë mënyre e lidhur me fenë.

After I left my convent, I'd finished with religion, frankly.

Të them të drejtën, pasi e braktisa manastirin, hoqa dorë nga feja.

I thought that was it.

Mendova se kaq ishte.

And for 13 years I kept clear of it. I wanted to be an English literature professor.

Dhe për trembëdhjetë vjet nuk u ngatërrova më me të. Dëshiroja të isha një pedagoge letërsije.

And I certainly didn't even want to be a writer, particularly.

Për më tepër, nuk kisha aspak dëshirë të bëhesha shkrimtare.

But then I suffered a series of career catastrophes,

Por, ndërkohë, pata njëra pas tjetrës, disa dështime të rënda në fushën profesionale.

one after the other, and finally found myself in television. (Laughter)

Më në fund përfundova në televizjon (të qeshura).

I said that to Bill Moyers, and he said, "Oh, we take anybody." (Laughter)

Kur ja shpreha këtë Bill Mojers-sit, ai më tha: “Oh, ne i pranojmë të gjithë.” (të qeshura)

And I was doing some rather controversial religious programs.

E, fillova kështu të merresha me disa programe që përfshinin tema shumë të nxehta.

This went down very well in the U.K., where religion is extremely unpopular.

Në Britaninë e Madhe, ku feja është një temë tepër e papëlqyer, kjo u prit shumë mirë.

And so, for once, for the only time in my life, I was finally in the mainstream.

Dhe kështu, të paktën një herë, për herë të pare në jetën time, unë po ecja në të njëjtin drejtim me rrymën.

But I got sent to Jerusalem to make a film about early Christianity.

Por, më pas, më dërguan në Jeruzalem për të bërë një film për krishterimin e hershëm.

And there, for the first time, I encountered the other religious traditions:

Atje, për here të parë, u ndesha me tradita të tjera fetare:

Judaism and Islam, the sister religions of Christianity.

judaizmin dhe islamizmin, fetë motra të krishterimit.

And while I found I knew nothing about these faiths at all --

E kështu, zbulova se s’dija gjë prej gjëje për këto fe

despite my own intensely religious background,

pavarësisht formimit tim shumë të mirë fetar,

I'd seen Judaism only as a kind of prelude to Christianity,

Deri atëhere e kisha parë judaizmin si një parathënie të krishterimit,

and I knew nothing about Islam at all.

duke mos ditur asgjë për islamin.

But in that city, that tortured city,

Por në atë qytet, në atë qytet të munduar,

where you see the three faiths jostling so uneasily together,

ku i sheh të tri fetë duke shtyrë me brryla njëra-tjetrën

you also become aware of the profound connection between them.

ti arrin të kuptosh gjithashtu lidhjen e fortë midis tyre.

And it has been the study of other religious traditions that brought me back

Dhe ka qenë studimi i traditave të tjera fetare, që më bëri

to a sense of what religion can be, and actually enabled me

të filloj të kuptoj se ç’mund të jetë feja, e që më bëri

to look at my own faith in a different light.

ta shoh fenë time, nën një dritë të re.

And I found some astonishing things in the course of my study

Gjatë studimit, zbulova disa gjëra mahnitëse,

that had never occurred to me. Frankly, in the days when I thought I'd had it with religion,

gjëra, të cilat nuk i kisha menduar kurrë më parë.Të them të drejtën, ndërkohë që mendoja se lidhja ime me fenë kishte marrë fund,

I just found the whole thing absolutely incredible.

e gjithë kjo përvojë mu duk e pabesueshme.

These doctrines seemed unproven, abstract.

Këto doktrina ishin të pavërtetuara, abstrakte.

And to my astonishment, when I began seriously studying other traditions,

Dhe për çudinë time, kur fillova të studjoja seriozisht traditat e tjera,

I began to realize that belief -- which we make such a fuss about today --

fillova të kuptoj se, besimi për të cilin ne bëjmë gjithë atë zhurmë ditët e sotme,

is only a very recent religious enthusiasm

është një entuzjazëm fetar relativisht i ri,

that surfaced only in the West, in about the 17th century.

që ka lindur në Perëndim, rreth shekullit të 17- të.

The word "belief" itself originally meant to love, to prize, to hold dear.

Fjala “besim”, në fillim nënkuptonte dashuri, adhurim, diçka të shtrenjtë si të thuash.

In the 17th century, it narrowed its focus,

Në shekullin e 17-të, pati një fokus më të ngushtë,

for reasons that I'm exploring in a book I'm writing at the moment,

për arsye të cilat po i eksploroj në librin që jam duke shkruar,

to include -- to mean an intellectual assent to a set of propositions, a credo.

përfshirë dhe kredon intelektuale për një numër idesh, të ashtuquajtur ‘besim’.

"I believe:" it did not mean, "I accept certain creedal articles of faith."

“Unë besoj”, nuk nënkuptonte, “unë pranoj disa ide doktrinale të besimit”.

It meant: "I commit myself. I engage myself."

Ajo nënkuptonte: “Unë përkushtohem. Unë angazhoj veten".

Indeed, some of the world traditions think very little of religious orthodoxy.

Në të vërtetë, disa nga këto tradita nuk respektojnë shumë – ndjekjen e traditave fetare të të parëve

In the Quran, religious opinion -- religious orthodoxy -- is dismissed as "zanna:"

Në Kuran, opinjonet fetare - janë hedhur poshtë, të ashtuquajtuara “zanna:"

self-indulgent guesswork about matters that nobody can be certain of one way or the other,

“një përpjekje hamëndëse për t’ja bërë qejfin vetes, për çështje për të cilat askush nuk mund të jetë mjaftushëm i bindur,

but which makes people quarrelsome and stupidly sectarian. (Laughter)

por që i bëjnë njerëzit grindavecë dhe i ndajnë në sekte të pakuptimta. (të qeshura)

So if religion is not about believing things, what is it about?

Por nëse feja nuk është besimi në diçka, atëherë çfarë është?

What I've found, across the board, is that religion is about behaving differently.

Ajo që kudo kam zbuluar, është se feja ka të bëjë me të sjellurit ndryshe.

Instead of deciding whether or not you believe in God, first you do something.

Para se të kuptosh nëse beson apo jo në Zot, bëj diçka:

You behave in a committed way,

përkushtohu,

and then you begin to understand the truths of religion.

dhe pastaj fillon të kuptosh të vërtetat e feve.

And religious doctrines are meant to be summons to action;

Doktrinat fetare janë krijuar për të nxitur veprim;

you only understand them when you put them into practice.

ato arrin t’i kuptosh vetëm kur i praktikon.

Now, pride of place in this practice is given to compassion.

Tani, vendi i nderit në këtë fushë i është dhënë mëshirës.

And it is an arresting fact that right across the board,

Dhe është një fakt që të bije në sy kudo,

in every single one of the major world faiths, compassion --

në secilën prej feve kryesore në botë. Mëshira -

the ability to feel with the other in the way we've been thinking about this evening --

aftësia për të ndjerë në të njëjtën mënyrë me të tjerët (ne kemi menduar për këtë mbrëmje)

is not only the test of any true religiosity, it is also what will bring us

nuk është thjeshtë testi i vetëm i çdo besimi të vërtetë, por është gjithashtu ajo që do të na bëjë

into the presence of what Jews, Christians and Muslims call "God" or the "Divine."

të ndihemi në praninë e asaj që hebrejtë, të krishterët dhe myslimanët e quajnë “Zot” ose “Hyjni.”

It is compassion, says the Buddha, which brings you to Nirvana.

Është mëshira, thotë Buda, ajo që të çon te Nirvana.

Why? Because in compassion, when we feel with the other,

Përse? Sepse në mëshirë, kur ndjejmë së bashku me të tjerët,

we dethrone ourselves from the center of our world and we put

ne zbresim nga pjedestali, nga qëndra e botës dhe vendosim aty

another person there. And once we get rid of ego, then we're ready to see the Divine.

dikë tjetër. Kur eleminojmë egon, jemi gati të shohim Hyjnoren.

And in particular, every single one of the major world traditions has highlighted -- has said --

Dhe në veçanti, secila nga fetë kryesore ka theksuar

and put at the core of their tradition what's become known as the Golden Rule.

dhe e ka vënë në thelb të traditave të saj, atë, që njihet si Rregulli i Artë.

First propounded by Confucius five centuries before Christ:

E parashtruar fillimisht nga Konfuci pesë shekuj para Krishtit, shprehja:

"Do not do to others what you would not like them to do to you."

“Mos i bëj të tjerëve atë që nuk do të doje të ta bënin ty,”

That, he said, was the central thread which ran through all his teaching

ishte thelbi i gjithçkaje që ai predikonte

and that his disciples should put into practice all day and every day.

dhe të cilën dishepujt e tij duhet ta zbatojnë vazhdimisht çdo ditë.

And it was -- the Golden Rule would bring them to the transcendent value that he called "ren,"

Dhe ishte Rregulli i Artë ajo, që do t’i çonte tek vlera transendente e quajtur “ren",

human-heartedness, which was a transcendent experience in itself.

njerëzorja, që ishte një përvojë transendente në vetvete.

And this is absolutely crucial to the monotheisms, too.

Kjo është një çështje tejet thelbësore për monoteizmin gjithashtu.

There's a famous story about the great rabbi, Hillel, the older contemporary of Jesus.

Ka një histori të famshme për një rabin të madh, të quajtur Hillel, bashkohës i vjetër i Jezusit.

A pagan came to him and offered to convert to Judaism if the rabbi could

Një pagan vajti tek ai dhe i tha se do shndërrohej në judaist,

recite the whole of Jewish teaching while he stood on one leg.

nëse rabini do t’ja recitonte gjithë mësimet judaiste duke qëndruar me një këmbë.

Hillel stood on one leg and said, "That which is hateful to you,

Hillel, qëndroi me një këmbë dhe tha: “Mos i bëj fqinjit tënd

do not do to your neighbor. That is the Torah. The rest is commentary.

atë që urren ti vetë. Kjo është Torah. Pjesa tjetër është shpjegim.

Go and study it." (Laughter)

Shko dhe studioje”. (të qeshura)

And "go and study it" was what he meant.

Dhe “shko dhe studjoje atë” ishte pikërisht ajo të cilën ai kishte vërtet ndër mend.

He said, "In your exegesis, you must make it clear

Ai tha: Gjatë interpretimit tënd, duhet të sigurohesh

that every single verse of the Torah is a commentary, a gloss upon the Golden Rule."

që çdo varg i Tora-së është një shpjegim, një reflektim i Rregullit të Artë.

The great Rabbi Meir said that any interpretation of Scripture which

Rabini i famshëm Meir tha se, çdo interpretim i shkrimit të shenjtë, që

led to hatred and disdain, or contempt of other people --

çoi drejt urrejtjes dhe neverisë, apo përbuzjes ndaj të tjerëve –

any people whatsoever -- was illegitimate.

ndaj çdo qënieje tjetër njerëzore – ishte i ndaluar.

Saint Augustine made exactly the same point.

Shën Agustini thotë pikërisht të njëjtën gjë.

Scripture, he says, "teaches nothing but charity, and we must not leave

Shkrimi i Shenjtë, thotë ai, “ushqen vetëm mëshirë, dhe nuk duhet të duam

an interpretation of Scripture until we have found a compassionate interpretation of it."

një interpetim të Shkrimit të Shenjtë, derisa të kemi gjetur një interpretim të mëshirshëm të tij”.

And this struggle to find compassion in some of these rather rebarbative texts

Dhe kjo përpjekje për të gjetur mëshirën në disa nga këto tekste paksa të pakëndshme,

is a good dress rehearsal for doing the same in ordinary life. (Applause)

është një provë e mirë e përgjithshme për të bërë të njëjtën gjë në jetën e zakonshme. (duartrokitje)

But now look at our world. And we are living in a world that is --

Por, le t’i hedhim një vështrim botës sonë. Ne jemi duke jetuar në një botë që është...

where religion has been hijacked. Where terrorists cite Quranic verses to justify their atrocities.

ku feja është grabitur. Ku terroristët citojnë ajete të kuranit për të justifikuar krimet e tyre.

Where instead of taking Jesus' words, "Love your enemies.

Ku në vend të përqafimit të fjalëve të Jezusit, “Duaj armiqtë e tu.

Don't judge others," we have the spectacle of Christians endlessly judging other people,

Mos gjyko të tjerët,” ne kemi një tablo të të krishterëve duke gjykuar pafund njerëzit e tjerë,

endlessly using Scripture as a way of arguing with other people,

duke përdorur vazhdimisht Shkrimin e Shenjtë si një mënyrë per t’u grindur me njerëzit,

putting other people down. Throughout the ages, religion has been used to oppress others,

pra duke i vënë të tjerët poshtë. Gjatë historisë, feja është përdorur për të sunduar të tjerët,

and this is because of human ego, human greed.

dhe kjo për shkak të egos njerëzore, lakmisë njerëzore

We have a talent as a species for messing up wonderful things.

Si specie e veçantë, ne kemi një talent të madh për të prishur gjërat e mrekullueshme.

So the traditions also insisted -- and this is an important point, I think --

Gjithashtu, traditat kanë theksuar – dhe kjo, mendoj unë, është një ide e rëndësishme,

that you could not and must not confine your compassion

- se një njeri nuk mundet dhe nuk duhet të kufizojë mëshirën

to your own group: your own nation, your own co-religionists,

vetëm për grupin e vet: kombin e vet, njerëzit e së njëjtës fe,

your own fellow countrymen. You must have what one of the Chinese sages called "jian ai":

bashkëkombësit e tij. Duhet të zotërosh diçka që një i urtë kinez e quajti “xhijan ai”:

concern for everybody. Love your enemies. Honor the stranger.

shqetësim për këdo. “Duaji armiqtë e tu! Ndero të huajt!

We formed you, says the Quran, into tribes and nations so that you may know one another.

Ne ju krijuam, - thotë Kurani, - në fise dhe kombe, në mënyrë që të njihni njëri – tjetrin.”

And this, again -- this universal outreach -- is getting subdued in the strident use of religion --

Sërish, kjo thirrje e përbotshme, po zbehet nga një

abuse of religion -- for nefarious gains.

propagandë çjerrëse e feve për përfitime të mbrapshta.

Now, I've lost count of the number of taxi drivers who,

Tani, nuk jam më në gjendje t’i numëroj se sa herë taksistët,

when I say to them what I do for a living, inform me that religion

kur u them se me çfarë merrem, më thonë se feja

has been the cause of all the major world wars in history. Wrong.

është arsyeja e të gjitha luftrave të rëndësishme botërore. Gabim!

The causes of our present woes are political.

Shkaku i brengave të sotme është politika.

But, make no mistake about it, religion is a kind of fault line,

Por, s’ka dyshim se, feja është si një e çarë

and when a conflict gets ingrained in a region, religion can get sucked in

dhe kur konflikti hedh rrënjë në fe, ajo përfshihet nga konflikti

and become part of the problem. Our modernity has been exceedingly violent.

dhe bëhet pjesë e problemit. Historia moderne është bërë gjithnjë e më e dhunshme.

Between 1914 and 1945, 70 million people died in Europe alone as a result of armed conflict.

Mes viteve 1914 - 1945, vetëm në Europë humbën jetën 70 miljonë njerëz, si pasojë e konfliktit të armatosur.

And so many of our institutions, even football, which used to be a pleasant pastime,

Po kështu edhe shumë prej institucioneve tona. Bile edhe futbolli, që ka qënë një argëtim i këndshëm,

now causes riots where people even die.

tani shkakton trazira ku edhe vdesin njerëz.

And it's not surprising that religion, too, has been affected by this violent ethos.

Nuk është e çuditshme që feja, gjithashtu, është prekur nga kjo filozofi e dhunshme.

There's also a great deal, I think, of religious illiteracy around.

Besoj gjithashtu se, ka një analfabetizëm të madh fetar në botë.

People seem to think, now equate religious faith with believing things.

Njerëzit tani tentojnë të barazojnë fenë me besimin në diçka,

As though that -- we call religious people often believers,

sikurse ne, që shpesh i quajmë njerëzit fetar si besimtarë,

as though that were the main thing that they do. And very often, secondary goals

sikur kjo të ishte gjëja kryesore me të cilën ata merren. Dhe shpesh, qëllimet dytësore

get pushed into the first place, in place of compassion and the Golden Rule.

kalojnë në vend të parë, duke spostuar mëshirën dhe Rregullin e Artë.

Because the Golden Rule is difficult. I sometimes -- when I'm speaking to

Sepse Rregulli i Artë është i vështirë. Ndonjëherë – kur jam duke folur përpara

congregations about compassion, I sometimes see

kongregacioneve për mëshirën, tek disa fytyra vë re

a mutinous expression crossing some of their faces because

një shprehje kokëfortësie, sepse

a lot of religious people prefer to be right, rather than compassionate. (Laughter)

një pjesë e madhe e njerëzve parapëlqejnë më shumë të kenë të drejtë, sesa të jenë të dhembshur. (Qeshje)

Now -- but that's not the whole story.

Por kjo nuk është e tërë historia!

Since September the 11th, when my work on Islam suddenly propelled me

Që prej 11 shtatorit, kur puna ime mbi islamin papritur më shtyu

into public life, in a way that I'd never imagined, I've been able to sort of go all over the world,

në jetën publike, në një mënyrë që kurrë nuk e kisha menduar, më është mundësuar të shkoj kudo në botë,

and finding, everywhere I go, a yearning for change.

dhe kudo që kam vajtur, kam gjetur një dëshirë të zjarrtë për ndryshim.

I've just come back from Pakistan, where literally thousands of people came to my lectures,

Sapo jam kthyer nga Pakistani, ku pa ekzagjerim mijra vetë ishin të pranishëm në leksionet e mia,

because they were yearning, first of all, to hear a friendly Western voice.

pasi kishin një dëshirë të zjarrtë, së pari, për të dëgjuar një zë miqësor nga Perëndimi.

And especially the young people were coming. And were asking me --

Dhe erdhën veçanërisht të rinjtë. Dhe më pyesnin –

the young people were saying, "What can we do? What can we do to change things?"

të rinjtë më pyesnin, “çfarë mund të bëjmë? Çfarë mund të bëjmë për të ndryshuar këtë situatë?

And my hosts in Pakistan said, "Look, don't be too polite to us.

Dhe mikpritësit e mi në Pakistan më thanë, “Shiko, mos u trego shumë e butë me ne.

Tell us where we're going wrong. Let's talk together about where religion is failing."

Na thuaj ku jemi duke gabuar. Le të shkëmbejmë mendime për të gjetur se ku po dështon feja.”

Because it seems to me that with -- our current situation is so serious

Mua më duket se, situata jonë e tanishme është shumë serioze, aq,

at the moment that any ideology that doesn't promote a sense of global understanding

sa çdo ideologji që nuk promovon një mirëkuptim botëror

and global appreciation of each other is failing the test of the time.

dhe një vlerësim të përgjithshëm të njëri - tjetrit, është duke dështuar testin e kohës.

And religion, with its wide following ... Here in the United States,

Dhe feja, me numërin e madh të ithtarëve… këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,

people may be being religious in a different way, as a report has just shown --

mund të jenë fetar në një mënyrë të veçantë, siç sapo ka treguar një studim –

but they still want to be religious. It's only Western Europe that has retained its secularism,

por prapë, ata duan të jenë fetarë. Vetëm Europa Perëndimore ka ruajtur laicizmin e vet,

which is now beginning to look rather endearingly old-fashioned.

i cili tanimë ka filluar të duket gjithënjë e më shumë si i dalë mode.

But people want to be religious, and religion should be made

Por njerëzit duan të jenë fetarë, dhe feja duhet të bëhet

to be a force for harmony in the world, which it can and should be --

një forcë për të përhapur harmoninë në botë, gjë që është e arritshme dhe duhet bërë

because of the Golden Rule.

– duke ndjekur Rregullin e Artë.

"Do not do to others what you would not have them do to you":

“Mos u bëj të tjerëve atë që nuk do të ta bëjnë ty”:

an ethos that should now be applied globally.

një filozofi që duhet zbatuar botërisht.

We should not treat other nations as we would not wish to be treated ourselves.

Nuk duhet t’i trajtojmë kombet e tjera ashtu si nuk do të donim të na trajtonin ne.

And these -- whatever our wretched beliefs -- is a religious matter, it's a spiritual matter.

Dhe kjo – çfarëdo qofshin besimet tona të mjeruara – është çështje fetare, është çështje shpirtërore.

It's a profound moral matter that engages and should engage us all.

Është çështje e thellë morale, e cila na përket dhe duhet të na përkasë të gjithëve.

And as I say, there is a hunger for change out there.

Dhe ndërkohë që them se ka një uri për ndryshim në botë,

Here in the United States, I think you see it in this election campaign: a longing for change.

këtu, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mendoj se e shihni këtë gjë në këtë fushatë elektorale ka një përgjërim për ndryshim.

And people in churches all over and mosques all over this continent after September the 11th,

Dhe njerëzit kudo, nëpër kisha, xhamija, nëpër këtë kontinent, pas 11 shtatorit,

coming together locally to create networks of understanding.

janë përpjekur për t’u afruar në shkallë locale e për të krijuar rrjete mirëkuptimi.

With the mosque, with the synagogue, saying, "We must start to speak to one another."

Në xhami, në sinagoga, duke thënë “Duhet të fillojmë të bisedojmë me njëri tjetrin”,

I think it's time that we moved beyond the idea of toleration and move toward appreciation of the other.

mendoj se ka ardhur koha të shohim më tej se thjeshtë tolerancë, dhe të lëvizim drejt vlerësimit të tjetrit.

I'd -- there's one story I'd just like to mention.

Unë kam…është një tregim që dua ta përmënd.

This comes from "The Iliad." But it tells you what this spirituality should be.

Vjen nga Iliada. Por, ai të tregon se si duhet të jetë jeta shpirtërore.

You know the story of "The Iliad," the 10-year war between Greece and Troy.

E kam fjalën për Iliadën, historinë e luftës 10- vjeçare midis Greqisë dhe Trojës.

In one incident, Achilles, the famous warrior of Greece, takes his troops out of the war,

Në një incident, Akili, luftëtari i famshëm grek, i tërheq trupat e tij nga lufta,

and the whole war effort suffers. And in the course of the ensuing muddle,

dhe të gjitha përpjekjet e luftës vuajnë. Dhe gjatë pështjellimit në vijim,

his beloved friend, Patroclus, is killed -- and killed in single combat

shoku i tij i dashur, Patrokli, vritet – dhe vritet në një dyluftim

by one of the Trojan princes, Hector. And Achilles goes mad with grief and rage and revenge,

nga një princ i Trojës, Hektori. Akili çmendet nga hidhërimi e tërbimi,

and he mutilates the body. He kills Hector, he mutilates his body

dhe gjymton trupin e vet. Ai vret Hektorin, ja gjymton trupin

and then he refuses to give the body back for burial to the family,

dhe refuzon t’ia japë familjes për varrim.

which means that, in Greek ethos, Hector's soul will wander eternally, lost.

Kështu, sipas filozofisë greke, shpirti i Hektorit do të endej përjetësisht, i humbur.

And then one night, Priam, king of Troy, an old man,

Pastaj, një natë, Priami, mbreti plak i Trojës,

comes into the Greek camp incognito, makes his way to Achilles' tent

shkon fshehurazi në kampin grek, tek çadra e Akilit

to ask for the body of his son.

për të kërkuar trupin e të birit.

And everybody is shocked when the old man takes off his head covering and shows himself.

Të gjithë shokohen kur burri plak zbulon kokën dhe e njohin se cili është.

And Achilles looks at him and thinks of his father. And he starts to weep.

Akili, sheh atë dhe i kujtohet i jati. Ai fillon të qajë me dënesë.

And Priam looks at the man who has murdered so many of his sons,

Priami shikon njeriun që ka vrarë shumë nga djemtë e tij,

and he, too, starts to weep. And the sound of their weeping filled the house.

dhe ai, gjithashtu, fillon të qajë me dënesë. Dhe vajtimet e tyre tundën vendin.

The Greeks believed that weeping together created a bond between people.

Grekët besonin se, të qarit së bashku krijonte një lidhje midis njerëzve.

And then Achilles takes the body of Hector, he hands it very tenderly to the father,

Atëherë Akili merr trupin e Hektorit dhe ja dorëzon me shumë kujdes të atit,

and the two men look at each other, and see each other as divine.

dhe të dy burrat vështrojnë njëri - tjetrin dhe e shohin njëri – tjetrin si hyjni.

That is the ethos found, too, in all the religions.

Kjo është gjithashtu filozofija e shumë feve.

It's what is meant by overcoming the horror that we feel when we are under threat of our enemies,

Kjo është ajo që nënkupton kapërcimin e tmerrit që ne ndiejmë kur jemi nën kërcënimin e armiqëve tanë,

and beginning to appreciate the other.

dhe fillojmë të vlerësojmë njëri-tjetrin.

It's of great importance that the word for "holy" in Hebrew, applied to God, is "Kadosh": separate, other.

Është shumë i rëndësishëm fakti që përkthimi i fjalës “i shenjtë” në hebraisht, kur flitet për Zotin, është “Kadosh”: që do të thotë i veçantë, tjetri, i ndryshëm.

And it is often, perhaps, the very otherness of our enemies which can

Dhe ndodh shpesh që, ndoshta veçantia e armiqëve tanë

give us intimations of that utterly mysterious transcendence which is God.

aludon drejt diçkaje tepër misterioze dhe të jashtëzakonshme, që është Zoti.

And now, here's my wish:

Dhe tani, dëshira ime është kjo:

I wish that you would help with the creation,

dëshiroj që ju të ndihmoni në krijimin,

launch and propagation of a Charter for Compassion,

ndërmarrjen dhe përhapjen e Kartës së Mëshirës,

crafted by a group of inspirational thinkers from

hartuar nga një grup mendimtarësh,

the three Abrahamic traditions of Judaism, Christianity and Islam,

frymëzuar nga tri traditat abrahamike: të judaizmit, krishterimit e islamit,

and based on the fundamental principle of the Golden Rule.

bazuar mbi parimet themelore të Rregullit të Artë.

We need to create a movement among all these people that I meet in my travels --

Ne duhet të krijojmë një lëvizje midis gjithë atyre njerëzve që unë takoj gjatë udhëtimeve –

you probably meet, too -- who want to join up, in some way,

të cilët dhe ju gjithashtu ndoshta i takoni – që duan, në një farë mënyre të na bashkohen,

and reclaim their faith, which they feel, as I say, has been hijacked.

dhe të rivendosin besimin e tyre, që siç them unë, u është rrëmbyer.

We need to empower people to remember the compassionate ethos,

Ne duhet t’u japim forcë njerëzve, t’u kujtojmë filozofinë e mëshirës

and to give guidelines. This Charter would not be a massive document.

dhe t’u japim udhëzime. Kjo Kartë nuk do të jetë një dokument voluminoz.

I'd like to see it -- to give guidelines as to how to interpret the Scriptures,

Do të doja të shihja, që të jepte udhëzime për interpretimin e Shkrimeve të Shenjta,

these texts that are being abused. Remember what the rabbis and what Augustine

në ato pjesë me të cilat është abuzuar. Kujtoni çfarë kanë thënë Rabini dhe Shën Agustini,

said about how Scripture should be governed by the principle of charity.

sesi Shkrimet e Shenjta duhet të udhëhiqen nga parimet e bamirësisë.

Let's get back to that. And the idea, too, of Jews, Christians and Muslims --

Le t’i kthehemi asaj. Dhe gjithashtu, idesë së hebrenjve, krishterëve dhe myslimanëve –

these traditions now so often at loggerheads -- working together to

që këto tradita, që tani shpesh janë në mosmarrëvshje – të punojmë së bashku për

create a document which we hope will be signed by a thousand, at least,

t’i përfshirë në një dokument, që ne shpresojmë të nënshkruhet nga mijra, ose të paktën,

of major religious leaders from all the traditions of the world.

shumica e udhëheqësëve fetarë nga të gjitha fetë e botës.

And you are the people. I'm just a solitary scholar.

Dhe ju jeni njerëzit. Unë s’jam veçse një një studjuese e vetmuar.

Despite the idea that I love a good time, which I was rather amazed to see coming up on me

Përveç idesë, që dëshiroj t’ua përcjell sa më mirë, se u habita se si më ndodhi mua –

-- I actually spend a great deal of time alone, studying, and I'm not very --

kam kaluar një kohë të mirë vetëm, duke studjuar, dhe unë nuk jam shumë,

you're the people with media knowledge to explain to me how we can get this to everybody,

jam vetëm një – ju jeni njerëzit që njihni median për të më treguar se si mund ta shpërndajmë këtë ide tek çdo njëri

everybody on the planet. I've had some preliminary talks,

tek çdo njeri në këtë planet. Unë kam zhvilluar disa biseda paraprake.

and Archbishop Desmond Tutu, for example,

Kështu p.sh Arkibishopi Desmond Tutu,

is very happy to give his name to this, as is Imam Feisal Rauf, the Imam in New York City.

është tepër i lumtur ta nënshkruajë këtë gjë, siç është i lumtur edhe Imami Feisal Rauf, i qytetit të Nju Jorkut.

Also, I would be working with the Alliance of Civilizations at the United Nations.

Gjithashtu, unë do të punoj me Lidhjen e Qytetërimeve të Organizatës së Kombeve të Bashkuara,

I was part of that United Nations initiative called the Alliance of Civilizations,

Unë isha pjesë e incjativës së Kombeve të Bashkuara të quajtur Lidhja e Qytetërimeve

which was asked by Kofi Annan to diagnose the causes of extremism,

së cilës i është kërkuar nga Kofi Anan të përcaktojë shkaqet e ekstremizmit

and to give practical guidelines to member states about how to avoid the escalation of further extremism.

dhe t’u japë udhëzime praktike shteteve anëtare për shmangien e përshkallëzimit të ekstremizmit.

And the Alliance has told me that they are very happy to work with it.

Dhe Lidhja më ka theksuar se është shumë e lumtur të punojë për këtë gjë.

The importance of this is that this is -- I can see some of you starting to look worried,

Rëndësia e kësaj qëndron në atë se kjo është (e shoh që disa nga ju dukeni të shqetësuar,

because you think it's a slow and cumbersome body --

pasi mendoni se është një organizëm i ngadaltë dhe i rëndë)

but what the United Nations can do is give us some neutrality,

por është Organizata e Kombeve të Bashkuara që mund të na ofrojë neutralitet,

so that this isn't seen as a Western or a Christian initiative, but that it's coming,

që nisma mos të shihet si një nismë e Perëndimit ose e të krishterëve, por që vjen,

as it were, from the United Nations, from the world --

ashtu siç është në fakt, nga Organizata e Kombeve të Bashkuara, nga bota –

who would help with the sort of bureaucracy of this.

– që do të na ndihmonte me një burokraci si kjo.

And so I do urge you to join me in making -- in this charter --

Pra, ju bëj thirrje të bashkoheni me mua – me këtë Kartë –

to building this charter, launching it and propagating it so that it becomes --

të ndërtojmë këtë Kartë, ta nisim dhe ta shpërndajmë.

I'd like to see it in every college, every church, every mosque, every synagogue in the world,

Do doja ta shihja Atë në çdo kolegj, në çdo kishë, çdo xhami, çdo sinagogë në botë,

so that people can look at their tradition, reclaim it, and make religion a source of peace in the world,

që njërëzit të mund të shohin traditën e tyre, ta rivendosin, dhe ta bëjnë fenë burim të paqes në botë,

which it can and should be. Thank you very much. (Applause)

gjë që mund dhe duhet të bëhet! Ju falenderoj shumë! (Duartrokitje)