Tyler DeWitt: Hey science teachers -- make it fun

Translator: Morton Bast Reviewer: Krystian Aparta

Tłumaczenie: Magdalena Stonawska Korekta: Anna Beck

Let me tell you a story.

Pozwólcie, że coś wam opowiem.

Gdy zacząłem pracę jako nauczyciel w szkole średniej,

It's my first year as a new high school science teacher,

and I'm so eager.

byłem pełen zapału.

I'm so excited, I'm pouring myself into my lesson plans.

Starałem się przelać swoją pasję w scenariusze lekcji,

ale powoli docierało do mnie,

But I'm slowly coming to this horrifying realization

że moi uczniowie niczego się nie uczą.

that my students just might not be learning anything.

Pewnego dnia

This happens one day:

I'd just assigned my class to read this textbook chapter

poleciłem klasie przeczytać z podręcznika

about my favorite subject in all of biology:

rozdział o moim ulubionym zagadnieniu z biologii:

viruses and how they attack.

o wirusach i ich sposobach ataku.

And so I'm so excited to discuss this with them,

Nie mogłem się doczekać dyskusji z nimi,

zapytałem więc: "Czy ktoś mi może przedstawić

and I come in and I say, "Can somebody please explain

the main ideas and why this is so cool?"

główną myśl rozdziału i co w nim było fajnego?"

Zapadła cisza.

There's silence.

W końcu moja ulubiona uczennica spojrzała mi prosto w oczy

Finally, my favorite student, she looks me straight in the eye,

and she says, "The reading sucked."

i powiedziała: "To było beznadziejne".

(Laughter)

Następnie rozwinęła: "Wie pan, nie to miałam na myśli."

And then she clarified.

She said, "You know what, I don't mean that it sucks.

"Nie było beznadziejne, tylko nic z tego nie rozumiem."

I mean I didn't understand a word of it.

It's boring, who cares, and it sucks."

"Nudne, bez sensu. No, kogo to obchodzi?"

(Laughter)

Cała klasa zgodnie

These sympathetic smiles spread all throughout the room now,

pokiwała głowami.

and I realize that all of my other students are in the same boat,

Dotarło do mnie, że wszyscy uczniowie są w podobnej sytuacji.

Może robią notatki i zapamiętują definicje z książek,

that maybe they took notes or memorized definitions from the textbook,

ale nikt nie rozumie, o co tak naprawdę w tym chodzi.

but not one of them really understood the main ideas.

Not one of them can tell me why this stuff is so cool,

Nikt nie potrafił wyjaśnić, co w tym fajnego

i dlaczego jest to ważne.

why it's so important.

Nie miałem pojęcia.

I'm totally clueless.

I have no idea what to do next.

Nie wiedziałem, co robić.

So the only thing I can think of is say,

Wymyśliłem tylko jedno...

"Posłuchajcie. Opowiem wam historyjkę.

"Listen. Let me tell you a story.

The main characters in the story are bacteria and viruses.

Jej główni bohaterowie to bakterie i wirusy.

These guys are blown up a couple million times.

Tutaj widzicie ich w kilkumilionowym powiększeniu.

Prawdziwe bakterie i wirusy są tak małe,

The real bacteria and viruses are so small

że możemy je dostrzec tylko pod mikroskopem.

we can't see them without a microscope,

and you guys might know bacteria and viruses

Wiecie, że bakterie i wirusy

because they both make us sick.

sprawiają, że chorujemy.

But what a lot of people don't know

Ale nie wszyscy wiedzą, że wirusy

is that viruses can also make bacteria sick."

mogą też doprowadzić do choroby bakterii."

Now, the story that I start telling my kids,

Historia, którą opowiedziałem uczniom

it starts out like a horror story.

zaczyna się jak horror.

Dawno, dawno temu była sobie mała bakteria.

Once upon a time, there's this happy little bacterium.

Don't get too attached to him.

Nie przywiązujcie się do niej za bardzo.

(Laughter)

Może pływa sobie w twoim żołądku

Maybe he's floating around in your stomach

or in some spoiled food somewhere,

albo siedzi w zepsutym jedzeniu.

and all of a sudden, he starts to not feel so good.

Nagle zaczyna gorzej się czuć.

Maybe he ate something bad for lunch.

Może zjadła coś nieświeżego na obiad.

Dzieje się coś złego,

And then things get really horrible,

as his skin rips apart,

jej skóra się rozrywa

and he sees a virus coming out from his insides.

widzi, że wychodzi z niej wirus.

A potem jest jeszcze gorzej,

And then it gets horrible when he bursts open

całkiem się rozrywa i cała armia wirusów

and an army of viruses floods out from his insides.

wypływa z jej wnętrza.

Jeśli... tak, macie rację: "blee",

"Ouch" is right.

jeśli widzisz, że dzieje się coś takiego, a jesteś bakterią,

If you see this, and you're a bacterium,

this is like your worst nightmare.

to jest jak spełnienie najgorszego koszmaru.

But if you're a virus and you see this,

Ale jeżeli jesteś wirusem i widzisz coś takiego,

zakładasz odnóże na odnóże i myślisz sobie,

you cross those little legs of yours and you think,

"Ale super!"

"We rock."

Because it took a lot of crafty work to infect this bacterium.

Bo to nie takie proste, wniknąć do bakterii.

To musiało wyglądać tak:

Here's what had to happen.

Wirus przyczepił się do bakterii

A virus grabbed onto a bacterium

and it slipped its DNA into it.

i przemycił jej do środka swoje DNA.

Następnie to wirusowe DNA

The next thing is that virus DNA made stuff

pocięło DNA bakterii.

that chopped up the bacteria DNA.

A jak już się pozbędzie jej DNA,

And now that we've gotten rid of the bacteria DNA,

to DNA wirusa może przejąć kontrolę nad komórką

the virus DNA takes control of the cell

and it tells it to start making more viruses.

i polecić jej rozpoczęcie produkcji kolejnych wirusów.

Because, you see, DNA is like a blueprint

Bo DNA jest jak wzór,

that tells living things what to make.

który mówi organizmom żywym, co mają robić.

To trochę jak pójść do fabryki samochodów

So this is kind of like going into a car factory

and replacing the blueprints with blueprints for killer robots.

i zastąpić schematy produkcji samochodów schematami morderczych robotów.

The workers still come the next day, they do their job,

Pracownicy przychodzą do fabryki, wykonują swoją pracę,

but they're following different instructions.

ale korzystają z innych instrukcji.

So replacing the bacteria DNA with virus DNA

Zmienienie DNA bakterii w DNA wirusa

zamienia bakterię w fabrykę wirusów.

turns the bacteria into a factory for making viruses --

that is, until it's so filled with viruses that it bursts.

W pewnym momencie, gdy już jest pełna nowych wirusów, pęka.

Ale to nie jedyny sposób zakażenia bakterii przez wirusa.

But that's not the only way that viruses infect bacteria.

Some are much more crafty.

Niektóre wirusy są sprytniejsze.

(Laughter)

When a secret agent virus infects a bacterium,

Wirus może zainfekować bakterię, zachowując się jak tajny agent.

Jak szpieg.

they do a little espionage.

Here, this cloaked, secret agent virus

Zamaskowany agent Wirus podrzuca swoje DNA do komórki bakterii,

is slipping his DNA into the bacterial cell,

but here's the kicker:

i tu jest haczyk: najpierw nic złego się nie dzieje.

It doesn't do anything harmful -- not at first.

Instead, it silently slips into the bacteria's own DNA,

Siedzi sobie spokojnie w DNA bakterii

and it just stays there like a terrorist sleeper cell,

jak uśpiona komórka terorystyczna,

waiting for instructions.

aż otrzyma polecenie.

And what's interesting about this is now, whenever this bacteria has babies,

Ciekawe jest to, że teraz wszystkie dzieci tej bakterii

the babies also have the virus DNA in them.

też będą mieć w sobie to wirusowe DNA.

Mamy wielopokoleniową rodzinę bakterii,

So now we have a whole extended bacteria family,

filled with virus sleeper cells.

zawierającą uśpionych agentów wirusa.

They're just happily living together until a signal happens

Żyją sobie szczęśliwie, aż do momentu, gdy dotrze sygnał...

and bam! -- all of the DNA pops out.

i BUM! - DNA się uaktywnia.

It takes control of these cells, turns them into virus-making factories,

Przejmują kontrolę nad komórkami, zmieniają je w fabryki wirusów,

and they all burst,

i wszystkie bakterie zostają rozerwane.

a huge, extended bacteria family,

Wielka rodzina bakterii umiera,

all dying with viruses spilling out of their guts,

z ich wnętrzności wylewają się wirusy,

the viruses taking over the bacterium.

które atakują kolejne bakterie...

So now you understand how viruses can attack cells.

Więc teraz już wiecie, jak wirusy atakują komórki.

Są dwa sposoby: z lewej strony - cykl lityczny,

There are two ways:

On the left is what we call the lytic way,

where the viruses go right in and take over the cells.

wirus po prostu wkracza i przejmuje kontrolę nad komórką.

On the [right] is the lysogenic way

Z prawej - cykl lizogenny,

that uses secret agent viruses.

w którym działa wirus - tajny agent.

Niezbyt skomplikowane, prawda?

So this stuff is not that hard, right?

And now all of you understand it.

I teraz wszyscy rozumiecie.

But if you've graduated from high school,

Ale absolwenci ogólniaków,

I can almost guarantee you've seen this information before.

na pewno zetknęli się z tymi informacjami.

But I bet it was presented in a way that it didn't exactly stick in your mind.

Było to jednak przedstawione tak,

że nie pozostało na długo w pamięci.

So when my students were first learning this,

Więc dlaczego moi uczniowie tak to znienawidzili,

why did they hate it so much?

gdy po raz pierwszy się o tym uczyli?

Było kilka powodów.

Well, there were a couple of reasons.

Po pierwsze, możecie być pewni, że ich podręczniki

First of all, I can guarantee you

you that their textbooks didn't have secret agent viruses,

nie opowiadają horrorów o wirusowych tajnych agentach.

and they didn't have horror stories.

You know, in the communication of science,

W naukach przyrodniczych panuje obsesja

there is this obsession with seriousness.

pisania w sposób poważny.

It kills me. I'm not kidding.

To mnie zabija. Nie żartuję.

I used to work for an educational publisher,

Pracowałem dla wydawnictwa naukowego,

i zawsze mówiono mi, że nie mogę opowiadać historyjek

and as a writer, I was always told never to use stories

or fun, engaging language,

ani używać zabawnego, lekkiego stylu,

because then my work might not be viewed as "serious" and "scientific."

bo wtedy moje teksty nie będą postrzegane

jako "poważne" i "naukowe".

Bo pewnie Bóg zakazał komuś łączenia

I mean, because God forbid somebody have fun

nauki i zabawy.

when they're learning science.

So we have this field of science that's all about slime

Mamy całą gałąź nauki o maziach

and color changes.

i zmianach koloru. Popatrzcie.

Check this out.

Mamy też coś, co oczywiście musi znaleźć się w każdym laboratorium:

And then we have, of course, as any good scientist has to have ...

wybuchy!

explosions!

But if a textbook seems too much fun,

Ale jeśli podręcznik nie brzmi poważnie,

it's somehow unscientific.

to jest nienaukowy.

Now another problem

Inny problem:

was that the language in their textbook was truly incomprehensible.

język w podręcznikach jest naprawdę niezrozumiały.

If we want to summarize that story that I told you earlier,

Jeśli chcielibyśmy streścić moją historię,

we could start by saying,

zaczęlibyśmy jakoś tak:

"Te wirusy się kopiują

"These viruses make copies of themselves

by slipping their DNA into a bacterium."

umieszczając swoje DNA w bakterii".

W podręczniku to samo opisane było tak:

The way this showed up in the textbook, it looked like this:

"Bacteriophage replication is initiated

"Replikacja bakteriofaga jest inicjowana

through the introduction of viral nucleic acid into a bacterium."

przez wprowadzenie wirusowego kwasu nukleinowego

do bakterii".

That's great, perfect for 13-year-olds.

Świetne, idealne dla 13-latków.

Jest też inny problem. Wielu nauczycieli nauk ścisłych

But here's the thing:

There are plenty of people in science education

powiedziałoby, że taki podręcznik

who would look at this and say there's no way

nie nadaje się do użytku szkolnego,

that we could ever give that to students,

because it contains some language that isn't completely accurate.

bo występują w nim pewne nieścisłości.

For example, I told you that viruses have DNA.

Powiedziałem wam, na przykład, że wirus ma DNA.

Well, a very tiny fraction of them don't.

Część nie ma.

They have something called RNA instead.

Mają RNA, nie DNA.

So a professional science writer would say, "That has to go.

Autor literatury naukowej zaznaczy to na czerwono

do poprawy,

We have to change it to something much more technical."

i zastąpienia precyzyjnym terminem.

And after a team of professional science editors

Następnie grupa zawodowych redaktorów naukowych

przeczytałaby moje proste wyjaśnienie,

went over this really simple explanation,

skrytykowaliby niemal każde słowo, którego użyłem

they'd find fault with almost every word I've used,

and they'd have to change anything that wasn't serious enough,

wszystko, co nie jest wystarczająco poważne

i wszystko,

and they'd have to change everything

co nie jest w stu procentach doskonałe.

that wasn't 100 percent perfect.

Then it would be accurate,

Tekst stałby się bardzo precyzyjny,

but it would be completely impossible to understand.

ale zarazem kompletnie niezrozumiały.

This is horrifying.

To przerażające.

You know, I keep talking about this idea of telling a story,

Ciągle mówię o tym moim pomyśle,

że trzeba opowiadać historie,

and it's like science communication has taken on this idea

a styl naukowy trzyma się kurczowo idei,

of what I call the tyranny of precision,

którą nazywam tyranią precyzji.

where you can't just tell a story.

Nie da się opowiedzieć historii.

It's like science has become that horrible storyteller that we all know

To tak jakby nauka była takim beznadziejnym nudziarzem,

jak ktoś, kto w swoich opowieściach uwzględnia wszystkie szczegóły,

who gives us all the details nobody cares about,

where you're like, "Oh, I met my friend for lunch the other day,

które nikogo nie obchodzą. "Byłam wczoraj na obiedzie ze znajomą,

and she was wearing these ugly jeans.

i miała na sobie te okropne spodnie.

I mean, they weren't really jeans, they were more like leggings,

Znaczy, nie całkiem spodnie, raczej, nie wiem, legginsy,

takie legginsy, które udają jeansy,

but I guess they're actually kind of more like jeggings,

i pomyślałam sobie..." A wy, jak to słyszycie,

and you're just like, "Oh my God. What is the point?"

zadajecie sobie tylko pytanie - po co ona to mówi?

Nauczanie przedmiotów ścisłych jest

Or even worse, science education is becoming

jak facet, który powtarza "Właściwie".

like that guy who always says, "Actually."

You want to be like,

Znacie takich, nie? Opowiadacie komuś:

"Oh, dude, we had to get up in the middle of the night

"Wstaliśmy w środku nocy

i przejechaliśmy ze sto kilometrów w totalnej ciemności".

and drive a hundred miles in total darkness."

And that guy's like, "Actually, it was 87.3 miles."

A on na to: "Właściwie to 87 km."

And you're like, "Actually, shut up! I'm just trying to tell a story."

"Właściwie, to mógłbyś się zamknąć!

Ja ci tylko chcę coś opowiedzieć."

Dobra opowieść opiera się na więzi emocjonalnej.

Because good storytelling is all about emotional connection.

Musimy przekonać naszych słuchaczy,

We have to convince our audience

that what we're talking about matters.

że to, o czym mówimy, jest ważne.

But just as important is knowing which details we should leave out

Ale równie istotne jest wyczucie,

które szczegóły należy pominąć,

żeby nie przesłoniły głównej myśli.

so that the main point still comes across.

I'm reminded of what the architect Mies van der Rohe said,

Przypominają mi się słowa architekta Milesa van der Rohe.

and I paraphrase, when he said that sometimes,

Parafrazując:

you have to lie in order to tell the truth.

czasami musisz skłamać, by powiedzieć prawdę.

I think this sentiment is particularly relevant to science education.

Moim zdaniem to słowa bardzo prawdziwe

w kontekście nauczania przedmiotów ścisłych.

I jeszcze jedno.

Now, finally, I am often so disappointed

To takie rozczarowujące,

gdy ludzie zarzucają mi,

when people think that I'm advocating a dumbing down of science.

że dążę do ogłupienia nauki.

Absolutnie nie o to mi chodzi.

That's not true at all.

I'm currently a Ph.D. student at MIT,

Jestem na studiach doktoranckich w MIT

and I absolutely understand the importance of detailed,

i doskonale rozumiem konieczność używania szczegółowego,

specific scientific communication between experts,

specjalistycznego, naukowego języka w komunikacji pomiędzy ekspertami,

but not when we're trying to teach 13-year-olds.

ale nie w sytuacji, gdy próbujemy nauczyć czegoś 13-latków.

Jeśli uczeń sądzi, że wszystkie wirusy mają DNA,

If a young learner thinks that all viruses have DNA,

to nie przekreśli jego szans na karierę naukową.

that's not going to ruin their chances of success in science.

Ale jeśli uczeń niczego nie rozumie,

But if a young learner can't understand anything in science

and learns to hate it because it all sounds like this,

i nienawidzi tego, czego się uczy, bo wszystko brzmi bezsensownie,

that will ruin their chances of success.

to nie będzie miał szans na sukces.

To się musi skończyć.

This needs to stop ...

Chciałbym, żeby zmiana przyszła z góry,

and I wish that the change could come from the institutions at the top

od instytucji, które to napędzają,

that are perpetuating these problems,

and I beg them, I beseech them to just stop it.

i błagam, zaklinam je, by przestały.

Ale nie sądzę, żeby to się udało.

But I think that's unlikely.

So we are so lucky that we have resources

Mamy więc szczęście, że są inne źródła,

jak Internet, dzięki którym

like the Internet, where we can circumvent these institutions

from the bottom up.

możemy oddolnie obejść te instytucje.

There's a growing number of online resources

Jest coraz więcej miejsc w sieci,

that are dedicated to just explaining science

gdzie kwestie naukowe są wyjaśniane

w prosty i łatwy do zrozumienia sposób.

in simple, understandable ways.

Marzy mi się strona w stylu Wikipedii,

I dream of a Wikipedia-like website

that would explain any scientific concept you can think of

gdzie wszystkie zagadnienia naukowe

byłyby wyjaśnione w stylu zrozumiałym dla ucznia.

in simple language any middle schooler can understand.

And I myself spend most of my free time

Większość mojego wolnego czasu

spędzam na tworzeniu naukowych filmików, które zamieszczam na YouTube.

making these science videos that I put on YouTube.

I explain chemical equilibrium

Wyjaśniam chemiczne równania, porównując je

using analogies to awkward middle school dances,

do gimnazjalnych dyskotek,

and I talk about fuel cells

ogniwa paliwowe wyjaśniam przez analogie

with stories about boys and girls at a summer camp.

z dziewczynami i chłopakami na letnim obozie.

The feedback that I get is sometimes misspelled

Uczniowski odzew często roi się od błędów w pisowni

and it's often written in LOLcats,

i nawiązań do internetowych memów,

(Laughter)

jednak zarazem

but nonetheless, it's so appreciative, so thankful

odbieram uznanie i wdzięczność,

that I know this is the right way we should be communicating science.

i wiem, że to dobry sposób

przekazywania naukowej treści.

There's still so much work left to be done, though,

Zostało jeszcze bardzo dużo do zrobienia,

and if you're involved with science in any way,

i jeśli w jakikolwiek sposób jesteście związani z nauką,

I urge you to join me.

proszę, dołączcie do mnie.

Pick up a camera, start to write a blog, whatever,

Weźcie do ręki kamerę, zacznijcie pisać bloga, co chcecie...

but leave out the seriousness, leave out the jargon.

Ale odrzućcie powagę i naukowy żargon,

Make me laugh. Make me care.

rozśmieszcie mnie, sprawcie, by mnie to zaczęło obchodzić.

Leave out those annoying details that nobody cares about

Pomińcie wszystkie te szczegóły, których nikt nie potrzebuje,

and just get to the point.

i przejdźcie do sedna.

How should you start?

Jak zacząć?

Why don't you say, "Listen, let me tell you a story."

Może po prostu od "posłuchajcie, coś wam opowiem"?

Dziękuję.

Thank you.

(Brawa)