Strange answers to the psychopath test | Jon Ronson | TED

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Anna Baranowska Korekta: Rysia Wand

Zaczęło się tak: u znajomej na półce

The story starts: I was at a friend's house,

and she had on her shelf a copy of the DSM manual,

stał egzemplarz podręcznika DSM,

which is the manual of mental disorders.

klasyfikujący zaburzenia psychiczne.

It lists every known mental disorder.

To spis wszelkich znanych zaburzeń psychicznych.

W latach 50. była to cienka broszura,

And it used to be, back in the '50s, a very slim pamphlet.

And then it got bigger and bigger and bigger,

która stawała się coraz grubsza,

and now it's 886 pages long.

a teraz ma 886 stron.

Wymienia obecnie 374 zaburzenia psychiczne.

And it lists currently 374 mental disorders.

So I was leafing through it,

Przeglądając zastanawiałem się,

wondering if I had any mental disorders,

czy sam mam jakąś chorobę psychiczną,

i okazało się, że mam ich 12.

and it turns out I've got 12.

(Laughter)

(Śmiech)

I've got generalized anxiety disorder,

Mam zespół lęku uogólnionego,

which is a given.

co jest oczywiste.

I've got nightmare disorder,

Cierpię też na koszmary senne,

which is categorized

co klasyfikuje się jako zaburzenie psychiczne,

if you have recurrent dreams of being pursued or declared a failure,

jeśli śnimy, że nas ścigają bądź poniżają,

and all my dreams involve people chasing me down the street

a zawsze śni mi się, że goni mnie tłum,

going, "You're a failure!"

krzycząc: "Jesteś nieudacznikiem!”

(Laughter)

(Śmiech)

I've got parent-child relational problems,

Mam problemy w relacjach rodzic-dziecko,

which I blame my parents for.

za które obwiniam moich rodziców.

(Laughter)

(Śmiech)

Żartuję. Nie żartuję.

I'm kidding. I'm not kidding.

I'm kidding.

Żartuję.

And I've got malingering.

Symuluję także choroby.

And I think it's actually quite rare

To raczej rzadkie, żeby symulować

to have both malingering and generalized anxiety disorder,

a jednocześnie mieć zespół lęku uogólnionego,

because malingering tends to make me feel very anxious.

bo symulowanie zwykle mnie niepokoi.

Anyway, I was looking through this book,

Przeglądając podręcznik rozmyślałem,

wondering if I was much crazier than I thought I was,

czy mam większego fioła niż mi się zdawało,

or maybe it's not a good idea to diagnose yourself with a mental disorder

albo że lepiej zostawić diagnozy specjalistom,

if you're not a trained professional,

albo że lepiej zostawić diagnozy specjalistom,

albo że psychiatria ma dziwną chęć

or maybe the psychiatry profession has a kind of strange desire

to label what's essentially normal human behavior as a mental disorder.

traktowania normalnych zachowań jako zaburzeń psychicznych.

I didn't know which of these was true, but I thought it was kind of interesting,

Nie wiedziałem, która z tych myśli była prawdziwa,

ale uznałem, że to całkiem interesujące.

Postanowiłem porozmawiać z krytykiem psychiatrii,

and I thought maybe I should meet a critic of psychiatry

to get their view,

żeby poznać jego opinię.

which is how I ended up having lunch with the Scientologists.

Wylądowałem na lunchu ze scjentologami.

(Laughter)

It was a man called Brian, who runs a crack team of Scientologists

Spotkałem się z Brianem,

kierownikiem pierwszorzędnej grupy scjentologów,

who are determined to destroy psychiatry wherever it lies.

zdeterminowanych, by doszczętnie zniszczyć psychiatrię.

They're called the CCHR.

Nazywają się CCHR.

And I said to him, "Can you prove to me

Zapytałem, czy może mi udowodnić,

that psychiatry is a pseudo-science that can't be trusted?"

że psychiatria to pseudonauka, której nie można wierzyć?

Odpowiedział, że tak.

And he said, "Yes, we can prove it to you."

Zapytałem: "Jak?”

And I said, "How?"

Odparł: "Poznamy cię z Tonym”.

And he said, "We're going to introduce you to Tony."

Spytałem, kto to jest Tony.

And I said, "Who's Tony?"

Powiedział: "Tony jest w Broadmoor”.

And he said, "Tony's in Broadmoor."

Now, Broadmoor is Broadmoor Hospital.

Czyli w Szpitalu Broadmoor, znanym dawniej

It used to be known as the Broadmoor Asylum for the Criminally Insane.

jako szpital psychiatryczny dla obłąkanych przestępców.

It's where they send the serial killers,

Wysyłano tam seryjnych morderców

i ludzi, którzy sobie nie radzili.

and the people who can't help themselves.

Zapytałem, za co Tony tam trafił.

And I said to Brian, "Well, what did Tony do?"

A on odpowiedział: "Nic takiego.

And he said, "Hardly anything.

Poturbował kogoś,

He beat someone up or something,

a potem udawał szaleńca, żeby nie iść do więzienia.

and he decided to fake madness to get out of a prison sentence.

Udawanie wyszło mu za dobrze, więc teraz utknął w Broadmoor,

But he faked it too well, and now he's stuck in Broadmoor

bo nikt nie wierzy, że jest zdrowy.

and nobody will believe he's sane.

Do you want us to try and get you into Broadmoor to meet Tony?"

Możemy ci pomóc się tam dostać, to poznasz Tony'ego. Chcesz?

Odpowiedziałem: "Tak, oczywiście".

So I said, "Yes, please."

Wsiadłem do pociągu do Broadmoor.

So I got the train to Broadmoor.

I began to yawn uncontrollably around Kempton Park,

W okolicach Kempton Park zacząłem bez opanowania ziewać,

co ponoć robią także zaniepokojone psy,

which apparently is what dogs also do when anxious,

they yawn uncontrollably.

ziewają bez opanowania.

And we got to Broadmoor.

Dotarliśmy do Broadmoor.

And I got taken through gate after gate after gate after gate

Minąłem jedną bramę, a potem wiele następnych,

into the wellness center, which is where you get to meet the patients.

aż do centrum dobrobytu,

gdzie można spotykać się z pacjentami.

It looks like a giant Hampton Inn.

Było tam jak w ogromnym hotelu.

It's all peach and pine and calming colors.

Wnętrze w łagodnych kolorach brzoskwini i sosny.

And the only bold colors are the reds of the panic buttons.

Wyróżniały się tylko czerwone przyciski awaryjne.

Zaczęli pojawiać się pacjenci.

And the patients started drifting in.

Wszyscy dosyć otyli, w dresach,

And they were quite overweight and wearing sweatpants,

wyglądali całkiem łagodnie.

and quite docile-looking.

And Brian the Scientologist whispered to me,

Brian-scjentolog wyszeptał:

"Są na lekach”,

"They're medicated,"

co dla scjentologów jest najgorsze na świecie,

which, to the Scientologists, is like the worst evil in the world,

but I'm thinking it's probably a good idea.

ale ja pomyślałem, że to pewnie dobry pomysł.

(Laughter)

(Śmiech)

And then Brian said, "Here's Tony."

Wtedy Brian powiedział: "Oto Tony".

Do pokoju wchodził mężczyzna.

And a man was walking in.

W bardzo dobrej kondycji fizycznej.

And he wasn't overweight, he was in very good physical shape.

And he wasn't wearing sweatpants,

Nie miał na sobie dresu,

he was wearing a pinstripe suit.

ale prążkowany garnitur.

And he had his arm outstretched

I miał wyciągniętą rękę,

like someone out of The Apprentice.

niczym ktoś z programu "The Apprentice”.

He looked like a man who wanted to wear an outfit

Zupełnie jakby chciał ubiorem przekonać,

that would convince me that he was very sane.

że jest zdrowy umysłowo.

Usiadł, a ja spytałem:

And he sat down.

And I said, "So is it true that you faked your way in here?"

"Czy naprawdę znalazłeś się tu przez symulację?”

Odpowiedział: "Tak. Pobiłem kogoś, gdy miałem 17 lat.

And he said, "Yep. Yep. Absolutely. I beat someone up when I was 17.

W areszcie przed sprawą sądową

And I was in prison awaiting trial,

and my cellmate said to me,

towarzysz z celi powiedział mi:

'You know what you have to do?

"Wiesz, co musisz zrobić?

Fake madness.

Udawać wariata.

Wyślą cię do przytulnego szpitala.

Tell them you're mad, you'll get sent to some cushy hospital.

Pielęgniarki będą ci przynosiły pizzę.

Nurses will bring you pizzas, you'll have your own PlayStation.'"

Dostaniesz własne Playstation”.

I said, "Well, how did you do it?"

Zapytałem: "Jak to zrobiłeś?”

He said, "Well, I asked to see the prison psychiatrist.

Odparł: „Poprosiłem o widzenie z psychiatrą więziennym.

Tuż przedtem widziałem film "Crash: Niebezpieczne Pożądanie”,

And I'd just seen a film called 'Crash,'

in which people get sexual pleasure from crashing cars into walls.

gdzie bohaterów podnieca rozbijanie samochodów.

Powiedziałem psychiatrze:

So I said to the psychiatrist,

"Podniecam się rozbijając samochody o ściany”.

'I get sexual pleasure from crashing cars into walls.'"

Zapytałem: "Co jeszcze?"

And I said, "What else?"

He said, "Oh, yeah. I told the psychiatrist

"Powiedziałem psychiatrze,

że chciałbym oglądać umierające kobiety,

that I wanted to watch women as they died,

because it would make me feel more normal."

bo wtedy czułbym się bardziej normalny".

I said, "Where'd you get that from?"

Zapytałem: "Skąd ten pomysł?"

He said, "Oh, from a biography of Ted Bundy that they had

Odparł: "Z biografii Teda Bundy'ego,

at the prison library."

którą mieli w więziennej bibliotece".

W każdym razie wyszło mu za dobrze.

Anyway, he faked madness too well, he said.

And they didn't send him to some cushy hospital.

Nie wysłali go do przytulnego szpitala.

Tylko do Broadmoor.

They sent him to Broadmoor.

And the minute he got there,

Jak tylko tam dotarł,

said he took one look at the place, asked to see the psychiatrist,

rozejrzał się i poprosił o spotkanie z psychiatrą,

mówiąc mu: "To okropne nieporozumienie.

said, "There's been a terrible misunderstanding.

Nie jestem wcale psychicznie chory".

I'm not mentally ill."

Zapytałem: "Jak długo już tu jesteś?”

I said, "How long have you been here for?"

Odparł: "Gdybym odsiadywał karę,

He said, "Well, if I'd just done my time in prison

for the original crime, I'd have got five years.

dostałbym pięć lat.

I've been in Broadmoor for 12 years."

W Broadmoor jestem już od dwunastu".

Tony powiedział, że dużo trudniej przekonać o zdrowiu psychicznym,

Tony said that it's a lot harder to convince people you're sane

niż przekonać o szaleństwie.

than it is to convince them you're crazy.

He said, "I thought the best way to seem normal

"Myślałem, że najpewniej wydam się normalny

would be to talk to people normally about normal things

normalne rozmawiając o normalnych rzeczach,

jak piłka nożna czy telewizja.

like football or what's on TV.

Prenumeruję tygodnik naukowy

I subscribe to New Scientist,

and recently they had an article

i niedawno pisali jak armia USA

about how the U.S. Army was training bumblebees to sniff out explosives.

trenowała trzmiele do wykrywania węchem materiałów wybuchowych.

So I said to a nurse,

Powiedziałem pielęgniarce:

'Did you know that the U.S. Army is training bumblebees

"Wie pani, że armia trenuje trzmiele,

to sniff out explosives?'

by wyczuwały materiały wybuchowe?"

Przeglądając swoją kartę pacjenta,

When I read my medical notes, I saw they'd written:

zobaczyłem, że napisali:

'Wierzy, że pszczoły mogą wyczuwać materiały wybuchowe”.

'Believes bees can sniff out explosives.'"

(Laughter)

Oni zawsze szukają

He said, "You know, they're always looking out for nonverbal clues

niewerbalnych wskazówek co do mojego stanu psychicznego.

to my mental state.

Ale jak siedzi ktoś normalny?

But how do you sit in a sane way?

How do you cross your legs in a sane way?

Jak skrzyżować nogi w normalny sposób?

It's just impossible."

To po prostu niemożliwe".

When Tony said that to me,

Kiedy mi to powiedział, pomyślałem:

I thought to myself, "Am I sitting like a journalist?

"Czy siedzę jak dziennikarz?

Czy krzyżuję nogi jak dziennikarz?”

Am I crossing my legs like a journalist?"

Powiedział: "Po jednej stronie mam seryjnego mordercę,

He said, "You know, I've got the Stockwell Strangler on one side of me,

and I've got the 'Tiptoe Through the Tulips' rapist

a z drugiej znanego gwałciciela.

on the other side of me.

So I tend to stay in my room a lot because I find them quite frightening.

Głównie siedzę w pokoju, bo mnie przerażają.

And they take that as a sign of madness.

A obsługa szpitala sądzi, że to objaw szaleństwa.

They say it proves that I'm aloof and grandiose."

Twierdzą, że trzymam się na uboczu i jestem pretensjonalny”.

Tylko w Broadmoor unikanie seryjnych morderców

So, only in Broadmoor would not wanting to hang out with serial killers

be a sign of madness.

może być uznane za przejaw szaleństwa.

Wydawał mi się zupełnie normalny, ale skąd mogłem to wiedzieć?

Anyway, he seemed completely normal to me, but what did I know?

Z domu napisałem do lekarza Tony'ego, Anthony'ego Madena.

And when I got home I emailed his clinician, Anthony Maden.

Zapytałem, co z nim jest.

I said, "What's the story?"

And he said, "Yep. We accept that Tony faked madness

Odparł: Przyjmujemy, że symulował, by uniknąć wyroku,

to get out of a prison sentence, because his hallucinations --

bo zaburzenia, które od początku brzmiały jak wymyślone,

that had seemed quite cliche to begin with --

just vanished the minute he got to Broadmoor.

zniknęły zaraz po przyjeździe do Broadmoor.

However, we have assessed him,

Ale po zbadaniu uznaliśmy,

and we've determined that what he is

że w rzeczy samej jest psychopatą".

is a psychopath."

And in fact, faking madness

Otóż udawanie szaleństwa jest właśnie

przebiegłym manipulatorstwem psychopaty.

is exactly the kind of cunning and manipulative act of a psychopath.

It's on the checklist: cunning, manipulative.

Psychopata powinien być przebiegłym manipulatorem.

Udawanie zaburzeń mózgu

So, faking your brain going wrong

to dowód na zaburzenie mózgu.

is evidence that your brain has gone wrong.

And I spoke to other experts,

Inni eksperci też powiedzieli,

and they said the pinstripe suit -- classic psychopath --

że garnitur w paski to oznaka klasycznego psychopaty.

speaks to items one and two on the checklist:

Odnosi się do dwóch pierwszych punktów na liście:

swada, powierzchowny wdzięk i wybujałe poczucie własnej wartości.

glibness, superficial charm and grandiose sense of self-worth.

And I said, "Well, but why didn't he hang out with the other patients?"

Zapytałem: "A fakt, że nie chciał przebywać z innymi pacjentami?”

Classic psychopath -- it speaks to grandiosity and also lack of empathy.

Klasyczna psychopatia - pretensjonalność i brak empatii.

So all the things that had seemed most normal about Tony

To, co wydawało się w nim normalne,

was evidence, according to his clinician,

według lekarza dowodziło,

że to szaleniec.

that he was mad in this new way.

He was a psychopath.

Był psychopatą.

And his clinician said to me, "If you want to know more about psychopaths,

Ten lekarz powiedział mi:

"Jeśli chcesz lepiej poznać psychopatów,

you can go on a psychopath-spotting course

możesz iść na kurs o tym, jak ich rozróżniać.

run by Robert Hare, who invented the psychopath checklist."

Prowadzi go Robert Hare, twórca listy cech psychopatów".

So I did.

Więc poszedłem.

I went on a psychopath-spotting course,

Zapisałem się na kurs rozpoznawania psychopatów,

and I am now a certified --

ukończyłem go

i muszę przyznać, że jestem niezwykle biegły

and I have to say, extremely adept -- psychopath spotter.

w rozpoznawaniu psychopatów.

Oto statystyki:

So, here's the statistics:

jedna na sto osób jest psychopatą.

One in a hundred regular people is a psychopath.

Jeśli na tej sali jest 1500 osób,

So there's 1,500 people in his room.

15 z was jest psychopatami.

Fifteen of you are psychopaths.

Wśród dyrektorów i czołowych biznesmenów

Although that figure rises to four percent of CEOs and business leaders,

liczba ta wzrasta do 4%.

so I think there's a very good chance

Są więc bardzo duże szanse,

there's about 30 or 40 psychopaths in this room.

że na sali mamy 30-40 psychopatów.

It could be carnage by the end of the night.

Do wieczora może się tu zrobić rzeź.

(Laughter)

(Śmiech) (Śmieje się)

Hare said the reason why is because capitalism at its most ruthless

Według Hare'a to kapitalizm, w najbardziej bezwzględnej formie,

rewards psychopathic behavior --

wynagradza psychopatyczne zachowanie:

the lack of empathy, the glibness,

brak empatii, łatwość wypowiedzi,

cunning, manipulative.

przebiegłość, manipulację.

In fact, capitalism, perhaps at its most remorseless,

Bezwzględny kapitalizm

is a physical manifestation of psychopathy.

jest fizyczną manifestacją psychopatii.

Jest formą psychopatii,

It's like a form of psychopathy that's come down to affect us all.

która dotyka nas wszystkich.

Hare said, "You know what? Forget about some guy at Broadmoor

Hare powiedział: "Zapomnij o gościu z Broadmoor,

who may or may not have faked madness.

który może udawał, może nie.

Who cares? That's not a big story.

Z tego niewiele wynika.

The big story," he said, "is corporate psychopathy.

Lepiej zajmij się psychopatią w korporacjach.

You want to go and interview yourself some corporate psychopaths."

Porozmawiaj z korporacyjnymi psychopatami".

So I gave it a try. I wrote to the Enron people.

Spróbowałem. Zapytałem ludzi z Enronu,

I said, "Could I come and interview you in prison,

w więzieniach, czy mogę z nimi porozmawiać.

o tym, czy są psychopatami.

to find out it you're psychopaths?"

Nie odpowiedzieli.

(Laughter)

And they didn't reply.

(Laughter)

So I changed tack.

Zmieniłem więc kurs.

I emailed "Chainsaw Al" Dunlap,

Napisałem do Alberta J. Dunlapa,

the asset stripper from the 1990s.

który w latach 90. wyprzedawał aktywa nabytych spółek.

He would come into failing businesses

W upadających firmach zwalniał po 30% pracowników,

and close down 30 percent of the workforce,

just turn American towns into ghost towns.

zamieniając miasta USA w miasta duchów.

And I emailed him and I said,

W liście do niego napisałem:

"I believe you may have a very special brain anomaly

"Sądzę, że anomalia mózgu

czyni pana wyjątkowym,

that makes you ... special,

and interested in the predatory spirit, and fearless.

nieugiętym i walecznym.

Can I come and interview you about your special brain anomaly?"

Czy mogę przeprowadzić z panem wywiad

na temat tej niezwykłej anomalii mózgu?”

Odpowiedział: "Przyjeżdżaj”.

And he said, "Come on over!"

(Laughter)

So I went to Al Dunlap's grand Florida mansion.

Rezydencja Ala Dunlapa na Florydzie

It was filled with sculptures of predatory animals.

jest pełna rzeźb drapieżnych zwierząt.

There were lions and tigers -- he was taking me through the garden --

Były tam lwy i tygrysy.

Zabrał mnie na spacer po ogrodzie.

there were falcons and eagles,

Były tam sokoły i orły.

he was saying, "Over there you've got sharks and --"

Powiedział mi: "Tam masz rekiny".

Mówił to mniej zniewieściale.

he was saying this in a less effeminate way --

"You've got more sharks and you've got tigers."

"Tam więcej rekinów, a tam tygrysy".

It was like Narnia.

Zupełnie jak w Narnii.

(Laughter)

(Śmiech)

And then we went into his kitchen.

Później przeszliśmy do kuchni.

Now, Al Dunlap would be brought in to save failing companies,

Al Dunlap trudnił się ratowaniem upadających spółek.

he'd close down 30 percent of the workforce.

Zwalniał 30% pracowników.

And he'd quite often fire people with a joke.

Często robił to żartując.

Like, for instance, one famous story about him,

Według znanej anegdoty

somebody came up to him and said, "I've just bought myself a new car."

ktoś powiedział mu, że właśnie kupił nowy samochód.

And he said, "Well, you may have a new car,

Na co on: "Może i masz nowy samochód,

but I'll tell you what you don't have -- a job."

ale nie masz pracy".

So in his kitchen --

he was in there with his wife, Judy, and his bodyguard, Sean --

Stał w kuchni z żoną i ochroniarzem.

Powiedziałem: "Pamiętasz, że pisałem,

and I said, "You know how I said in my email

że może to anomalia mózgu czyni cię wyjątkowym?”

that you might have a special brain anomaly that makes you special?"

He said, "Yeah, it's an amazing theory, it's like Star Trek.

Odpowiedział: „Tak, to niesamowita teoria.

Jak w "Star Trek". Idziesz tam, gdzie nikt dotąd nie dotarł".

You're going where no man has gone before."

And I said, "Well --" (Clears throat)

Ja na to: "Niektórzy psychologowie powiedzieliby,

(Laughter)

Some psychologists might say

that this makes you --" (Mumbles)

że to czyni cię ...” (Mamrocze)

(Laughter)

(Śmiech)

And he said, "What?"

Zapytał: "Czym?”

Odpowiedziałem: "Psychopatą

And I said, "A psychopath."

And I said, "I've got a list of psychopathic traits in my pocket.

Mam tu listę cech psychopatów,

Can I go through them with you?"

czy mógłbym je z tobą omówić?”

And he looked intrigued despite himself,

Był zaintrygowany wbrew sobie

and he said, "Okay, go on."

i powiedział: "Pewnie, spróbujmy".

And I said, "Okay. Grandiose sense of self-worth."

Powiedziałem: "Ogromne poczucie własnej wartości".

Which I have to say, would have been hard for him to deny,

Trudno byłoby mu się tego wyprzeć,

because he was standing under a giant oil painting of himself.

bo stał pod własnym portretem olejnym.

(Laughter)

(Śmiech)

He said, "Well, you've got to believe in you!"

Powiedział: "Trzeba wierzyć w siebie!”.

And I said, "Manipulative."

Kontynuowałem: "Manipuluje ludźmi".

He said, "That's leadership."

Odpowiedział: "To umiejętność przewodzenia".

(Laughter)

And I said, "Shallow affect,

Powiedziałem: "Brak reakcji emocjonalnych,

niezdolność do odczuwania wielu emocji".

an inability to experience a range of emotions."

He said, "Who wants to be weighed down by some nonsense emotions?"

Odparł: "Kto chciałby się obciążać bezsensownymi emocjami?”

Przebrnął ze mną przez tę listę,

So he was going down the psychopath checklist,

basically turning it into "Who Moved My Cheese?"

zamieniając ją w "Kto zabrał mój ser?”

(Laughter)

(Śmiech)

But I did notice something happening to me the day I was with Al Dunlap.

Podczas tej wizyty coś się ze mną działo.

Whenever he said anything to me that was kind of normal --

Kiedy mówił coś całkiem normalnego,

like he said "no" to juvenile delinquency,

na przykład, że nie był młodocianym przestępcą,

he said he got accepted into West Point,

albo że dostał się do West Point,

and they don't let delinquents in West Point.

gdzie nie przyjmują przestępców,

He said "no" to many short-term marital relationships.

albo że nie zawierał krótkich małżeństw.

He's only ever been married twice.

Był żonaty tylko dwa razy.

Co prawda, pierwsza żona napisała w pozwie

Admittedly, his first wife cited in her divorce papers

that he once threatened her with a knife

że groził jej raz nożem,

and said he always wondered what human flesh tasted like,

mówiąc że zawsze ciekawiło go, jak smakuje ludzkie mięso.

Ale ludzie mówią różne głupie rzeczy podczas kłótni.

but people say stupid things to each other

in bad marriages in the heat of an argument,

A jego drugie małżeństwo trwało już 41 lat.

and his second marriage has lasted 41 years.

Kiedy mówił do mnie coś, co wydawało się dość normalne,

So whenever he said anything to me that just seemed kind of non-psychopathic,

myślałem: "Nie będę przecież tego notował”.

I thought to myself, well I'm not going to put that in my book.

And then I realized that becoming a psychopath spotter

Zrozumiałem, że ucząc odróżniać psychopatów,

sam zacząłem przejawiać psychopatyczne zachowania.

had kind of turned me a little bit psychopathic.

Because I was desperate to shove him in a box marked "Psychopath."

Desperacko chciałem zaszufladkować go jako psychopatę,

I was desperate to define him by his maddest edges.

przypisać mu najbardziej szalone cechy.

And I realized, my God --

Pojąłem, że postępuję tak od 20 lat.

this is what I've been doing for 20 years.

It's what all journalists do.

Właśnie to robią wszyscy dziennikarze.

We travel across the world with our notepads in our hands,

Przemierzamy świat z notatnikami

and we wait for the gems.

i czekamy na coś wyjątkowego,

czyli najbardziej ekstremalne cechy

And the gems are always the outermost aspects

of our interviewee's personality.

naszych rozmówców.

And we stitch them together like medieval monks,

Łączymy je skrupulatnie, niczym średniowieczni mnisi,

and we leave the normal stuff on the floor.

pomijając wszystko, co normalne.

Za często diagnozuje się u nas pewne zaburzenia psychiczne.

And you know, this is a country that over-diagnoses

certain mental disorders hugely.

Childhood bipolar --

Na przykład chorobę maniakalno-depresyjną.

children as young as four are being labeled bipolar

Wykrywa się ją nawet u czterolatków,

because they have temper tantrums,

bo mają napady złości,

which scores them high on the bipolar checklist.

co sugeruje, że mogą mieć tę chorobę.

When I got back to London, Tony phoned me.

Gdy wróciłem do Londynu, zadzwonił do mnie Tony.

He said, "Why haven't you been returning my calls?"

Zapytał: "Czemu nie odbierasz, jak dzwonię?”

I said, "Well, they say that you're a psychopath."

Odparłem: "Mówią, że jesteś psychopatą”.

And he said, "I'm not a psychopath."

On na to; "Nie jestem psychopatą.

He said, "You know what?

Jedną z cech psychopatów jest brak wyrzutów sumienia,

One of the items on the checklist is lack of remorse,

but another item on the checklist is cunning, manipulative.

a do tego przebiegłość i manipulatorstwo.

So when you say you feel remorse for your crime,

Jeśli mówisz, że masz wyrzuty sumienia

they say, 'Typical of the psychopath

lekarze mówią: "Typowy psychopata,

to cunningly say he feels remorse when he doesn't.'

chytrze udaje wyrzuty sumienia".

It's like witchcraft, they turn everything upside-down."

To jak czarna magia. Wszystko stawiają na głowie".

Powiedział: "Niedługo mam przesłuchanie.

He said, "I've got a tribunal coming up.

Will you come to it?"

Przyjdziesz?”

Zgodziłem się.

So I said okay.

So I went to his tribunal.

Poszedłem na jego przesłuchanie.

And after 14 years in Broadmoor, they let him go.

Po 14 latach w Broadmoor w końcu go wypuścili.

Zdecydowali, że nie będą go dłużej trzymać,

They decided that he shouldn't be held indefinitely

because he scores high on a checklist that might mean

bo znaleźli u niego wiele cech psychopaty,

that he would have a greater than average chance of recidivism.

co zwiększało szanse na recydywę.

So they let him go.

Więc go wypuścili.

And outside in the corridor he said to me,

Już na korytarzu, powiedział do mnie:

"You know what, Jon?

"Wiesz co, Jon?

Każdy ma coś z psychopaty".

Everyone's a bit psychopathic."

He said, "You are, I am. Well, obviously I am."

Powiedział: Ty masz. Ja mam. Pewnie, że mam".

Zapytałem go: "Co zrobisz teraz?”

I said, "What are you going to do now?"

Odpowiedział: "Jadę do Belgii,

He said, "I'm going to go to Belgium.

There's a woman there that I fancy.

bo mieszka tam kobieta, która mi się podoba.

But she's married, so I'm going to have to get her split up from her husband."

Jest mężatką, więc muszę ją skłócić z mężem”.

(Śmiech)

(Laughter)

To było dwa lata temu,

Anyway, that was two years ago,

and that's where my book ended.

i na tym zakończyłem książkę.

And for the last 20 months, everything was fine.

Przez ostatnie 20 miesięcy wszystko było w porządku.

Nie wydarzyło się nic złego.

Nothing bad happened.

He was living with a girl outside London.

Tony mieszkał z dziewczyną pod Londynem.

He was, according to Brian the Scientologist,

Jak mówił Brian, scjentolog,

making up for lost time, which I know sounds ominous,

nadrabiał stracony czas, co brzmi złowieszczo,

but isn't necessarily ominous.

ale wcale nie musi być złowieszcze.

Niestety, po 20 miesiącach

Unfortunately, after 20 months,

he did go back to jail for a month.

Tony wrócił na miesiąc do więzienia.

He got into a "fracas" in a bar, he called it.

Rozpętał jakąś burdę w barze

i wylądował na miesiąc w więzieniu.

Ended up going to jail for a month, which I know is bad,

Wiem, że to źle,

but at least a month implies that whatever the fracas was,

ale skoro trafił tam tylko na miesiąc,

it wasn't too bad.

to nie mogło to być nic poważnego.

Później do mnie zadzwonił.

And then he phoned me.

And you know what, I think it's right that Tony is out.

To chyba dobrze, że jest na wolności.

Bo nie należy charakteryzować ludzi według najbardziej szalonych cech.

Because you shouldn't define people by their maddest edges.

And what Tony is, is he's a semi-psychopath.

A Tony jest tylko na wpół psychopatą.

Jest czymś nieokreślonym w świecie, który nie lubi nieokreślonych rzeczy.

He's a gray area in a world that doesn't like gray areas.

Ale w nieokreślonych rzeczach odnajdujemy złożoność,

But the gray areas are where you find the complexity.

odnajdujemy człowieczeństwo,

It's where you find the humanity,

and it's where you find the truth.

i to w nich można znaleźć prawdę.

And Tony said to me,

Tony zapytał mnie

"Jon, could I buy you a drink in a bar?

czy może mnie zaprosić na drinka,

I just want to thank you for everything you've done for me."

bo chciałby podziękować za pomoc.

And I didn't go.

Nie poszedłem. A wy byście poszli?

What would you have done?

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)