James Geary, metaphorically speaking

Vertaald door: Ronny Verbeeck Nagekeken door: Erik Mulder

Metaphor lives a secret life all around us.

De metafoor leeft in het geheim overal om ons heen.

We utter about six metaphors a minute.

We produceren zo'n zes metaforen per minuut.

Metaphorical thinking is essential

Metaforisch denken is essentieel

to how we understand ourselves and others,

om onszelf en anderen te begrijpen,

how we communicate, learn, discover

hoe we communiceren, leren, ontdekken

and invent.

en uitvinden.

But metaphor is a way of thought before it is a way with words.

Een metafoor is een manier van denken vóór er woorden zijn.

Now, to assist me in explaining this,

Ik wil het verduidelijken

I've enlisted the help of one of our greatest philosophers,

via een van onze grootste filosofen,

the reigning king of the metaphorians,

de onovertroffen koning van de metaforianen,

a man whose contributions to the field

wiens bijdrages

are so great that he himself

zo omvangrijk zijn dat hij zelf

has become a metaphor.

een metafoor werd.

I am, of course, referring to none other

Ik verwijs natuurlijk naar niemand minder

than Elvis Presley.

dan Elvis Presley.

(Laughter)

(Gelach)

Now, "All Shook Up" is a great love song.

"All Shook Up" is een fantastisch liefdeslied,

It's also a great example of how

maar ook een goed voorbeeld hoe we,

whenever we deal with anything abstract --

wanneer we met iets abstracts omgaan,

ideas, emotions, feelings, concepts, thoughts --

zoals ideeën, emoties, gevoelens, concepten, gedachten,

we inevitably resort to metaphor.

onvermijdelijk beroep doen op metaforen.

In "All Shook Up," a touch is not a touch, but a chill.

In "All Shook Up" wordt een aanraking een rilling.

Lips are not lips, but volcanoes.

Lippen worden vulkanen.

She is not she, but a buttercup.

Zij is niet zij, maar een boterbloem.

And love is not love, but being all shook up.

Liefde is geen liefde, maar helemaal door elkaar geschud zijn.

In this, Elvis is following Aristotle's classic definition of metaphor

Elvis volgt Aristoteles' klassieke definitie van een metafoor:

as the process of giving the thing

het proces om iets

a name that belongs to something else.

een naam te geven van iets anders.

This is the mathematics of metaphor.

De wiskunde van een metafoor

And fortunately it's very simple.

is gelukkig heel eenvoudig:

X equals Y.

X = Y

(Laughter)

(Gelach)

This formula works wherever metaphor is present.

Deze formule werkt bij elke metafoor

Elvis uses it, but so does Shakespeare

Elvis gebruikt haar, maar ook Shakespeare

in this famous line from "Romeo and Juliet:"

in zijn beroemde zin uit "Romeo en Juliet".

Juliet is the sun.

Juliet is de zon.

Now, here, Shakespeare gives the thing, Juliet,

Shakespeare geeft iets, Juliet,

a name that belongs to something else, the sun.

de naam die toebehoort aan iets anders: de zon.

But whenever we give a thing a name that belongs to something else,

Telkens we iets een naam geven van iets anders,

we give it a whole network of analogies too.

geven we het ook een heel netwerk aan analogieën.

We mix and match what we know about the metaphor's source,

We vermengen wat we weten van de bron van de metafoor,

in this case the sun,

in dit geval de zon,

with what we know about its target, Juliet.

met wat we weten over haar doel, Juliet.

And metaphor gives us a much more vivid understanding of Juliet

De metafoor geeft ons een veel levendiger begrip van Juliet

than if Shakespeare had literally described what she looks like.

dan wanneer Shakespeare haar letterlijk zou beschrijven.

So, how do we make and understand metaphors?

Hoe produceren en begrijpen we metaforen?

This might look familiar.

Dit kan vertrouwd lijken.

The first step is pattern recognition.

De eerste stap is patroonherkenning.

Look at this image. What do you see?

Wat zie je in deze afbeelding?

Three wayward Pac-Men,

Drie Pac Mans,

and three pointy brackets are actually present.

en drie hoekpunten.

What we see, however,

Maar we zien

are two overlapping triangles.

twee overlappende driehoeken.

Metaphor is not just the detection of patterns;

Een metafoor is niet enkel de herkenning van patronen;

it is the creation of patterns.

het is de schepping van patronen.

Second step, conceptual synesthesia.

Tweede stap, conceptuele synesthesie.

Now, synesthesia is the experience of a stimulus in once sense organ

Synesthesie is de ervaring dat een stimulus van één zintuig

in another sense organ as well,

ook in een ander zintuig wordt waargenomen,

such as colored hearing.

zoals kleuren horen.

People with colored hearing

Mensen die kleuren horen,

actually see colors when they hear the sounds

zien werkelijk kleuren als ze het geluid horen

of words or letters.

van woorden of letters.

We all have synesthetic abilities.

We hebben allemaal synesthetische bekwaamheden.

This is the Bouba/Kiki test.

Hier is de Boeba/Kiki test.

What you have to do is identify which of these shapes

Jij moet raden welk van deze twee vormen

is called Bouba, and which is called Kiki.

Boeba heet, en welke Kiki.

(Laughter)

(Gelach)

If you are like 98 percent of other people,

98 % van de andere mensen

you will identify the round, amoeboid shape as Bouba,

identificeren de ronde amoebe-achtige vorm als Boeba,

and the sharp, spiky one as Kiki.

en de scherpe, gepiekte als Kiki.

Can we do a quick show of hands?

Kunnen we even vlug de handen opsteken?

Does that correspond?

Klopt het?

Okay, I think 99.9 would about cover it.

Oké, ik schat dat het ongeveer 99,9% is.

Why do we do that?

Waarom doen we dat?

Because we instinctively find, or create,

Omdat we instinctief een patroon vinden, of maken,

a pattern between the round shape

tussen de ronde vorm,

and the round sound of Bouba,

en de ronde klank van Boeba,

and the spiky shape and the spiky sound of Kiki.

en tussen de puntige vorm, en de puntige klank van Kiki.

And many of the metaphors we use everyday are synesthetic.

Veel van onze dagelijkse metaforen zijn synestetisch.

Silence is sweet.

Stilte is zalig.

Neckties are loud.

Stropdassen zijn schreeuwerig.

Sexually attractive people are hot.

Seksueel aantrekkelijke mensen zijn 'hot'.

Sexually unattractive people leave us cold.

Seksueel onaantrekkelijke mensen laten ons koud.

Metaphor creates a kind of conceptual synesthesia,

Metaforen creëren een soort conceptuele synesthesie,

in which we understand one concept

waardoor we het ene concept begrijpen

in the context of another.

in de context van een ander.

Third step is cognitive dissonance.

De derde stap is cognitieve dissonantie.

This is the Stroop test.

Dit is de Stroop-test.

What you need to do here is identify

Hier moet je

as quickly as possible

zo snel mogelijk

the color of the ink in which these words are printed.

de kleur zeggen van de inkt waarin deze woorden zijn geprint.

You can take the test now.

Je kan de test nu doen.

If you're like most people, you will experience

De meeste mensen, wellicht ook jullie

a moment of cognitive dissonance

ervaren een moment van cognitieve dissonantie

when the name of the color

zodra de naam van de kleur

is printed in a differently colored ink.

geprint is in een andere kleur.

The test shows that we cannot ignore the literal meaning of words

We kunnen dus de letterlijke betekenis van woorden niet negeren,

even when the literal meaning gives the wrong answer.

zelfs wanneer het een foutief antwoord geeft.

Stroop tests have been done with metaphor as well.

Er werden ook Stroop-testen gedaan met metaforen.

The participants had to identify, as quickly as possible,

De deelnemers moesten, zo snel mogelijk,

the literally false sentences.

de letterlijk foute zinnen herkennen.

They took longer to reject metaphors as false

Ze deden er langer over om metaforen af te wijzen

than they did to reject literally false sentences.

dan ze erover deden bij letterlijk foute zinnen.

Why? Because we cannot ignore

Waarom? Omdat we de metaforische betekenis

the metaphorical meaning of words either.

van woorden ook niet kunnen negeren.

One of the sentences was, "Some jobs are jails."

Eén van de zinnen was: "Sommige banen zijn gevangenissen."

Now, unless you're a prison guard,

Tenzij je een gevangenisbewaker bent,

the sentence "Some jobs are jails" is literally false.

is de zin "Sommige banen zijn gevangenissen." letterlijk fout.

Sadly, it's metaphorically true.

Helaas, hij is metaforisch juist.

And the metaphorical truth interferes with our ability

De metaforische juistheid interfereert met onze bekwaamheid

to identify it as literally false.

om de zin als letterlijk fout te herkennen.

Metaphor matters because

Metaforen zijn belangrijk omdat

it's around us every day, all the time.

ze alomtegenwoordig zijn, elke dag,.

Metaphor matters because it creates expectations.

Metaforen zijn belangrijk omdat ze verwachtingen creëren.

Pay careful attention the next time you read the financial news.

Wees extra aandachtig als je de volgende keer financieel nieuws leest.

Agent metaphors describe price movements

Gepersonifieerde metaforen beschrijven koersbewegingen

as the deliberate action of a living thing,

als de bewuste actie van een levend iets,

as in, "The NASDAQ climbed higher."

zoals in "De NASDAQ klom hoger."

Object metaphors describe price movements

Geobjectiveerde metaforen beschrijven koersbewegingen

as non-living things,

als niet-levende objecten,

as in, "The Dow fell like a brick."

zoals in "De DOW viel als een baksteen."

Researchers asked a group of people

Onderzoekers vroegen een groep mensen

to read a clutch of market commentaries,

om een reeks marktcommentaren te lezen,

and then predict the next day's price trend.

en dan de koerstrend van de de volgende dag te voorspellen.

Those exposed to agent metaphors

Degenen die aan gepersonifieerde metaforen werden blootgesteld

had higher expectations that price trends would continue.

verwachtten meer dat koerstendensen zouden voortduren.

And they had those expectations because

Ze verwachtten dit omdat

agent metaphors imply the deliberate action

gepersonifieerde metaforen de bewuste actie inhouden

of a living thing pursuing a goal.

van een levend iets dat een doel nastreeft.

If, for example, house prices

Als, bijvoorbeeld, huizenprijzen

are routinely described as climbing and climbing,

worden omschreven als stijgend en stijgend,

higher and higher, people might naturally assume

hoger en hoger, dan zouden mensen kunnen veronderstellen

that that rise is unstoppable.

dat de stijging niet te stoppen is.

They may feel confident, say,

Ze zouden vol vertrouwen

in taking out mortgages they really can't afford.

hypotheken afsluiten die ze zich niet kunnen veroorloven.

That's a hypothetical example of course.

Dat is een puur hypothetisch voorbeeld natuurlijk.

But this is how metaphor misleads.

Dat is hoe metaforen misleiden.

Metaphor also matters because it influences decisions

Metaforen zijn ook belangrijk omdat ze beslissingen beïnvloeden

by activating analogies.

door analogieën op te roepen.

A group of students was told that a small democratic country

We vertelden een groep studenten dat een klein democratisch land

had been invaded and had asked the U.S. for help.

bezet was en de Verenigde Staten om hulp had gevraagd.

And they had to make a decision.

Ze moesten een beslissing nemen.

What should they do?

Wat zouden zij doen?

Intervene, appeal to the U.N., or do nothing?

Interveniëren, beroep doen op de VN, of niets doen?

They were each then given one of three

Ze kregen elk één van drie mogelijke

descriptions of this hypothetical crisis.

beschrijvingen van deze hypothetische crisis.

Each of which was designed to trigger

Elk van deze was ontworpen om een andere

a different historical analogy:

historische analogie op te roepen:

World War II, Vietnam,

Wereldoorlog II, de Vietnamoorlog

and the third was historically neutral.

en de derde was historisch neutraal.

Those exposed to the World War II scenario

Degenen die het WO II scenario kregen voorgeschoteld,

made more interventionist recommendations

gaven meer aanbevelingen voor interventies

than the others.

dan de anderen.

Just as we cannot ignore the literal meaning of words,

Net zoals we de letterlijke betekenis van woorden niet kunnen negeren,

we cannot ignore the analogies

kunnen we de analogieën niet negeren

that are triggered by metaphor.

die worden opgeroepen door een metafoor.

Metaphor matters because it opens the door to discovery.

Metaforen zijn belangrijk omdat ze de deur openzetten voor ontdekkingen.

Whenever we solve a problem, or make a discovery,

Telkens we een probleem oplossen, of iets ontdekken,

we compare what we know with what we don't know.

vergelijken we wat we weten met wat we niet weten.

And the only way to find out about the latter

De enige manier om iets te weten te komen over het laatste

is to investigate the ways it might be like the former.

is de manieren te onderzoeken waarop het lijkt op het eerste.

Einstein described his scientific method as combinatory play.

Einstein omschreef zijn wetenschappelijke methode als een combinatorisch spel.

He famously used thought experiments,

Hij werd beroemd met zijn gedachte-experimenten,

which are essentially elaborate analogies,

welke in essentie analogieën gebruiken,

to come up with some of his greatest discoveries.

die tot enkele van zijn grootste ontdekkingen hebben geleid.

By bringing together what we know

Door wat we weten

and what we don't know through analogy,

en wat we niet weten samen te brengen via analogieën,

metaphorical thinking strikes the spark

ontsteekt metaforisch denken de vonk

that ignites discovery.

die ontdekkingen aansteekt.

Now metaphor is ubiquitous, yet it's hidden.

Hoewel metaforen alomtegenwoordig zijn, zijn ze toch verborgen.

But you just have to look at the words around you

Kijk maar eens naar de woorden om je heen

and you'll find it.

en je zal ze vinden.

Ralph Waldo Emerson described language

Ralph Waldo Emerson omschreef taal

as "fossil poetry."

als "fossiele poëzie".

But before it was fossil poetry

Maar voor het fossiele poëzie was,

language was fossil metaphor.

was taal fossiele metafoor.

And these fossils still breathe.

Deze fossiele metaforen leven nog.

Take the three most famous words in all of Western philosophy:

Neem bijvoorbeeld de drie beroemdste woorden uit de westerse filosofie:

"Cogito ergo sum."

"Cogito ergo sum"

That's routinely translated as, "I think, therefore I am."

Dit wordt normaal vertaald als: "Ik denk, dus ik besta."

But there is a better translation.

Maar er is een betere vertaling.

The Latin word "cogito"

Het Latijnse woord "cogito"

is derived from the prefix "co," meaning "together,"

is afgeleid van het prefix "co", wat "samen" betekent,

and the verb "agitare," meaning "to shake."

en het werkwoord "agitare", wat "schudden" betekent.

So, the original meaning of "cogito"

De originele betekenis van "cogito"

is to shake together.

is "samen schudden".

And the proper translation of "cogito ergo sum"

De juiste vertaling van "cogito ergo sum"

is "I shake things up, therefore I am."

is: "Ik schud dingen door elkaar, dus ik besta".

(Laughter)

(Gelach)

Metaphor shakes things up,

Metaforen schudden dingen door elkaar,

giving us everything from Shakespeare to scientific discovery in the process.

en geven ons zodoende alles van Shakespeare tot wetenschappelijke ontdekkingen.

The mind is a plastic snow dome,

De geest is als een elastische sneeuwbal,

the most beautiful, most interesting,

het mooiste, interessantste,

and most itself, when, as Elvis put it,

en meest zichzelf wanneer, zoals Elvis het zegt,

it's all shook up.

hij helemaal door elkaar geschud is.

And metaphor keeps the mind shaking,

Metaforen houden de geest geschud, ratelend en golvend

rattling and rolling, long after Elvis has left the building.

lang nadat Elvis ons verlaten heeft.

Thank you very much.

Hartelijk dank.

(Applause)

(Applaus)