David Deutsch: Chemical scum that dream of distant quasars

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Jeroen Bakker

We've been told to go out on a limb and say something surprising.

Ons is verteld het onszelf lastig te maken en iets verrassends te zeggen.

So I'll try and do that,

Ik zal dat proberen, maar

but I want to start with two things that everyone already knows.

ik wil beginnen met twee zaken die iedereen al weet.

And the first one, in fact, is something that has been known

En de eerste is iets dat we al weten

for most of recorded history,

voor het grootste deel van de geschreven geschiedenis

and that is, that the planet Earth, or the solar system,

en dat is dat de Aarde of het zonnestelsel,

or our environment or whatever,

onze omgeving of wat dan ook

is uniquely suited to sustain our evolution --

op een unieke manier geschikt is voor onze evolutie -- of schepping, zoals vroeger gedacht --

or creation, as it used to be thought --

and our present existence, and most important, our future survival.

en ons huidig bestaan en, het belangrijkst, ons toekomstig overleven.

Nowadays, this idea has a dramatic name: Spaceship Earth.

Vandaag heeft deze idee een dramatische naam gekregen: Ruimteschip Aarde.

And the idea there is that outside the spaceship,

Een die idee zegt dat buiten het ruimteschip

the universe is implacably hostile,

het universum onverzoenlijk vijandig is

and inside is all we have, all we depend on,

en van binnen zit alles dat we hebben, wat we nodig hebben.

and we only get the one chance: if we mess up our spaceship,

Dat we maar één kans hebben: als we ons ruimteschip verknoeien

we've got nowhere else to go.

kunnen we nergens meer naartoe.

Now, the second thing that everyone already knows

De tweede zaak die iedereen al weet is dat

is that, contrary to what was believed for most of human history,

in tegenstelling tot wat er altijd al werd geloofd

human beings are not, in fact, the hub of existence.

menselijke wezens niet het centrum van het bestaan uitmaken.

As Stephen Hawking famously said,

Zoals Stephen Hawking ooit zei,

we're just a chemical scum on the surface of a typical planet

zijn we wat chemisch schuim aan het oppervlak van een typische planeet

that's in orbit around a typical star,

in een baan rond een typische ster,

which is on the outskirts of a typical galaxy, and so on.

die zich in de achterbuurt van een typische melkweg bevindt, en zo verder.

Now, the first of those two things that everyone knows is kind of saying

Het eerste van die dingen die iedereen al weet

zegt eigenlijk dat we ons op een zeer atypische plaats bevinden,

that we're at a very untypical place, uniquely suited and so on.

op unieke wijze voor ons geschikt enzovoort, en

And the second one is saying that we're at a typical place.

het tweede geeft ons juist een typische plaats.

And, especially if you regard these two as deep truths to live by

Vooral als je deze beide zaken gaat zien als diepe waarheden

and to inform your life decisions,

om je leven richting te geven

then they seem a little bit to conflict with each other.

dan schijnen ze toch een beetje met elkaar in tegenspraak te zijn.

But that doesn't prevent them from both being completely false.

Maar dat weerhoudt hen niet om allebei volslagen verkeerd te zijn. (Gelach)

(Laughter)

And they are.

Zo is het. Laat me met de tweede beginnen:

So let me start with the second one: typical.

Typisch. Welnu, is dit een typische plaats? Als je om je heen kijkt

Well, is this a typical place?

Well, let's look around, you know, look in a random direction,

in een willekeurige richting en je ziet een muur en wat chemisch schuim (Gelach),

and we see a wall and chemical scum --

(Laughter)

and that's not typical of the universe at all.

dan is dat helemaal niet typisch voor het heelal.

All you've got to do is go a few hundred miles in that same direction

Ga dan enkele duizenden kilometer door in dezelfde richting en kijk om,

and look back,

and you won't see any walls or chemical scum at all --

je ziet dan al geen muren en chemisch schuim meer --

all you see is a blue planet.

al wat je ziet is een blauwe planeet. Reis wat verder en

And if you go further than that,

you'll see the Sun, the solar system and the stars and so on,

je ziet de zon, het zonnestelsel, de sterren enzovoort.

but that's still not typical of the universe,

Maar dat is nog altijd niet typisch voor het heelal want sterren zitten in melkwegen.

because stars come in galaxies.

And most places in the universe, a typical place in the universe,

En de meeste plekken in het heelal, typische plekken,

is nowhere near any galaxies.

zitten helemaal niet in de buurt van melkwegen.

So let's go out further, till we're outside the galaxy,

Daarom doorgaan tot buiten de melkweg en omkijken,

and look back,

and yeah, there's the huge galaxy with spiral arms laid out in front of us.

en ja, daar ligt een enorme melkweg met spiraalarmen voor ons.

Nu zitten we al op 100.000 lichtjaar van hier.

And at this point, we've come 100,000 light-years from here.

But we're still nowhere near a typical place in the universe.

Maar nog altijd niet op een typische plaats in het heelal.

To get to a typical place,

Om naar een typische plaats te gaan

you've got to go 1,000 times as far as that,

moet je nog een 1000 keer verder de intergalactische ruimte in.

into intergalactic space.

And so, what does that look like -- "typical?"

En hoe ziet die plaats eruit? Typisch.

What does a "typical" place in the universe look like?

En hoe ziet dan zo'n typische plaats eruit.

Well, at enormous expense, TED has arranged

TED heeft enorme kosten gedaan om jullie hier een hoge resolutie,

a high-resolution immersion virtual reality rendering

virtuele weergave van de intergalactische ruimte te brengen.

of the view from intergalactic space.

-- een zicht vanuit de intergalactische ruimte.

Can we have the lights off, please, so we can see it?

Kan het licht even uit zodat we het kunnen zien?

Well, not quite, not quite perfect.

Wel, niet helemaal, niet perfect -- want zie je

You see, intergalactic space is completely dark, pitch dark.

in de intergalactische ruimte is het volslagen duister, aardedonker.

It's so dark,

Het is daar zo donker dat als je toevallig zou kijken naar de dichtstbijzijnde ster

that if you were to be looking at the nearest star to you,

and that star were to explode as a supernova,

en die ster zou ontploffen tot een supernova,

and you were to be staring directly at it at the moment when its light reached you,

terwijl je rechtstreeks in haar richting keek op het moment dat haar licht je bereikte,

you still wouldn't be able to see even a glimmer.

je zelfs geen glimpje ervan zou zien.

That's how big and how dark the universe is.

Dat is nu hoe groot en donker het heelal is.

And that's despite the fact that a supernova is so bright,

Ondanks het feit dat een supernova zo een helder schitterend gebeuren is

so brilliant an event,

that it would kill you stone dead at a range of several light-years.

dat het je op slag zou doden op een afstand van meerdere lichtjaren.

(Laughter)

And yet, from intergalactic space,

En toch is die intergalactische ruimte zo groot dat je het niet eens zou zien.

it's so far away you wouldn't even see it.

It's also very cold out there --

Het is daar ook erg koud --

less than three degrees above absolute zero.

minder dan drie graden boven het absolute nulpunt.

And it's very empty.

En ook zeer leeg. Het vacuüm is daar een miljoen maal minder dicht

The vacuum there is one million times less dense than the highest vacuum

dan wat hier op aarde met de beste technologie is te bereiken.

that our best technology on Earth can currently create.

Zo verschillend is het daar van hier.

So that's how different a typical place is from this place.

And that is how untypical this place is.

Zo'n atypische plaats is het dus hier.

So can we have the lights back on please? Thank you.

Mag het licht terug aan? Dank u.

Now, how do we know about an environment that's so far away and so different

Hoe kunnen we nu iets weten over een omgeving die zo ver weg is,

and so alien from anything we're used to?

zo verschillend, zo vreemd van alles wat we hier kennen?

Well, the Earth -- our environment, in the form of us --

Wel, de Aarde -- onze omgeving, door ons -- creëert kennis.

is creating knowledge.

Well, what does that mean?

Wat betekent dat? Kijk eens even verder dan waar we net geweest zijn --

Well, look out even further than we've just been --

I mean from here, with a telescope --

Ik bedoel met een telescoop -- en je zal zaken die op sterren lijken zien.

and you'll see things that look like stars, they're called quasars.

We noemen ze quasars. Betekent "quasi stellair object".

"Quasars" originally meant "quasi-stellar object,"

which means "things that look a bit like stars."

Wat betekent dat ze een beetje op sterren lijken. (Gelach) Maar het zijn geen sterren.

(Laughter)

But they're not stars.

And we know what they are.

We weten wat ze wel zijn. Miljarden jaren geleden en miljarden lichtjaren van hier

Billions of years ago and billions of light-years away,

the material at the center of a galaxy collapsed

balde zich het materiaal in het centrum van een melkweg samen

towards a supermassive black hole.

tot een super-massief zwart gat.

And then intense magnetic fields directed some of the energy

Intense magnetische velden gaven richting aan een deel van de energie

of that gravitational collapse

van die gravitationele ineenstorting. Een deel van die materie,

and some of the matter

back out in the form of tremendous jets,

werd uitgestoten in de vorm van geweldige stralen die oplichtten met de schittering

which illuminated lobes

with the brilliance of -- I think it's a trillion -- suns.

van biljoenen zonnen, dacht ik.

Now, the physics of the human brain could hardly be more unlike

De fysica van het menselijk brein kan nauwelijks minder lijken op de fysica van zo'n straal.

the physics of such a jet.

We couldn't survive for an instant in it.

Geen moment zouden we erin kunnen overleven. Taal schiet tekort

Language breaks down when trying to describe

bij het willen beschrijven van hoe het is in zo'n straal.

what it would be like in one of those jets.

It would be a bit like experiencing a supernova explosion,

Het zou een beetje lijken op het beleven van een supernova explosie,

but at point-blank range and for millions of years at a time.

maar dan vlakbij en miljoenen jaren samengebald tot één moment. (Gelach)

(Laughter)

And yet, that jet happened in precisely such a way

En toch kon die gebeurtenis miljarden jaren later aan de overzijde van het universum

that billions of years later, on the other side of the universe,

door wat chemisch schuim nauwkeurig beschreven worden,

some bit of chemical scum could accurately describe

and model and predict and explain, above all --

en bovenal kon gemodelleerd, voorspeld, verklaard worden

there's your reference --

what was happening there, in reality.

wat daar in werkelijkheid gebeurde.

The one physical system, the brain, contains an accurate working model

Het ene fysische systeem, het brein

bevat een nauwkeurig werkend model van dat andere -- de quasar.

of the other, the quasar.

Not just a superficial image of it, though it contains that as well,

Niet alleen maar een oppervlakkig beeld, al zit dat er ook in,

but an explanatory model,

maar een verklarend model, dezelfde mathematische

embodying the same mathematical relationships

and the same causal structure.

verbanden en dezelfde causale structuur belichamend.

Now, that is knowledge.

Dat is kennis. En als dat nog niet verbazend genoeg is,

And if that weren't amazing enough,

the faithfulness with which the one structure resembles the other

neemt de betrouwbaarheid waarmee de ene structuur op de andere lijkt

is increasing with time.

toe in de tijd. Dat is groei van kennis.

That is the growth of knowledge.

So, the laws of physics have this special property,

De fysicawetten hebben die speciale eigenschap.

that physical objects as unlike each other as they could possibly be

Fysische objecten, hoe verschillend ze ook kunnen zijn,

can, nevertheless, embody the same mathematical and causal structure

kunnen niettemin dezelfde mathematische en causale structuur belichamen

and to do it more and more so over time.

en het in de loop van de tijd steeds meer en meer doen.

So we are a chemical scum that is different.

We zijn dus een speciaal chemisch schuim. Eentje met universaliteit.

This chemical scum has universality.

Its structure contains, with ever-increasing precision,

De structuur ervan bevat met toenemende precisie

the structure of everything.

de structuur van alles. Deze plaats is, in tegenstelling met andere plaatsen in het universum,

This place, and not other places in the universe,

is a hub which contains within itself the structural and causal essence

een centrum dat in zichzelf de structurele en causale essentie van de

of the whole of the rest of physical reality.

rest van de fysische realiteit bevat. En dus, verre van onbetekenend te zijn,

And so, far from being insignificant,

the fact that the laws of physics allow this

is het feit dat de fysicawetten toelaten, of zelfs vereisen, dat dit kan gebeuren,

or even mandate that this can happen

is one of the most important things about the physical world.

een van de belangrijkste zaken over de fysische wereld.

Now, how does the solar system -- our environment, in the form of us --

Hoe verkrijgt nu het zonnestelsel -- en onze omgeving, als ons --

acquire this special relationship with the rest of the universe?

die speciale relatie met de rest van het universum?

Well, one thing that's true about Stephen Hawking's remark --

Eén ding van Stephen Hawkings opmerking is zeker waar -- ik bedoel waar,

I mean, it is true, but it's the wrong emphasis --

maar met de foute nadruk. Eén ding dat ervan waar is,

one thing that's true about it is that it doesn't do it with any special physics,

is dat daar geen speciale fysica voor nodig is. Er is geen speciale toestemming,

there's no special dispensation, no miracles involved.

geen mirakelen zijn nodig. Het gebeurt eenvoudigweg met drie zaken die we hier in overvloed hebben.

It does it simply with three things that we have here in abundance.

One of them is matter,

Eén ervan is materie, omdat kennisaangroei een vorm

because the growth of knowledge is a form of information processing.

van informatieverwerking is. Informatieverwerking is berekening,

Information processing is computation, computation requires a computer,

berekening vereist een computer --

and there's no known way of making a computer without matter.

en er bestaat geen gekende manier om een computer te maken zonder materie.

We also need energy to make the computer, and most important,

Ook energie hebben we nodig om een computer te maken, en het belangrijkst,

to make the media, in effect, onto which we record

de media waarop we de verkregen informatie opslaan.

the knowledge that we discover.

And then thirdly, less tangible but just as essential

En ten derde, minder testbaar, maar even essentieel voor de open-einde creatie van

for the open-ended creation of knowledge, of explanations,

kennis, van verklaringen, is bewijsmateriaal.

is evidence.

Onze omgeving is doordrenkt met bewijsmateriaal.

Now, our environment is inundated with evidence.

We happened to get round to testing, let's say, Newton's law of gravity,

We komen er soms toevallig aan toe om te testen -- van bijvoorbeeld Newton's zwaartekrachtwet --

about 300 years ago.

zo'n 300 jaar geleden.

But the evidence that we used to do that

Maar het bewijsmateriaal daarvoor kwam op elke vierkante meter

was falling down on every square meter of the Earth

for billions of years before that,

van de Aarde al miljarden jaren neer en zal daar nog miljarden jaren mee doorgaan.

and we'll continue to fall for billions of years afterwards.

En dat geldt voor alle wetenschappen.

And the same is true for all the other sciences.

As far as we know,

Voor zover we weten ligt het bewijsmateriaal voor de meest fundamentele

evidence to discover the most fundamental truths of all the sciences

waarheden van alle wetenschappen voor het oprapen op onze planeet.

is here just for the taking, on our planet.

Our location is saturated with evidence

Deze plaats is verzadigd met bewijsmateriaal, ook met materie en energie.

and also with matter and energy.

Out in intergalactic space,

Daarginds in de intergalactische ruimte zijn de drie voorwaarden

those three prerequisites for the open-ended creation of knowledge

voor de open-einde creatie van kennis het minst aanwezig.

are at their lowest possible supply --

as I said, it's empty, it's cold and it's dark out there.

Zoals ik zei is het daar leeg, koud en donker. Is dat zo?

Or is it?

Now actually, that's just another parochial misconception.

In feite is dat nog zo'n provinciaal vooroordeel. (Gelach)

(Laughter)

Because imagine a cube out there in intergalactic space,

Beeld je even daar in die intergalactische ruimte een kubus in ter grootte van

the same size as our home, the solar system.

ons huis, het zonnestelsel. Naar menselijke maatstaven is die kubus extreem leeg,

Now, that cube is very empty by human standards,

but that still means that it contains over a million tons of matter.

maar dat betekent nog altijd dat daar één miljoen ton materie in zit.

And a million tons is enough to make, say, a self-contained space station,

Een miljoen ton is genoeg om een zichzelf bedruipend ruimtestation te maken

on which there's a colony of scientists

met daarop een kolonie van wetenschappers die toegewijd zijn aan

that are devoted to creating an open-ended stream of knowledge, and so on.

het creëren van open-einde kennis, enzovoort.

Now, it's way beyond present technology

Met de huidige technologie kan het zelfs niet het waterstof

to even gather the hydrogen from intergalactic space

dat daar aanwezig is te verzamelen en in andere elementen om te zetten.

and form it into other elements and so on.

But the thing is, in a comprehensible universe,

Maar in een begrijpbaar universum,

if something isn't forbidden by the laws of physics,

zolang het niet verboden is door de wetten van de fysica,

then what could possibly prevent us from doing it, other than knowing how?

wat kan dan voorkomen dat we het doen, behalve het weten hoe?

In other words, it's a matter of knowledge, not resources.

Het is met andere woorden een kwestie van kennis, niet van middelen.

If we could do that, we'd automatically have an energy supply,

En daarbij -- als we het konden doen beschikten we al over de nodige energie,

because this transmutation would be a fusion reactor.

omdat de omzetting een fusiereactor zou opleveren -- en bewijsmateriaal?

And evidence?

Well, again, it's dark out there to human senses,

Voor menselijke zintuigen is het daar donker. Maar neem

but all you've got to do is take a telescope,

even one of present-day design,

een telescoop, even een hedendaagse,

look out, and you'll see the same galaxies as we do from here.

kijk naar buiten en je ziet melkwegen net als wij dat hier doen.

And with a more powerful telescope,

En met een sterkere zal je sterren en planeten zien.

you'll be able to see stars and planets in those galaxies,

you'll be able to do astrophysics and learn the laws of physics.

Daardoor kan je aan astrofysica gaan doen en de fysicawetten leren kennen.

And locally there, you could build particle accelerators

Je zou daar deeltjesversnellers kunnen bouwen,

and learn elementary particle physics and chemistry, and so on.

iets leren over elementaire deeltjes, chemie enzovoort.

Probably the hardest science to do would be biology field trips --

Het moeilijkst zouden misschien biologie uitstapjes zijn want het zou

(Laughter)

because it would take several hundred million years

vele honderden miljoenen jaren vergen om de dichtstbijzijnde planeet te bereiken.

to get to the nearest life-bearing planet and back.

But I have to tell you -- and sorry, Richard --

Maar ik moet jullie vertellen -- sorry, Richard --

but I never did like biology field trips much --

dat biologie uitstapjes me nooit veel hebben gezegd

(Laughter)

en ik denk dat we het wel redden met één in elke paar honderd miljoen jaar.

and I think we can just about make do

with one every few hundred million years.

(Laughter)

(Gelach)

So, in fact, intergalactic space does contain all the prerequisites

Intergalactische ruimte bevat dus alle voorwaarden voor de open-einde

for the open-ended creation of knowledge.

creatie van kennis. Elke zodanige kubus, waar ook in het heelal,

Any such cube anywhere in the universe

could become the same kind of hub that we are,

zou dus kunnen uitgroeien tot hetzelfde centrum als hier

als de kennis ervoor maar aanwezig was.

if the knowledge of how to do so were present there.

So, we're not in a uniquely hospitable place.

We zitten dus niet op een uniek bewoonbare plaats.

If intergalactic space is capable of creating

Als de intergalactische ruimte in staat is om een open-einde stroom van verklaringen

an open-ended stream of explanations,

then so is almost every other environment,

te produceren dan kan elke andere omgeving dat ook. De Aarde ook. Ook een vervuilde Aarde.

so is the Earth.

So is a polluted Earth.

And the limiting factor, there and here,

En de beperkende factor, daar en hier, zijn niet de middelen, die zijn er in overvloed,

is not resources -- because they're plentiful --

but knowledge, which is scarce.

maar wel kennis, en die is schaars.

Now, this cosmic knowledge-based view may -- and, I think, ought to --

Nu kan deze op kosmische kennis gebaseerde kijk -- en ik denk dat dat hoort --

make us feel very special.

ons heel speciaal laten voelen. Maar hij zou ons ons ook kwetsbaar moeten laten voelen,

But it should also make us feel vulnerable,

because it means that without the specific knowledge

omdat het betekent dat zonder specifieke kennis om de voortdurende

that's needed to survive the ongoing challenges of the universe,

uitdagingen van het heelal te overleven, we ze niet zullen overleven.

we won't survive them.

All it takes is for a supernova to go off a few light-years away,

Het enige dat daarvoor nodig is is een supernova op een paar lichtjaar, en we zijn allemaal dood.

and we'll all be dead!

Martin Rees has recently written a book

Martin Rees heeft onlangs een boek geschreven over onze vele kwetsbaarheden,

about our vulnerability to all sorts of things,

from astrophysics, to scientific experiments gone wrong,

van astrofysica tot fout aflopende wetenschappelijke experimenten

and most importantly, to terrorism with weapons of mass destruction.

en vooral terrorisme met massavernietigingswapens.

And he thinks that civilization has only a 50 percent chance

Hij denkt dat de beschaving maar 50% overlevingskans heeft voor deze eeuw.

of surviving this century.

I think he's going to talk about that later in the conference.

Ik denk dat hij het er later nog over zal hebben.

Now, I don't think that probability is the right category

Nu vind ik niet dat waarschijnlijkheid de juiste categorie is om hierover te praten.

to discuss this issue in,

but I do agree with him about this:

Maar hierover ben ik het met hem eens, we kunnen overleven. Of niet.

we can survive and we can fail to survive.

But it depends, not on chance,

Dat wordt niet bepaald door toeval maar door of we erin slagen op tijd aan de relevante kennis te komen.

but on whether we create the relevant knowledge in time.

The danger is not at all unprecedented.

Het gevaar is niet zonder precedenten. De hele tijd verdwijnen er soorten.

Species go extinct all the time.

Civilizations end.

Ook beschavingen. De overweldigende meerderheid van soorten en beschavingen

The overwhelming majority of all species and all civilizations

that have ever existed

die ooit hebben bestaan zijn nu geschiedenis.

are now history.

And if we want to be the exception to that,

Als we daarop een uitzondering willen maken dan is logischerwijze onze enige hoop

then logically, our only hope is to make use of the one feature

dat we gebruik maken van een eigenschap die onze soort en

that distinguishes our species and civilization from all the others,

beschaving onderscheidt van alle andere.

namely, our special relationship with the laws of physics,

Namelijk onze speciale relatie met de wetten van de fysica.

our ability to create new explanations, new knowledge --

Onze mogelijkheid om nieuwe verklaringen, nieuwe kennis te vinden - het centrum van het bestaan te zijn.

to be a hub of existence.

So let me now apply this to a current controversy,

Laat me dit nu toepassen op een hedendaagse controverse,

not because I want to advocate any particular solution,

niet omdat ik wil pleiten voor een bepaalde oplossing,

but just to illustrate the kind of thing I mean.

maar slechts om te illustreren wat ik bedoel.

And the controversy is global warming.

Die controverse is de opwarming van de Aarde.

Now, I'm a physicist, but I'm not the right kind of physicist.

Ik ben wel fysicus maar niet de juiste soort als het over de opwarming van de Aarde gaat,

In regard to global warming, I'm just a layman.

dan ben ik maar een leek. En voor een leek is het redelijk de heersende wetenschappelijke theorie

And the rational thing for a layman to do

is to take seriously the prevailing scientific theory.

serieus te nemen. En volgens die theorie

And according to that theory, it's already too late to avoid a disaster,

is het al te laat om een ramp te voorkomen.

because, if it's true that our best option at the moment is to prevent CO2 emissions

Want als het waar is dat onze beste optie voor het ogenblik is de CO2 emissie

with something like the Kyoto Protocol,

te voorkomen door iets als het Kyoto Protocol, met zijn beperkingen voor de economie

with its constraints on economic activity and its enormous cost

en de enorme kosten van honderden miljarden dollars of wat dan ook,

of hundreds of billions of dollars, or whatever it is,

then that is already a disaster by any reasonable measure.

dan is dat op zichzelf al een ramp volgens elke redelijke maatstaf.

And the actions that are advocated are not even purported to solve the problem,

En de voorgestelde acties hebben niet eens de bedoeling het probleem op te lossen,

merely to postpone it by a little.

alleen maar om het een beetje uit te stellen. Het is al te laat om het te vermijden

So it's already too late to avoid it,

and it probably has been too late to avoid it

en dat was het waarschijnlijk al voordat iemand het zich realiseerde.

ever since before anyone realized the danger.

It was probably already too late in the 1970s,

Het was waarschijnlijk al te laat in de jaren '70,

when the best available scientific theory was telling us

toen de beste wetenschappelijke theorie ons vertelde

that industrial emissions were about to precipitate a new ice age,

dat we op een nieuwe ijstijd afstevenden waarin miljarden zouden omkomen.

in which billions would die.

Now, the lesson of that seems clear to me,

Dat lijkt me een duidelijke les en ik begrijp niet

and I don't know why it isn't informing public debate.

waarom ze van geen invloed is op het publieke debat.

It is that we can't always know.

Het is dat we het niet altijd weten. Als we weten dat een ramp eraan komt

When we know of an impending disaster

and how to solve it at a cost less than the cost of the disaster itself,

en hoe ze op te lossen voor een kost die lager is dan de kost van de ramp zelf

then there's not going to be much argument, really.

dan hoef je niet verder te discussiëren.

But no precautions and no precautionary principle

Maar geen voorzorgen en geen voorzorgsbeginsel

can avoid problems that we do not yet foresee.

kunnen problemen voorkomen die we niet kunnen voorzien.

Daarom moeten we ook weten hoe problemen te repareren, niet alleen om ze te vermijden.

Hence, we need a stance of problem-fixing,

not just problem-avoidance.

And it's true that an ounce of prevention equals a pound of cure,

Het is waar dat een ons preventie gelijk is aan een pond herstel

but that's only if we know what to prevent.

maar alleen dan als we weten wat te voorkomen.

If you've been punched on the nose,

Als je op je neus bent geslagen, dan leert de medische wetenschap

then the science of medicine does not consist of

teaching you how to avoid punches.

je niet hoe je klappen kunt voorkomen.

(Laughter)

If medical science stopped seeking cures and concentrated on prevention only,

Als de medische wetenschap ophield met remedies te zoeken en zich alleen toelegde op preventie,

then it would achieve very little of either.

dan zou ze weinig bereiken op beide gebieden.

The world is buzzing at the moment

De wereld is vol berichten over plannen om

with plans to force reductions in gas emissions at all costs.

ten koste van alles CO2-uitstoot te verminderen.

It ought to be buzzing with plans to reduce the temperature

Ze zou vol moeten zijn met plannen hoe de temperatuur te laten dalen

and with plans to live at the higher temperature --

en hoe te leven met hogere temperaturen.

and not at all costs, but efficiently and cheaply.

En niet ten koste van alles, maar efficiënt en goedkoop. Zo'n plannen bestaan

And some such plans exist,

things like swarms of mirrors in space to deflect the sunlight away

zoals zwermen van spiegels in de ruimte om zonlicht weg te kaatsen

and encouraging aquatic organisms to eat more carbon dioxide.

en in water levende organismen ertoe brengen meer CO2 te consumeren.

At the moment, these things are fringe research;

Voor het ogenblik staat dat op een laag pitje.

they're not central to the human effort to face this problem

Ze staan niet centraal bij de inspanningen om dit probleem, of een ander, aan te pakken.

or problems in general.

And with problems that we are not aware of yet,

En voor problemen waarvan we ons nog niet bewust zijn is het vermogen om ze te herstellen --

the ability to put right -- not the sheer good luck of avoiding indefinitely --

niet het geluk dat ze zich nooit zullen voordoen -- onze enige hoop,

is our only hope, not just of solving problems,

niet alleen om problemen op te lossen, maar om te overleven.

but of survival.

So, take two stone tablets

Laat ons dan twee stenen tafelen nemen en ze graveren.

and carve on them.

On one of them, carve:

Op de eerste de tekst "Problemen zijn op te lossen."

"Problems are soluble."

And on the other one, carve:

En op de tweede "Problemen zijn onvermijdelijk."

"Problems are inevitable."

Thank you.

Dank u. (Applaus)

(Applause)