Peter Haas: Haiti's disaster of engineering

Translator: Reviewer: Sanntint Tint

I learned about the Haiti earthquake by Skype.

ဇနီးသည်နှင့် skype ပြောရင်း ဟေတီငလျင်အကြောင်း သိခဲ့ရတယ်။

My wife sent me a message,

ဇနီးသည်က "ဝိုး ငလျင်လှုပ်တယ်" လို့

"Whoa, earthquake,"

စာတိုတစ်စောင် ပို့လာပါတယ်။

and then disappeared for 25 minutes.

ဒီနောက် ၂၅ မိနစ်ကြာ ပျောက်သွားခဲ့တယ်။

It was 25 minutes of absolute terror

US တစ်လွှားက ထောင်ချီတဲ့ လူတွေ ခံစားခဲ့ရတဲ့

that thousands of people across the U.S. felt.

လုံး၀ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ၂၅ မိနစ်ပါ။

I was afraid of a tsunami;

ကျွန်တော်က ဆူနာမီတွေကို ကြောက်ခဲ့တယ်။

what I didn't realize

ကျွန်တော် သတိမထားမိတာက

was there was a greater terror in Haiti,

ဟေတီမှာက ပိုကြီးမားတဲ့ ထိတ်လန့်စရာတစ်ခု ရှိခဲ့ြီး

and that was building collapse.

အဆောက်အအုံ ပြိုကျခြင်းမျိုးပါ။

We've all seen the photos

ဟေတီမှာ ပြိုတဲ့ အဆောက်အအုံ ပုဲံတွေကို မြင်ရတယ်။

of the collapsed buildings in Haiti.

ငလျင်လှုပ်ပြီး တစ်ရက် နှစ်ရက်အကြာမှာ

These are shots my wife took

ဇနီးသည်က ရိုက်ထားတဲ့ပုံတွေပါ။

a couple days after the quake,

while I was making my way through the D.R. into the country.

ကျွန်တော်တို့ DR ဖြတ်နေရင်း လမ်းမှာတင် ကြည့်ခဲ့ကြပါတယ်။

This is the national palace --

ဒါကတော့ အိမ်ဖြူတော်လို

the equivalent of the White House.

နိုင်ငံတော်နဲ့ဆိုင်တဲ့နေရာပါ။

This is the largest supermarket in the Caribbean

ဒါကတော့ caribbean မှာ စျေးဝယ်အများဆုံးအချိန်က

at peak shopping time.

အကြီးဆုံး စျေးကြီးပါ၊

This is a nurses' college --

ဒါကတော့ သူနာပြု ကောလိပ်ပါ။

there are 300 nurses studying.

သင်တန်းသား ၃၀၀ စာသင်နေပါတယ်

The general hospital right next door

အထွေထွေဆေးရုံကတော့ ကပ်လျက်မှာ ရှိပါတယ်

emerged largely unscathed.

ကြီးကြီးမားမား ထိခိုက်မှုမရှိဘဲ ပေါ်လာတယ်။

This is the Ministry of Economics and Finance.

ဒါက စီးပွားကူးသန်း ၀န်ကြီးဌာနပါ

We have all heard

ဟေတီငလျင်မှာ

about the tremendous human loss

ဧရာမ လူ သေဆုံးမှုတွေကို ကျွန်တော်တို့ ကြားပေမဲ့

in the earthquake in Haiti,

ဘာကြောင့် ဒီအသက်တွေအားလုံး

but we haven't heard enough

ဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့အကြောင်းကို ကြားသင့်သလောက် မကြားခဲ့ဘူး။

about why all those lives were lost.

ဘာကြောင့် အဆောက်အအုံတွေ

We haven't heard about

ပြိုကျပျက်စီးရတာကို

why the buildings failed.

မကြားခဲ့ရဘူး။

After all, it was the buildings,

နောက်ဆုံးတော့ ငလျင်ကြောင့်မဟုတ်ဘဲ

not the earthquake,

အဆောက်အဦတွေကြောင့်

that killed 220,000 people,

လူပေါင်း 220,000 သေဆုံးခဲ့တယ်။

that injured 330,000,

330,000 ဒဏ်ရာရခဲ့ပြီး

that displaced 1.3 million people,

၁.၃ သန်းပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ခဲ့ရတယ်။

that cut off food

နိုင်ငံ တစ်ဝှမ်း အစာ၊

and water and supplies

ရေနဲ့ ဆေးဝါး ပြတ်လပ်တယ်။

for an entire nation.

ဒါက ဆယ်စုနှစ်အတွင်း မြို့ပြဧရိယာရဲ့

This is the largest metropolitan-area disaster

အကြီးမားဆုံး ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုဖြစ်ပါတယ်။

in decades,

သဘာ၀ဘေးအန္တရယ် မဟုတ်ဘဲ

and it was not a natural disaster --

အင်ဂျင်နီယာပညာရဲ့ ဘေးအန္တရာယ်သာ ဖြစ်ပါတယ်။

it was a disaster of engineering.

၂၀၀၇ ခုနှစ် ကတည်းက AIDG ဟာ ဟေတီမှာ

AIDG has worked in Haiti

အင်ဂျင်နီယာပညာနဲ့ အသေးစား

since 2007,

စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ

providing engineering and business support

အကူအညီများ ပေးခဲ့တယ်။

to small businesses.

ငလျင်ပြီးနောက် ငလျင်အင်ဂျင်နီယာများကို

And after the quake, we started bringing in earthquake engineers

ခေါ်ယူပြီး ဘယ်အဆောက်အအုံက ခိုင်ခံ့တယ်၊

to figure out why the buildings collapsed,

မခိုင်ခံ့ဘူးဆိုတာကို MINUSTAH နဲ့

to examine what was safe and what wasn't.

ပူးပေါင်းကာ စစ်ဆေးလေ့လာခဲ့တယ်။

Working with MINUSTAH,

ဒါက ဟေတီက UN အဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်ပြီး

which is the U.N. mission in Haiti,

ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေး၀န်ကြီးဌာနနဲ့

with the Ministry of Public Works,

အခြား NGO အဖွဲ့တွေ ပူးပေါင်းကာ

with different NGOs,

အဆောက်အအုံ ၁၅၀၀ ကျော်ကို

we inspected over 1,500 buildings.

စစ်ဆေးခဲ့ကြတယ်။

We inspected schools

ကျောင်းတွေနဲ့ လူနေအဆောက်အအုံတွေကို

and private residencies.

စစ်ဆေးကြတယ်။

We inspected medical centers

ဆေးရုံ ဆေးပေးခန်းတွေနဲ့

and food warehouses.

စားသောက်သိုလှောင်ရုံများကို စစ်ဆေးကြတယ်။

We inspected government buildings.

အစိုးရ အဆောက်အဆောက်တွေကို စစ်ဆေးခဲ့ကြတယ်။

This is the Ministry of Justice.

ဒါကတရားစီရင်ရေး ၀န်ကြီးဌာနပါ။

Behind that door

တံခါးနောက်မှာတော့

is the National Judicial Archives.

တရားစီရင်ရေး မော်ကွန်းထိန်းရုံးဖြစ်ပါတယ်။

The fellow in the door, Andre Filitrault --

တံခါးထဲကသူကတော့ Andre Filitrault

who's the director

ဗဟိုငလျင်သုတေသန ဌာန၊

of the Center for Interdisciplinary Earthquake Engineering Research

Buffalo University ရဲ့ဒါရိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

at the University of Buffalo --

မော်ကွန်းရုံးကို ပြန်ကောင်းအောင်လုပ်ဖို့

was examining it to see if it was safe

ရ၊မရစစ်ဆေးနေတာပါ။

to recover the archives.

စစ်ဆေးပြီး အဆောက်အအုံအားလုံး

Andre told me,

ကြည့်ပြီးချိန်မှာ Andre က

after seeing these buildings fail

"ပြိုကျပုံတွေ အတူတူပဲ "

again and again in the same way,

“နောက်ထပ် လေ့လာစရာမရှိတော့ဘူး“လို့

that there is no new research here.

သူက ဆိုတယ်။

There is nothing here that we don't know.

ငါတို့ မသိတာမရှိတော့ဘူး။

The failure points were the same:

ပြိုကျပျက်စီးပုံတွေ အတူတူပဲဆိုတာပါ။

walls and slabs not tied properly into columns --

နံရံနဲ့ ကြမ်းခင်းတွေ ကော်လံတိုင်ကို

that's a roof slab hanging off the building --

သေချာမချိတ်ဘူး။ အမိုးပြားက တွဲလျောင်းကျနေတယ်။

cantilevered structures,

ဆင်၀င်အမိုးတွေက

or structures that were asymmetric,

အိမ်နဲ့ ခေါက်ချိုးညီဖြစ်နေတယ်၊

that shook violently and came down,

ငလျင်ပြင်းထန်စွာ လှုပ်တော့ ပြုတ်ကျလာတယ်

poor building materials,

အရည်အသွေးညံ့တဲ့ ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းတွေ

not enough concrete,

ကွန်ကရစ်က မလုံမလောက်၊

not enough compression in the blocks,

ကြေမွလွယ်တဲ့ ကျောက်တုံးတွေ

rebar that was smooth,

သံချောင်း တွေမှာ အရစ်မပါဘူး၊

rebar that was exposed to the weather and had rusted away.

ရာသီဉတုဒဏ်ကြောင့် သံချေးတက်နေတယ်။

Now there's a solution

အခုတော့ အဖြေကိုတွေ့သွားပါပြီ။

to all these problems.

အဆောက်အအုံကို ကောင်းမွန်စွာ

And we know how to build properly.

ဆောက်လုပ်ဖို့ပါပဲ။

The proof of this came in Chile,

လအနည်းငယ်ကြာမှာ ဖြစ်ပွားတဲ့

almost a month later,

ချီလီငလျင်က သက်သေပါပဲ။

when 8.8 magnitude earthquake

ပြင်းအား ၈.၈ လှုပ်ခတ်ခဲ့တယ်၊

hit Chile.

၄င်းက ထပ်ညွှန်း ၇ ရဲ့ အဆ ဘ၅၀၀ နဲ့ညီပါတယ်။

That is 500 times

Port-au-Prince မှာလှုပ်တဲ့ ငလျင်ပါ

the power of the 7.0

အဆ 500 ပါ

that hit Port-au-Prince --

လူထောင်ပေါင်းများစွာ ရှိတဲ့ နေရာ

500 times the power,

လူဉီးရေသိပ်သည်းမှု က

yet only under a thousand casualties.

ဟေတီထက် စာရင်

Adjusted for population density,

၁ ရာခိုင်နှုန်းပဲ နည်းပေမဲ့

that is less than one percent

ဟေတီ ငလျင်ဆုံးရှုံးမှုထက် အများကြီး

of the impact of the Haitian quake.

သက်သာတယ်။

What was the difference

ချီလီနှင့် ဟေတီ ကြား

between Chile and Haiti?

မတူညီတာက ဘာလဲ။

Seismic standards

ငလျင် စံနှုန်းတွေနဲ့

and confined masonry,

ချုပ်ပြီးဆောက်တဲ့ ပန်းရန်လုပ်ငန်းပါ။

where the building acts as a whole --

အဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးအနေဖြင့် ကြည့်လျှင်

walls and columns

နံရံတွေနဲ့ တိုင်တွေေ၊

and roofs and slabs

အမိုးနှင့် ကြမ်းခင်းတွေ

tied together to support each other --

ကွဲပြီး ပြိုကျခြင်းမရှိအောင်

instead of breaking off into separate members and failing.

တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ချည်ပြီး ထောက်မထားထားတယ်။

If you look at this building in Chile,

ချီလီက အဆောက်အအုံကို ကြည့်ရင်

it's ripped in half,

တစ်၀က်ပိုင်းသွားပေမဲ့

but it's not a pile of rubble.

အကျိုးအပဲ့တွေ ပုံမနေဘူး။

Chileans have been building with confined masonry

ချီလီလူမျိုးတွေက ဆယ်စုနှစ်ချီကာ အိမ်ကို

for decades.

ချုပ်ပြီး တည်ဆောက်ထားကြတယ်။

Right now, AIDG is working with KPFF Consulting Engineers,

အခု AIDG က KPFF အဆောက်အအုံ

Architecture for Humanity,

အကြံပေး အင်ဂျင်နီယာတွေနဲ့ တွဲလုပ်ကာ

to bring more confined masonry training

အိမ်ချုပ်တန်းများ ထည့်ခြင်းကို ပိုပြီး လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးဖို့

into Haiti.

ဟေတီကို ယူဆောင်လာတယ်။

This is Xantus Daniel;

သူက Xantus Daniel

he's a mason,

သူက ပန်းရန်လုပ်သားတစ်ယောက်ပါ၊

just a general construction worker, not a foreman,

ပန်းရန် ခေါင်းဆောင်တော့မဟုတ်ပါဘူး။

who took one of our trainings.

သင်တန်းကိုတတ်ရောက်ခဲ့သူတစ်ဉီးပါ။

On his last job he was working with his boss,

ပြီးခဲ့တဲ့အလုပ်တုန်းက သူရဲ့ သူဌေးနဲ့

and they started pouring the columns wrong.

တွဲလုပ်စဉ် တိုင်ကို မှားလောင်းဖူးတယ်။

He took his boss aside,

သု့သူဌေးကို ဘေးဖယ်ထားပြီး

and he showed him the materials on confined masonry.

အိမ်တန်းချုပ်နည်းမှာပါတဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ပြသခဲ့တယ်။

He showed him, "You know, we don't have to do this wrong.

သူ့ကို ပြခဲ့တာက “ငါတို့ ထပ်ပြီးမှားစရာမလိုတော့ဘူး။

It won't cost us any more

နည်းလမ်းမှန်မှန် လုပ်ဖို့

to do it the right way."

ထပ်ပြီး မကုန်ကျတော့ပါဘူး။”

And they redid that building.

ပြီးတော့ သူတို့ ဒီအိမ်ကို ပြန်ဆောက်ခဲ့တယ်။

They tied the rebar right,

Rebar ကိုမှန်အောင်ပြန်ချည်တယ်

they poured the columns right,

တိုင်ကို နည်းမှန်အတိုင်း လောင်းတယ်။

and that building will be safe.

အခု အိမ်က စိတ်ချရမှာပါ။

And every building

အဆောက်အအုံတိုင်းကို

that they build going forward

နည်းလမ်းမှန်မှန်အတိုင်း ဆောက်လုပ်သွားရင်

will be safe.

အားလုံး ဘေးကင်းမှာပါ။

To make sure these buildings are safe,

အဆောက်အအုံ ဘေးကင်း၊မကင်း သေချာစေဖို့

it's not going to take policy --

မူဝါဒ လိုမှာမဟုတ်ဘူး။

it's going to take reaching out

မြေပြင်မှာ လုပ်နေတဲ့ လုပ်သားတွေဆီ

to the masons on the ground

အရောက်သွားပြိး မှန်ကန်သင့်လျော်တဲ့

and helping them learn the proper techniques.

နည်းလမ်းတွေ သင်ယူဖို့ ကူညီပေးရမှာပါ။

Now there are many groups doing this.

အခု လုပ်နေတဲ့ အဖွဲ့တွေ အများကြီးပါ။

And the fellow in the vest there,

အဲဒီက ကိုယ်ကျပ်အင်္ကျီနဲ့လူက

Craig Toten,

Craig Toten ပါ။

he has pushed forward

သူက အရွေ့တစ်ခု ဉီးဆောင်သူပါ။

to get documentation out to all the groups that are doing this.

အဖွဲ့တိုင်းရဲ့ အချက်အလက်တွေ စုဆောင်းတယ်

Through Haiti Rewired,

ဟေတီကို ပြန်ဆင်ခြင်းကနေ

through Build Change, Architecture for Humanity,

Build Change လူသားအတွေက် ဗိသုကာ

AIDG,

AIDG ကနေ

there is the possibility

နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း

to reach out

ပန်းရန်လုပ်သား ၃၀၀၀၀ ~၄၀၀၀၀ အထိ

to 30,000 -- 40,000 masons

အရောက်သွားဖို့

across the country

ဖြစ်နိုင်ခြေရှိပြီး

and create a movement of proper building.

အကယ်၍ မြေပြင်ပေါ်က

If you reach out to the people on the ground

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအထိ

in this collaborative way

အရောက်သွားနိုင်ရင်

it's extremely affordable.

အလွန်အမင်း တတ်နိုင်ပါတယ်။

For the billions spent on reconstruction,

ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေးမှာ ကုန်ကျတဲ့ ဘီလီယံများစွာအတွက်

you can train masons

သူတို့ရဲ့ဘ၀တာကို အိမ်ဆောက်ရင်း

for dollars on every house

ပြီးဆုံးသွားတဲ့ အိမ်တိုင်းမှာ

that they end up building over their lifetime.

ဒေါ်လာတွေအတွက် ပန်းရန်ဆရာတွေကို လေ့ကျင့်ပေးနိုင်တယ်။

Ultimately, there are two ways

နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ဟေတီကို

that you can rebuild Haiti;

အသစ်ပြန်ဆောက်လို့ရတဲ့ နည်းလမ်း ၂ ခုရှိတယ်

the way at the top

ထိပ်ဆုံးက နည်းလမ်းက

is the way that Haiti's been building for decades.

ဆယ်စုနှစ်တွေကြာ ဟေတီကို တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ နည်းလမ်းပါ။

The way at the top

ထိပ်ဆုံးက နည်းလမ်းက

is a poorly constructed building

ပြိုပျက်မယ့် ညံ့ဖျင်းစွာ ဆောက်ထားတဲ့

that will fail.

အဆောက်အအုံပါ။

The way at the bottom is a confined masonry building,

အောက်ခြေက နည်းလမ်းက အိမ်ကိုချုပ်တန်းတွေ ထည့်ခြင်းဖြစ်ပြီး

where the walls are tied together,

နံရံတွေ ကို ချုပ်ထားတာမျိုးဖြစ်တယ်။

the building is symmetric,

အဆောက်အအုံက ခေါက်ချိုးညီပြီး

and it will stand up to an earthquake.

ငလျင်ဒဏ်ကိုပါ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်မယ်။

For all the disaster,

ဘေးအန္တရာယ်တွေအားလုံးအတွက်

there is an opportunity here

ကျွန်တော်တို့ဆီ ရှိနေတဲ့ အခွင့်အရေးက

to build better houses

နောက်မျိုးဆက်သစ်အတွက်

for the next generation,

ပိုကောင်းတဲ့ အိမ်တွေ ဆောက်ဖို့ပါ။

so that when the next earthquake hits,

ဒါဆို ငလျင်ထပ်လာလျှင်လည်း

it is a disaster --

သဘာဝ ဘေးတစ်ခုဆိုပေမဲ့

but not a tragedy.

အဖြစ်ဆိုးကြီး မဟုတ်တော့ပါဘူးလေ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)