Edi Rama: Take back your city with paint

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Μετάφραση: Lazaros Boudakidis Επιμέλεια: Vasiliki Fragkoulidou

In my previous life, I was an artist.

Στην προηγούμενη ζωή μου, ήμουν καλλιτέχνης.

I still paint. I love art.

Ακόμη ζωγραφίζω. Αγαπώ την τέχνη.

I love the joy that color can give to our lives

Αγαπώ τη χαρά που φέρνει το χρώμα στη ζωή μας

and to our communities,

και στην κοινωνία μας,

and I try to bring something of the artist in me

και προσπαθώ να φέρω κάτι από τον καλλιτέχνη μέσα μου

in my politics,

στην πολιτική μου,

and I see

και βλέπω ως

part of my job today, the reason for being here,

μέρος της σημερινής δουλειάς μου, τον λόγο που είμαι εδώ,

not just to campaign for my party,

όχι μόνο για προεκλογική εκστρατεία,

but for politics, and the role it can play

αλλά για την πολιτική, και τον ρόλο που μπορεί να παίξει

for the better in our lives.

για να βελτιώσει τη ζωή μας.

For 11 years, I was mayor of Tirana, our capital.

Για 11 χρόνια, ήμουν δήμαρχος των Τιράνων, της πρωτεύουσας μας.

We faced many challenges.

Αντιμετωπίσαμε πολλές προκλήσεις.

Art was part of the answer,

Η τέχνη ήταν μέρος της απάντησης,

and my name, in the very beginning,

και το όνομά μου, στην αρχή,

was linked with two things:

συνδέθηκε με δύο πράγματα:

demolition of illegal constructions

κατεδαφίσεις παράνομων κατασκευών

in order to get public space back,

για να ανακτήσουμε τον δημόσιο χώρο,

and use of colors in order to revive the hope

και χρήση χρωμάτων για ν' αναβιώσει η ελπίδα

that had been lost in my city.

που είχε χαθεί στην πόλη μου.

But this use of colors was not just an artistic act.

Η χρήση όμως των χρωμάτων δεν ήταν μόνο μία καλλιτεχνική πράξη.

Rather, it was a form of political action

Ήταν μία μορφή πολιτικής δράσης

in a context when the city budget I had available

σε ένα πλαίσιο που ο διαθέσιμος προϋπολογισμός

after being elected amounted to zero comma something.

μετά την εκλογή μου να ισοδυναμεί με μηδέν κόμμα κάτι.

When we painted the first building,

Όταν ζωγραφίσαμε το πρώτο κτήριο,

by splashing a radiant orange on the somber gray

πιτσιλίζοντας φωσφορούχο πορτοκαλί πάνω στο ζοφερό γκρι

of a facade,

μίας πρόσοψης,

something unimaginable happened.

έγινε κάτι απίστευτο.

There was a traffic jam

Έγινε ένα μποτιλιάρισμα

and a crowd of people gathered

και μαζεύτηκε πλήθος

as if it were the location of some spectacular accident,

σαν να ήταν το σημείο ενός τρομερού ατυχήματος,

or the sudden sighting of a visiting pop star.

ή σαν να είδαν έναν διάσημο σταρ της ποπ.

The French E.U. official in charge of the funding

Ο Γάλλος αξιωματούχος της Ε.Ε. που ήταν υπεύθυνος χρηματοδότησης

rushed to block the painting.

βιάστηκε να σταματήσει το βάψιμο.

He screeched that he would block the financing.

Απείλησε πως θα σταματήσει τη χρηματοδότηση.

"But why?" I asked him.

«Μα γιατί;» τον ρώτησα.

"Because the colors you have ordered

«Επειδή τα χρώματα που παραγγείλατε

do not meet European standards," he replied.

δεν είναι σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα,» απάντησε.

"Well," I told him,

«Κοιτάξτε,» του είπα,

"the surroundings do not meet European standards,

«ούτε η γύρω εικόνα είναι σύμφωνη με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα,

even though this is not what we want,

ακόμη και αν δεν είναι αυτό που θέλουμε,

but we will choose the colors ourselves,

τα χρώματα θα τα διαλέξουμε μόνοι μας,

because this is exactly what we want.

γιατί αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε.

And if you do not let us continue with our work,

Και αν δεν μας αφήσετε να συνεχίσουμε τη δουλειά μας,

I will hold a press conference here,

θα δώσω εδώ μία συνέντευξη τύπου,

right now, right in this road,

αμέσως τώρα, εδώ στο δρόμο,

and we will tell people that you look to me

και θα πούμε στον κόσμο πως με αντιμετωπίζεις

just like the censors of the socialist realism era."

όπως ακριβώς και οι λογοκριτές της εποχής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.»

Then he was kind of troubled,

Φάνηκε τότε κάπως ενοχλημένος,

and asked me for a compromise.

και μου ζήτησε συμβιβασμό.

But I told him no, I'm sorry,

Αλλά του είπα όχι, λυπάμαι,

compromise in colors is gray,

το χρώμα του συμβιβασμού είναι το γκρί,

and we have enough gray to last us a lifetime.

κι έχουμε τόσο γκρι που φτάνει για μια ζωή.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

So it's time for change.

Είναι λοιπόν ώρα για αλλαγή.

The rehabilitation of public spaces

Η αποκατάσταση των δημόσιων χώρων

revived the feeling of belonging

αναβίωσε το αίσθημα πως ανήκουμε

to a city that people lost.

σε μία πόλη που οι άνθρωποι είχαν χάσει.

The pride of people about their own place of living,

Η περηφάνια των ανθρώπων για τον χώρο που κατοικούν,

and there were feelings that had been buried

υπήρχαν αισθήματα που ήταν θαμμένα

deep for years under the fury of the illegal,

για χρόνια κάτω από την μανία των παράνομων,

barbaric constructions that sprang up in the public space.

βάρβαρων κατασκευών που ξεπηδούσαν σε δημόσιους χώρους.

And when colors came out everywhere,

Κι όταν τα χρώματα εμφανίστηκαν παντού,

a mood of change started transforming the spirit of people.

μία διάθεση αλλαγής μεταμόρφωσε το ηθικό των ανθρώπων.

Big noise raised up: "What is this? What is happening?

Ξεσηκώθηκαν φωνές: «Τι είναι αυτό; Τι γίνεται;

What are colors doing to us?"

Τι μας κάνουν αυτά τα χρώματα;»

And we made a poll,

Και κάναμε ένα δημοψήφισμα,

the most fascinating poll I've seen in my life.

το πιο εντυπωσιακό δημοψήφισμα που έχω δει στη ζωή μου.

We asked people, "Do you want this action,

Ρωτήσαμε τον κόσμο, «Θέλετε αυτές τις δράσεις,

and to have buildings painted like that?"

να ζωγραφίζονται τα κτήρια με αυτό τον τρόπο;»

And then the second question was,

Και η δεύτερη ερώτηση ήταν,

"Do you want it to stop or do you want it to continue?"

«Θέλετε να σταματήσει ή να συνεχιστεί;»

To the first question,

Στην πρώτη ερώτηση,

63 percent of people said yes, we like it.

63 τοις εκατό είπαν ναι, μας αρέσει.

Thirty-seven said no, we don't like it.

Τριάντα επτά είπαν όχι, δεν μας αρέσει.

But to the second question, half of them that didn't like it,

Αλλά στη δεύτερη ερώτηση, οι μισοί απ' αυτούς που δεν άρεσε,

they wanted it to continue. (Laughter)

ήθελαν να συνεχιστεί. (Γέλια)

So we noticed change.

Έτσι παρατηρήσαμε αλλαγή.

People started to drop less litter in the streets, for example,

Ο κόσμος δεν πετούσε τόσα σκουπίδια στον δρόμο, για παράδειγμα,

started to pay taxes,

άρχισαν να πληρώνουν φόρους,

started to feel something they had forgotten,

άρχισαν να νιώθουν κάτι που είχαν ξεχάσει,

and beauty was acting as a guardsman

και η ομορφιά απέκτησε το ρόλο του φύλακα

where municipal police, or the state itself, were missing.

όπου η δημοτική ή κρατική αστυνομία έλλειπε.

One day I remember walking along a street

Θυμάμαι μια μέρα που περπατούσα στο δρόμο

that had just been colored,

που μόλις είχε χρωματιστεί,

and where we were in the process of planting trees,

και ήμασταν στη φάση που θα φυτεύαμε δέντρα,

when I saw a shopkeeper and his wife

όταν είδα έναν καταστηματάρχη με τη γυναίκα του

putting a glass facade to their shop.

να βάζουν τζαμαρία στο κατάστημά τους.

They had thrown the old shutter

Πέταξαν τα παλιά στόρια

in the garbage collection place.

στους κάδους σκουπιδιών.

"Why did you throw away the shutters?" I asked him.

«Γιατί πετάξατε τα στόρια;» τον ρώτησα.

"Well, because the street is safer now," they answered.

«Επειδή ο δρόμος είναι πιο ασφαλής τώρα,» απάντησαν.

"Safer? Why? They have posted more policemen here?"

«Πιο ασφαλής; Γιατί; Έφεραν περισσότερους αστυνομικούς;»

"Come on, man! What policemen?

«Έλα τώρα! Τι αστυνομικούς;

You can see it for yourself. There are colors,

Το βλέπεις και μόνος σου. Έχει χρώματα,

streetlights, new pavement with no potholes,

φώτα στους δρόμους, καινούργια πεζοδρόμια χωρίς λακκούβες,

trees. So it's beautiful; it's safe."

δέντρα. Είναι όμορφα, είναι ασφαλή.»

And indeed, it was beauty that was giving people

Και όντως, ήταν η ομορφιά που έδινε στον κόσμο

this feeling of being protected.

την αίσθηση της προστασίας.

And this was not a misplaced feeling.

Το συναίσθημα αυτό δεν ήταν άστοχο.

Crime did fall.

Το έγκλημα όντως μειώθηκε.

The freedom that was won in 1990

Η ελευθερία που κερδήθηκε το 1990

brought about a state of anarchy in the city,

έφερε στην πόλη μία κατάσταση αναρχίας,

while the barbarism of the '90s

και ο βαρβαρισμός της δεκαετίας του '90

brought about a loss of hope for the city.

συνέβαλλε στο να χαθεί η ελπίδα για την πόλη.

The paint on the walls did not feed children,

Οι ζωγραφιές στους τοίχους δεν τάισαν τα παιδιά,

nor did it tend the sick or educate the ignorant,

ούτε γιάτρεψαν αρρώστους, ούτε μόρφωσαν αγράμματους,

but it gave hope and light,

έδωσαν όμως ελπίδα και φως,

and helped to make people see

και βοήθησαν τους ανθρώπους να δουν

there could be a different way of doing things,

πως υπάρχει και άλλος τρόπος να γίνονται πράγματα,

a different spirit, a different feel to our lives,

με άλλο πνεύμα, με άλλη αίσθηση για τη ζωή μας,

and that if we brought the same energy and hope

και πως αν φέρουμε την ίδια ενέργεια κι ελπίδα

to our politics, we could build a better life

στην πολιτική, θα μπορούμε να χτίσουμε μία καλύτερη ζωή

for each other and for our country.

για εμάς και για τη χώρα μας.

We removed 123,000 tons of concrete

Αφαιρέσαμε 123.000 τόνους τσιμέντου

only from the riverbanks.

μόνο από τις όχθες του ποταμού.

We demolished more than 5,000 illegal buildings

Κατεδαφίσαμε πάνω από 5.000 παράνομα κτήρια

all over the city,

σε όλη την πόλη,

up to eight stories high, the tallest of them.

με ύψος μέχρι και οκτώ ορόφους, το ψηλότερο από αυτά.

We planted 55,000 trees and bushes in the streets.

Φυτέψαμε 55.000 δέντρα και θάμνους στους δρόμους.

We established a green tax,

Καθιερώσαμε έναν πράσινο φόρο,

and then everybody accepted it

και όλοι τον αποδέχτηκαν

and all businessmen paid it regularly.

και οι επιχειρηματίες τον πλήρωναν τακτικά.

By means of open competitions,

Με ανοιχτούς διαγωνισμούς,

we managed to recruit in our administration

καταφέραμε να επιστρατεύσουμε στην διοίκηση

many young people,

πολλούς νέους ανθρώπους,

and we thus managed to build

χτίζοντας έτσι

a de-politicized public institution

έναν από-πολιτικοποιημένο δημόσιο θεσμό

where men and women were equally represented.

με ίση αντιπροσώπευση για άνδρες και γυναίκες.

International organizations

Διεθνείς οργανισμοί

have invested a lot in Albania during these 20 years,

έχουν επενδύσει πολλά στην Αλβανία αυτά τα 20 χρόνια,

not all of it well spent.

ποσά που δεν δαπανήθηκαν πάντα σωστά.

When I told the World Bank directors

Όταν είπα στους διευθυντές της Παγκόσμιας Τράπεζας

that I wanted them to finance a project to build

ότι ήθελα να χρηματοδοτήσουν ένα έργο δημιουργίας

a model reception hall for citizens

του πρότυπου κέντρου υποδοχής αιτημάτων πολιτών

precisely in order to fight endemic daily corruption,

για να καταπολεμήσουμε ακριβώς την ενδημική καθημερινή διαφθορά,

they did not understand me.

δεν με καταλάβαιναν.

But people were waiting in long queues

Ο κόσμος περίμενε σε τεράστιες ουρές

under sun and under rain

κάτω από τον ήλιο και τη βροχή

in order to get a certificate or just a simple answer

για να πάρει ένα πιστοποιητικό ή απλά για μία απάντηση

from two tiny windows of two metal kiosks.

σε δύο μικροσκοπικά παράθυρα σε δύο μεταλλικά περίπτερα.

They were paying in order to skip the queue,

Πλήρωναν για ν' αποφύγουν την ουρά,

the long queue.

την μεγάλη ουρά.

The reply to their requests was met

Στα αιτήματά τους απαντούσε

by a voice coming from this dark hole,

μία φωνή από τη σκοτεινή τρύπα,

and, on the other hand,

και, από την άλλη

a mysterious hand coming out to take their documents

ένα μυστηριώδες χέρι έβγαινε για να πάρει τα χαρτιά τους

while searching through old documents for the bribe.

και τα έψαχνε για να βρει ανάμεσά τους το φακελάκι.

We could change the invisible clerks within the kiosks,

Θα μπορούσαμε ν' αλλάζουμε τους αόρατους υπαλλήλους μέσα στα περίπτερα,

every week, but we could not change this corrupt practice.

κάθε εβδομάδα, αλλά η διαφθορά δεν θα άλλαζε.

"I'm convinced," I told a German official

«Είμαι πεπεισμένος,» είπα στον Γερμανό αξιωματούχο

with the World Bank,

της Παγκόσμιας Τράπεζας,

"that it would be impossible for them to be bribed

«ότι θα ήταν αδύνατο να χρηματιστούν

if they worked in Germany,

αν δούλευαν στην Γερμανία,

in a German administration,

στην Γερμανική διοίκηση,

just as I am convinced that if you put German officials

όπως είμαι πεπεισμένος ότι αν βάλουμε Γερμανούς αξιωματούχους

from the German administration in those holes,

από την Γερμανική διοίκηση σ' αυτές τις τρύπες,

they would be bribed just the same."

θα χρηματιστούν κι εκείνοι.»

(Applause)

(Χειροκρότημα)

It's not about genes.

Δεν έχει να κάνει με τα γονίδια.

It's not about some being with a high conscience

Δεν πρόκειται για πιο ευσυνείδητους

and some others having not a conscience.

και λιγότερο ευσυνείδητους ανθρώπους.

It's about system, it's about organization.

Είναι το σύστημα, είναι η οργάνωση.

It's also about environment and respect.

Αλλά και το περιβάλλον και ο σεβασμός.

We removed the kiosks.

Απομακρύναμε τα περίπτερα.

We built the bright new reception hall

Χτίσαμε ένα φωτεινό κέντρο εξυπηρέτησης

that made people, Tirana citizens,

που έκανε τον κόσμο, τους πολίτες των Τυράννων,

think they had traveled abroad when they entered

να πιστεύουν πως βρίσκονται σε χώρα του εξωτερικού

to make their requests.

όταν έρχονταν για τις αιτήσεις τους.

We created an online system of control

Δημιουργήσαμε ένα ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου

and so speeded up all the processes.

και επιταχύναμε έτσι τις διαδικασίες.

We put the citizen first, and not the clerks.

Βάλαμε μπροστά τον πολίτη, και όχι τον υπάλληλο.

The corruption in the state administration

Η διαφθορά στην δημόσια διοίκηση

of countries like Albania --

σε χώρες όπως η Αλβανία --

it's not up to me to say also like Greece --

και αν μου επιτρέπεται θα έλεγα και η Ελλάδα --

can be fought only by modernization.

μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο με εκσυγχρονισμό.

Reinventing the government by reinventing politics itself

Επαναπροσδιορίζουμε την κυβέρνηση επαναπροσδιορίζοντας την πολιτική

is the answer, and not reinventing people

Αυτή είναι η απάντηση, και όχι να επαναπροσδιορίζουμε τους ανθρώπους

based on a ready-made formula

με έτοιμες συνταγές

that the developed world often tries in vain to impose

που ο ανεπτυγμένος κόσμος προσπαθεί μάταια να επιβάλλει

to people like us.

σε ανθρώπους σαν εμάς.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Things have come to this point

Τα πράγματα έφτασαν σε αυτό το σημείο

because politicians in general,

επειδή οι πολιτικοί εν γένει,

but especially in our countries, let's face it,

και ειδικά στις χώρες μας, ας το παραδεχτούμε,

think people are stupid.

θεωρούν τους πολίτες χαζούς.

They take it for granted that, come what may,

Το θεωρούν δεδομένο, ανεξαρτήτως γεγονότων,

people have to follow them,

πως ο κόσμος θα τους ακολουθεί,

while politics, more and more, fails to offer answers

ενώ παράλληλα η πολιτική είναι ανίκανη να δώσει απαντήσεις

for their public concerns

στις ανησυχίες του κοινού

or the exigencies of the common people.

ή στις ανάγκες των απλών ανθρώπων.

Politics has come to resemble

Η πολιτική πλέον θυμίζει

a cynical team game played by politicians,

ένα κυνικό ομαδικό παιχνίδι των πολιτικών,

while the public has been pushed aside

ενώ οι πολίτες έχουν παραγκωνιστεί

as if sitting on the seats of a stadium

σαν να καθόμαστε σε ένα στάδιο

in which passion for politics

στο οποίο το πάθος για πολιτική

is gradually making room for blindness and desperation.

δίνει τη θέση του στην τύφλωση και την απόγνωση.

Seen from those stairs, all politicians today

Από τη θέση αυτή, όλοι οι σημερινοί πολιτικοί

seem the same,

φαίνονται ίδιοι,

and politics has come to resemble

και η πολιτική έφτασε να μοιάζει

a sport that inspires more aggressiveness

με ένα άθλημα που εμπνέει επιθετικότητα

and pessimism than social cohesion

και απαισιοδοξία παρά κοινωνική συνοχή

and the desire for civic protaganism.

κι επιθυμία για τον πολίτη πρωταγωνιστή.

Barack Obama won

Ο Μπάρακ Ομπάμα κέρδισε

— (Applause) —

(Χειροκρότημα)

because he mobilized people as never before

επειδή κινητοποίησε τον κόσμο όσο ποτέ άλλοτε

through the use of social networks.

μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα.

He did not know each and every one of them,

Δεν τους ήξερε όλους αυτούς προσωπικά,

but with an admirable ingenuity,

αλλά με μία αξιοθαύμαστη εφευρετικότητα,

he managed to transform them into activists

κατάφερε να τους μετατρέψει σε ακτιβιστές

by giving them all the possibility to hold in their hands

δίνοντας τους την δυνατότητα να κρατήσουν στα χέρια τους

the arguments and the instruments that each would need

τα επιχειρήματα και τα μέσα που χρειάζεται κανείς

to campaign in his name by making his own campaign.

ώστε η εκστρατεία για τον ίδιο να γίνει προσωπική υπόθεση.

I tweet. I love it.

Τουιτάρω. Το λατρεύω.

I love it because it lets me get the message out,

Το λατρεύω γιατί μου επιτρέπει να περάσω ένα μήνυμα,

but it also lets people get their messages to me.

αλλά και να δεχτώ τα μηνύματα του κόσμου.

This is politics, not from top down,

Αυτό είναι πολιτική, όχι από πάνω προς τα κάτω,

but from the bottom up, and sideways,

αλλά από κάτω προς τα πάνω και πλαγίως,

and allowing everybody's voice to be heard

επιτρέπει στην φωνή του καθενός ν' ακουστεί

is exactly what we need.

και είναι αυτό ακριβώς που χρειαζόμαστε.

Politics is not just about leaders.

Η πολιτική δεν αφορά μόνο τους ηγέτες.

It's not just about politicians and laws.

Δεν αφορά μόνο πολιτικούς και νόμους.

It is about how people think,

Αφορά τον τρόπο σκέψης των πολιτών,

how they view the world around them,

πώς βλέπουν τον κόσμο γύρω τους,

how they use their time and their energy.

πώς αξιοποιούν τον χρόνο και την ενέργεια τους.

When people say all politicians are the same,

Όταν ο κόσμος λέει πως όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι,

ask yourself if Obama was the same as Bush,

αναρωτηθείτε αν ο Ομπάμα είναι ίδιος με τον Μπους,

if François Hollande is the same as Sarkozy.

αν ο Φρανσουά Ολλάντ είναι ίδιος με τον Σαρκοζί.

They are not. They are human beings with different views

Δεν είναι. Είναι άνθρωποι με διαφορετική οπτική

and different visions for the world.

και διαφορετικό όραμα για τον κόσμο.

When people say nothing can change,

Όταν οι πολίτες λένε ότι τίποτα δεν μπορεί ν' αλλάξει,

just stop and think what the world was like

απλά σκεφτείτε πως ήταν ο κόσμος

10, 20, 50, 100 years ago.

πριν από 10, 20, 50, 100 χρόνια.

Our world is defined by the pace of change.

Ο κόσμος μας ορίζεται από τον ρυθμό με τον οποίο αλλάζει.

We can all change the world.

Όλοι μπορούμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο.

I gave you a very small example

Σας έδωσα ένα πολύ μικρό παράδειγμα

of how one thing, the use of color,

του πώς ένα πράγμα, η χρήση των χρωμάτων,

can make change happen.

μπορεί να δημιουργήσει αλλαγή.

I want to make more change

Θέλω να κάνω κι άλλες αλλαγές

as Prime Minister of my country,

ως πρωθυπουργός της χώρας μου,

but every single one of you can make change happen

αλλά όλοι σας μπορείτε να κάνετε αλλαγές

if you want to.

αν το θέλετε.

President Roosevelt, he said,

Ο πρόεδρος Ρούζβελτ, είχε πει,

"Believe you can, and you are halfway there."

«Πίστεψε πως μπορείς, και είσαι ήδη στα μισά του δρόμου.»

Efharisto and kalinihta.

Ευχαριστώ και καληνύχτα.

(Applause)

(Χειροκρότημα)