Elizabeth Lindsey: Curating humanity's heritage

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Christel Foncke

As a child,

Als kind

I was raised by native Hawaiian elders --

werd ik opgevoed door inheemse Hawaiaanse ouderen -

three old women

drie oude vrouwen

who took care of me while my parents worked.

die voor mij zorgden, terwijl mijn ouders werkten.

The year is 1963.

We zijn in 1963.

We're at the ocean.

We zijn op de oceaan,

It's twilight.

in de schemering.

We're watching the rising of the stars

We kijken naar de opkomende sterren

and the shifting of the tides.

en het wisselende tij.

It's a stretch of beach we know so well.

Op een stuk strand dat we zo goed kennen.

The smooth stones on the sand

De gladde stenen op het zand

are familiar to us.

zijn ons vertrouwd.

If you saw these women on the street

Als je deze vrouwen op straat

in their faded clothes,

in hun verschoten kleren tegenkwam,

you might dismiss them

zou je ze

as poor and simple.

als arm en eenvoudig afdoen.

That would be a mistake.

Dat zou een vergissing zijn.

These women are descendants

Deze vrouwen zijn afstammelingen

of Polynesian navigators,

van de Polynesische zeevaarders,

trained in the old ways

door hun ouderen opgeleid

by their elders,

in de oude gebruiken.

and now they're passing it on to me.

En nu geven ze ze door aan mij.

They teach me the names of the winds and the rains,

Zij leren mij de namen van de wind en de regen -

of astronomy according to a genealogy of stars.

van de sterrenkunde volgens een genealogie van de sterren.

There's a new moon on the horizon.

Er is een nieuwe maan aan de horizon.

Hawaiians say it's a good night for fishing.

Hawaianen zeggen dat het een goede nacht is om te vissen.

They begin to chant.

Ze beginnen te zingen.

[Hawaiian chant]

[Hawaiaans gezang]

When they finish,

Als ze klaar zijn

they sit in a circle

gaan ze in een kring zitten

and ask me to come to join them.

en vragen me om bij hen te komen zitten.

They want to teach me about my destiny.

Ze willen me iets leren over mijn lotsbestemming.

I thought every seven-year-old went through this.

Ik dacht dat elke zevenjarige dit moest doormaken.

(Laughter)

(Gelach)

"Baby girl,

"Klein meisje,

someday the world will be in trouble.

ooit zal de wereld in de problemen geraken.

People will forget their wisdom.

Mensen zullen hun wijsheid vergeten.

It will take elders' voices

De stemmen van de ouderen

from the far corners of the world

uit de verste uithoeken van de wereld

to call the world into balance.

moeten de wereld terug in evenwicht brengen.

You will go far away.

Je zal ver weg gaan.

It will sometimes be a lonely road.

Het zal soms een eenzame weg zijn.

We will not be there.

We zullen niet bij je zijn.

But you will look into the eyes

Maar je zal in de ogen kijken

of seeming strangers,

van vreemd lijkende mensen

and you will recognize your ohana,

en je zal je ohana,

your family.

je familie herkennen.

And it will take all of you.

En het zal alles van je vergen.

It will take all of you."

Het zal alles van je vergen."

These words, I hold onto

Op deze woorden steun ik al

all my life.

mijn hele leven.

Because the idea of doing it alone

Omdat het idee het alleen

terrifies me.

te moeten doen me beangstigt.

The year is 2007.

Nu zijn we in 2007.

I'm on a remote island in Micronesia.

Ik ben op een afgelegen eiland in Micronesië.

Satawal is one half-mile long

Satawal meet een halve mijl

by one mile wide.

op één mijl.

It's the home of my mentor.

Het is het huis van mijn mentor.

His name is Pius Mau Piailug.

Zijn naam is Pius Piailug.

Mau is a palu,

Mau is een palu,

a navigator priest.

een navigator-priester.

He's also considered

Hij wordt ook beschouwd als

the greatest wave finder in the world.

de grootste golvenzoeker ter wereld.

There are fewer than a handful

Er zijn minder dan een handvol

of palu left on this island.

palu over op dit eiland.

Their tradition is so extraordinary

Hun traditie is zo buitengewoon

that these mariners sailed

dat deze zeelieden drie miljoen vierkante mijl

three million square miles across the Pacific

van de Stille Oceaan

without the use of instruments.

zonder het gebruik van instrumenten bezeilden.

They could synthesize patterns in nature

Ze konden patronen in de natuur synthetiseren

using the rising and setting of stars,

met behulp van de opkomst en ondergang van sterren,

the sequence and direction of waves,

de volgorde en de richting van de golven,

the flight patterns of certain birds.

de vluchtpatronen van bepaalde vogels.

Even the slightest hint of color

Zelfs de geringste hint van kleur

on the underbelly of a cloud

aan de onderkant van een wolk

would inform them

kon hen informeren

and help them navigate with the keenest accuracy.

en helpen navigeren met de scherpste nauwkeurigheid.

When Western scientists would join Mau on the canoe

Toen Westerse wetenschappers Mau op een kano vergezelden

and watch him go into the hull,

en de oude man de romp zagen binnegaan,

it appeared that an old man

dachten ze dat hij

was going to rest.

er ging rusten.

In fact, the hull of the canoe

In feite is de romp van de kano

is the womb of the vessel.

de baarmoeder van het vaartuig.

It is the most accurate place

Het is de beste plaats

to feel the rhythm and sequence

om het ritme, de volgorde

and direction of waves.

en de richting van de golven te voelen.

Mau was, in fact,

Mau verzamelde in feite

gathering explicit data

expliciete gegevens

using his entire body.

met behulp van zijn hele lichaam.

It's what he had been trained to do

Hierin was hij opgeleid

since he was five years old.

sinds hij vijf jaar oud was.

Now science may dismiss this methodology,

Nu mag de wetenschap deze methodiek verwerpen,

but Polynesian navigators use it today

maar Polynesische zeevaarders gebruiken hem vandaag de dag nog

because it provides them

omdat hij hen

an accurate determination

een nauwkeurige bepaling

of the angle and direction

van de hoek en richting

of their vessel.

van hun vaartuig verschaft.

The palu also had

De palu had ook

an uncanny ability

een griezelig vermogen

to forecast weather conditions

om dagen van tevoren

days in advance.

de weersomstandigheden te voorspellen.

Sometimes I'd be with Mau on a cloud-covered night

Soms zat ik met Mau op een bewolkte nacht

and we'd sit at the easternmost coast of the island,

aan de oostelijke kust van het eiland

and he would look out,

uit te kijken.

and then he would say,

En dan zei hij:

"Okay, we go."

"Oke, we gaan."

He saw that first glint of light --

Hij zag die eerste glimp van het licht -

he knew what the weather was going to be three days from now.

hij wist wat het weer binnen drie dagen zou zijn.

Their achievements, intellectually and scientifically,

Hun prestaties zijn intellectueel en wetenschappelijk

are extraordinary,

buitengewoon,

and they are so relevant

en ze zijn zo relevant

for these times that we are in

voor deze tijd waar

when we are riding out storms.

we rijden op stormen.

We are in such a critical moment

We zijn nu op zo een kritisch moment

of our collective history.

van onze collectieve geschiedenis aangekomen.

They have been compared

Ze zijn vergeleken

to astronauts --

met astronauten -

these elder navigators

deze oude navigators

who sail vast open oceans

die de uitgestrekte open oceanen

in double-hulled canoes

in dubbelwandige kano's bevoeren,

thousands of miles

duizenden mijlen weg

from a small island.

van een klein eiland.

Their canoes, our rockets;

Hun kano's, onze raketten,

their sea, our space.

hun zee, onze ruimte.

The wisdom of these elders

De wijsheid van deze ouderen

is not a mere collection

is niet zomaar een verzameling

of stories about old people

van verhalen over oude mensen

in some remote spot.

op een of andere afgelegen plek.

This is part of our collective narrative.

Dit is een onderdeel van ons collectieve verhaal.

It's humanity's DNA.

Het is het DNA van de mensheid.

We cannot afford to lose it.

We kunnen ons niet veroorloven het te verliezen.

The year is 2010.

Het is het jaar 2010.

Just as the women in Hawaii

Zoals de vrouwen,

that raised me predicted,

die me in Hawaii opvoedden, hadden voorspeld

the world is in trouble.

is de wereld in de problemen geraakt.

We live in a society

We leven in een maatschappij

bloated with data,

overvoerd met data,

yet starved for wisdom.

maar hongerend naar wijsheid.

We're connected 24/7,

We zijn zeven dagen op zeven bereikbaar,

yet anxiety,

maar

fear, depression and loneliness

angst, depressie en eenzaamheid

is at an all-time high.

zijn nooit zo groot geweest.

We must course-correct.

We moeten onze koers corrigeren.

An African shaman said,

Een Afrikaanse sjamaan zei:

"Your society worships the jester

"Jullie samenleving aanbidt de nar

while the king stands

terwijl de koning

in plain clothes."

in gewone kleren staat."

The link between the past and the future

De link tussen het verleden en de toekomst

is fragile.

is kwetsbaar.

This I know intimately,

Dit weet ik in mijn hart

because even as I travel

want zelfs als ik

throughout the world

over de hele wereld reis

to listen to these stories and record them,

om te luisteren naar deze verhalen en ze op te nemen,

I struggle.

worstel ik ermee.

I am haunted

Het feit dat ik me de namen van de wind en de regen

by the fact that I no longer remember

niet meer kan herinneren

the names of the winds and the rains.

beangstigt me.

Mau passed away

Mau is vijf maanden geleden

five months ago,

overleden,

but his legacy and lessons live on.

maar zijn erfenis en lessen leven voort.

And I am reminded

Dat herinnert mij eraan

that throughout the world

dat over de hele wereld

there are cultures

culturen

with vast sums of knowledge in them,

met hun uitgebreide schat aan kennis,

as potent as the Micronesian navigators,

net zo krachtig als die van de Micronesische navigators,

that are going dismissed,

zullen verdwijnen.

that this is a testament

Dat is een schat

to brilliant, brilliant

aan briljante, schitterende

technology and science and wisdom

technologie, wetenschap en wijsheid

that is vanishing rapidly.

die snel aan het verdwijnen is.

Because when an elder dies a library is burned,

Wanneer een oudere overlijdt wordt er een bibliotheek verbrand.

and throughout the world, libraries are ablaze.

In de hele wereld staan die bibliotheken in lichterlaaie.

I am grateful for the fact

Ik ben dankbaar voor het feit

that I had a mentor like Mau

dat ik een mentor als Mau had

who taught me how to navigate.

die mij leerde navigeren.

And I realize

Door zijn lessen

through a lesson that he shared

besef ik

that we continue to find our way.

dat we nog altijd onze weg blijven zoeken.

And this is what he said:

Dit is wat hij zei:

"The island is the canoe;

"Het eiland is de kano;

the canoe, the island."

de kano, het eiland."

And what he meant was,

Wat hij bedoelde was

if you are voyaging

dat als je op reis

and far from home,

en ver van huis bent,

your very survival depends

je voortbestaan van iedereen aan boord

on everyone aboard.

afhankelijk is.

You cannot make the voyage alone,

Je kunt de reis niet alleen maken,

you were never meant to.

dat was nooit de bedoeling.

This whole notion of every man for himself

Dit hele idee van ieder voor zich

is completely unsustainable.

is volledig onhoudbaar.

It always was.

Dat was het altijd al.

So in closing I would offer you this:

Als afsluiting zou ik jullie dit willen meegeven:

The planet is our canoe,

de planeet is onze kano,

and we are the voyagers.

en wij zijn de reizigers.

True navigation

Echte navigatie

begins in the human heart.

begint in het menselijk hart.

It's the most important map of all.

Het is de belangrijkste kaart die we hebben.

Together, may we journey well.

Laat ons samen goed reizen.

(Applause)

(Applaus)