Bjorn Lomborg: Global priorities bigger than climate change

Tłumaczenie: Pawel Kalinowski Korekta: Marcin Kasiak

What I'd like to talk about is really the biggest problems in the world.

Chciałbym dziś mówić o naprawdę największych problemach na świecie.

I'm not going to talk about "The Skeptical Environmentalist" --

Nie zamierzam mówić o książce "The Skeptical Environmentalist" --

probably that's also a good choice.

prawdopodobnie to całkiem dobry wybór.

(Laughter)

(śmiech)

But I am going talk about: what are the big problems in the world?

Będę mówił o tym - jakie problemy są najpoważniejsze w świecie?

And I must say, before I go on, I should ask every one of you

I zanim przejdę dalej, chciałbym poprosić każdego z was,

to try and get out pen and paper

byście wyciągnęli papier i długopisy,

because I'm actually going to ask you to help me to look at how we do that.

ponieważ poproszę was o pomoc we wspólnym zrozumieniu zadania.

So get out your pen and paper.

Proszę więc wyciągnijcie papier i długopisy.

Bottom line is, there is a lot of problems out there in the world.

Sedno w tym, że w świecie jest mnóstwo problemów.

I'm just going to list some of them.

Po prostu wymienię kilka z nich.

There are 800 million people starving.

800 milionów osób głoduje.

There's a billion people without clean drinking water.

Miliard osób nie ma czystej wody do picia.

Two billion people without sanitation.

Dwa miliardy ludzi żyje bez kanalizacji i bieżącej wody.

There are several million people dying of HIV and AIDS.

Kilka milionów zakażonych wirusem HIV umiera na AIDS.

The lists go on and on.

Tą listę można wydłużać w nieskończoność.

There's two billions of people who will be severely affected by climate change -- so on.

Mamy dwa miliardy osób, które zostaną dotknięte przez zmianę klimatu -- i tak dalej.

There are many, many problems out there.

Mamy dużo, naprawdę dużo problemów.

In an ideal world, we would solve them all, but we don't.

W doskonałym świecie rozwiązalibyśmy je wszystkie, ale tego nie robimy.

We don't actually solve all problems.

Naprawdę nie rozwiązujemy wszystkich problemów.

And if we do not, the question I think we need to ask ourselves --

A skoro nie rozwiązujemy, to powinniśmy zadać sobie pytanie --

and that's why it's on the economy session -- is to say,

i dlatego mówimy o tym podczas sesji zagadnień ekonomicznych --

if we don't do all things, we really have to start asking ourselves,

jeśli tego wszystkiego nie naprawiamy, to musimy zapytać siebie,

which ones should we solve first?

od których problemów powinniśmy zacząć?

And that's the question I'd like to ask you.

I właśnie to pytanie chciałbym wam zadać.

If we had say, 50 billion dollars over the next four years to spend

Jeśli mielibyśmy 50 miliardów dolarów do wydania w cztery lata,

to do good in this world, where should we spend it?

by zrobić coś dobrego dla Ziemi, na co powinniśmy je wydać?

We identified 10 of the biggest challenges in the world,

Rozpoznaliśmy 10 największych wyzwań stojących przed światem,

and I will just briefly read them:

tutaj je po prostu w skrócie wymienię.

climate change, communicable diseases, conflicts, education,

Zmiana klimatu, choroby zakaźne, konflikty, edukacja,

financial instability, governance and corruption,

brak stabilności finansowej, rządy i korupcja,

malnutrition and hunger, population migration,

niedożywienie i głód, migracje ludności,

sanitation and water, and subsidies and trade barriers.

warunki sanitarne i woda, subsydia i ograniczenia wolnego handlu.

We believe that these in many ways

Wierzymy, że ta lista na różne sposoby

encompass the biggest problems in the world.

obejmuje największe problemy świata.

The obvious question would be to ask,

Oczywiste pytanie, które się nasuwa,

what do you think are the biggest things?

to jak sądzicie, które z tych problemów są najważniejsze?

Where should we start on solving these problems?

Od czego powinniśmy zacząć ich rozwiązywanie?

But that's a wrong problem to ask.

Ale to źle postawione pytanie.

That was actually the problem that was asked in Davos in January.

Dokładnie to pytanie zadano w Davos w styczniu.

But of course, there's a problem in asking people to focus on problems.

Ale oczywiście proszenie ludzi o skupieniu się na problemach samo jest problemem.

Because we can't solve problems.

Ponieważ my nie możemy rozwiązać problemów.

Surely the biggest problem we have in the world is that we all die.

Na pewno największym problemem w świecie jest to, że wszyscy umrzemy.

But we don't have a technology to solve that, right?

Ale nie mamy technologii, żeby temu zapobiec, prawda?

So the point is not to prioritize problems,

Wiec sedno w tym, żeby nie ustawiać problemów według ważności,

but the point is to prioritize solutions to problems.

ale ustawić według ważności rozwiązania problemów.

And that would be -- of course that gets a little more complicated.

A to oczywiście już jest trochę bardziej skomplikowane.

To climate change that would be like Kyoto.

Dla zmian klimatycznych rozwiązaniem może być protokół z Kioto.

To communicable diseases, it might be health clinics or mosquito nets.

Dla chorób zakaźnych mogą to być lokalne przychodnie lub moskitiery.

To conflicts, it would be U.N.'s peacekeeping forces, and so on.

Dla konfliktów mogłyby to być siły pokojowe ONZ.

The point that I would like to ask you to try to do,

Zmierzam do tego, że chciałbym, byście spróbowali

is just in 30 seconds -- and I know this is in a sense

w ciągu 30 sekund -- i wiem, że w pewnym sensie to

an impossible task -- write down what you think

niewykonalne zadanie -- zapisać, jak sądzicie

is probably some of the top priorities.

co jest według was najbardziej priorytetowe.

And also -- and that's, of course, where economics gets evil --

I również -- a to właśnie miejsce, w którym ekonomia staje się nieprzyjemna --

to put down what are the things we should not do, first.

zapisać sprawy, którymi nie powinniśmy się zajmować w pierwszej kolejności.

What should be at the bottom of the list?

Co powinno być na samym spodzie tej listy?

Please, just take 30 seconds, perhaps talk to your neighbor,

Proszę, przeznaczcie na to pół minuty, jeśli chcecie, porozmawiajcie z sąsiadem

and just figure out what should be the top priorities

i po prostu wypiszcie, co powinno być na szczycie listy priorytetów

and the bottom priorities of the solutions that we have

i na spodzie listy rozwiązań, które mamy

to the world's biggest issues.

dla największych problemów świata.

The amazing part of this process -- and of course, I mean,

Zadziwiającą częścią tego procesu -- i oczywiście, mam tu na myśli,

I would love to -- I only have 18 minutes,

że chciałbym -- mam tylko 18 minut,

I've already given you quite a substantial amount of my time, right?

Już dałem wam sporo czasu, prawda?

I'd love to go into, and get you to think about this process,

Chciałbym, żebyście zagłębili się w proces,

and that's actually what we did.

i tak faktycznie zrobiliśmy.

And I also strongly encourage you,

Również bardzo mocno was namawiam,

and I'm sure we'll also have these discussions afterwards,

i jestem pewien, że jeszcze to przedyskutujemy,

to think about, how do we actually prioritize?

żeby pomyśleć, jak naprawdę układamy priorytety?

Of course, you have to ask yourself,

Oczywiście musicie zadać sobie pytanie,

why on Earth was such a list never done before?

dlaczego do diaska taka lista nie została jeszcze nigdy do tej pory stworzona?

And one reason is that prioritization is incredibly uncomfortable.

Jedną z przyczyn jest to, że ustalanie priorytetów jest niesamowicie nieprzyjemne.

Nobody wants to do this.

Nikt nie chce tego robić.

Of course, every organization would love to be on the top of such a list.

Oczywiście każda organizacja chciałaby znaleźć się na szczycie takiej listy.

But every organization would also hate to be not on the top of the list.

Z drugiej strony żadna organizacja nie chciałaby znaleźć się dalej na liście.

And since there are many more not-number-one spots on the list

A ponieważ na liście jest o wiele więcej dalszych miejsc

than there is number ones, it makes perfect sense

niż jest na niej miejsc pierwszych, to w pełni zrozumiałe,

not to want to do such a list.

że nikt nie chce takiej listy tworzyć.

We've had the U.N. for almost 60 years,

ONZ mamy już od prawie 60 lat,

yet we've never actually made a fundamental list

ale jak do tej pory nigdy jeszcze nie zrobiliśmy podstawowej listy

of all the big things that we can do in the world,

wszystkich wielkich spraw, które moglibyśmy zrobić dla świata

and said, which of them should we do first?

i nie wyjaśnili, które z nich zrobić w pierwszej kolejności.

So it doesn't mean that we are not prioritizing --

To nie znaczy, że nie ustalamy priorytetów --

any decision is a prioritization, so of course we are still prioritizing,

każda decyzja ustala jakiś priorytet, więc wciąż ustalamy te priorytety,

if only implicitly -- and that's unlikely to be as good

tylko że robimy to niejawnie -- małe szanse, że to zadziała tak samo dobrze,

as if we actually did the prioritization,

jakbyśmy naprawdę te priorytety ustalili

and went in and talked about it.

przyjrzeli się im i je przedyskutowali.

So what I'm proposing is really to say that we have,

Tak naprawdę proponuję uświadomić sobie,

for a very long time, had a situation when we've had a menu of choices.

że już od dawna stoimy przed wyborem -- mamy całe menu.

There are many, many things we can do out there,

Jest wiele, wiele spraw, którymi możemy się zająć,

but we've not had the prices, nor the sizes.

ale jak do tej pory nie znaliśmy ani cen ani rozmiarów.

We have not had an idea.

Nie mieliśmy żadnego pojęcia.

Imagine going into a restaurant and getting this big menu card,

Wyobraźcie sobie wyjście do restauracji, gdzie dostajecie wielką kartę dań,

but you have no idea what the price is.

ale nie macie pojęcia ile co kosztuje.

You know, you have a pizza; you've no idea what the price is.

No wiecie, zamawiacie pizzę, ale nie macie pojęcia ile tu pizza kosztuje.

It could be at one dollar; it could be 1,000 dollars.

Może jednego dolara, a może 1 000.

It could be a family-size pizza;

Mogłaby to być pizza familijna.

it could be a very individual-size pizza, right?

A mogła by też być to porcja dla pojedynczej osoby, zgadza się?

We'd like to know these things.

Chcielibyśmy takie rzeczy wiedzieć.

And that is what the Copenhagen Consensus is really trying to do --

I to właśnie Porozumienie Kopenhaskie próbuje zrobić --

to try to put prices on these issues.

ustalać koszty rozwiązań poszczególnych problemów.

And so basically, this has been the Copenhagen Consensus' process.

Tak właśnie wyglądały prace nad Porozumieniem Kopenhaskim.

We got 30 of the world's best economists, three in each area.

Zebraliśmy 30 najlepszych na świecie ekonomistów, po trzech z każdej dziedziny.

So we have three of world's top economists write about climate change.

Trzech z najlepszych światowych ekonomistów pisało o zmianach klimatycznych.

What can we do? What will be the cost

Co możemy zrobić? Ile to będzie kosztowało?

and what will be the benefit of that?

I jaki z tego będzie pożytek?

Likewise in communicable diseases.

Tak samo w przypadku chorób zakaźnych.

Three of the world's top experts saying, what can we do?

Trzech z najlepszych światowych ekspertów zastanawiało się co możemy zrobić?

What would be the price?

I ile to by kosztowało?

What should we do about it, and what will be the outcome?

Co powinniśmy zrobić z tym problemem i jakie będą tego rezultaty?

And so on.

I tak dalej.

Then we had some of the world's top economists,

Potem zebraliśmy kolejną grupę kilku najlepszych w świecie ekonomistów,

eight of the world's top economists, including three Nobel Laureates,

ośmiu najlepszych w świecie, w tym trzech noblistów,

meet in Copenhagen in May 2004.

na spotkaniu w Kopenhadze w maju 2004.

We called them the "dream team."

Nazwaliśmy ich "drużyną marzeń".

The Cambridge University prefects decided to call them

Dziekani Uniwersytetu Cambridge zdecydowali się nazwać ich

the Real Madrid of economics.

ekonomicznym Real Madrytem.

That works very well in Europe, but it doesn't really work over here.

Ten żart dobrze działa w Europie, ale tutaj raczej nikt go nie chwyta.

And what they basically did was come out with a prioritized list.

Rezultatem ich prac była lista poukładanych priorytetów.

And then you ask, why economists?

Zapytacie, czemu ekonomiści?

And of course, I'm very happy you asked that question -- (Laughter) --

Jestem oczywiście szczęśliwy, że zadaliście to pytanie, -- (śmiech) --

because that's a very good question.

ponieważ to bardzo dobre pytanie.

The point is, of course, if you want to know about malaria,

Sedno w tym, że gdy chcemy się czegoś dowiedzieć o malarii, to oczywiście

you ask a malaria expert.

pytamy się eksperta od malarii.

If you want to know about climate, you ask a climatologist.

Jeśli chcemy coś wiedzieć o klimacie, pytamy klimatologa.

But if you want to know which of the two you should deal with first,

Ale jeśli chcielibyście wiedzieć, czym się zająć w pierwszej kolejności,

you can't ask either of them, because that's not what they do.

nie możemy pytać ani jednego, ani drugiego, bo to nie ich działka.

That is what economists do.

Tym zajmują się ekonomiści.

They prioritize.

Oni ustalają priorytety.

They make that in some ways disgusting task of saying, which one should we do first,

Spełniają nieprzyjemny obowiązek mówienia, co powinniśmy robić najpierw,

and which one should we do afterwards?

a co powinniśmy robić później.

So this is the list, and this is the one I'd like to share with you.

Tak więc mam tu listę, którą chcę wam pokazać.

Of course, you can also see it on the website,

Oczywiście możecie ją też obejrzeć na stronie internetowej,

and we'll also talk about it more, I'm sure, as the day goes on.

i, jestem pewny, też będziemy jeszcze dziś nieco więcej o niej rozmawiać.

They basically came up with a list where they said

Ci ekonomiści przedstawili listę, na której, jak stwierdzili,

there were bad projects -- basically, projects

są złe projekty -- po prostu takie,

where if you invest a dollar, you get less than a dollar back.

gdzie jeśli zainwestujesz dolara, dostaniesz mniej niż dolara z powrotem.

Then there's fair projects, good projects and very good projects.

Następnie idą niezłe projekty, dobre projekty i bardzo dobre projekty.

And of course, it's the very good projects we should start doing.

Oczywiście od tych bardzo dobrych projektów powinniśmy zaczynać.

I'm going to go from backwards

Zacznę od tyłu,

so that we end up with the best projects.

więc skończymy na najlepszych projektach.

These were the bad projects.

To były złe projekty.

As you might see the bottom of the list was climate change.

Jak możecie zauważyć na dole listy są zmiany klimatyczne.

This offends a lot of people, and that's probably one of the things

To obraża wiele osób i przypuszczalnie to jeden z powodów,

where people will say I shouldn't come back, either.

dla których ludzie powiedzą, bym sobie poszedł i już nie wracał.

And I'd like to talk about that, because that's really curious.

A ja bym o tym chciał porozmawiać, bo to naprawdę ciekawe.

Why is it it came up?

Dlaczego tak właśnie wyszło?

And I'll actually also try to get back to this

Wrócę do tej sprawy jeszcze dlatego,

because it's probably one of the things

że to prawdopodobne jeden z punktów,

that we'll disagree with on the list that you wrote down.

w którym moja lista różni się od waszej.

The reason why they came up with saying that Kyoto --

Oni dlatego uważają, że Kyoto --

or doing something more than Kyoto -- is a bad deal

lub robienie czegoś ponad Kyoto -- to zły interes,

is simply because it's very inefficient.

po prostu ponieważ to bardzo nieefektywne.

It's not saying that global warming is not happening.

To nie znaczy, że globalnego ocieplenia nie ma.

It's not saying that it's not a big problem.

To nie znaczy, że to nie jest duży problem.

But it's saying that what we can do about it

Ale to znaczy, że wszystko co możemy z tym zrobić

is very little, at a very high cost.

znaczy bardzo niewiele a koszt będzie ogromny.

What they basically show us, the average of all macroeconomic models,

Pokazali nam, uśredniając wszystkie modele makroekonomiczne,

is that Kyoto, if everyone agreed, would cost about 150 billion dollars a year.

że Kyoto, jeśli się wszyscy na nie zgodzą, kosztowałoby około 150 miliardów dolarów rocznie.

That's a substantial amount of money.

To znacząca kwota pieniędzy.

That's two to three times the global development aid

To dwa do trzech razy więcej, niż przeznaczamy rocznie w skali świata

that we give the Third World every year.

na pomoc dla krajów Trzeciego Świata.

Yet it would do very little good.

Mimo to pomogłoby to bardzo niewiele.

All models show it will postpone warming for about six years in 2100.

Wszystkie modele pokazują, że opóźniłoby to ocieplenie o około sześć lat w roku 2100.

So the guy in Bangladesh who gets a flood in 2100 can wait until 2106.

Więc człowiek w Bangladeszu zalany przez powódź w 2100 będzie miał czas do 2106.

Which is a little good, but not very much good.

Co trochę pomoże, ale nie za bardzo.

So the idea here really is to say, well, we've spent a lot of money doing a little good.

No to pomysł jaki tu mamy to -- wydajmy mnóstwo pieniędzy na coś troszkę dobrego.

And just to give you a sense of reference,

I tak żeby dać wam jakiś punkt odniesienia,

the U.N. actually estimate that for half that amount,

ONZ ocenia, że faktycznie za połowę tej kwoty,

for about 75 billion dollars a year,

czyli za około 75 miliardów dolarów rocznie,

we could solve all major basic problems in the world.

moglibyśmy rozwiązać wszystkie podstawowe problemy świata.

We could give clean drinking water, sanitation, basic healthcare

Moglibyśmy dać czystą wodę do picia, kanalizację, podstawową opiekę medyczną

and education to every single human being on the planet.

i edukację każdej pojedynczej osobie żyjącej na tej planecie.

So we have to ask ourselves, do we want to spend twice the amount

Musimy więc zapytać siebie, czy chcemy wydać dwa razy tyle,

on doing very little good?

żeby zrobić tylko troszeczkę dobrego?

Or half the amount on doing an amazing amount of good?

Czy połowę tych pieniędzy na niesamowicie dobre cele.

And that is really why it becomes a bad project.

I właśnie dlatego stało się to złym projektem.

It's not to say that if we had all the money in the world, we wouldn't want to do it.

To nie znaczy, że gdybyśmy mieli wszystkie pieniądze świata to nie chcielibyśmy się tym zająć.

But it's to say, when we don't, it's just simply not our first priority.

Ale to znaczy, że kiedy tyle nie mamy, to nie może być dla nas priorytetowe.

The fair projects -- notice I'm not going to comment on all these --

Niezłe projekty -- nie będę się przy nich długo zatrzymywać --

but communicable diseases, scale of basic health services -- just made it,

choroby zakaźne, podstawowa opieka medyczna -- weszły na tą listę

simply because, yes, scale of basic health services is a great thing.

po prostu dlatego, że opieka medyczna to, tak, wspaniała sprawa,

It would do a lot of good, but it's also very, very costly.

bardzo dobra, ale też bardzo, bardzo droga.

Again, what it tells us is suddenly

Powtórzę - nagle zaczynamy widzieć

we start thinking about both sides of the equation.

i myśleć o obu stronach równania.

If you look at the good projects, a lot of sanitation and water projects came in.

Wśród dobrych projektów widać wiele związanych z wodą i kanalizacją.

Again, sanitation and water is incredibly important,

Znów, kanalizacja i woda są niesamowicie ważne,

but it also costs a lot of infrastructure.

ale też wymagają dużych inwestycji w infrastrukturę.

So I'd like to show you the top four priorities

Chciałbym teraz przedstawić cztery najbardziej priorytetowe projekty,

which should be at least the first ones that we deal with

którymi powinniśmy zająć się w pierwszej kolejności,

when we talk about how we should deal with the problems in the world.

gdy mówimy o rozwiązywaniu problemów świata.

The fourth best problem is malaria -- dealing with malaria.

Czwarty z najlepszych projektów to walka z malarią.

The incidence of malaria is about a couple of [million] people get infected every year.

Każdego roku malarią zaraża się około dwa miliony ludzi.

It might even cost up towards a percentage point of GDP

Ta choroba może kosztować rokrocznie nawet 1% PKB

every year for affected nations.

kraje dotknięte tą chorobą.

If we invested about 13 billion dollars over the next four years,

Jeśli zainwestowalibyśmy 13 miliardów dolarów przez następne 4 lata,

we could bring that incidence down to half.

moglibyśmy zmniejszyć zachorowalność o połowę.

We could avoid about 500,000 people dying,

Moglibyśmy uratować od śmierci 500.000 osób,

but perhaps more importantly, we could avoid about a [million] people

ale, co być może ważniejsze, moglibyśmy około miliarda osób

getting infected every year.

uchronić od niebezpieczeństwa zarażenia rok w rok.

We would significantly increase their ability

W ten sposób znacząco zwiększylibyśmy ich własne możliwości

to deal with many of the other problems that they have to deal with --

przezwyciężenia innych problemów, z którymi muszą sobie radzić.

of course, in the long run, also to deal with global warming.

Oczywiście, w dalszej perspektywie, również by radzić sobie z globalnym ociepleniem.

This third best one was free trade.

Trzeci najlepszy projekt to wolny handel.

Basically, the model showed that if we could get free trade,

Model pokazuje, że jeśli osiągnęlibyśmy wolność handlu,

and especially cut subsidies in the U.S. and Europe,

a w szczególności znieśli subsydia w USA i Europie,

we could basically enliven the global economy

globalna ekonomia by po prostu rozkwitła

to an astounding number of about 2,400 billion dollars a year,

do zdumiewającej wartości około 2.400 miliarda dolarów rocznie,

half of which would accrue to the Third World.

z czego połowa przypadałaby na Trzeci Świat.

Again, the point is to say that we could actually pull

Znów, rzecz w tym, że moglibyśmy naprawdę wyciągnąć

two to three hundred million people out of poverty,

dwieście do trzystu milionów ludzi z ubóstwa

very radically fast, in about two to five years.

radykalnie szybko, w dwa do pięciu lat.

That would be the third best thing we could do.

To trzecia w kolejności najlepsza sprawa do wykonania.

The second best thing would be to focus on malnutrition.

Drugi najlepszy projekt to walka z niedożywieniem.

Not just malnutrition in general, but there's a very cheap way

Nie problemem głodu w ogólności, ale jest bardzo tani sposób

of dealing with malnutrition, namely, the lack of micronutrients.

radzenia sobie z niedożywieniem, a konkretnie brakiem mikroelementów.

Basically, about half of the world's population is lacking in

W skrócie około połowa światowej populacji cierpi na braki

iron, zinc, iodine and vitamin A.

żelaza, cynku, jodu i witaminy A.

If we invest about 12 billion dollars,

Jeśli zainwestujemy około 12 miliardów dolarów,

we could make a severe inroad into that problem.

poważnie zmniejszymy ten problem.

That would be the second best investment that we could do.

To byłaby druga na liście najlepsza inwestycja, jaką możemy zrobić.

And the very best project would be to focus on HIV/AIDS.

A zupełnie najlepszym projektem było by skoncentrowanie się na HIV i AIDS.

Basically, if we invest 27 billion dollars over the next eight years,

Krótko mówiąc, jeśli zainwestujemy 27 miliardów dolarów w ciągu najbliższych ośmiu lat,

we could avoid 28 new million cases of HIV/AIDS.

moglibyśmy uniknąć 28 milionów nowych przypadków zarażenia HIV i AIDS.

Again, what this does and what it focuses on is saying

Znów rzecz w tym,

there are two very different ways that we can deal with HIV/AIDS.

że są dwie bardzo różne metody radzenia sobie z HIV i AIDS.

One is treatment; the other one is prevention.

Jedna to leczenie, druga to profilaktyka.

And again, in an ideal world, we would do both.

I znów, w idealnym świecie robilibyśmy to i to.

But in a world where we don't do either, or don't do it very well,

Ale w świecie, w którym nie robimy niczego, albo robimy niespecjalnie dobrze,

we have to at least ask ourselves where should we invest first.

musimy przynajmniej zapytać siebie, gdzie powinniśmy zainwestować w pierwszej kolejności.

And treatment is much, much more expensive than prevention.

A leczenie jest dużo, dużo droższe niż profilaktyka.

So basically, what this focuses on is saying, we can do a lot more

Tak więc główny pomysł w tym, że możemy zdziałać znacznie więcej

by investing in prevention.

inwestując w zapobieganie zarażeniu.

Basically for the amount of money that we spend,

Po prostu za określoną sumę pieniędzy

we can do X amount of good in treatment,

możemy zdziałać X dobrego w leczeniu

and 10 times as much good in prevention.

i 10 razy więcej dobrego w profilaktyce.

So again, what we focus on is prevention rather than treatment,

Więc znów, raczej w pierwszej kojelności skoncentrujmy się na profilaktyce,

at first rate.

niż na leczeniu.

What this really does is that it makes us think about our priorities.

To rzeczywiście sprawia, że zaczynamy zastanawiać się nad naszymi priorytetami.

I'd like to have you look at your priority list and say,

Chciałbym, żebyście spojrzeli na swoją listę priorytetów

did you get it right?

i powiedzieli, czy udało się wam zestawić ją prawidłowo?

Or did you get close to what we came up with here?

Albo czy zbliżyliście się do naszej listy?

Well, of course, one of the things is climate change again.

No oczywiście mamy znów tą sprawę zmian klimatycznych.

I find a lot of people find it very, very unlikely that we should do that.

Spotykam wiele osób, które nie zgadzają się z przedstawioną tutaj kolejnością.

We should also do climate change,

Zmianami klimatycznymi też się powinniśmy zająć,

if for no other reason, simply because it's such a big problem.

jeśli nie z jakiegoś innego, to z takiego powodu, że to taki wielki problem.

But of course, we don't do all problems.

Ale oczywiście nie rozwiązujemy wszystkich problemów.

There are many problems out there in the world.

W świecie jest mnóstwo problemów.

And what I want to make sure of is, if we actually focus on problems,

A ja bym chciał, żebyśmy dokonali odpowiedniego wyboru --

that we focus on the right ones.

żebyśmy się skoncentrowali na tych prawidłowych.

The ones where we can do a lot of good rather than a little good.

Na tych, gdzie możemy uczynić bardzo wiele dobrego a nie tylko trochę dobrego.

And I think, actually -- Thomas Schelling,

Faktycznie myślę, że -- a Tomas Schelling,

one of the participants in the dream team, he put it very, very well.

jeden z uczestników "drużyny marzeń" ujął to bardzo, bardzo dobrze.

One of things that people forget, is that in 100 years,

Zapominamy o tym, że za 100 lat, kiedy większość

when we're talking about most of the climate change impacts will be,

zmian klimatycznych o których mówimy będzie miała miejsce,

people will be much, much richer.

ludzie będą znacznie, ale to znacznie bogatsi.

Even the most pessimistic impact scenarios of the U.N.

Nawet najbardziej pesymistyczne scenariusze skutków przygotowane przez ONZ

estimate that the average person in the developing world in 2100

oceniają, że przeciętna osoba w z krajów rozwijających się w roku 2100

will be about as rich as we are today.

będzie tak bogata, jak my teraz.

Much more likely, they will be two to four times richer than we are.

Znacznie bardziej prawdopodobne, że będzie dwa do czterech razy bogatsza, niż my.

And of course, we'll be even richer than that.

Oczywiście my będziemy nawet jeszcze bardziej bogaci.

But the point is to say, when we talk about saving people,

Ale chodzi o to, żeby podkreślić, że gdy mówimy o ratowaniu ludzi,

or helping people in Bangladesh in 2100,

albo o pomocy ludziom w Bangladeszu w roku 2100,

we're not talking about a poor Bangladeshi.

nie mówimy o biednym mieszkańcu Bangladeszu.

We're actually talking about a fairly rich Dutch guy.

W rzeczywistości mówimy o całkiem bogatym Holendrze.

And so the real point, of course, is to say,

No i rzecz w tym, oczywiście, żeby sobie powiedzieć,

do we want to spend a lot of money helping a little,

czy chcemy wydawać mnóstwo pieniędzy, żeby troszkę pomóc

100 years from now, a fairly rich Dutch guy?

za 100 lat jakiemuś całkiem bogatemu Holendrowi?

Or do we want to help real poor people, right now, in Bangladesh,

Czy może chcemy teraz pomóc naprawdę biednym ludziom w Bangladeszu,

who really need the help, and whom we can help very, very cheaply?

którzy naprawdę potrzebują pomocy i którym możemy pomóc bardzo, bardzo tanio?

Or as Schelling put it, imagine if you were a rich -- as you will be --

Lub jak to ujął Schelling, wyobraź sobie, że jesteś bogatym -- bo taki będziesz --

a rich Chinese, a rich Bolivian, a rich Congolese, in 2100,

bogatym Chińczykiem, bogatym Boliwijczykiem czy Kongijczykiem w roku 2100

thinking back on 2005, and saying, "How odd that they cared so much

myślącym wstecz o r. 2005 i mówiącym, "Jakie to dziwne,

about helping me a little bit through climate change,

że tak się troszczyli o mnie w związku ze zmianami klimatycznymi,

and cared so fairly little about helping my grandfather

a tak w sumie mało ich obchodziła pomoc dla mojego dziadka

and my great grandfather, whom they could have helped so much more,

i pradziadka, którym mogli pomóc w znacznie większym stopniu

and who needed the help so much more?"

i którzy tej pomocy potrzebowali znacznie bardziej?"

So I think that really does tell us why it is

Myślę, że to nam tak naprawdę pokazuje,

we need to get our priorities straight.

że powinniśmy prawidłowo ustawić nasze priorytety.

Even if it doesn't accord to the typical way we see this problem.

Nawet jeśli to nie do końca współbrzmi z naszym standardowym spojrzeniem na problem.

Of course, that's mainly because climate change has good pictures.

To oczywiście głównie dlatego, że zmiany klimatyczne mają takie dobre filmy.

We have, you know, "The Day After Tomorrow" -- it looks great, right?

Mamy, na przykład "Pojutrze" ("The Day After Tomorrow") -- wygląda świetnie, prawda?

It's a good film in the sense that

To dobry film w tym sensie,

I certainly want to see it, right, but don't expect Emmerich

że pewnie chciałbym go obejrzeć, ale nie oczekujcie, żeby Emmerich

to cast Brad Pitt in his next movie

zaangażował Brada Pitta do swojego następnego filmu

digging latrines in Tanzania or something. (Laughter)

o kopaniu latryn w Tanzanii czy coś w tym rodzaju. (śmiech)

It just doesn't make for as much of a movie.

To po prostu niespecjalnie nadaje się na film.

So in many ways, I think of the Copenhagen Consensus

Patrząc na sprawę z wielu stron, myślę o Porozumieniu Kopenhaskim

and the whole discussion of priorities

i całej dyskusji o priorytetach

as a defense for boring problems.

jako o obronie nudnych problemów.

To make sure that we realize it's not about making us feel good.

Powinniśmy zrozumieć, że nie chodzi o nasze dobre samopoczucie,

It's not about making things that have the most media attention,

nie chodzi o robienie rzeczy, które przyciągają uwagę mediów,

but it's about making places where we can actually do the most good.

ale chodzi o miejsca, gdzie faktycznie możemy zdziałać najwięcej dobrego.

The other objections, I think, that are important to say,

Inne rodzaje sprzeciwu, które powinienem przytoczyć to zdanie,

is that I'm somehow -- or we are somehow -- positing a false choice.

że ja -- lub my -- w jakiś sposób zakładamy fałszywe opcje do wyboru.

Of course, we should do all things,

Oczywiście, powinniśmy załatwić wszystkie problemy,

in an ideal world -- I would certainly agree.

w idealnym świecie -- na pewno bym się z tym zgodził.

I think we should do all things, but we don't.

Powinniśmy pracować nad wszystkimi zagadnieniami, ale tego nie robimy.

In 1970, the developed world decided we were going to spend

W roku 1970 kraje rozwinięte zdecydowały, że będziemy wydawać

twice as much as we did, right now, than in 1970, on the developing world.

dwa razy więcej pomoc krajom rozwijającym się.

Since then our aid has halved.

Od tego czasu nasza pomoc zmniejszyła się o połowę.

So it doesn't look like we're actually on the path

Właściwie to nie wygląda na to, żebyśmy byli na ścieżce

of suddenly solving all big problems.

prowadzącej do nagłego rozwiązania wszystkich wielkich problemów.

Likewise, people are also saying, but what about the Iraq war?

W podobnym duchu ludzie pytają, ale co z wojną w Iraku?

You know, we spend 100 billion dollars --

No wiecie, wydaliśmy 100 miliardów dolarów.

why don't we spend that on doing good in the world?

Dlaczego nie wydaliśmy tych pieniędzy na czynienie dobra w świecie?

I'm all for that.

Podpisuję się pod tym obiema rękami.

If any one of you guys can talk Bush into doing that, that's fine.

Jeśli ktoś w was mógłby przekonać Busha do takiej zmiany polityki, to świetnie.

But the point, of course, is still to say,

Ale cała rzecz w tym,

if you get another 100 billion dollars,

że jeśli mielibyśmy kolejne 100 miliardów dolarów,

we still want to spend that in the best possible way, don't we?

to wciąż chcielibyśmy wydać je w najlepszy możliwy sposób, nieprawdaż?

So the real issue here is to get ourselves back

Tak więc prawdziwe wyzwanie w tym, żeby zatrzymać się na chwilę

and think about what are the right priorities.

i pomyśleć, jakie są nasze prawidłowe priorytety.

I should just mention briefly, is this really the right list that we got out?

Jeszcze powinienem wspomnieć o pytaniu, czy ta lista jest naprawdę dobra?

You know, when you ask the world's best economists,

No wiecie, gdy pytacie o coś najlepszych ekonomistów świata,

you inevitably end up asking old, white American men.

to nieuchronnie okazuje się, że pytacie starych, białych mężczyzn z USA.

And they're not necessarily, you know,

A oni, no wiecie, niekoniecznie mają

great ways of looking at the entire world.

najlepszy ogląd sytuacji na całym świecie.

So we actually invited 80 young people from all over the world

W takim razie zaprosiliśmy 80 młodych ludzi z całego świata,

to come and solve the same problem.

by przyjechali do nas i rozwiązali ten sam problem.

The only two requirements were that they were studying at the university,

Wymagaliśmy tylko dwóch rzeczy -- żeby studiowali na uniwersytecie

and they spoke English.

i żeby mówili po angielsku.

The majority of them were, first, from developing countries.

Większość pochodziła z krajów rozwijających się.

They had all the same material but they could go vastly

Wszyscy mieli te same materiały źródłowe, ale mogli wychodzić

outside the scope of discussion, and they certainly did,

daleko za ramy dyskusji, co też z pewnością czynili,

to come up with their own lists.

by w końcu uzyskać własne listy.

And the surprising thing was that the list was very similar --

Zaskakujące, że rezultat był bardzo podobny --

with malnutrition and diseases at the top

z niedożywieniem i chorobami na szczycie listy

and climate change at the bottom.

i zmianami klimatycznymi na spodzie.

We've done this many other times.

Powtórzyliśmy to jeszcze wiele razy.

There's been many other seminars and university students, and different things.

Mieliśmy wiele innych seminariów, różnych studentów i różne sprawy.

They all come out with very much the same list.

Wszyscy oni doszli to praktycznie takiej samej listy.

And that gives me great hope, really, in saying that I do believe

I to daje mi wielką nadzieję i -- naprawdę -- wiarę,

that there is a path ahead to get us to start thinking about priorities,

że jesteśmy na dobrej drodze, by zacząć myśleć o priorytetach.

and saying, what is the important thing in the world?

I też żeby zadawać sobie pytanie, jakie sprawy są naprawdę ważne dla świata?

Of course, in an ideal world, again we'd love to do everything.

Oczywiście w idealnym świecie z radością naprawialibyśmy wszystko.

But if we don't do it, then we can start thinking about where should we start?

Ale skoro tego nie robimy, to możemy zacząć myśleć o tym, gdzie powinniśmy wystartować?

I see the Copenhagen Consensus as a process.

Uważam, że Porozumienie Kopenhaskie to proces.

We did it in 2004,

Zrobiliśmy to w roku 2004,

and we hope to assemble many more people,

i mamy nadzieję zebrać o wiele więcej ludzi,

getting much better information for 2008, 2012.

zdobyć znacznie lepsze informacje w roku 2008, 2012.

Map out the right path for the world --

Wytyczyć właściwą drogę dla świata.

but also to start thinking about political triage.

Ale też by zacząć myśleć o politycznym wyborze najlepszej opcji.

To start thinking about saying, "Let's do

O tym, by zacząć mówić, "Nie zaczynajmy od spraw,

not the things where we can do very little at a very high cost,

w których możemy zdziałać bardzo mało przy bardzo wysokim koszcie,

not the things that we don't know how to do,

ani nie bierzmy się za coś, czego nie wiemy jak robić,

but let's do the great things where we can do an enormous

ale weźmy się za wspaniałe sprawy, gdzie możemy zdziałać ogromnie

amount of good, at very low cost, right now."

wiele dobrego przy bardzo niskich wydatkach, i to już dziś.

At the end of the day, you can disagree

Koniec końców możecie się nie zgadzać

with the discussion of how we actually prioritize these,

z dyskusją na temat konkretnych metod ustalania priorytetów,

but we have to be honest and frank about saying,

ale musimy szczerze i uczciwie powiedzieć,

if there's some things we do, there are other things we don't do.

że są problemy, które rozwiązujemy i są inne, których nie rozwiązujemy.

If we worry too much about some things,

Jeśli za bardzo przejmujemy się jednymi sprawami,

we end by not worrying about other things.

kończymy nie przejmując się wcale innymi.

So I hope this will help us make better priorities,

Mam więc nadzieję, że to pomoże nam lepiej poustawiać priorytety,

and think about how we better work for the world.

i zastanowić się, jak lepiej pracować dla dobra świata.

Thank you.

Dziękuję.