Meklit Hadero: The unexpected beauty of everyday sounds | TED

Vertaald door: Tahlia Flora Nagekeken door: Marleen Laschet

As a singer-songwriter,

Als zangeres en liedjesschrijfster

people often ask me about my influences or, as I like to call them,

vragen mensen vaak naar mijn invloeden, of zoals ik ze graag noem:

mijn geluidsstamboom.

my sonic lineages.

And I could easily tell you

Ik kan je makkelijk vertellen

that I was shaped by the jazz and hip hop that I grew up with,

dat ik ben gevormd door jazz en hiphopmuziek waarmee ik opgroeide,

by the Ethiopian heritage of my ancestors,

door het Ethiopische erfgoed van mijn voorouders,

or by the 1980s pop on my childhood radio stations.

of door jaren 80 popmuziek op de radio uit mijn jeugd.

But beyond genre, there is another question:

Maar buiten het genre, rijst er een andere vraag:

how do the sounds we hear every day influence the music that we make?

hoe beïnvloeden de dagelijkse geluiden om ons heen de muziek die we maken?

I believe that everyday soundscape

Ik denk dat de alledaagse klankwereld

can be the most unexpected inspiration for songwriting,

de meest onverwachte inspiratiebron kan zijn om liedjes te schrijven,

en om dit idee beter te bekijken,

and to look at this idea a little bit more closely,

I'm going to talk today about three things:

ga ik het vandaag hebben over drie dingen:

nature, language and silence --

natuur, taal en stilte --

or rather, the impossibility of true silence.

of beter gezegd, de onmogelijkheid van echte stilte.

And through this I hope to give you a sense of a world

Zo hoop ik je een gevoel van een wereld te geven

already alive with musical expression,

die reeds levendig is met muzikale expressie,

with each of us serving as active participants,

waar we allen dienen als actieve deelnemers,

whether we know it or not.

of we het nu weten of niet.

Allereerst spreek ik over de natuur, maar voor we doorgaan,

I'm going to start today with nature, but before we do that,

let's quickly listen to this snippet of an opera singer warming up.

laten we vlug luisteren naar dit fragment

van een operazanger die zijn stem opwarmt.

Here it is.

Hier komt het.

(Singing)

(Zang)

(Singing ends)

(Zang eindigt)

It's beautiful, isn't it?

Het is prachtig, nietwaar?

Gotcha!

Hebbes!

That is actually not the sound of an opera singer warming up.

Dat is eigenlijk niet het geluid van een operazanger die zijn stem opwarmt.

That is the sound of a bird

Dat is het geluid van een vogel

slowed down to a pace

in een vertraagd tempo

that the human ear mistakenly recognizes as its own.

dat het menselijk oor als zichzelf verkeerd waarneemt.

Het werd gepubliceerd als deel van Peter Szöke's Hongaarse audio-opname uit 1987

It was released as part of Peter Szöke's 1987 Hungarian recording

"The Unknown Music of Birds,"

"The Unknown Music of Birds,"

where he records many birds and slows down their pitches

waarin hij allerlei vogels vastlegt en hun toonhoogtes vertraagt

om de diepere laag te onthullen.

to reveal what's underneath.

Let's listen to the full-speed recording.

Laten we de audio-opname op volle snelheid beluisteren.

(Bird singing)

(Vogel zingt)

Now, let's hear the two of them together

Laten we ze samengevoegd beluisteren

so your brain can juxtapose them.

zodat je brein ze naast elkaar kan plaatsen.

(Vogel zingt in langzaam naar snel tempo)

(Bird singing at slow then full speed)

(Singing ends)

(Zang eindigt)

Het is ongelooflijk.

It's incredible.

Perhaps the techniques of opera singing were inspired by birdsong.

Wellicht zijn de opera-zangtechnieken

geïnspireerd door vogelzang.

As humans, we intuitively understand birds to be our musical teachers.

Wij mensen beseffen intuïtief

dat vogels onze muzikale docenten zijn.

In Ethiopia, birds are considered an integral part

In Ethiopië worden vogels beschouwd als integraal onderdeel

of the origin of music itself.

van de oorsprong van muziek.

The story goes like this:

Het verhaal gaat als volgt:

1,500 years ago, a young man was born in the Empire of Aksum,

1500 jaar geleden werd een jongeman geboren in het koninkrijk van Aksum,

a major trading center of the ancient world.

een belangrijk handelscentrum uit de oude tijd.

His name was Yared.

Zijn naam was Yared.

When Yared was seven years old his father died,

Toen Yared zeven jaar was overleed zijn vader,

and his mother sent him to go live with an uncle, who was a priest

en zijn moeder liet hem opgroeien bij zijn oom, die priester was

of the Ethiopian Orthodox tradition,

van de Ethopische Orthodoxe traditie,

one of the oldest churches in the world.

één van de oudste kerken ter wereld.

Now, this tradition has an enormous amount of scholarship and learning,

Deze traditie had een enorme hoeveelheid eruditie en educatie,

and Yared had to study and study and study and study,

en Yared moest studeren en studeren en studeren en studeren,

and one day he was studying under a tree,

en op een dag studeerde hij onder een boom,

toen drie vogels op hem afkwamen.

when three birds came to him.

One by one, these birds became his teachers.

Één voor één werden deze vogels zijn docenten.

They taught him music -- scales, in fact.

Ze leerden hem muziek -- toonladders, eigenlijk.

And Yared, eventually recognized as Saint Yared,

En Yared, uiteindelijk erkend als Heilige Yared,

gebruikte deze toonladders om vijf bundels met psalmen en gezangen te componeren

used these scales to compose five volumes of chants and hymns

for worship and celebration.

voor aanbidding en viering.

And he used these scales to compose and to create

Hij gebruikte deze toonladders om

een inheems muzieknotatie systeem te componeren en te creëren.

an indigenous musical notation system.

And these scales evolved into what is known as kiñit,

Deze toonladders ontwikkelden zich in het zogenaamde kiñit,

the unique, pentatonic, five-note, modal system that is very much alive

het unieke, pentatonische, vijfnotige, modale systeem dat zeer levend

and thriving and still evolving in Ethiopia today.

en bloeiend is en zich nog steeds ontwikkelt in Ethiopië.

Now, I love this story because it's true at multiple levels.

Ik vind het een mooi verhaal, want het klopt op meerdere vlakken.

Saint Yared was a real, historical figure,

Heilige Yared was een echt, historisch personage,

and the natural world can be our musical teacher.

en de natuurlijke wereld kan onze muzikale docent zijn.

We hebben hier zoveel voorbeelden van:

And we have so many examples of this:

the Pygmies of the Congo tune their instruments

de pygmeeën in Congo stemmen hun instrumenten af

to the pitches of the birds in the forest around them.

op de toonhoogte van vogels in het bos rondom hen.

Musician and natural soundscape expert Bernie Krause describes

Muzikant en natuurlijke klankwereld expert Bernie Krause beschrijft

how a healthy environment has animals and insects

hoe een gezond milieu over dieren en insecten beschikt

taking up low, medium and high-frequency bands,

die lage, gemiddelde en hoge frequenties opnemen

in exactly the same way as a symphony does.

op dezelfde manier als een symfonie.

Talrijke muziekstukken zijn geïnspireerd op vogel- en bosgezang.

And countless works of music were inspired by bird and forest song.

Yes, the natural world can be our cultural teacher.

Ja, de natuurlijke wereld kan onze culturele docent zijn.

So let's go now to the uniquely human world of language.

Laten we overgaan tot de unieke menselijke wereld van taal.

Elke taal communiceert met toonhoogte op verschillende levels,

Every language communicates with pitch to varying degrees,

whether it's Mandarin Chinese,

of het nu gaat om Mandarijn Chinees,

where a shift in melodic inflection gives the same phonetic syllable

waar een verschuiving in melodische stemverbuiging

dezelfde fonetische lettergreep een compleet andere betekenis geeft

an entirely different meaning,

to a language like English,

aan een taal zoals Engels,

where a raised pitch at the end of a sentence ...

waar een hoge toonhoogte aan het eind van een zin...

(Going up in pitch) implies a question?

(Hoge toonhoogte) een vraag impliceert?

(Laughter)

(Gelach)

Als Ethiopische-Amerikaanse vrouw,

As an Ethiopian-American woman,

I grew up around the language of Amharic, Amhariña.

groeide ik op met de Amhaarse taal, Amhariña.

Het was mijn moedertaal, de taal van mijn ouders

It was my first language, the language of my parents,

one of the main languages of Ethiopia.

één van de officiële talen van Ethiopië.

And there are a million reasons to fall in love with this language:

Er zijn een miljoen redenen om verliefd te worden op deze taal:

its depth of poetics, its double entendres,

zijn poëtische diepgang, zijn dubbelzinnigheid,

its wax and gold, its humor,

zijn figuurlijke en onderliggende betekenis, zijn humor

its proverbs that illuminate the wisdom and follies of life.

zijn spreekwoorden die wijsheid en zotheid van het leven belichten.

Maar er zit ook een melodiek, een muzikaliteit ingebouwd.

But there's also this melodicism, a musicality built right in.

And I find this distilled most clearly

Ik vind dit het beste samengevat

in what I like to call emphatic language --

in zoals ik het noem medelevende taal --

taal die bedoeld is om te markeren of te onderstrepen

language that's meant to highlight or underline

or that springs from surprise.

of die verwonderlijk ontstaat.

Neem bijvoorbeeld het woord: 'indey.'

Take, for example, the word: "indey."

Als er Ethiopiërs in het publiek zijn,

Now, if there are Ethiopians in the audience,

zitten ze vast in zichzelf te gniffelen,

they're probably chuckling to themselves,

omdat het zoiets als 'Nee!' betekent

because the word means something like "No!"

or "How could he?" or "No, he didn't."

of 'Hoe kon hij?' of 'Nee, dat deed hij niet.'

It kind of depends on the situation.

Het hangt van de situatie af.

But when I was a kid, this was my very favorite word,

Maar als kind was dit mijn favoriete woord,

and I think it's because it has a pitch.

en ik denk dat het door de toonhoogte komt.

It has a melody.

Het heeft een melodie.

You can almost see the shape as it springs from someone's mouth.

Je kan bijna de vorm zien als het voortkomt uit iemands mond.

"Indey" -- it dips, and then raises again.

'Indey' -- het duikt en komt weer omhoog.

And as a musician and composer, when I hear that word,

Als ik als muzikant en componist dit woord hoor,

something like this is floating through my mind.

zweeft iets zoals dit in mijn brein.

(Music and singing "Indey")

(Muziek en zingt 'Indey')

(Music ends)

(Muziek eindigt)

Or take, for example, the phrase for "It is right" or "It is correct" --

Of neem bijvoorbeeld de zin voor 'Het is goed' of 'Het is correct' --

"Lickih nehu ... Lickih nehu."

'Lickih nehu ... Lickih nehu.'

It's an affirmation, an agreement.

Het is een affirmatie, een overeenkomst.

"Lickih nehu."

'Lickih nehu.'

Wanneer ik die zin hoor,

When I hear that phrase,

schiet het volgende me te binnen.

something like this starts rolling through my mind.

(Muziek en zingt 'Lickih nehu')

(Music and singing "Lickih nehu")

(Music ends)

(Muziek eindigt)

And in both of those cases, what I did was I took the melody

In beide gevallen nam ik de melodie

en de formulering van die woorden en zinnen

and the phrasing of those words and phrases

and I turned them into musical parts to use in these short compositions.

en veranderde ze in muzikale delen voor deze korte composities.

Ik vind het leuk om baslijnen te schrijven,

And I like to write bass lines,

dus zijn ze allebei uiteindelijk baslijnen geworden.

so they both ended up kind of as bass lines.

Now, this is based on the work of Jason Moran and others

Dit is gebaseerd op het werk van Jason Moran en anderen

die nauw samenwerken met muziek en taal,

who work intimately with music and language,

maar het is ook iets dat in mijn hoofd zat toen ik een kind was,

but it's also something I've had in my head since I was a kid,

hoe muzikaal mijn ouders klonken

how musical my parents sounded

als ze met elkaar en tegen ons spraken.

when they were speaking to each other and to us.

Ik leerde door hen en Amhariña

It was from them and from Amhariña that I learned

that we are awash in musical expression

dat we overladen zijn met muzikale expressie

with every word, every sentence that we speak,

door elk woord, elke zin die we spreken,

elk woord, elke zin die we ontvangen.

every word, every sentence that we receive.

Perhaps you can hear it in the words I'm speaking even now.

Wellicht kan je het nu horen via de woorden die ik spreek.

Tot slot gaan we naar de jaren 50 in de Verenigde Staten

Finally, we go to the 1950s United States

and the most seminal work of 20th century avant-garde composition:

en het meest baanbrekende werk van 21ste eeuwse avant-garde-compositie:

John Cage's "4:33,"

John Cage's '4:33,'

written for any instrument or combination of instruments.

geschreven voor elk instrument of een combinatie van instrumenten.

The musician or musicians are invited to walk onto the stage

De muzikant of muzikanten worden uitgenodigd om het podium op te gaan

with a stopwatch and open the score,

met een chronometer en de partituur te openen

which was actually purchased by the Museum of Modern Art --

die eigenlijk is ingekocht door het Museum of Modern Art --

the score, that is.

de partituur, welteverstaan.

And this score has not a single note written

En deze partituur bevat geen enkele geschreven noot

en er wordt geen enkele noot gespeeld

and there is not a single note played

for four minutes and 33 seconds.

gedurende 4 minuten en 33 seconden.

And, at once enraging and enrapturing,

En tegelijkertijd woedend en verrukkend

Cage shows us that even when there are no strings

laat Cage ons zien dat zelfs als er geen vingers akkoorden tokkelen

being plucked by fingers or hands hammering piano keys,

of handen op pianotoetsen hameren,

still there is music, still there is music,

er nog steeds muziek is, er nog steeds muziek is,

still there is music.

er nog steeds muziek is.

And what is this music?

En wat is dit voor muziek?

It was that sneeze in the back.

Het was de nies achterin de zaal.

(Gelach)

(Laughter)

It is the everyday soundscape that arises from the audience themselves:

Het is de alledaagse klankwereld die ontstaat vanuit het publiek zelf:

their coughs, their sighs, their rustles, their whispers, their sneezes,

hun hoest, hun zucht, hun gesuis, hun fluisteringen, hun nies

de zaal, de houten vloeren en muren

the room, the wood of the floors and the walls

expanding and contracting, creaking and groaning

die uitbreiden en samentrekken, krakend en kermend

met de hitte en de kou,

with the heat and the cold,

the pipes clanking and contributing.

de kletterende en bijdragende pijpleidingen.

And controversial though it was, and even controversial though it remains,

En hoewel het controversieel was en zelfs blijft,

Cage's point is that there is no such thing as true silence.

Cage's punt is dat er geen echte stilte bestaat.

Zelfs in de meest stille omgevingen, horen en voelen we het geluid

Even in the most silent environments, we still hear and feel the sound

of our own heartbeats.

van onze eigen hartslag.

The world is alive with musical expression.

De wereld ademt muzikale expressie.

We are already immersed.

We zijn reeds ondergedompeld.

Now, I had my own moment of, let's say, remixing John Cage

Ik pakte mijn moment van, laten we zeggen, het remixen van John Cage

een paar maanden geleden

a couple of months ago

when I was standing in front of the stove cooking lentils.

toen ik achter het fornuis linzen stond te koken.

And it was late one night and it was time to stir,

Het was laat op de avond, het was tijd om te roeren,

so I lifted the lid off the cooking pot,

dus ik haalde de deksel van de kookpan,

and I placed it onto the kitchen counter next to me,

en ik plaatste het op het keukenaanrecht naast mij,

and it started to roll back and forth

het begon heen en weer te rollen

making this sound.

en maakte dit geluid.

(Sound of metal lid clanking against a counter)

(Geluid metalen deksel klettert tegen aanrecht)

(Clanking ends)

(Gekletter stopt)

And it stopped me cold.

Mijn verstand stond stil.

I thought, "What a weird, cool swing that cooking pan lid has."

Ik dacht, 'Wat heeft deze kookpandeksel een vreemde, gave schommel.'

So when the lentils were ready and eaten,

Zodra de linzen klaar waren, en opgegeten,

I hightailed it to my backyard studio,

liep ik snel naar mijn studio in de achtertuin

and I made this.

en maakte dit:

(Music, including the sound of the lid, and singing)

(Muziek, inclusief het geluid van de deksel, en gezang)

(Music ends)

(Muziek eindigt)

Now, John Cage wasn't instructing musicians

John Cage gaf muzikanten geen instructies

to mine the soundscape for sonic textures to turn into music.

om de klankwereld te ontginnen door sonische texturen om te zetten in muziek.

Hij vertelde dat op eigen initiatief,

He was saying that on its own,

the environment is musically generative,

de omgeving muzikaal productief is,

that it is generous, that it is fertile,

dat ze royaal en vruchtbaar is,

that we are already immersed.

dat we reeds ondergedompeld zijn.

Musician, music researcher, surgeon and human hearing expert Charles Limb

Muzikant, muziekwetenschapper, chirurg en hoorexpert Charles Limb

is a professor at Johns Hopkins University

is hoogleraar aan de Johns Hopkins-universiteit

and he studies music and the brain.

en hij studeert muziek en het brein.

And he has a theory

Hij heeft een theorie

that it is possible -- it is possible --

dat het mogelijk is -- het mogelijk is --

that the human auditory system actually evolved to hear music,

dat het menselijk gehoor zich in feite ontwikkelde om muziek te horen,

omdat het gecompliceerder dan nodig is voor alleen de taal.

because it is so much more complex than it needs to be for language alone.

And if that's true,

Als dat het geval is,

it means that we're hard-wired for music,

betekent het dat we vastbedraad zijn voor muziek,

that we can find it anywhere,

dat we het overal kunnen vinden,

that there is no such thing as a musical desert,

dat er geen muzikale woestijn bestaat,

that we are permanently hanging out at the oasis,

dat we voortdurend rondhangen bij een oase,

and that is marvelous.

en dat is fenomenaal.

We kunnen bijdragen aan de soundtrack, maar hij speelt zich al af.

We can add to the soundtrack, but it's already playing.

Het betekent niet dat je geen muziekstudie moet volgen.

And it doesn't mean don't study music.

Study music, trace your sonic lineages and enjoy that exploration.

Studeer muziek, traceer je sonische stamboom en geniet van de ontdekking.

But there is a kind of sonic lineage to which we all belong.

Maar er is een bepaalde soort sonische stamboom waartoe wij allemaal behoren.

Als je ooit inspiratie zoekt voor trommelspel,

So the next time you are seeking percussion inspiration,

look no further than your tires, as they roll over the unusual grooves

kijk niet verder dan je autobanden, zoals ze rollen over ongebruikelijke groeven

of the freeway,

op de autosnelweg,

of de rechterbovenpit op het fornuis

or the top-right burner of your stove

and that strange way that it clicks

en de vreemde manier waarop hij tikt

as it is preparing to light.

voordat het vuur aan gaat.

When seeking melodic inspiration,

Als je melodische inspiratie zoekt,

look no further than dawn and dusk avian orchestras

kijk niet verder dan vogel-muziekorkesten bij dageraad en schemering.

or to the natural lilt of emphatic language.

of naar het natuurlijke ritme van medelevende taal.

We zijn het publiek en de componisten

We are the audience and we are the composers

en we nemen er stukken van

and we take from these pieces

we are given.

die ons zijn gegeven.

We maken, we maken, we maken, we maken,

We make, we make, we make, we make,

wetende dat als het om natuur, taal of de klankwereld draait,

knowing that when it comes to nature or language or soundscape,

there is no end to the inspiration --

er een oneindige inspiratie is --

if we are listening.

als we luisteren.

Thank you.

Bedankt.

(Applause)

(Applaus)