What role does luck play in your life? | Barry Schwartz

Vertaald door: Ruth Compernol

Hello, everybody.

Hallo iedereen.

I'm honored to be here to talk to you,

Ik ben vereerd met jullie te kunnen praten

and what I'm going to talk about today is luck and justice

en vandaag wil ik het graag hebben over geluk en rechtvaardigheid

and the relation between them.

en de relatie tussen die twee.

Some years ago,

Een paar jaar geleden werd ik opgebeld door een oud-student

a former student of mine called me

to talk about his daughter.

die het over zijn dochter wou hebben.

It turns out his daughter was a high school senior,

Haar middelbare school zat er bijna op

was seriously interested in applying to Swarthmore,

en ze overwoog een aanvraag in te dienen bij Swarthmore, waar ik lesgaf.

where I taught,

and he wanted to get my sense of whether she would get in.

En hij wou polsen bij mij of ze kans maakte op een toelating.

Swarthmore is an extremely hard school to get into.

Swarthmore is een extreem moeilijke school om binnen te geraken.

So I said, "Well, tell me about her."

Dus ik zei: "Vertel me eens wat meer over haar."

And he told me about her,

En hij vertelde me over haar,

what her grades were like, her board scores,

over haar cijfers, haar referenties,

her extracurricular activities.

haar buitenschoolse activiteiten.

And she just sounded like a superstar,

En ze klonk als een superster, een fantastisch kind.

wonderful, wonderful kid.

So I said, "She sounds fabulous.

Dus zei ik: "Ze klinkt geweldig.

She sounds like just the kind of student

Ze klinkt als het soort student dat Swarthmore graag wil hebben."

that Swarthmore would love to have."

And so he said, "Well, does that mean that she'll get in?"

En hij vroeg: "Betekent dat dat ze zal worden toegelaten?"

And I said, "No.

En ik zei: "Nee.

There just aren't enough spots in the Swarthmore class

Er zijn gewoon niet genoeg plekken op Swarthmore

for everybody who's good.

voor iedereen die goed is.

There aren't enough spots at Harvard or Yale or Princeton or Stanford.

Er zijn niet genoeg plekken op Harvard, Yale, Princeton of Stanford.

There aren't enough spots at Google or Amazon or Apple.

Er zijn niet genoeg plekken bij Google, Amazon of Apple.

There aren't enough spots at the TED Conference.

Er zijn niet genoeg plekken op de TED-conferenties.

There are an awful lot of good people,

Er zijn ontzettend veel goede mensen

and some of them are not going to make it."

en sommigen van hen zullen het niet halen."

So he said, "Well, what are we supposed to do?"

Dus zei hij: "Wat moeten we dan doen?"

And I said, "That's a very good question."

En ik zei: "Dat is een heel goede vraag."

What are we supposed to do?

Wat moeten we doen?

And I know what colleges and universities have done.

En ik weet wat hogescholen en universiteiten hebben gedaan.

In the interest of fairness,

In het belang van eerlijkheid zijn ze de normen blijven opdrijven,

what they've done is they've kept ratcheting up the standards

because it doesn't seem fair to admit less qualified people

omdat het niet eerlijk lijkt minder gekwalificeerde mensen toe te laten

and reject better qualified people,

en beter gekwalificeerde mensen af te wijzen,

so you just keep raising the standards higher and higher

dus leg je de normen steeds hoger en hoger

until they're high enough that you can admit

tot je enkel die studenten kan toelaten waar plaats voor is.

only the number of students that you can fit.

And this violates a lot of people's sense of what justice and fairness is.

En dit schendt veel mensen hun gevoel van rechtvaardigheid en eerlijkheid.

People in American society have different opinions

Amerikaanse burgers hebben verschillende meningen

about what it means to say that some sort of process is just,

over wat een eerlijk proces precies inhoudt,

but I think there's one thing that pretty much everyone agrees on,

maar over één iets is bijna iedereen het eens:

that in a just system, a fair system,

in een rechtvaardig en eerlijk systeem

people get what they deserve.

krijgen mensen wat ze verdienen.

And what I was telling my former student

En wat ik mijn oud-student vertelde

is that when it comes to college admissions,

is dat als het gaat om de toelating tot een universiteit,

it just isn't true that people get what they deserve.

het gewoon niet zo is dat je krijgt wat je verdient.

Some people get what they deserve, and some people don't,

Sommige mensen krijgen wat ze verdienen en anderen niet

and that's just the way it is.

en zo is het nu eenmaal.

When you ratchet up requirements as colleges have done,

Als je de vereisten opdrijft, zoals de universiteiten hebben gedaan,

what you do is you create a crazy competition

creëer je een waanzinnige concurrentie onder middelbare scholieren,

among high school kids,

because it's not adequate to be good,

want het volstaat niet om goed te zijn,

it's not adequate to be good enough,

het volstaat niet om goed genoeg te zijn,

you have to be better than everybody else who is also applying.

je moet beter zijn dan alle anderen die zich ook aanmelden.

And what this has done,

En wat dit heeft gedaan,

or what this has contributed to,

of waaraan het heeft bijgedragen,

is a kind of epidemic of anxiety and depression

is een soort epidemie van angst en depressie

that is just crushing our teenagers.

die verpletterend is voor onze tieners.

We are wrecking a generation with this kind of competition.

We vernielen een hele generatie met dit soort concurrentie.

As I was thinking about this,

Terwijl ik hierover nadacht,

it occurred to me there's a way to fix this problem.

bedacht ik dat er een manier is om dit probleem op te lossen.

And here's what we could do:

Dit is wat we zouden kunnen doen:

when people apply to college,

als mensen een aanvraag indienen bij een universiteit

we distinguish between the applicants who are good enough to be successful

maken we een onderscheid tussen zij die goed genoeg zijn om succesvol te zijn

and the ones who aren't,

en zij die dat niet zijn

and we reject the ones who aren't good enough to be successful,

en we weigeren degenen die niet goed genoeg zijn

and then we take all of the others, and we put their names in a hat,

en van alle anderen steken we hun namen in een hoed,

and we just pick them out at random

we trekken er willekeurige namen uit en laten die mensen toe.

and admit them.

In other words, we do college admissions by lottery,

Met andere woorden:

we laten studenten toe via een loterijsysteem

and maybe we do job offers at tech companies by lottery,

en misschien doen we hetzelfde bij technologiebedrijven

and -- perish the thought --

en -- misschien ga ik nu te ver --

maybe we even make decisions about who gets invited to talk at TED

maar misschien beslissen we zelfs wie een TED Talk mag geven

by lottery.

via een loterijsysteem.

Now, don't misunderstand me,

Begrijp me niet verkeerd,

a lottery like this is not going to eliminate the injustice.

een loterij als deze zal het onrecht niet elimineren.

There will still be plenty of people who don't get what they deserve.

Er zullen nog altijd genoeg mensen zijn die niet krijgen wat ze verdienen.

But at least it's honest.

Maar het is tenminste eerlijk.

It reveals the injustice for what it is instead of pretending otherwise,

Het onthult het onrecht voor wat het is, in plaats van te doen alsof het niet zo is

and it punctures the incredible pressure balloon

en het doorprikt de enorme druk

that our high school kids are now living under.

waaronder onze middelbare scholieren momenteel leven.

So why is it that this perfectly reasonable proposal,

Dus hoe komt het dat dit perfect redelijke voorstel, al zeg ik het zelf,

if I do say so myself,

doesn't get any serious discussion?

niet serieus wordt overwogen?

I think I know why.

Ik denk dat ik weet waarom.

I think it's that we hate the idea

Ik denk dat we het idee haten

that really important things in life might happen by luck or by chance,

dat echt belangrijke dingen in ons leven door geluk of toeval kunnen gebeuren,

that really important things in our lives are not under our control.

dat we echt belangrijke dingen in ons leven niet onder controle hebben.

I hate that idea.

Ik haat dat idee.

It's not surprising that people hate that idea,

Het is geen wonder dat mensen dat idee haten,

but it simply is the way things are.

maar het is gewoon de realiteit.

First of all, college admissions already is a lottery.

Ten eerste is de toelating tot universiteiten nu al een loterij.

It's just that the admissions officers pretend that it isn't.

Alleen doen zij die de aanvragen goedkeuren

alsof het niet zo is.

So let's be honest about it.

Dus laten we er eerlijk over zijn.

And second,

En ten tweede denk ik dat als we toegeven dat het een loterij is,

I think if we appreciated that it was a lottery,

it would also get us to acknowledge the importance of good fortune

het ons ook zou doen inzien hoe belangrijk geluk is

in almost every one of our lives.

in het leven van elk van ons.

Take me.

Neem mij.

Almost all the most significant events in my life have occurred,

Bijna alle belangrijke gebeurtenissen in mijn leven

heb ik grotendeels te danken aan geluk.

to a large degree,

as a result of good luck.

When I was in seventh grade, my family left New York

Toen ik in de brugklas zat, verliet mijn familie New York

and went to Westchester County.

en ging naar Westchester County.

Right at the beginning of school,

Op school leerde ik meteen een leuk jong meisje kennen

I met a lovely young girl who became my friend,

dat een vriendin werd,

then she became my best friend,

toen werd ze mijn beste vriendin,

then she became my girlfriend

toen werd ze mijn partner

and then she became my wife.

en uiteindelijk werd ze mijn vrouw.

Happily, she's been my wife now

Gelukkig is ze nu al 52 jaar mijn vrouw.

for 52 years.

I had very little to do with this. This was a lucky accident.

Ik had hier weinig mee te maken. Het was gelukkig toeval.

I went off to college,

Ik ging naar de universiteit

and in my first semester, I signed up for a class in introduction to psychology.

en in het eerste semester schreef ik me in voor een inleiding in de psychologie.

I didn't even know what psychology was,

Ik wist niet eens wat psychologie was,

but it fit into my schedule and it met requirements,

maar het paste in mijn schema en voldeed aan de vereisten,

so I took it.

dus schreef ik me in.

And by luck, the class was taught

En toevallig werd de les gegeven

by a superstar introductory psychology teacher, a legend.

door een vermaard docent in inleidende psychologie, een legende.

Because of that, I became a psychology major.

Daardoor werd psychologie mijn hoofdvak.

Went off to graduate school.

Ik studeerde af en zat in het laatste jaar

I was finishing up.

A friend of mine who taught at Swarthmore decided

toen een vriend die lesgaf op Swarthmore besloot

he didn't want to be a professor anymore,

dat hij geen professor meer wou zijn.

and so he quit to go to medical school.

Dus stopte hij ermee en ging geneeskunde studeren.

The job that he occupied opened up,

Zijn baan kwam vrij, ik solliciteerde en kreeg de baan,

I applied for it, I got it,

the only job I've ever applied for.

de enige baan waar ik ooit voor heb gesolliciteerd.

I spent 45 years teaching at Swarthmore,

Ik heb 45 jaar lesgegeven op Swarthmore,

an institution that had an enormous impact on the shape that my career took.

een instelling die een enorme impact had op mijn carrière.

And to just give one last example,

En om nog een laatste voorbeeld te geven,

I was giving a talk about some of my work in New York,

toen ik een talk gaf over mijn werk in New York,

and there was somebody in the audience who came up to me after my talk.

kwam achteraf iemand uit het publiek naar me toe.

He introduced himself.

Hij stelde zich voor en zei: "Mijn naam is Chris.

He said, "My name is Chris.

Would you like to give a talk at TED?"

Zou je een TED Talk willen geven?"

And my response was, "What's TED?"

Ik antwoordde: "Wat is TED?"

Well, I mean, he told me,

Hij gaf me uitleg en TED was toen nog niet wat het nu is.

and TED then wasn't what it is now.

But in the intervening years,

Maar sinds dat moment werden de TED Talks die ik heb gegeven

the talks I've given at TED have been watched

by more than 20 million people.

door meer dan 20 miljoen mensen bekeken.

So the conclusion is, I'm a lucky man.

Dus de conclusie is dat ik geluk heb gehad.

I'm lucky about my marriage.

Ik heb geluk met mijn huwelijk.

I'm lucky about my education.

Ik heb geluk met mijn opleiding.

I'm lucky about my career.

Ik heb geluk met mijn carrière.

And I'm lucky to have had a platform and a voice at something like TED.

En ik heb het geluk dat ik een platform en een stem heb gekregen op iets als TED.

Did I deserve the success I've had?

Verdien ik het succes dat ik heb gekend?

Sure I deserve that success,

Natuurlijk verdien ik dat succes,

just as you probably deserve your success.

net zoals jij waarschijnlijk ook je succes verdient.

But lots of people also deserve successes like ours

Maar veel mensen verdienen ook zo'n succes

who haven't had it.

en hebben het niet gekregen.

So do people get what they deserve?

Krijgen de mensen dan wat ze verdienen?

Is society just?

Is de maatschappij rechtvaardig?

Of course not.

Natuurlijk niet.

Working hard and playing by the rules is just no guarantee of anything.

Hard werken en je aan de regels houden biedt geen enkele garantie.

If we appreciate the inevitability of this kind of injustice

Als we aanvaarden dat dit soort onrechtvaardigheid onvermijdelijk is

and the centrality of good fortune,

en geluk ook een grote rol speelt,

we might ask ourselves

kunnen we ons afvragen welke verantwoordelijkheid we hebben

what responsibilities do we have

to the people we are now celebrating as heroes in this time of the pandemic

tegenover de mensen die we nu als helden van de pandemie bejubelen

when a serious illness befalls their family

wanneer hun familie wordt getroffen door een ernstige ziekte.

to make sure that they remain whole and their lives aren't ruined

Hoe zorgen we ervoor dat hun leven niet wordt verwoest

by the cost of dealing with the illness?

door de kosten van een ziektebehandeling?

What do we owe people who struggle,

Wat zijn we verschuldigd aan mensen die worstelen,

work hard and are less lucky than we are?

hard werken

en minder geluk hebben dan wij?

About a half century ago,

Ongeveer een halve eeuw geleden

the philosopher John Rawls wrote a book called "A Theory of Justice,"

schreef de filosoof John Rawls een boek genaamd 'A Theory of Justice'.

and in that book, he introduced a concept that he called "the veil of ignorance."

En in dat boek introduceerde hij het concept 'de sluier van onwetendheid'.

The question he posed was:

De vraag die hij stelde was:

If you didn't know what your position in society was going to be,

stel dat je niet weet welke positie je in de maatschappij zal innemen,

what kind of a society would you want to create?

welk type samenleving zou je dan willen creëren?

And what he suggested

En wat hij vermoedde

is that when we don't know whether we're going to enter society

is dat als we niet weten of we de samenleving binnengaan

at the top or at the bottom,

aan de top of aan de onderkant,

what we want is a society that is pretty damn equal,

dat we dan een samenleving willen die gebaseerd is op gelijkheid,

so that even the unlucky

zodat zelfs de minder gefortuneerden

will be able to live decent, meaningful and satisfying lives.

een fatsoenlijk, zinvol en bevredigend leven kunnen leiden.

So bring this back, all of you lucky, successful people, to your communities,

Dus neem dit als succesvolle mensen mee naar jullie gemeenschap

and do what you can to make sure that we honor and take care of

en doe wat je kunt

om die mensen te eren en te verzorgen

people who are just as deserving of success as we are,

die dit succes evenveel verdienen als wij, maar minder geluk hebben gehad.

but just not as lucky.

Thank you.

Bedankt.