Karen Armstrong: 2008 TED Prize wish: Charter for Compassion

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Marias .

Well, this is such an honor. And it's wonderful to be

To prawdziwy zaszczyt. Wspaniale jest być

in the presence of an organization that is really making a difference in the world.

tu razem z organizacją, która naprawdę zmienia świat.

And I'm intensely grateful for the opportunity to speak to you today.

I jestem niezmiernie wdzięczna, że mam możliwość mówić dziś do was.

And I'm also rather surprised, because when I look back on my life

A także jestem nieco zaskoczona, ponieważ kiedy patrzę wstecz na swe życie,

the last thing I ever wanted to do was write, or be in any way involved in religion.

to pisanie o religii czy cokolwiek wspólnego z religią, było ostatnią rzeczą jakiej bym pragnęła.

After I left my convent, I'd finished with religion, frankly.

Opuszczając zakon, szczerze mówiąc, skończyłam z religią.

I thought that was it.

Myślałam, że to koniec.

And for 13 years I kept clear of it. I wanted to be an English literature professor.

I przez 13 lat trzymałam się z dala. Chciałam być profesorem literatury angielskiej.

And I certainly didn't even want to be a writer, particularly.

I nawet nieszczególnie chciałam zostać pisarką.

But then I suffered a series of career catastrophes,

Ale właśnie wtedy doznałam serii katastrof zawodowych,

one after the other, and finally found myself in television. (Laughter)

jedną po drugiej, i na koniec znalazłam się w telewizji. (Śmiech)

I said that to Bill Moyers, and he said, "Oh, we take anybody." (Laughter)

Jak powiedziałam to Billowi Moyers'owi, powiedział: „Och, bierzemy kogo popadnie” (Śmiech)

And I was doing some rather controversial religious programs.

Zrobiłam parę dość kontrowersyjnych programów religijnych.

This went down very well in the U.K., where religion is extremely unpopular.

W UK, gdzie religia jest wyjątkowo niepopularna, zostały przyjęte bardzo dobrze.

And so, for once, for the only time in my life, I was finally in the mainstream.

Tak więc ten jeden raz, jedyny raz w życiu, w końcu znalazłam się w głównym nurcie.

But I got sent to Jerusalem to make a film about early Christianity.

Ale zostałam wysłana do Jeruzalem, żeby zrobić film o początkach chrześcijaństwa.

And there, for the first time, I encountered the other religious traditions:

I tam, po raz pierwszy zetknęłam się z innymi tradycjami religijnymi:

Judaism and Islam, the sister religions of Christianity.

judaizmem i islamem, siostrzanymi religiami chrześcijaństwa.

And while I found I knew nothing about these faiths at all --

Chociaż odkryłam, że zupełnie nic nie wiem o tych wiarach,

despite my own intensely religious background,

mimo swej głęboko religijnej przeszłości.

I'd seen Judaism only as a kind of prelude to Christianity,

Postrzegałam judaizm jako swego rodzaju preludium do chrześcijaństwa,

and I knew nothing about Islam at all.

a o islamie nie wiedziałam zupełnie nic.

But in that city, that tortured city,

Ale w tym mieście, w tym umęczonym mieście,

where you see the three faiths jostling so uneasily together,

gdzie widać te trzy wiary niespokojnie rywalizujące ze sobą,

you also become aware of the profound connection between them.

stajesz się również świadom głębokich powiązań między nimi.

And it has been the study of other religious traditions that brought me back

Właśnie badanie innych tradycji religijnych przywróciło mi

to a sense of what religion can be, and actually enabled me

poczucie tego czym może być religia, a właściwie umożliwiło mi

to look at my own faith in a different light.

spojrzenie na mą własną wiarę w innym świetle.

And I found some astonishing things in the course of my study

W trakcie swych badań odkryłam parę zdumiewających rzeczy,

that had never occurred to me. Frankly, in the days when I thought I'd had it with religion,

na które wcześniej nie wpadłam. Szczerze mówiąc, w okresie kiedy myślałam, że z religią już koniec,

I just found the whole thing absolutely incredible.

wszystko z nią związane wydawało mi się zupełnie niewiarygodne.

These doctrines seemed unproven, abstract.

Te doktryny zdawały się nie do udowodnienia, zbyt abstrakcyjne.

And to my astonishment, when I began seriously studying other traditions,

Kiedy poważnie zaczęłam studiować inne religie, ku mojemu zdumieniu,

I began to realize that belief -- which we make such a fuss about today --

zaczęłam sobie uświadamiać, że wiara -- o którą jest dzisiaj tyle zamieszania --

is only a very recent religious enthusiasm

dopiero od bardzo niedawna wzbudza taki religijny zapał,

that surfaced only in the West, in about the 17th century.

który pojawił się jedynie na zachodzie, mniej więcej w XVII wieku.

The word "belief" itself originally meant to love, to prize, to hold dear.

Słowo „wiara” pierwotnie znaczyło kochać, cenić, szanować.

In the 17th century, it narrowed its focus,

W XVII wieku, znaczenie zawęziło się,

for reasons that I'm exploring in a book I'm writing at the moment,

z powodów, które zgłębiam w książce, nad którą obecnie pracuję,

to include -- to mean an intellectual assent to a set of propositions, a credo.

w tym do znaczenia -- intelektualna zgoda na zbiór twierdzeń; kredo:

"I believe:" it did not mean, "I accept certain creedal articles of faith."

„Wierzę” -- nie oznaczało - „Przyjmuję pewne wyznaniowe dogmaty wiary”.

It meant: "I commit myself. I engage myself."

Znaczyło: „Zobowiązuję się. Angażuję się.”

Indeed, some of the world traditions think very little of religious orthodoxy.

Co więcej, niektóre światowe tradycje religijne mają złe zdanie na temat religijnej ortodoksji.

In the Quran, religious opinion -- religious orthodoxy -- is dismissed as "zanna:"

W Koranie opinia religijna -- ortodoksja religijna -- jest odrzucona jako "zanna":

self-indulgent guesswork about matters that nobody can be certain of one way or the other,

leniwe spekulacje na temat kwestii, co do których tak czy inaczej nie można mieć żadnej pewności,

but which makes people quarrelsome and stupidly sectarian. (Laughter)

ale które czynią ludzi kłótliwymi i głupio sekciarskimi. (Śmiech)

So if religion is not about believing things, what is it about?

Zatem jeśli w religii nie chodzi o wiarę, to o co chodzi?

What I've found, across the board, is that religion is about behaving differently.

Odkryłam, że bez wyjątków, w religii chodzi o zmianę zachowania.

Instead of deciding whether or not you believe in God, first you do something.

Zamiast decydować czy wierzysz czy nie wierzysz w Boga, najpierw robisz coś.

You behave in a committed way,

Zachowujesz się w zdeklarowany sposób,

and then you begin to understand the truths of religion.

i wtedy zaczynasz rozumieć prawdy religii.

And religious doctrines are meant to be summons to action;

Doktryny religijne miały być wezwaniem do działania.

you only understand them when you put them into practice.

Zrozumiesz je tylko wtedy, kiedy wprowadzisz je w czyn.

Now, pride of place in this practice is given to compassion.

Honorowe miejsce przy takim postępowaniu należy się współczuciu.

And it is an arresting fact that right across the board,

Uderzającym faktem jest to, że bez wyjątku,

in every single one of the major world faiths, compassion --

w każdej jednej ważnej religii ogólnoświatowej, współczucie --

the ability to feel with the other in the way we've been thinking about this evening --

zdolność odczuwania z inną osobą w sposób, nad którym zastanawiamy się dzisiejszego wieczoru --

is not only the test of any true religiosity, it is also what will bring us

nie jest jedynie sprawdzianem jakiejś żarliwej dewocji, ale jest także czymś, co doprowadzi nas

into the presence of what Jews, Christians and Muslims call "God" or the "Divine."

przed oblicze tego, co żydzi, chrześcijanie i muzułmanie nazywają „Bóg” lub „Boskość”.

It is compassion, says the Buddha, which brings you to Nirvana.

To współczucie, mówi Budda, prowadzi cię do nirwany.

Why? Because in compassion, when we feel with the other,

Dlaczego? Ponieważ przez współczucie, kiedy odczuwamy z inną osobą,

we dethrone ourselves from the center of our world and we put

detronizujemy siebie z centrum naszego świata i umieszczamy

another person there. And once we get rid of ego, then we're ready to see the Divine.

tam inną osobę. A jak już pozbędziemy się ego, wtedy jesteśmy gotowi ujrzeć Boga.

And in particular, every single one of the major world traditions has highlighted -- has said --

A dokładnie, każda jedna większa religia światowa podkreśla -- mówi --

and put at the core of their tradition what's become known as the Golden Rule.

i jako swe sedno przedstawia to, co znamy pod nazwą Złotej Zasady.

First propounded by Confucius five centuries before Christ:

Po raz pierwszy przedstawionej przez Konfucjusza pięć stuleci przed Chrystusem:

"Do not do to others what you would not like them to do to you."

„Nie czyń drugiemu co tobie niemiłe”.

That, he said, was the central thread which ran through all his teaching

To, mówił, jest nadrzędnym wątkiem, który przewija się we wszystkich jego naukach,

and that his disciples should put into practice all day and every day.

a który jego uczniowie powinni bezustannie zamieniać w czyn.

And it was -- the Golden Rule would bring them to the transcendent value that he called "ren,"

I właśnie Złota Zasada miała ich przywieść ku transcendentnym wartościom, które nazwał "ren",

human-heartedness, which was a transcendent experience in itself.

ludzką serdecznością, która sama w sobie jest doświadczeniem transcendentnym.

And this is absolutely crucial to the monotheisms, too.

Jest to również niezwykle ważne dla monoteizmu.

There's a famous story about the great rabbi, Hillel, the older contemporary of Jesus.

Istnieje słynna opowieść o wielkim rabinie Hillelu, nieco starszym od Jezusa.

A pagan came to him and offered to convert to Judaism if the rabbi could

Przyszedł do niego poganin i zaproponował, że przejdzie na judaizm, jeśli rabin potrafi

recite the whole of Jewish teaching while he stood on one leg.

wyrecytować cała żydowską naukę stojąc na jednej nodze.

Hillel stood on one leg and said, "That which is hateful to you,

Hillel stanął na jednej nodze i powiedział: „Tego co tobie jest nienawistne

do not do to your neighbor. That is the Torah. The rest is commentary.

nie czyń sąsiadowi. Oto Tora. Reszta jest komentarzem.

Go and study it." (Laughter)

Idź i ucz się”. (Laughter)

And "go and study it" was what he meant.

I „idź i ucz się” rzeczywiście było tym, co miał na myśli.

He said, "In your exegesis, you must make it clear

Mówił: „W swojej egzegezie musisz jasno pokazać,

that every single verse of the Torah is a commentary, a gloss upon the Golden Rule."

że każda linijka Tory jest komentarzem, wysokim połyskiem „Złotej zasady”.

The great Rabbi Meir said that any interpretation of Scripture which

Wielki rabin Meir powiedział, że każda interpretacja pisma, która

led to hatred and disdain, or contempt of other people --

prowadzi do nienawiści i lekceważenia czy pogardy dla innych ludzi --

any people whatsoever -- was illegitimate.

nieważne jakich ludzi -- jest bezprawna.

Saint Augustine made exactly the same point.

Dokładnie to samo powiedział Święty Augustyn.

Scripture, he says, "teaches nothing but charity, and we must not leave

Pismo, powiada on, nie uczy niczego innego tylko miłosierdzia, i nie możemy zaprzestać

an interpretation of Scripture until we have found a compassionate interpretation of it."

interpretacji pisma dopóki nie odnajdziemy interpretacji współczującej”.

And this struggle to find compassion in some of these rather rebarbative texts

I walka o znalezienie współczucia w niektórych z tych trochę odstręczających tekstów

is a good dress rehearsal for doing the same in ordinary life. (Applause)

jest dobrą próbą generalną przed robieniem tego samego w codziennym życiu. (Aplauz)

But now look at our world. And we are living in a world that is --

Ale teraz spójrzmy na nasz świat. Żyjemy w świecie, który --

where religion has been hijacked. Where terrorists cite Quranic verses to justify their atrocities.

gdzie religię się obrabowuje. Gdzie terroryści cytują wersy z Koranu, żeby uzasadnić potworne czyny.

Where instead of taking Jesus' words, "Love your enemies.

Gdzie zamiast przyjmowania słów Jezusa: „Kochaj swoich wrogów.

Don't judge others," we have the spectacle of Christians endlessly judging other people,

Nie osądzaj innych”, mamy pokaz chrześcijan wiecznie osądzających innych,

endlessly using Scripture as a way of arguing with other people,

wiecznie wykorzystujących pismo jako sposób sprzeczania się z innymi ludźmi,

putting other people down. Throughout the ages, religion has been used to oppress others,

poniżania innych. Przez wieki całe religię wykorzystywano do uciskania innych,

and this is because of human ego, human greed.

a powodem tego jest ludzkie ego, ludzka chciwość.

We have a talent as a species for messing up wonderful things.

Mamy jako gatunek talent do psucia cudownych rzeczy.

So the traditions also insisted -- and this is an important point, I think --

Zatem tradycje religijne utrzymują -- i myślę, że to jest ważna kwestia --

that you could not and must not confine your compassion

że nie można i nie wolno ograniczać swego współczucia

to your own group: your own nation, your own co-religionists,

do własnej grupy: własnego narodu, własnych współwyznawców,

your own fellow countrymen. You must have what one of the Chinese sages called "jian ai":

własnych rodaków. Trzeba mieć to, co jeden z chińskich mędrców nazwał „jian ai”:

concern for everybody. Love your enemies. Honor the stranger.

wzgląd na wszystkich. Kochaj swych nieprzyjaciół. Uszanuj nieznajomego.

We formed you, says the Quran, into tribes and nations so that you may know one another.

Uformowaliśmy was, mówi Koran, w plemiona i narody, żebyście mogli się znać między sobą.

And this, again -- this universal outreach -- is getting subdued in the strident use of religion --

I znów -- ten uniwersalny zasięg -- staje się osłabiony poprzez natarczywe wykorzystanie religii --

abuse of religion -- for nefarious gains.

nadużycie religii -- dla nikczemnych zysków.

Now, I've lost count of the number of taxi drivers who,

Już straciłam rachubę ilu taksówkarzy,

when I say to them what I do for a living, inform me that religion

kiedy mówię im z czego żyję, poinformowało mnie, że religia

has been the cause of all the major world wars in history. Wrong.

była powodem wszystkich wielkich wojen światowych w historii. Błąd.

The causes of our present woes are political.

Przyczyny naszej obecnej niedoli są polityczne.

But, make no mistake about it, religion is a kind of fault line,

Ale bez wątpienia religia jest swego rodzaju nośnikiem rozdźwięku,

and when a conflict gets ingrained in a region, religion can get sucked in

i kiedy konflikt zakorzeni się w religii, religia może zostać wchłonięta

and become part of the problem. Our modernity has been exceedingly violent.

i stać się częścią problemu. Nasza współczesność jest nadzwyczaj brutalna.

Between 1914 and 1945, 70 million people died in Europe alone as a result of armed conflict.

Między rokiem 1914 i 1945 w samej Europie zginęło 70 milionów ludzi w wyniku konfliktów zbrojnych.

And so many of our institutions, even football, which used to be a pleasant pastime,

Tak wiele naszych instytucji, nawet piłka nożna, która kiedyś była przyjemną rozrywką,

now causes riots where people even die.

teraz wywołuje zamieszki, w których ludzie mogą nawet zginąć.

And it's not surprising that religion, too, has been affected by this violent ethos.

Nie dziwi więc, że religia także uległa wpływom tego etosu przemocy.

There's also a great deal, I think, of religious illiteracy around.

Sądzę również, że wokół jest pełno religijnego analfabetyzmu.

People seem to think, now equate religious faith with believing things.

Ludzie myślą, że wiara religijna równa się wierzeniu w coś.

As though that -- we call religious people often believers,

Jak gdyby to -- często nazywamy religijnych ludzi wierzącymi,

as though that were the main thing that they do. And very often, secondary goals

jak gdyby to była główna rzecz, którą się zajmują. Bardzo często cele drugorzędne

get pushed into the first place, in place of compassion and the Golden Rule.

zostają wypchnięte na pierwsze miejsce, zamiast współczucia i Złotej Zasady.

Because the Golden Rule is difficult. I sometimes -- when I'm speaking to

Ponieważ Złota Zasada jest trudna. Czasami kiedy przemawiam do

congregations about compassion, I sometimes see

różnych zgromadzeń na temat współczucia, widzę czasem

a mutinous expression crossing some of their faces because

wyraz buntu przemykający po twarzach niektórych osób, ponieważ religia,

a lot of religious people prefer to be right, rather than compassionate. (Laughter)

mnóstwo religijnych osób raczej woli mieć rację, niż okazać współczucie. (Śmiech)

Now -- but that's not the whole story.

Tak -- ale to jeszcze nie koniec całej historii.

Since September the 11th, when my work on Islam suddenly propelled me

Od 11 września, kiedy to moja praca na temat islamu nagle wepchnęła mnie

into public life, in a way that I'd never imagined, I've been able to sort of go all over the world,

do życia publicznego w sposób, jakiego nigdy nie spodziewałam się - mogę jeździć po całym świecie,

and finding, everywhere I go, a yearning for change.

i, gdziekolwiek nie pojadę, odkrywam pragnienie zmiany.

I've just come back from Pakistan, where literally thousands of people came to my lectures,

Właśnie wróciłam z Pakistanu, gdzie dosłownie tysiące ludzi przychodziły na moje wykłady,

because they were yearning, first of all, to hear a friendly Western voice.

ponieważ pragnęli, przede wszystkim, usłyszeć przyjazny głos z zachodu.

And especially the young people were coming. And were asking me --

Zwłaszcza młodzi ludzie przychodzili. I pytali mnie --

the young people were saying, "What can we do? What can we do to change things?"

młodzi ludzie mówili: „Co możemy zrobić? Co możemy zrobić, żeby coś zmienić? ”

And my hosts in Pakistan said, "Look, don't be too polite to us.

Moi gospodarze w Pakistanie mówili: „Słuchaj, nie bądź dla nas zbyt miła.

Tell us where we're going wrong. Let's talk together about where religion is failing."

Mów nam gdzie robimy coś nie tak. Porozmawiajmy razem na temat tego, gdzie zawodzi religia”.

Because it seems to me that with -- our current situation is so serious

Ponieważ wydaje mi się, że -- nasza obecna sytuacja jest tak poważna

at the moment that any ideology that doesn't promote a sense of global understanding

w tej chwili, że jakakolwiek ideologia, która nie propaguje umiejętności globalnego zrozumienia

and global appreciation of each other is failing the test of the time.

i globalnej akceptacji, docenienia siebie nawzajem, nie zdaje próby czasu.

And religion, with its wide following ... Here in the United States,

A religia, ze swoim mnóstwem wyznawców... Tutaj w USA

people may be being religious in a different way, as a report has just shown --

ludzie może są religijni w inny sposób, jak to wykazały niedawne doniesienia --

but they still want to be religious. It's only Western Europe that has retained its secularism,

ale wciąż chcą być religijni. Tylko zachodnia Europa zachowała swój sekularyzm,

which is now beginning to look rather endearingly old-fashioned.

co obecnie zaczyna wyglądać raczej rozbrajająco staroświecko.

But people want to be religious, and religion should be made

Ale ludzie chcą być religijni i religię powinno się uczynić

to be a force for harmony in the world, which it can and should be --

siłą na rzecz harmonii na świecie, którą religia może i powinna być --

because of the Golden Rule.

z powodu Złotej Zasady.

"Do not do to others what you would not have them do to you":

„Nie czyń drugiemu co tobie niemiłe”:

an ethos that should now be applied globally.

etos, który powinno się stosować na całym świecie.

We should not treat other nations as we would not wish to be treated ourselves.

Nie powinniśmy traktować innych narodów tak, jak sami nie chcielibyśmy być traktowani.

And these -- whatever our wretched beliefs -- is a religious matter, it's a spiritual matter.

A to -- niezależnie od naszych nieszczęsnych przekonań -- jest kwestią religijną, kwestią duchową.

It's a profound moral matter that engages and should engage us all.

To poważna kwestia moralna, która dotyczy i powinna dotyczyć nas wszystkich.

And as I say, there is a hunger for change out there.

A tak jak mówię, istnieje już głód zmian.

Here in the United States, I think you see it in this election campaign: a longing for change.

Tutaj w Stanach Zjednoczonych sądzę, że widać to w tej kampanii prezydenckiej: pragnienie zmiany.

And people in churches all over and mosques all over this continent after September the 11th,

Ludzie w kościołach i meczetach na całym kontynencie po 11 września,

coming together locally to create networks of understanding.

gromadzący się lokalnie, by stworzyć sieci wzajemnego zrozumienia.

With the mosque, with the synagogue, saying, "We must start to speak to one another."

Te meczety i synagogi głoszące: „Musimy zacząć rozmawiać ze sobą”.

I think it's time that we moved beyond the idea of toleration and move toward appreciation of the other.

Sądzę, że czas wyjść poza ideę tolerancji i ruszyć w kierunku doceniania drugiego człowieka.

I'd -- there's one story I'd just like to mention.

Chciałabym -- jest jedna historia, o której chciałabym wspomnieć.

This comes from "The Iliad." But it tells you what this spirituality should be.

Pochodzi z Iliady. Ale mówi o tym, czym powinna być duchowość.

You know the story of "The Iliad," the 10-year war between Greece and Troy.

Znacie fabułę Iliady: 10-letnia wojna między Grecją i Troją.

In one incident, Achilles, the famous warrior of Greece, takes his troops out of the war,

W jednym epizodzie Achilles, słynny wojownik z Grecji, prowadzi swoje oddziały na wojnę,

and the whole war effort suffers. And in the course of the ensuing muddle,

i zaczyna się cały wojenny trud. I w efekcie powstałego zamętu,

his beloved friend, Patroclus, is killed -- and killed in single combat

zabity zostaje jego ukochany przyjaciel, Patrokles -- zabity w pojedynczej walce

by one of the Trojan princes, Hector. And Achilles goes mad with grief and rage and revenge,

przez Hektora, jednego z książąt trojańskich. Achilles szaleje z rozpaczy, gniewu i pragnienia zemsty

and he mutilates the body. He kills Hector, he mutilates his body

i okalecza zwłoki -- zabija Hektora, okalecza jego zwłoki,

and then he refuses to give the body back for burial to the family,

a następnie odmawia wydania rodzinie ciała na pochówek,

which means that, in Greek ethos, Hector's soul will wander eternally, lost.

co oznacza, w greckim etosie, że dusza Hektora będzie wiecznie wędrować, zbłąkana.

And then one night, Priam, king of Troy, an old man,

Następnie którejś nocy, król Troi Priam - starzec,

comes into the Greek camp incognito, makes his way to Achilles' tent

przychodzi incognito do greckiego obozu i udaje się do namiotu Achillesa,

to ask for the body of his son.

by poprosić o wydanie zwłok syna.

And everybody is shocked when the old man takes off his head covering and shows himself.

Wszyscy są w szoku, kiedy starzec zdejmuje nakrycie głowy i ujawnia się.

And Achilles looks at him and thinks of his father. And he starts to weep.

Achilles patrzy na niego i myśli o swoim ojcu. I zaczyna płakać.

And Priam looks at the man who has murdered so many of his sons,

A Priam patrzy na człowieka, który zamordował tak wielu jego synów,

and he, too, starts to weep. And the sound of their weeping filled the house.

i sam też zaczyna płakać. Odgłosy ich płaczu wypełniają dom.

The Greeks believed that weeping together created a bond between people.

Grecy wierzyli, że wspólny płacz tworzy więź między ludźmi.

And then Achilles takes the body of Hector, he hands it very tenderly to the father,

Potem Achilles bierze ciało Hektora, bardzo delikatnie wręcza je ojcu,

and the two men look at each other, and see each other as divine.

i obaj mężczyźni patrzą na siebie i widzą tego drugiego jako istotę boską.

That is the ethos found, too, in all the religions.

To jest etos, który można również znaleźć we wszystkich religiach.

It's what is meant by overcoming the horror that we feel when we are under threat of our enemies,

To jest to, co czujemy pokonując przerażenie, kiedy zagraża nam wróg,

and beginning to appreciate the other.

i zaczynamy doceniać tego drugiego.

It's of great importance that the word for "holy" in Hebrew, applied to God, is "Kadosh": separate, other.

Duże znaczenie ma fakt, że słowo oznaczające po hebrajsku „święty”, w odniesieniu do Boga to „Kadosh”: osobny, inny.

And it is often, perhaps, the very otherness of our enemies which can

I często, być może, właśnie ta odmienność naszych wrogów może

give us intimations of that utterly mysterious transcendence which is God.

dać nam przeczucie tej całkowicie tajemniczej transcendencji, którą jest Bóg.

And now, here's my wish:

A teraz pora na moje życzenie:

I wish that you would help with the creation,

Chciałabym, byście pomogli w stworzeniu,

launch and propagation of a Charter for Compassion,

zapoczątkowaniu i propagowaniu Karty Współczucia --

crafted by a group of inspirational thinkers from

opracowanej przez grupę natchnionych intelektualistów z

the three Abrahamic traditions of Judaism, Christianity and Islam,

trzech abrahamowych tradycji religijnych judaizmu, chrześcijaństwa i islamu,

and based on the fundamental principle of the Golden Rule.

i opartej na fundamentalnej regule Złotej Zasady.

We need to create a movement among all these people that I meet in my travels --

Musimy stworzyć ruch dla tych wszystkich ludzi, których spotykam w swoich podróżach --

you probably meet, too -- who want to join up, in some way,

wy prawdopodobnie też spotykacie - którzy chcą, w jakiś sposób, dołączyć

and reclaim their faith, which they feel, as I say, has been hijacked.

i odzyskać swoją wiarę, która, czują -- jak mówię -- została im zrabowana.

We need to empower people to remember the compassionate ethos,

Musimy dać ludziom prawo do pamiętania o etosie współczucia,

and to give guidelines. This Charter would not be a massive document.

i musimy dawać wskazówki. Ta Karta nie musi być ogromnym dokumentem.

I'd like to see it -- to give guidelines as to how to interpret the Scriptures,

Chciałabym -- żeby dawała wskazówki jak interpretować święte księgi,

these texts that are being abused. Remember what the rabbis and what Augustine

bo te teksty są niecnie wykorzystywane. Pamiętajcie co rabini i Św. Augustyn

said about how Scripture should be governed by the principle of charity.

powiedzieli o tym, jak to księgami świętymi powinna rządzić zasada miłosierdzia.

Let's get back to that. And the idea, too, of Jews, Christians and Muslims --

Wróćmy do tego. Także idea, że żydzi, chrześcijanie i muzułmanie -

these traditions now so often at loggerheads -- working together to

te tradycje tak często teraz w niezgodzie -- pracują razem,

create a document which we hope will be signed by a thousand, at least,

żeby stworzyć dokument, który mamy nadzieję, podpisze, co najmniej, tysiąc

of major religious leaders from all the traditions of the world.

przywódców religijnych wszystkich ważniejszych religii świata.

And you are the people. I'm just a solitary scholar.

Wy jesteście tymi ludźmi. Ja jestem jedynie samotnym naukowcem.

Despite the idea that I love a good time, which I was rather amazed to see coming up on me

Wbrew wrażeniu, że uwielbiam się bawić, co ku memu zdumieniu staje się faktem

-- I actually spend a great deal of time alone, studying, and I'm not very --

-- tak naprawdę spędzam mnóstwo czasu sama studiując, i nie jestem bardzo --

you're the people with media knowledge to explain to me how we can get this to everybody,

wy jesteście ludźmi z wiedzą na temat mediów, żeby wyjaśnić mi, jak to przekazać wszystkim,

everybody on the planet. I've had some preliminary talks,

wszystkim ludziom na tej planecie. Przeprowadziłam parę wstępnych rozmów,

and Archbishop Desmond Tutu, for example,

i na przykład arcybiskup Desmond Tutu

is very happy to give his name to this, as is Imam Feisal Rauf, the Imam in New York City.

chętnie użyczy swego nazwiska, tak samo jak imam Faisal Rauf, imam w Nowym Jorku.

Also, I would be working with the Alliance of Civilizations at the United Nations.

Będę także pracować z Sojuszem Cywilizacji Organizacji Narodów Zjednoczonych.

I was part of that United Nations initiative called the Alliance of Civilizations,

Byłam uczestnikiem inicjatywy ONZ o nazwie Sojusz Cywilizacji,

which was asked by Kofi Annan to diagnose the causes of extremism,

którą Kofi Annan poprosił o zdiagnozowanie przyczyn ekstremizmu

and to give practical guidelines to member states about how to avoid the escalation of further extremism.

i udzielenie praktycznych wskazówek państwom członkowskim na temat tego, jak uniknąć dalszej eskalacji ekstremizmu.

And the Alliance has told me that they are very happy to work with it.

W Sojuszu powiedzieli mi, że bardzo chętnie popracują na rzecz Karty.

The importance of this is that this is -- I can see some of you starting to look worried,

Znaczenie tego jest -- widzę, że niektórzy zaczynają wyglądać na zmartwionych,

because you think it's a slow and cumbersome body --

ponieważ sądzicie, że to organizacja powolna i nieporadna,

but what the United Nations can do is give us some neutrality,

ale to co Narody Zjednoczone mogą nam dać, to neutralność,

so that this isn't seen as a Western or a Christian initiative, but that it's coming,

a zatem inicjatywa nie będzie postrzegana jako zachodnia czy chrześcijańska, ale że przychodzi,

as it were, from the United Nations, from the world --

jakby z Narodów Zjednoczonych, ze świata --

who would help with the sort of bureaucracy of this.

który pomógłby w tej, jakby, całej biurokracji.

And so I do urge you to join me in making -- in this charter --

Tak więc mocno zachęcam was do przyłączenia się do mnie w tworzeniu -- w tej karcie --

to building this charter, launching it and propagating it so that it becomes --

do zbudowania tej Karty, wprowadzenia i propagowania jej tak, żeby stała się;

I'd like to see it in every college, every church, every mosque, every synagogue in the world,

chciałabym zobaczyć ją w każdym koledżu, każdym kościele, każdym meczecie, w każdej synagodze świata,

so that people can look at their tradition, reclaim it, and make religion a source of peace in the world,

aby ludzie mogli przyjrzeć się swojej tradycji religijnej, odzyskać ją i uczynić religię źródłem pokoju na świecie,

which it can and should be. Thank you very much. (Applause)

którym może, i powinna być. Dziękuję bardzo. (Aplauz)