Elizabeth Lindsey: Curating humanity's heritage

Μετάφραση: Leonidas Argyros Επιμέλεια: Manos Androulakakis

As a child,

Όταν ήμουνα παιδί

I was raised by native Hawaiian elders --

μεγάλωσα με ιθαγενείς γερόντες στη Χαβάη --

three old women

τρεις ηλικιωμένες γυναίκες

who took care of me while my parents worked.

που με φρόντιζαν όσο οι γονείς μου εργάζονταν.

The year is 1963.

Ήταν το 1963.

We're at the ocean.

Βρισκόμαστε στον ωκεανό,

It's twilight.

είναι λυκόφως.

We're watching the rising of the stars

Βλέπουμε την ανατολή των άστρων

and the shifting of the tides.

και την κίνηση της παλίρροιας.

It's a stretch of beach we know so well.

Γνωρίζουμε πολύ καλά το κομμάτι της παραλίας.

The smooth stones on the sand

Οι ομαλές πέτρες στην άμμο

are familiar to us.

μας είναι γνώριμες.

If you saw these women on the street

Αν βλέπατε αυτές τις γυναίκες στο δρόμο

in their faded clothes,

με τα ξεθωριασμένα ρούχα τους,

you might dismiss them

θα τις ξαποστέλνατε

as poor and simple.

ως φτωχές και απλοϊκές.

That would be a mistake.

Αυτό θα ήταν λάθος.

These women are descendants

Αυτές οι γυναίκες είναι απόγονοι

of Polynesian navigators,

Πολυνήσιων ναυτικών,

trained in the old ways

μαθημένες στους παλιούς τρόπους

by their elders,

από τους γεροντότερούς τους.

and now they're passing it on to me.

Και τώρα τους μεταλαμπαδεύουν σε μένα.

They teach me the names of the winds and the rains,

Μου μαθαίνουν τα ονόματα των ανέμων και των βροχών --

of astronomy according to a genealogy of stars.

αστρονομία σύμφωνα με μία γενεαλογία των άστρων.

There's a new moon on the horizon.

Το καινούργιο φεγγάρι φωτίζει τον ορίζοντα.

Hawaiians say it's a good night for fishing.

Οι κάτοικοι της Χαβάης λένε πως είναι μια καλή νύχτα για ψάρεμα.

They begin to chant.

Αρχίζουν να τραγουδούν.

[Hawaiian chant]

[Τραγούδι της Χαβάης]

When they finish,

Όταν τελειώνουν

they sit in a circle

κάθονται σε ένα κύκλο

and ask me to come to join them.

και μου ζητούν να τις ακολουθήσω.

They want to teach me about my destiny.

Θέλουν να μου διδάξουν το πεπρωμένο μου.

I thought every seven-year-old went through this.

Νόμιζα πως αυτό συνέβαινε σε κάθε επτάχρονο παιδί

(Laughter)

(Γέλια)

"Baby girl,

"Μικρό κορίτσι,

someday the world will be in trouble.

κάποια μέρα ο κόσμος θα έχει πρόβλημα.

People will forget their wisdom.

Οι άνθρωποι θα ξεχάσουν τη σοφία τους.

It will take elders' voices

Θα χρειαστούν οι φωνές των γεροντότερων

from the far corners of the world

από τα άκρα του κόσμου

to call the world into balance.

για να έρθει ο κόσμος σε ισορροπία.

You will go far away.

Θα πας μακριά.

It will sometimes be a lonely road.

Ενίοτε ο δρόμος θα είναι μοναχικός.

We will not be there.

Δεν θα ήμαστε εκεί.

But you will look into the eyes

Θα κοιτάξεις όμως στα μάτια

of seeming strangers,

ανθρώπων που νομίζεις ξένους

and you will recognize your ohana,

και θα αναγνωρίσεις το "οχανά" σου,

your family.

την οικογένειά σου.

And it will take all of you.

Θα χρειαστείς όλες σου τις δυνάμεις.

It will take all of you."

Θα χρειαστείς όλες σου τις δυνάμεις."

These words, I hold onto

Αυτές τις λέξεις, τις κρατώ

all my life.

όλη μου τη ζωή.

Because the idea of doing it alone

Διότι η σκέψη πως θα το κάνω μόνη μου

terrifies me.

με τρομάζει.

The year is 2007.

Ήμαστε στο 2007.

I'm on a remote island in Micronesia.

Βρίσκομαι σε ένα απομονωμένο νησί στη Μικρονησία.

Satawal is one half-mile long

Το Σάτουαλ έχει μήκος μισό μίλι

by one mile wide.

και ένα μίλι πλάτος.

It's the home of my mentor.

Είναι το σπίτι του μέντορά μου.

His name is Pius Mau Piailug.

Το όνομα του είναι Πίους Πιαλούγκ.

Mau is a palu,

Ο Μάου είναι ένας "παλού",

a navigator priest.

ένας ναυτικός-ιερέας.

He's also considered

Θεωρείται επίσης

the greatest wave finder in the world.

ο καλύτερος ανιχνευτής κυμάτων στον κόσμο.

There are fewer than a handful

Έχουν μείνει ελάχιστοι

of palu left on this island.

"παλού" σε αυτό το νησί.

Their tradition is so extraordinary

Η παράδοσή τους είναι τόσο εξαιρετική

that these mariners sailed

που αυτοί οι ναυτικοί ταξίδευσαν

three million square miles across the Pacific

τρία εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια στον Ειρηνικό

without the use of instruments.

χωρίς τη χρήση βοηθημάτων.

They could synthesize patterns in nature

Μπορούσαν να δημιουργήσουν σχέδια στη φύση

using the rising and setting of stars,

χρησιμοποιώντας την ανατολή και τη δύση των άστρων,

the sequence and direction of waves,

τη διαδοχή και την κατεύθυνση των κυμάτων,

the flight patterns of certain birds.

το πέταγμα ορισμένων πουλιών.

Even the slightest hint of color

Η παραμικρή ένδειξη χρώματος

on the underbelly of a cloud

στην κοιλιά ενός σύννεφου

would inform them

τους ενημέρωνε

and help them navigate with the keenest accuracy.

και τους βοηθούσε να πλοηγούν με εξαιρετική ακρίβεια.

When Western scientists would join Mau on the canoe

Όταν Δυτικοί επιστήμονες έμπαιναν με τον Μάου στο κανό

and watch him go into the hull,

και τον έβλεπαν να κάθεται στο κήτος

it appeared that an old man

έμοιαζε σαν ένας γέρος άνθρωπος

was going to rest.

που καθόταν να ξεκουραστεί.

In fact, the hull of the canoe

Στην πραγματικότητα το κήτος του κανό

is the womb of the vessel.

είναι η μήτρα του σκάφους.

It is the most accurate place

Είναι το καλύτερο μέρος

to feel the rhythm and sequence

για να νιώσεις το ρυθμό και τη διαδοχή

and direction of waves.

και την κατεύθυνση των κυμάτων.

Mau was, in fact,

Ο Μάου στην πραγματικότητα

gathering explicit data

συγκέντρωνε ακριβή δεδομένα

using his entire body.

χρησιμοποιώντας ολόκληρο το σώμα του.

It's what he had been trained to do

Αυτό είχε εκπαιδευτεί να κάνει

since he was five years old.

από τότε που ήταν πέντε ετών.

Now science may dismiss this methodology,

Η επιστήμη μπορεί να απορρίπτει αυτή τη μέθοδο,

but Polynesian navigators use it today

αλλά οι Πολυνήσιοι ναυτικοί την χρησιμοποιούν σήμερα

because it provides them

διότι τους παρέχει

an accurate determination

μία ακριβή μέτρηση

of the angle and direction

της γωνίας και της κατεύθυνσης

of their vessel.

του σκάφους τους.

The palu also had

Ο παλού είχε επίσης

an uncanny ability

μία απίστευτη ικανότητα

to forecast weather conditions

να προβλέπει μετεωρολογικές συνθήκες

days in advance.

πολλές μέρες πριν εκδηλωθούν.

Sometimes I'd be with Mau on a cloud-covered night

Καμιά φορά ήμουνα με τον Μάου κάποια συννεφιασμένη νύχτα

and we'd sit at the easternmost coast of the island,

και καθόμασταν στην πιο ανατολική ακτή του νησιού,

and he would look out,

και κοιτούσε στα ανοιχτά.

and then he would say,

Και τότε έλεγε,

"Okay, we go."

"Εντάξει, θα πάμε."

He saw that first glint of light --

Έβλεπε την πρώτη αχτίδα φωτός --

he knew what the weather was going to be three days from now.

ήξερε τι καιρό θα έκανε σε τρεις μέρες από τώρα.

Their achievements, intellectually and scientifically,

Τα κατορθώματά τους, διανοητικά και επιστημονικά,

are extraordinary,

είναι εξαιρετικά,

and they are so relevant

και τόσο χρήσιμα

for these times that we are in

για τους καιρούς που ζούμε

when we are riding out storms.

όταν παλεύουμε με καταιγίδες.

We are in such a critical moment

Βρισκόμαστε σε μία τόσο κρίσιμη στιγμή

of our collective history.

της κοινής μας ιστορίας.

They have been compared

Τους έχουν συγκρίνει

to astronauts --

με αστροναύτες --

these elder navigators

αυτούς τους γέροντες ναυτικούς

who sail vast open oceans

που ταξιδεύουν σε απέραντους ανοικτούς ωκεανούς

in double-hulled canoes

σε διπλοπύθμενα κανό

thousands of miles

για χιλιάδες μίλια

from a small island.

από ένα μικρό νησί.

Their canoes, our rockets;

Τα κανό τους, οι πύραυλοί μας,

their sea, our space.

η θάλασσά τους, το διάστημά μας.

The wisdom of these elders

Η σοφία αυτών των γερόντων

is not a mere collection

δεν είναι μία απλή συλλογή

of stories about old people

ιστοριών για γέρους ανθρώπους

in some remote spot.

σε κάποιο απομονωμένο σημείο.

This is part of our collective narrative.

Είναι τμήμα της κοινής μας αφήγησης.

It's humanity's DNA.

Είναι το DNA της ανθρωπότητας.

We cannot afford to lose it.

Δεν έχουμε την πολυτέλεια να το χάσουμε.

The year is 2010.

Βρισκόμαστε στο 2010.

Just as the women in Hawaii

Όπως προέβλεψαν οι γυναίκες

that raised me predicted,

που με μεγάλωσαν στη Χαβάη,

the world is in trouble.

ο κόσμος αντιμετωπίζει προβλήματα.

We live in a society

Ζούμε σε μία κοινωνία

bloated with data,

που ξεχειλίζει από πληροφορίες

yet starved for wisdom.

αλλά διψάει για σοφία.

We're connected 24/7,

Ήμαστε συνδεδεμένοι όλο το 24ωρο,

yet anxiety,

αλλά το άγχος,

fear, depression and loneliness

ο φόβος, η κατάθλιψη και η μοναξιά

is at an all-time high.

βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους.

We must course-correct.

Πρέπει να διορθώσουμε πορεία.

An African shaman said,

Ένας Αφρικανός σαμάνος είπε

"Your society worships the jester

"Η κοινωνία σας λατρεύει το γελωτοποιό

while the king stands

ενόσω ο βασιλιάς στέκεται

in plain clothes."

με απλά ρούχα."

The link between the past and the future

Ο δεσμός ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον

is fragile.

είναι εύθραστος.

This I know intimately,

Το γνωρίζω με ακρίβεια,

because even as I travel

διότι καθώς ταξιδεύω

throughout the world

σε όλο τον κόσμο

to listen to these stories and record them,

για να ακούσω αυτές τις ιστορίες και να τις καταγράψω

I struggle.

παλεύω.

I am haunted

Με στοιχειώνει

by the fact that I no longer remember

το γεγονός πως δεν θυμάμαι πλέον

the names of the winds and the rains.

τα ονόματα των ανέμων και των βροχών.

Mau passed away

Ο Μάου πέθανε

five months ago,

πριν από πέντε μήνες,

but his legacy and lessons live on.

αλλά η κληρονομιά και τα μαθήματά του επιζούν.

And I am reminded

Και μου υπενθυμίζουν

that throughout the world

πως σε όλο τον κόσμο

there are cultures

υπάρχουν κουλτούρες

with vast sums of knowledge in them,

με τεράστια αποθέματα γνώσεων μέσα τους

as potent as the Micronesian navigators,

τόσο ισχυρών όσο και των Μικρονήσιων ναυτικών

that are going dismissed,

που χάνονται,

that this is a testament

πως αυτή είναι μία διαθήκη

to brilliant, brilliant

για ευφυή, ευφυή

technology and science and wisdom

τεχνολογία και επιστήμη και σοφία

that is vanishing rapidly.

που χάνεται ταχύτατα.

Because when an elder dies a library is burned,

Διότι όταν πεθαίνει ένας γέροντας, καίγεται μία βιβλιοθήκη.

and throughout the world, libraries are ablaze.

Και σε όλο τον κόσμο καίγονται βιβλιοθήκες.

I am grateful for the fact

Είμαι ευγνώμων για το γεγονός

that I had a mentor like Mau

πως είχα ένα μέντορα σαν τον Μάου

who taught me how to navigate.

που μου έμαθε πώς να πλοηγώ.

And I realize

Και διαπιστώνω

through a lesson that he shared

μέσω ενός μαθήματος που μοιράστηκε μαζί μου

that we continue to find our way.

πως συνεχίζουμε να βρίσκουμε το δρόμο μας.

And this is what he said:

Και ιδού τι μου είπε:

"The island is the canoe;

"Το νησί είναι το κανό,

the canoe, the island."

το κανό είναι το νησί."

And what he meant was,

Και εννοούσε πως

if you are voyaging

αν ταξιδεύεις

and far from home,

και είσαι μακριά από το σπίτι σου,

your very survival depends

η επιβίωσή σου εξαρτάται

on everyone aboard.

απ' όλους τους επιβάτες.

You cannot make the voyage alone,

Δεν μπορείς να ταξιδέψεις μόνος,

you were never meant to.

δεν ήταν γραφτό.

This whole notion of every man for himself

Η αντίληψη "ο καθένας για τον εαυτό του"

is completely unsustainable.

δεν είναι βιώσιμη.

It always was.

Ποτέ δεν ήταν.

So in closing I would offer you this:

Τελειώνοντας λοιπόν σας προσφέρω το εξής:

The planet is our canoe,

Ο πλανήτης είναι το κανό μας,

and we are the voyagers.

και ήμαστε οι ταξιδιώτες.

True navigation

Η πραγματική πλοήγηση

begins in the human heart.

ξεκινά στην ανθρώπινη καρδιά.

It's the most important map of all.

Είναι ο πιο σημαντικός χάρτης από όλους.

Together, may we journey well.

Μαζί, μακάρι να ταξιδέψουμε καλά.

(Applause)

(Χειροκρότημα)