What happens when a city runs out of room for its dead | Alison Killing

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

So, I have an overlooked but potentially lucrative

ဒီတော့ ရှင်တို့အတွက် သတိမမမူမိကြတဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ အကျိုးရှိမယ့်

investment opportunity for you.

အခွင့်အလမ်း တစ်ခု ကျွန်မမှာရှိတယ်။

Over the past 10 years in the UK,

U K မှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်ကျော်က

the return on burial plots has outperformed the UK property market

သုသာန်မြေကွက်တွေဆီက အမြတ်အစွန်းဟာ UK အိမ်ခြံမြေစျေးကွက်ထက်

by a ratio of around three to one.

သုံးချိုး တစ်ချိုးလောက်ကို သာလွန်ခဲ့တယ်။

There are private cemeteries being set up with plots for sale to investors,

ကိုယ်ပိုင် သုသာန်တွေကို ထူထောင်ခဲ့ကြရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ မြေကွက်ရောင်းကြရာ

and they start at around 3,900 pounds.

ပေါင် ၃၉၀၀ လောက်က ဈေးစတင်ပါတယ်။

And they're projected to achieve about 40 percent growth.

၎င်းတို့ဟာ ၄၀ % တိုးပွားလာမယ်လို့ ခန့်မှန်းကြတယ်။

The biggest advantage is that this is a market with continuous demand.

အကြီးမားဆုံး အကျိုးကျေးဇူးကတော့ ဝယ်လိုအား တစ်ချိန်လုံးရှိတဲ့ စျေးကွက်ပါ။

Now, this is a real proposition,

ကဲ ဒါဟာ တကယ့် အဆိုပြုချက်ဖြစ်ပြီး

and there are companies out there that really are offering this investment,

ဒီရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို တကယ်ပဲ ကမ်းလှမ်းနေတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ ရှိပါတယ်၊

but my interest in it is quite different.

ဒါပေမဲ့ ဒီအပေါ် ကျွန်မရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုက လုံးဝ တစ်မျိုးပါ။

I'm an architect and urban designer,

ကျွန်မဟာ ဗိသုကာ နဲ့ မြို့ပြ ဒီဇိုင်နာပါ၊

and for the past year and a half,

ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်ခွဲ လုံးလုံး

I've been looking at approaches to death and dying

သေတာနဲ့ သေခါနီး ကိုင်တွယ်ပုံတွေနဲ့ ဒါတွေဟာ မြို့တွေနဲ့

and at how they've shaped our cities and the buildings within them.

မြို့တွင်းက အဆောက်အဦတွေကို ဘယ်လိုပုံဖော်တယ်ဆိုတာကို ကြည့်နေခဲ့တယ်။

So in the summer, I did my first exhibition

ဒါနဲ့ နွေရာသီမှာ သေခြင်းနဲ့ ဗိသုကာ အကြောင်း ကျွန်မရဲ့ ပထမဆုံး

on death and architecture in Venice,

ပြပွဲ တစ်ပွဲ Venice မှာ လုပ်ခဲ့ပြီး

and it was called "Death in Venice."

" Death in Venice" လို့ခေါ်ပါတယ်။

And because death is a subject

သေခြင်းဟာ ကျွန်မတို့အများစု ပြောဆိုဖို့

that many of us find quite uncomfortable to talk about,

စိတ်မသက်မသာ ဖြစ်တဲ့ အကြောင်းရပ် ဆိုတော့ ပြပွဲကို တော်တော်လေး

the exhibition was designed to be quite playful,

မြူးတူးပျော်ပါးဖို့ စီစဉ်ခဲ့တယ်။

so that people would literally engage with it.

လူတွေ ဒါနဲ့ အရှိအတိုင်း ထိတွေ့မှုရှိနိုင်အောင်ပါ။

So one of our exhibits was an interactive map of London

ဒါနဲ့ ပြပွဲတစ်ခုကတော့ မြို့ထဲက အိမ်ရာ ဘယ်လောက်ကို သေခြင်းအတွက်

which showed just how much of the real estate in the city

ခွဲပေးထားတယ်ဆိုတာပြတဲ့ London ရဲ့

is given over to death.

တုံ့ပြန်ဆက်သွယ်တဲ့ မြေပုံပါ။

As you wave your hand across the map,

မြေပုံအထက်မှာ သင့်လက်ဖြင့် ဝှေ့ယမ်းလိုက်ရင်

the name of the piece of real estate -- the building or the cemetery --

အိမ်ရာအပိုင်းရဲ့ အမည်၊ အဆောက်အဦ ဒါမှမဟုတ် သုသာန်မြေဟာ

is revealed.

ပေါ်လာပါတယ်။

And those white shapes that you can see,

သင်တို့မြင်ရတဲ့ ဒီအဖြူရောင် သဏ္ဍာန်တွေ

they're all of the hospitals and hospices

အားလုံးဟာ မြို့ထဲမှာရှိတဲ့ ဆေးရုံတွေ၊ နာတာရှည်ဆေးရုံတွေ၊

and mortuaries and cemeteries in the city.

ရင်ခွဲရုံတွေနဲ့ သုသာန်တွေပါ။

In fact, the majority are cemeteries.

တကယ်တော့ အများစုဟာ သုသာန်တွေပါ။

We wanted to show that, even though death and burial are things

ပြချင်တာက သေခြင်းနဲ့ မြေမြှုပ်ခြင်း တွေဟာ ကျွန်မတို့မစဉ်းစားနိုင်လောက်တဲ့

that we might not think about,

ကိစ္စတွေဆိုတာတောင်မှ

they're all around us, and they're important parts of our cities.

ဒါတွေက ကိုယ်တစ်ဝိုက်မှာ ရှိနေပြီး မြို့တွေရဲ့ အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေပါ။

So about half a million people die in the UK each year,

ဒီတော့ နှစ်စဉ် လူဦးရေ သန်းတစ်ဝက်လောက် UK မှာ သေဆုံးကြပြီး

and of those, around a quarter will want to be buried.

အဲဒီထဲက လေးပုံတစ်ပုံလောက်ဟာ မြေမြှုပ်သဂြိုဟ် ချင်ကြတယ်။

But the UK, like many Western European countries,

ဒါပေမဲ့ UK မှာက အခြား အနောက်တိုင်းနိုင်ငံတွေလိုပဲ

is running out of burial space,

မြေမြှုပ်ဖို့နေရာက ကုန်လာနေတယ်၊

especially in the major cities.

အထူးသဖြင့် အဓိကမြို့ကြီးတွေမှာပေါ့။

And the Greater London Authority has been aware of this for a while,

ဒါကို Greater London Authority က သတိထားမိတာ ကာလ အတော်ကြာခဲ့ပြီး

and the main causes are population growth,

အဓိက အကြောင်းရင်တွေက လူဦးရေ တိုးပွားမှု၊

the fact that existing cemeteries are almost full.

လက်ရှိ သုသာန်တွေဟာ ပြည့်လုနီးပါး ဖြစ်နေတာပါ။

There's a custom in the UK that graves are considered to be occupied forever,

အုတ်ဂူတွေဟာ ထာဝရ နေရာယူထားတယ်ဆို တဲ့ထုံးစံတစ်ခု UK မှာရှိနေပြီး

and there's also development pressure -- people want to use that same land

လူတွေဟာ ဒီမြေကိုပဲ အိမ်တွေ၊ ရုံးခန်းတွေ၊ ဆိုင်တွေ ဆောက်ဖို့ဆိုတဲ့

to build houses or offices or shops.

'ဖွံ့ဖြိုးမှု ဖိအား' ကလည်း ရှိနေတယ်။

So they came up with a few solutions.

ဒါနဲ့ ဖြေရှင်းနည်းတစ်ချို့ တွေ့လာတယ်။

They were like, well, maybe we can reuse those graves after 50 years.

ဒါတွေကတော့ အင်း ဖြစ်နိုင်တာကနှစ် ၅၀ ကြာအပြီးမှာ ဒီဂူတွေကို ပြန်သုံးနိုင်တယ်၊

Or maybe we can bury people, like, four deep,

ဒါမှမဟုတ် တစ်နေရာတည်း လေးယောက်မြှုပ်နိုင်အောင်

so that four people can be buried in the same plot,

လေးဆနက်အောင် တူးလျက် လူလေးယောက်ကို မြှုပ်နိုင်တယ်။

and we can make more efficient use of the land that way,

ဒီနည်းနဲ့ မြေကို ပိုအကျိုးရှိအောင် အသုံးပြုနိုင်တာပေါ့။

and in that way, hopefully London will still have space to bury people

ဒီနည်းနဲ့ အနာဂတ်မှာ London မှာ လူတွေမြှုပ်ဖို့ နေရာတွေ ရှိနေဦးမယ်လို့

in the near future.

မှန်းရတာပေါ့။

But, traditionally, cemeteries haven't been taken care of

ဒါပေမဲ့ အစဉ်အလာအရ သုသာန်တွေကို ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်က

by the local authority.

စောင့်ရှောက်ထားတာ မဟုတ်ပါဘူး။

In fact, the surprising thing is that there's no legal obligation

အမှန်က UK မှာ သုသာန်နေရာကို ထောက်ပံ့ဖို့ တစ်ဦးတစ်ယောက်မှ

on anyone in the UK to provide burial space.

တရားဝင် ဝတ္တရားမရှိတာက အံ့ဩစရာကောင်းပါတယ်။

Traditionally, it's been done by private and religious organizations,

အစဉ်အလာအရ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်း တွေ၊ ဗလီတွေနဲ့ ရဟူဒီဘုရားကျောင်းတွေလို

like churches and mosques and synagogues.

ပုဂ္ဂလိကနဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေက လုပ်ကြတာပါ။

But there's also occasionally been a for-profit group

ဒါပေမဲ့ အခါအားလျော်စွာ လုပ်ဆောင်မှုမှာပါဝင်ချင်တဲ့

who has wanted to get in on the act.

အမြတ်အတွက်လုပ်တဲ့ အဖွဲ့လည်းရှိပါတယ်။

And, you know, they look at the small size of a burial plot

သိတဲ့အတိုင်း မြေမြှုပ်တဲ့နေရာ သေးသေးလေးနဲ့

and that high cost,

ကြီးမားတဲ့ ကုန်ကျစရိတ်ကို ကြည့်တော့

and it looks like there's serious money to be made.

ငွေအသည်းအသန် ရှာတဲ့ပုံပေါက်တာပေါ့။

So, actually, if you want to go out and start your own cemetery,

ဒီတော့ တကယ်တမ်းက ရှင်ဟာ ကိုယ့်သုသာန်ကို ကိုယ်တိုင် စချင်တယ်ဆိုရင်

you kind of can.

ရှင် စလုပ်နိုင်တာမျိုးပါ။

There was this couple in South Wales,

South Wales က စုံတွဲ ရှိခဲ့ဘူးတယ်၊

and they had a farmhouse and a load of fields next to it,

သူတို့မှာ လယ်တဲတစ်လုံးရှိပြီး ဘေးမှာ ကွင်းပြင်တွေက အများကြီးရှိပြီး

and they wanted to develop the land.

မြေယာကို ချဲ့ထွင်ချင်ကြတယ်။

They had a load of ideas.

စိတ်ကူးတွေ အများကြီးရှိတယ်။

They first thought about making a caravan park,

ပထမတွေးမိတာက လူနေယာဉ် စခန်းလုပ်ဖို့ပေါ့၊

but the council said no.

ဒါပေမဲ့ ကောင်စီက ငြင်းလိုက်တယ်။

And then they wanted to make a fish farm

နောက် ငါးမွေးမြူရေးခြံလုပ်ချင်တော့လည်း

and again the council said no.

ကောင်စီက ငြင်းပြန်ရော။

Then they hit on the idea of making a cemetery

နောက်တော့ သုသာန်လုပ်ဖို့ တွေးမိသွားပြီး

and they calculated that by doing this,

ဒါလုပ်ခြင်းအားဖြင့် သူတို့ရဲ့မြေတန်ဖိုးကို

they could increase the value of their land

ပေါင် ၉၅၀၀၀ ကနေ ပေါင် တစ်သန်းထိ

from about 95,000 pounds to over one million pounds.

တိုးမြှင့်နိုင်တယ်လို့ တွက်ချက်မိကြတယ်။

But just to come back to this idea of making profit from cemeteries,

ဒါပေမဲ့ သုသာန်တွေကနေ အမြတ်ရအောင်လုပ် တယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးကို ပြန်ကြည့်လိုက်တော့

like, it's kind of ludicrous, right?

ဆိုပါတော့ ဒါဟာ သဘာဝမကျသလိုမျိုးကြီးလေ။

The thing is that the high cost of those burial plots

သုသာန်မြေကွက်တွေ ကုန်ကျစရိတ်မြင့်တဲ့ ကိစ္စဟာ တကယ်တော့

is actually very misleading.

အထင်အမြင်လွဲမှားစေတာပါ။

They look like they're expensive,

ဒါတွေဟာ စျေးကြီးပုံပေါက်နေပေမဲ့

but that cost reflects the fact that you need to maintain the burial plot --

ဒီကုန်ကျစရိတ်ဟာ သုသာန်မြေကို ထိန်းသိမ်း ဖို့လိုတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ထင်ဟပ်တာပါ။

like, someone has to cut the grass for the next 50 years.

ဥပမာ တစ်ယောက်ယောက်က နောင်နှစ် ၅၀ တိုင် မြက်ရိတ်ဖို့လိုတာမျိုးပေါ့။

That means it's very difficult to make money from cemeteries.

သုသာန်တွေကနေ ငွေရှာရတာ အရမ်းခက်တယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

And it's the reason that normally they're run by the council

ဒါက ပုံမှန်အနေနဲ့ ဒါတွေကို ကောင်စီ ဒါမှမဟုတ် အမြတ်မယူတဲ့

or by a not-for-profit group.

အဖွဲ့ကနေ ကွပ်ကဲတဲ့ အကြောင်းပြချက်ပါ။

But anyway, the council granted these people permission,

ဒါပေမဲ့ ကောင်စီကပဲ ဒီလူတွေကို လုပ်ခွင့်ပေးပြီး

and they're now trying to build their cemetery.

အခု သူတို့ရဲ့ သုသာန်ကို ဆောက်ဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။

So just to explain to you kind of how this works:

ဒီတော့ ဒါက ဘယ်လိုလုပ်တယ်ဆိုတာကို ရှင်တို့ကို ရှင်းပြဖို့ပါ။

If I want to build something in the UK,

UK ကျွန်မ တစ်ခုခုဆောက်ချင်တယ်ဆိုရင်

like a cemetery for example,

ဥပမာ သုသာန်လိုမျိုးပေါ့၊

then I have to apply for planning permission first.

ပထမဆုံး ဆောက်လုပ်ခွင့် လျှောက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

So if I want to build a new office building for a client

ဒီတော့ ဖောက်သည်တစ်ယောက်အတွက် ရုံးသစ် အဆောက်အဦတစ်လုံး ဆောက်ချင်ရင်

or if I want to extend my home

ဒါမှမဟုတ် အိမ်ကိုချဲ့ချင်ရင်

or, you know, if I have a shop and I want to convert it into an office,

သိတဲ့အတိုင်း ကိုယ့်မှာ ဆိုင်ရှိပြီး ဒါကို ရုံးခန်းအဖြစ် ပြောင်းချင်ရင်

I have to do a load of drawings,

ပုံကြမ်းတွေ တစ်ပုံကြီး ဆွဲရတယ်။

and I submit them to the council for permission.

ပြီး ဒါတွေကို ကောင်စီမှာ ခွင့်ပြုချက်လျှောက်တယ်။

And they'll look at things like how it fits in the surroundings.

သူတို့က ဒါဟာ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဘယ်လို အံကျမလဲဆိုတာမျိုးတွေ ကြည့်မယ်။

So they'll look at what it looks like.

ဒါနဲ့ ဘာပုံမျိုးလဲဆိုတာ ကြည့်မှာပေါ့။

But they'll also think about things like what impact is it going to have

ဒါပေမဲ့ ဒါက အနီးပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဘာသက်ရောက်မှုများ ရှိလာမလဲ

on the local environment?

ဆိုတာမျိုးလည်း ကြည့်သေးတယ်။

And they'll be thinking about things like,

နောက်ပြီး ဒါက ညစ်ညမ်းမှုဖြစ်စေမလား၊

is this thing going to cause pollution

(သို) ကျွန်မဆောက်မယ့်ဆီကို သွားချင်တဲ့

or is there going to be a lot of traffic

ယာဉ်ကြောတွေ အများကြီးဖြစ်မှာလား

that wants to go to this thing that I've built?

ဆိုတာမျိုးတွေလည်း စဉ်းစားကြတယ်။

But also good things.

ဒါပေမဲ့ ကောင်းတာတွေရောပါ။

Is it going to add local services like shops to the neighborhood

ဒေသခံတွေသုံးလို့ရမယ့် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဆိုင်တွေလိုမျိုး ဒေသတွင်း

that local people would like to use?

ဝန်ဆောင်မှုတွေ တိုးလာမလား ဆိုတာပေါ့။

And they'll weigh up the advantages and the disadvantages

ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုးတွေကို ချိန်ဆပြီး

and they'll make a decision.

သူတို့ ဆုံးဖြတ်ကြမှာပေါ့။

So that's how it works if I want to build a large cemetery.

ဒီတော့ ဒါက သုသာန်ကြီးတစ်ခု ဆောက်ချင် တယ်ဆိုရင် ဖြစ်တတ်တဲ့ပုံပါ။

But what if I've got a piece of land

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မမှာ မြေကွက်တစ်ခုရှိပြီး

and I just want to bury a few people, like five or six?

လူ ငါးယောက် ခြောက်ယောက်လောက်ကိုပဲ မြှုပ်ချင်တယ်ဆိုရင်ရော။

Well, then -- actually, I don't need permission from anyone!

အင်း ဒါဆိုရင် တကယ်က ဘယ်သူ့ဆီကမှ ခွင့်ပြုချက် မလိုဘူးလေ။

There's actually almost no regulation in the UK around burial,

တကယ်က UK မှာ မြေမြှပ်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး စည်းမျဉ်းဆိုတာ မရှိသလောက်ပါ။

and the little bit that there is, is about not polluting water courses,

မဆိုစလောက်ရှိတာက ရေလမ်းကြောင်းတွေ၊ မြစ်ကြောင်းတွေ၊ မြေအောက်ရေလိုမျိုးတွေမှာ

like not polluting rivers or groundwater.

မညစ်ညမ်းဖို့ ဆိုတာလောက်ပါပဲ။

So actually, if you want to go and make your own mini-cemetery,

ဒီတော့ တကယ်က ရှင်ဟာ ကိုယ့် ကိုယ်ပိုင်သုသာန်အသေးစားလေး

then you can.

သွား ဆောက်လိုက်ရင် ရပြီလေ။

But I mean, like -- really, who does this? Right?

ဒါပေမဲ့ ဆိုလိုတာက တကယ်က ဒါကိုဘယ်သူလုပ်လဲ။ ဟုတ်ပြီနော်။

Well, if you're an aristocratic family and you have a large estate,

ကောင်းပြီ၊ ရှင်ဟာ မင်းမျိုးမင်းနွယ် မိသားစုဖြစ်ပြီး မြေယာကြီးတစ်ကွက် ရှိရင်

then there's a chance that you'll have a mausoleum on it,

ရှင့်မှာ ဂူဗိမာန်ဆောက်ဖို့ အခွင့်အလမ်း တစ်ခုရှိပြီး

and you'll bury your family there.

မိသားစုကို အဲဒီမှာ မြှုပ်လိမ့်မယ်။

But the really weird thing

ဒါပေမဲ့ တကယ့် ဆန်းနေတာကြီးက

is that you don't need to have a piece of land of a certain size

ကိုယ့်ကို လူတွေကို စမြှုပ်ခွင့်မပေးခင်မှာ အတိုင်းအတာတစ်ခုရှိတဲ့

before you're allowed to start burying people on it.

မြေကွက်တစ်ကွက် မရှိတာပါ။

And so that means that, technically,

ဒီတော့ ဒီအဓိပ္ပါယ်က စာအုပ်ကြီးအတိုင်းဆို

this applies to, like, the back garden of your house in the suburbs.

ဆင်ခြေဖုံးက ရှင့်အိမ်ရဲ့ နောက်ဖေး ဥယျာဉ်နဲ့ ဆိုင်နေတာမျိုးပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So what if you wanted to try this yourself at home?

ဒီတော့ ဒါကို ကိုယ်တိုင်အိမ်မှာ လုပ်ကြည့်ချင်တယ်ဆိုရင်ရော။

Well, there's a few councils that have guidance on their website

ကောင်းပြီ၊ ကောင်စီတစ်ချို့မှာရှင်တို့ကို ကူညီနိုင်တဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေပါတဲ့

which can help you.

သူတို့ရဲ့ ဝက်ဘ်ဆိုဒ်ရှိတယ်။

So, the first thing that they tell you

ဒီတော့ ပထမဆုံး ရှင်ကို သူတို့ ပြောပြမှာက

is that you need to have a certificate of burial before you can go ahead --

ရှင်ရှေ့မဆက်နိုင်ခင် ရှင့်မှာ မြေမြှုပ်တဲ့ လက်မှတ်တစ်ခု ရှိဖို့လိုတာပါ..

you're not allowed to just murder people and put them under the patio.

ရှင့်ကို လူတွေကိုသတ်ပြီး အိမ်ရှေ့ဝင်း အောက်မှာထားဖို့ ခွင့်မပြုဘူးလေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

They also tell you that you need to keep a record of where the grave is.

အုတ်ဂူက ဘယ်မှာဆိုတာ မှတ်တမ်း တစ်ခုထားဖို့လိုတယ်လို့လဲ ပြောပါတယ်။

But that's pretty much it for formal requirements.

ဒါပေမဲ့ တရားဝင် ပြဌာန်းချက်တွေ အတွက်တော့ အတော်များတယ်။

Now, they do warn you that your neighbors might not like this,

ရှင့်အိမ်နီးချင်းတွေက ကြိုက်ချင်မှ ကြိုက်မှာဆိုပြီး သတိပေးတယ်၊

but, legally speaking, there's almost nothing that they can do about it.

ဒါပေမဲ့ ဥပဒေကြောင်းအရကျတော့ သူတို့လုပ်နိုင်တာဆိုလို့ မရှိသလောက်ပဲလေ။

And just in case any of you still had that profit idea in your mind

အကယ်၍ ရှင်တို့ တစ်ဦးဦးဟာ ဒီသုသာန် မြေကွက်တွေဟာ ဘယ်လောက်ကုန်တယ်၊

about how much those burial plots cost

ဘယ်လောက်ငွေရနိုင်တယ်ဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး

and how much money you might be able to make,

စိတ်မှာ အမြတ်ပေါ်တဲ့ စိတ်ကူးရှိခဲ့ရင်

they also warn that it might cause the value of your house

ရှင့်အိမ်တန်ဖိုးဟာလ၂၀% လောက် ကျသွားလောက်တယ်

to drop by 20 percent.

ဆိုတာကိုလည်း သတိပေးနိုင်ပါတယ်။

Although, actually, it's more likely

တကယ်တော့ ပိုဖြစ်နိုင်တာက ဒါပြီးရင်

that no one will want to buy your house at all after that.

ရှင်တို့အိမ်ကို ဘယ်သူမှဝယ်ချင်စိတ်ရှိမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာတောင်လေ။

So what I find fascinating about this

ဒီတော့ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မတွေ့တဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာက

is the fact that it kind of sums up many of our attitudes towards death.

သေခြင်းအပေါ် ကျွန်မတို့ အများစုရဲ့ သဘော ထားတွေကို အကျဉ်းရုံးပြသလိုဖြစ်တာပါ။

In the UK, and I think that the figures across Europe are probably similar,

UK မှာနဲ့ ကျွန်မအထင် ဥရောပတလွှား ကိန်းဂဏန်းတွေဟာ ဆင်တူပြီး

only about 30 percent of people have ever talked to anyone

လူဦးရေရဲ့ ၃၀% လောက်ကပဲ သေတာနဲ့စပ်လျဉ်းပြီး

about their wishes around death,

သူတို့ရဲ့ ဆန္ဒတွေကို ပြောဖူးကြပြီး

and even for people over 75,

၇၅% ကျော် လူတွေအတွက်တောင်မှ

only 45 percent of people have ever talked about this.

၄၅% လောက်ပဲ ဒီအကြောင်းကို ပြောဖူးကြတယ် ထင်ပါတယ်။

And the reasons that people give ... you know,

ပြီးတော့ လူတွေပေးတတ်တဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေက..သိတဲ့အတိုင်း

they think that their death is far off

သူတို့သေဖို့က အဝေးကြီးလို့ ထင်ကြတာ

or they think that they're going to make people uncomfortable

ဒါမှမဟုတ် ဒါကို ပြောလိုက်ခြင်းအားဖြင့် လူတွေကို ကသိကအောင့်

by talking about it.

ဖြစ်စေလိမ့်မယ်လို့ ထင်ကြတာပါ။

And you know, to a certain extent,

သိတဲ့အတိုင်း အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိတော့

there are other people out there who are taking care of things for us.

ကျွန်မတို့ကို စောင့်ရှောက်နေတဲ့ အခြားသူတွေ ရှိပါတယ်။

The government has all this regulation and bureaucracy around things

အစိုးရမှာ ဒီစည်းမျဉ်းအားလုံးနဲ့ ဒီတစ်ဝိုက်က ဥပမာ လူသေကို မြှုပ်တာမျိုးလို

like burying a death, for example,

ရှပ်ထွေပြီး အရာမရောက်တဲ့ နည်းလမ်းတွေ ရှိပြီး

and there's people like funeral directors

ဒီကိစ္စမှာ အလုပ်လုပ်တဲ့ဘဝတစ်ခုလုံး

who devote their entire working lives to this issue.

ရည်စူးထားတဲ့ အသုဘ ဒါရိုက်တာတွေ လိုမျိုးတွေရှိပါတယ်။

But when it comes to our cities

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ မြို့တွေနဲ့

and thinking about how death fits in our cities,

မြို့မှာ သေတာဘယ်လောက် ဆန့်တယ်ကို စဉ်းစားဖို့ကျတော့

there's much less regulation and design and thought

စည်းမျဉ်း၊ အစီအစဉ်၊ အတွေးတွေက ကျွန်မတို့ စိတ်ကူးလို့နိုင်လောက်တာထက်

than we might imagine.

အရမ်းကို နည်းပါးပါတယ်။

So we're not thinking about this,

ဒီတော့ ကျွန်မတို့ ဒီအကြောင်း တွေးမနေပါဘူး။

but all of the people we imagine are thinking about it --

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ တွေးမိတဲ့ လူတွေကတော့ ဒါကို တွေးနေလိမ့်မယ်။

they're not taking care of it either.

ဒါကို ဂရုလည်း စိုက်ကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)