Edi Rama: Take back your city with paint

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Els De Keyser

In my previous life, I was an artist.

In mijn vorige leven was ik kunstenaar.

I still paint. I love art.

Ik schilder nog steeds. Ik hou van kunst.

I love the joy that color can give to our lives

Ik hou van de vreugde die kleur kan geven aan ons leven

and to our communities,

en onze gemeenschappen,

and I try to bring something of the artist in me

en ik probeer om iets van de kunstenaar in mij

in my politics,

in mijn politiek te leggen.

and I see

Ik ga hier vandaag

part of my job today, the reason for being here,

geen campagne voeren voor mijn partij

not just to campaign for my party,

geen campagne voeren voor mijn partij

but for politics, and the role it can play

maar voor de politiek zelf

for the better in our lives.

en de rol die ze kan spelen om goede dingen te doen in ons leven.

For 11 years, I was mayor of Tirana, our capital.

11 jaar lang was ik burgemeester van Tirana, onze hoofdstad.

We faced many challenges.

We werden met vele uitdagingen geconfronteerd.

Art was part of the answer,

Kunst maakte deel uit van het antwoord

and my name, in the very beginning,

en mijn naam werd in het prille begin

was linked with two things:

verbonden aan twee dingen:

demolition of illegal constructions

sloop van illegale constructies

in order to get public space back,

om openbare ruimte terug te krijgen

and use of colors in order to revive the hope

en het gebruik van kleuren om de hoop te doen herleven.

that had been lost in my city.

Die was verloren gegaan in mijn stad.

But this use of colors was not just an artistic act.

Dit gebruik van kleuren was niet zomaar een artistieke daad.

Rather, it was a form of political action

Het was eerder een vorm van politieke actie

in a context when the city budget I had available

toen de begroting van de stad

after being elected amounted to zero comma something.

zo goed als nihil was.

When we painted the first building,

Toen we het eerste gebouw hadden geschilderd

by splashing a radiant orange on the somber gray

door een stralend oranje over het sombere grijs

of a facade,

van een gevel te gooien,

something unimaginable happened.

gebeurde iets onvoorstelbaars.

There was a traffic jam

Er was een verkeersopstopping

and a crowd of people gathered

en een menigte liep te hoop

as if it were the location of some spectacular accident,

als bij een spectaculair ongeval

or the sudden sighting of a visiting pop star.

of het plotse opdagen van een popster.

The French E.U. official in charge of the funding

De Franse EU-ambtenaar die verantwoordelijk was voor de financiering

rushed to block the painting.

haastte zich om zijn veto uit te spreken tegen het schilderwerk.

He screeched that he would block the financing.

Hij riep dat hij de financiering zou blokkeren.

"But why?" I asked him.

"Maar waarom?", vroeg ik hem.

"Because the colors you have ordered

"Omdat de kleuren niet voldoen

do not meet European standards," he replied.

aan de Europese normen”, antwoordde hij.

"Well," I told him,

"Nou," vertelde ik hem,

"the surroundings do not meet European standards,

"de hele omgeving voldoet niet aan de Europese normen.

even though this is not what we want,

Dit hier willen we niet,

but we will choose the colors ourselves,

maar de kleuren kiezen we zelf,

because this is exactly what we want.

want dat is precies wat we willen.

And if you do not let us continue with our work,

Als u ons niet laat doorgaan met ons werk,

I will hold a press conference here,

hou ik hier een persconferentie,

right now, right in this road,

hier en nu, op deze weg

and we will tell people that you look to me

en vertellen we de mensen dat jullie ons op de vingers kijken

just like the censors of the socialist realism era."

net als de censoren in de tijd van het socialistisch realisme."

Then he was kind of troubled,

Hij werd wat onzeker

and asked me for a compromise.

en stelde een compromis voor.

But I told him no, I'm sorry,

Maar ik vertelde hem: “Nee, het spijt me,

compromise in colors is gray,

maar een compromis in kleuren is grijs,

and we have enough gray to last us a lifetime.

en grijs hebben we genoeg voor de rest van ons leven.”

(Applause)

(Applaus)

So it's time for change.

Het is tijd voor verandering.

The rehabilitation of public spaces

Het herstel van de openbare ruimte

revived the feeling of belonging

gaf opnieuw het gevoel erbij te horen

to a city that people lost.

in een stad waar de mensen dat waren kwijtgeraakt.

The pride of people about their own place of living,

De trots van mensen over hun eigen woonplaats

and there were feelings that had been buried

was een gevoel dat jarenlang begraven lag

deep for years under the fury of the illegal,

onder de wildgroei van illegale barbaarse constructies in de openbare ruimte.

barbaric constructions that sprang up in the public space.

onder de wildgroei van illegale barbaarse constructies in de openbare ruimte.

And when colors came out everywhere,

Toen er overal kleuren verschenen,

a mood of change started transforming the spirit of people.

bracht dat een verandering teweeg in de geesten.

Big noise raised up: "What is this? What is happening?

Veel gediscussieer: “Wat is dit? Wat gebeurt er?

What are colors doing to us?"

Wat doen die kleuren met ons?"

And we made a poll,

We hielden een poll,

the most fascinating poll I've seen in my life.

de meest fascinerende poll die ik in mijn leven heb gezien.

We asked people, "Do you want this action,

Wij vroegen mensen: "Ben je ervoor

and to have buildings painted like that?"

dat gebouwen zo geschilderd worden?"

And then the second question was,

De tweede vraag was:

"Do you want it to stop or do you want it to continue?"

"Wil je dat het stopt of moeten we doorgaan?"

To the first question,

Op de eerste vraag

63 percent of people said yes, we like it.

antwoordde 63%: “Ja, we houden ervan.”

Thirty-seven said no, we don't like it.

37% zei: “Nee, we vinden het niet leuk.”

But to the second question, half of them that didn't like it,

Maar op de tweede vraag zei de helft van die 37% die er niet van hielden, dat het moest doorgaan. (Gelach)

they wanted it to continue. (Laughter)

Maar op de tweede vraag zei de helft van die 37% die er niet van hielden, dat het moest doorgaan. (Gelach)

So we noticed change.

Er was dus iets veranderd.

People started to drop less litter in the streets, for example,

Mensen lieten minder rommel achter in de straten,

started to pay taxes,

ze begonnen belastingen te betalen,

started to feel something they had forgotten,

begonnen iets te voelen dat ze vergeten waren,

and beauty was acting as a guardsman

en schoonheid fungeerde als een bewaker

where municipal police, or the state itself, were missing.

waar gemeentelijke politie, of de staat zelf, het liet afweten.

One day I remember walking along a street

Ik herinner dat ik door een straat liep

that had just been colored,

die net was geschilderd

and where we were in the process of planting trees,

en waar we bomen aan het planten waren.

when I saw a shopkeeper and his wife

Een winkelier en zijn vrouw

putting a glass facade to their shop.

waren een etalageruit aan het plaatsen.

They had thrown the old shutter

Ze hadden de oude luiken bij het afval gegooid.

in the garbage collection place.

Ze hadden de oude luiken bij het afval gegooid.

"Why did you throw away the shutters?" I asked him.

"Waarom gooien jullie die luiken weg?", vroeg ik hen.

"Well, because the street is safer now," they answered.

"Omdat de straat nu veiliger is", antwoordden ze.

"Safer? Why? They have posted more policemen here?"

"Veiliger? Waarom? Hebben ze hier meer politieagenten geplaatst?"

"Come on, man! What policemen?

"Kom op, man! Welke politieagenten?

You can see it for yourself. There are colors,

Je ziet het toch zelf. Er zijn kleuren,

streetlights, new pavement with no potholes,

straatverlichting, nieuwe bestrating zonder kuilen, bomen.

trees. So it's beautiful; it's safe."

Het is mooi en het is veilig."

And indeed, it was beauty that was giving people

Inderdaad, schoonheid gaf die mensen

this feeling of being protected.

een veilig gevoel.

And this was not a misplaced feeling.

Niet onterecht.

Crime did fall.

De misdaadcijfers gingen omlaag.

The freedom that was won in 1990

De in 1990 gewonnen vrijheid

brought about a state of anarchy in the city,

had de stad tot anarchie gebracht.

while the barbarism of the '90s

De barbarij van de jaren 90

brought about a loss of hope for the city.

had de stad zonder hoop achtergelaten.

The paint on the walls did not feed children,

Verf op de muren gaf de kinderen geen eten,

nor did it tend the sick or educate the ignorant,

evenmin zorgde het voor zieken of onderwees het onwetenden,

but it gave hope and light,

maar het gaf hoop en licht,

and helped to make people see

en liet mensen inzien

there could be a different way of doing things,

dat het anders kan,

a different spirit, a different feel to our lives,

een andere geest, een ander gevoel van leven.

and that if we brought the same energy and hope

Als wij datzelfde elan en diezelfde hoop

to our politics, we could build a better life

in onze politiek konden brengen, konden we een beter leven bouwen

for each other and for our country.

voor elkaar en voor ons land.

We removed 123,000 tons of concrete

We verwijderden 123.000 ton beton

only from the riverbanks.

alleen al op de rivieroevers.

We demolished more than 5,000 illegal buildings

We sloopten meer dan 5.000 illegale gebouwen

all over the city,

in de hele stad,

up to eight stories high, the tallest of them.

de grootste zelfs acht verdiepingen hoog.

We planted 55,000 trees and bushes in the streets.

We plantten 55.000 bomen en struiken in de straten.

We established a green tax,

We hieven een groene belasting,

and then everybody accepted it

iedereen keurde het goed

and all businessmen paid it regularly.

en alle zakenlieden betaalden ze regelmatig.

By means of open competitions,

Door open examens

we managed to recruit in our administration

wierven we voor onze administratie

many young people,

veel jonge mensen aan.

and we thus managed to build

Zo kregen we een gedepolitizeerde openbare instelling

a de-politicized public institution

Zo kregen we een gedepolitizeerde openbare instelling

where men and women were equally represented.

waar mannen en vrouwen gelijk waren vertegenwoordigd.

International organizations

Internationale organisaties

have invested a lot in Albania during these 20 years,

hebben tijdens de laatste 20 jaar veel geïnvesteerd in Albanië.

not all of it well spent.

Niet alles werd even goed besteed.

When I told the World Bank directors

Toen ik het bestuur van de Wereldbank verzocht

that I wanted them to finance a project to build

om een project te financieren

a model reception hall for citizens

om een modelontvangsthal voor burgers te bouwen

precisely in order to fight endemic daily corruption,

net om de voortdurende corruptie tegen te gaan,

they did not understand me.

begrepen ze me niet.

But people were waiting in long queues

Maar mensen moesten in lange rijen

under sun and under rain

in de zon en in de regen wachten

in order to get a certificate or just a simple answer

om een certificaat of gewoon een simpel antwoord te krijgen

from two tiny windows of two metal kiosks.

uit twee kleine ramen in twee metalen kiosken.

They were paying in order to skip the queue,

Ze betaalden om de wachtrij

the long queue.

de lange wachtrij te mogen overslaan.

The reply to their requests was met

Het antwoord op hun verzoeken kwam

by a voice coming from this dark hole,

van een stem uit een donker gat

and, on the other hand,

en aan de andere kant

a mysterious hand coming out to take their documents

een mysterieuze hand die hun documenten aannam

while searching through old documents for the bribe.

tijdens het doorzoeken van oude documenten in afwachting van de steekpenning.

We could change the invisible clerks within the kiosks,

We konden elke week de onzichtbare bedienden in de kiosken vervangen,

every week, but we could not change this corrupt practice.

maar dat veranderde niets aan deze corrupte praktijken.

"I'm convinced," I told a German official

"Ik ben ervan overtuigd", vertelde ik een Duitse ambtenaar

with the World Bank,

van de Wereldbank,

"that it would be impossible for them to be bribed

"dat ze onmogelijk konden worden omgekocht

if they worked in Germany,

als ze in Duitsland werkten,

in a German administration,

in een Duitse administratie,

just as I am convinced that if you put German officials

net zoals ik ervan overtuigd ben dat als je Duitse functionarissen

from the German administration in those holes,

van de Duitse administratie in die gaten zou steken,

they would be bribed just the same."

ze evenzeer zouden worden omgekocht."

(Applause)

(Applaus)

It's not about genes.

Het gaat niet om genen.

It's not about some being with a high conscience

Het gaat niet om iemand met een beter geweten

and some others having not a conscience.

en anderen zonder geweten.

It's about system, it's about organization.

Het gaat om het systeem, om de organisatie.

It's also about environment and respect.

Het gaat ook om omgeving en respect.

We removed the kiosks.

We verwijderden de kiosken.

We built the bright new reception hall

We bouwden de heldere nieuwe ontvangsthal

that made people, Tirana citizens,

die de mensen van Tirana

think they had traveled abroad when they entered

het gevoel gaf dat ze in het buitenland

to make their requests.

hun verzoeken indienden.

We created an online system of control

We ontwierpen een online controlesysteem

and so speeded up all the processes.

en versnelden zo alle processen.

We put the citizen first, and not the clerks.

De burger kwam op de eerste plaats, niet de bedienden.

The corruption in the state administration

De corruptie bij de overheid

of countries like Albania --

in landen als Albanië --

it's not up to me to say also like Greece --

het is niet aan mij om te zeggen ook als Griekenland --

can be fought only by modernization.

kan alleen worden bestreden door modernisering.

Reinventing the government by reinventing politics itself

"De regering opnieuw uitvinden door de politiek uit te vinden"

is the answer, and not reinventing people

is het antwoord. Niet het opnieuw uitvinden van mensen

based on a ready-made formula

op basis van een vooraf gedefinieerde formule

that the developed world often tries in vain to impose

die de ontwikkelde wereld vaak tevergeefs probeert op te leggen

to people like us.

aan mensen zoals wij.

(Applause)

(Applaus)

Things have come to this point

Het is zover kunnen komen

because politicians in general,

omdat politici in het algemeen,

but especially in our countries, let's face it,

maar vooral in onze landen, laten we eerlijk zijn,

think people are stupid.

denken dat mensen dom zijn.

They take it for granted that, come what may,

Zij gaan ervan uit dat, wat er ook gebeurt,

people have to follow them,

mensen hen moeten volgen

while politics, more and more, fails to offer answers

terwijl de politiek er steeds minder in slaagt antwoorden te geven

for their public concerns

op de zorgen of behoeften van het gewone volk.

or the exigencies of the common people.

op de zorgen of behoeften van het gewone volk.

Politics has come to resemble

Politiek begint te lijken

a cynical team game played by politicians,

op een cynisch teamspel gespeeld door politici,

while the public has been pushed aside

terwijl het publiek moet toekijken

as if sitting on the seats of a stadium

alsof ze in een stadion zitten

in which passion for politics

waar passie voor politiek

is gradually making room for blindness and desperation.

geleidelijk aan vervangen wordt door blindheid en wanhoop.

Seen from those stairs, all politicians today

Van daaruit bekeken lijken alle politici vandaag hetzelfde

seem the same,

Van daaruit bekeken lijken alle politici vandaag hetzelfde

and politics has come to resemble

en lijkt politiek

a sport that inspires more aggressiveness

een sport die meer agressiviteit

and pessimism than social cohesion

en pessimisme opwekt dan sociale cohesie

and the desire for civic protaganism.

en de wens tot deelname aan de politiek.

Barack Obama won

Barack Obama won

— (Applause) —

— (Applaus) —

because he mobilized people as never before

omdat hij mensen mobiliseerde als nooit tevoren

through the use of social networks.

via sociale netwerken.

He did not know each and every one of them,

Niet dat hij iedereen persoonlijk kende,

but with an admirable ingenuity,

maar met een bewonderenswaardig vernuft

he managed to transform them into activists

slaagde hij erin ze tot activisten te transformeren

by giving them all the possibility to hold in their hands

door hen de mogelijkheid te geven

the arguments and the instruments that each would need

argumenten en instrumenten te gebruiken, die ze nodig hadden

to campaign in his name by making his own campaign.

om hun eigen campagne voor hem te voeren.

I tweet. I love it.

Ik tweet. Ik vind het geweldig.

I love it because it lets me get the message out,

Ik houd ervan omdat ik er mijn boodschap mee kan uitdragen,

but it also lets people get their messages to me.

maar het laat mensen ook toe mij hun berichten te sturen.

This is politics, not from top down,

Dit is politiek, niet van bovenaf,

but from the bottom up, and sideways,

maar van onderaf, en zijwaarts.

and allowing everybody's voice to be heard

Dat ieders stem wordt gehoord,

is exactly what we need.

is precies wat we nodig hebben.

Politics is not just about leaders.

Politiek gaat niet alleen over leiders,

It's not just about politicians and laws.

niet alleen over politici en wetten.

It is about how people think,

Het gaat over hoe mensen denken,

how they view the world around them,

hoe ze de wereld om zich heen zien,

how they use their time and their energy.

hoe ze hun tijd en energie gebruiken.

When people say all politicians are the same,

Als mensen zeggen dat alle politici hetzelfde zijn,

ask yourself if Obama was the same as Bush,

vraag jezelf dan af of Obama hetzelfde was als Bush,

if François Hollande is the same as Sarkozy.

en François Hollande hetzelfde als Sarkozy.

They are not. They are human beings with different views

Neen. Het zijn mensen met verschillende ideeën

and different visions for the world.

en verschillende visies op de wereld.

When people say nothing can change,

Wanneer mensen zeggen dat niets kan veranderen,

just stop and think what the world was like

denk dan even na over hoe de wereld

10, 20, 50, 100 years ago.

er 10, 20, 50, 100 jaar geleden uitzag.

Our world is defined by the pace of change.

Onze wereld wordt gedefinieerd door het tempo van de veranderingen.

We can all change the world.

We kunnen allemaal de wereld veranderen.

I gave you a very small example

Ik gaf jullie een zeer klein voorbeeld

of how one thing, the use of color,

van hoe één ding, het gebruik van kleur,

can make change happen.

iets kan teweegbrengen.

I want to make more change

Ik wil graag meer verandering

as Prime Minister of my country,

als eerste minister van mijn land,

but every single one of you can make change happen

maar iedereen kan iets veranderen

if you want to.

als je maar wil.

President Roosevelt, he said,

President Roosevelt zei:

"Believe you can, and you are halfway there."

"Als je gelooft dat je iets kunt, ben je al halverwege."

Efharisto and kalinihta.

Efharisto en kalinihta. (Dankjewel en goedenacht.)

(Applause)

(Applaus)