Peter Haas: Haiti's disaster of engineering

Peter Haas: Thảm họa thiết kế tại Haiti

Translator: Lien Hoang Reviewer: Hoang Ly

I learned about the Haiti earthquake by Skype.

Tôi biết đến trận động đất Haiti qua Skype.

My wife sent me a message,

Vợ tôi gửi một dòng tin,

"Whoa, earthquake,"

"Trời, động đất,"

and then disappeared for 25 minutes.

và rồi biến mất 25 phút liền.

It was 25 minutes of absolute terror

25 phút ấy là 25 phút kinh hoàng tột đỉnh

that thousands of people across the U.S. felt.

mà hàng ngàn người trên nước Mĩ đã trải qua.

I was afraid of a tsunami;

Tôi đã lo sợ sẽ có sóng thần.

what I didn't realize

Điều tôi không nhận ra

was there was a greater terror in Haiti,

là có một nỗi kinh hoàng còn lớn hơn ở Haiti,

and that was building collapse.

đó là nhà đổ.

We've all seen the photos

Chúng ta đều đã thấy ảnh

of the collapsed buildings in Haiti.

những tòa nhà đổ nát ở Haiti.

These are shots my wife took

Đây là những tấm vợ tôi chụp được

a couple days after the quake,

vài ngày sau trận động đất,

while I was making my way through the D.R. into the country.

khi tôi đang đi tới Haiti bằng chương trình Cứu Trợ sau Thảm Họa.

This is the national palace --

Đây là cung điện quốc gia,

the equivalent of the White House.

tòa nhà quan trọng tương tự như Nhà Trắng vậy.

This is the largest supermarket in the Caribbean

Đây là siêu thị lớn nhất ở biển Caribê

at peak shopping time.

vào giờ mua sắm cao điểm.

This is a nurses' college --

Đây là trường đào tạo y tá.

there are 300 nurses studying.

Có 300 y tá đang học ở đó..

The general hospital right next door

Bệnh viện đa khoa ngay bên cạnh

emerged largely unscathed.

không bị hư tổn gì lắm.

This is the Ministry of Economics and Finance.

Đây là Bộ Kinh tế và Tài chính.

We have all heard

Chúng ta đều đã nghe nói

about the tremendous human loss

về thiệt hại về người không kể xiết

in the earthquake in Haiti,

trong trận động đất Haiti,

but we haven't heard enough

nhưng chúng ta không được nghe mấy

about why all those lives were lost.

về lí do tại sao những mạng người ấy lại mất đi.

We haven't heard about

Chúng ta chưa được nghe

why the buildings failed.

tại sao những tòa nhà lại sập.

After all, it was the buildings,

Dù gì chăng nữa, chính mấy tòa nhà đó,

not the earthquake,

chứ không phải trận động đất,

that killed 220,000 people,

đã lấy đi sinh mạng 220 000 con người,

that injured 330,000,

làm bị thương 330 000,

that displaced 1.3 million people,

khiến 1.3 triệu người phải rời bỏ nhà cửa,

that cut off food

lấy đi nguồn cung cấp thực phẩm

and water and supplies

và nước uống

for an entire nation.

của nguyên một cuộc gia.

This is the largest metropolitan-area disaster

Đây là thảm họa lớn nhất diễn ra tại thành thị

in decades,

trong hàng thập kỉ.

and it was not a natural disaster --

Và nó không phải là thiên tai.

it was a disaster of engineering.

Nó là thảm họa thiết kế xây dựng.

AIDG has worked in Haiti

AIDG đã làm việc ở Haiti

since 2007,

từ năm 2007,

providing engineering and business support

cung cấp trợ giúp trong lĩnh vực xây dựng và kinh doanh

to small businesses.

cho các doanh nghiệp nhỏ.

And after the quake, we started bringing in earthquake engineers

Sau trận động đất, chúng tôi bắt đầu mời các kĩ sư chuyên về động đất

to figure out why the buildings collapsed,

để tìm hiể tại sao nhà lại đổ sập,

to examine what was safe and what wasn't.

để xem xét xem cái gì an toàn và cái gì không.

Working with MINUSTAH,

Hợp tác cùng MINUSTAH,

which is the U.N. mission in Haiti,

phái bộ Liên Hợp Quốc ở Haiti,

with the Ministry of Public Works,

cùng Bộ Phát triển Cộng đồng,

with different NGOs,

cùng các tổ chức phi chính phủ khác nhau,

we inspected over 1,500 buildings.

chúng tôi đã xem xét trên 1500 tòa nhà.

We inspected schools

Chúng tôi kiểm tra trường học

and private residencies.

và khu dân cư.

We inspected medical centers

Chúng tôi kiểm tra trạm y tế

and food warehouses.

và kho thực phẩm.

We inspected government buildings.

Chúng tôi kiểm tra các tòa nhà chính phủ.

This is the Ministry of Justice.

Đây là Bộ Tư Pháp

Behind that door

Sau cánh cửa kia

is the National Judicial Archives.

là Kho Văn khố Pháp luật Trung ương.

The fellow in the door, Andre Filitrault --

Anh bạn ở cánh cửa, Andre Filitrault,

who's the director

giám đốc điều hành

of the Center for Interdisciplinary Earthquake Engineering Research

Trung tâm Nghiên Cứu Kiến Trúc Chống Động Đất Đa Ngành

at the University of Buffalo --

ở Đại học Buffalo,

was examining it to see if it was safe

đang kiểm tra xem có đủ an toàn

to recover the archives.

để lấy lại văn thư không.

Andre told me,

Andre bảo tôi rằng,

after seeing these buildings fail

sau khi chứng kiến những tòa nhà này sụp đổ

again and again in the same way,

hết lần này qua lần khác theo cùng một cách,

that there is no new research here.

nghiên cứu này chẳng có gì là mới cả.

There is nothing here that we don't know.

Chẳng có gì ở đây mà ta không biết.

The failure points were the same:

Điểm thất bại lúc nào cũng thế --

walls and slabs not tied properly into columns --

tường và các thanh không được gắn cẩn thận vào cột nhà --

that's a roof slab hanging off the building --

kia là một thanh xà nhà bị rớt khỏi tòa nhà --

cantilevered structures,

các kiến trúc chìa ra ngoài để đỡ ban công,

or structures that were asymmetric,

hay những kiến trúc thiếu đối xứng,

that shook violently and came down,

rung dữ dội rồi rớt xuống,

poor building materials,

vật liệu xây dựng tồi,

not enough concrete,

không đủ bê tông,

not enough compression in the blocks,

các khối kết cấu không được ép đủ chặt,

rebar that was smooth,

cốt thép quá phẳng,

rebar that was exposed to the weather and had rusted away.

cốt thép phải hứng chịu mưa nắng và đã gỉ.

Now there's a solution

Giải pháp

to all these problems.

cho tất cả những vấn đề này là ở đây.

And we know how to build properly.

Và chúng ta biết cách xây dựng tử tế chứ.

The proof of this came in Chile,

Bằng chứng là ở Chilê,

almost a month later,

gần một tháng sau,

when 8.8 magnitude earthquake

khi động đất 8.8 độ

hit Chile.

làm rung chuyển Chilê.

That is 500 times

Đó là 500 lần

the power of the 7.0

lớn hơn trận động đất 7.0 độ

that hit Port-au-Prince --

ở Port-au-Prince --

500 times the power,

mạnh gấp 500 lần,

yet only under a thousand casualties.

vậy mà chỉ dưới một ngàn thương vong.

Adjusted for population density,

Nếu tính tỉ lệ theo mật độ dân số nữa,

that is less than one percent

đấy chỉ là một phần trăm

of the impact of the Haitian quake.

so với thiệt hại của động đất Haiti.

What was the difference

Điểm khác biệt

between Chile and Haiti?

Giữa Chilê và Haiti là gì?

Seismic standards

Tiêu chuẩn chống động đất cao,

and confined masonry,

kĩ thuật nề chặt chẽ,

where the building acts as a whole --

tạo ra một tòa nhà là một thể thống nhất --

walls and columns

tường và cột

and roofs and slabs

mái và các thanh xà

tied together to support each other --

được gắn kết chặt chẽ để nâng đỡ lẫn nhâu,

instead of breaking off into separate members and failing.

thay vì vỡ thành từng mảng riêng biệt và đổ sụp.

If you look at this building in Chile,

Nếu bạn nhìn tòa nhà này ở Chilê,

it's ripped in half,

nó bị chia thành hai nửa,

but it's not a pile of rubble.

nhưng nó hoàn toàn không phải và một đống gạch vụn,

Chileans have been building with confined masonry

Người dân Chilê đã xây dựng bằng kĩ thuật nề chặt chẽ này

for decades.

hàng thập kỉ rồi.

Right now, AIDG is working with KPFF Consulting Engineers,

Hiện tại AIDG đang làm việc với nhóm Kĩ sư Tư vấn KPFF,

Architecture for Humanity,

Kiến Trúc vì Nhân Loại,

to bring more confined masonry training

để tổ chức đào tạo về kĩ thuật nề chặt chẽ nhiều hơn nữa

into Haiti.

ở Haiti.

This is Xantus Daniel;

Đây là Xantus Daniel.

he's a mason,

Anh là thợ nề,

just a general construction worker, not a foreman,

chỉ là một người thợ bình thường, không phải là đốc công,

who took one of our trainings.

tham dự khóa đào tạo của chung tôi.

On his last job he was working with his boss,

Công trình gần đây nhất anh tham gia dưới sự lãnh đạo của một người quản lỉ,

and they started pouring the columns wrong.

họ bắt đầu đổ cột sai cách,

He took his boss aside,

Anh gặp riêng quản lí,

and he showed him the materials on confined masonry.

và giới thiệu cho anh ta tài liệu về kĩ thuật nề chặt chẽ.

He showed him, "You know, we don't have to do this wrong.

Anh nói với ông ta, "Ông biết đấy, tại sao chúng tai lại phải làm sai,

It won't cost us any more

chi phí chẳng tăng

to do it the right way."

khi làm đúng cách đâu."

And they redid that building.

Và họ làm lại tòa nhà đó.

They tied the rebar right,

Đặt cốt thép đúng cách.

they poured the columns right,

Họ đổ cột đúng cách.

and that building will be safe.

Và tòa nhà ấy sẽ an toàn.

And every building

Và mọi tòa nhà khác

that they build going forward

mà họ xây từ lúc đó

will be safe.

sẽ an toàn.

To make sure these buildings are safe,

Để chắc chắn là các tòa nhà sẽ an toàn,

it's not going to take policy --

không cần đến pháp luật,

it's going to take reaching out

mà cần tìm đến

to the masons on the ground

những người thợ nề trên mặt đất

and helping them learn the proper techniques.

và giúp họ học các kĩ thuật đúng.

Now there are many groups doing this.

Có rất nhiều nhóm đang làm việc này.

And the fellow in the vest there,

Và anh chàng mặc áo vét kia,

Craig Toten,

Craig Toten,

he has pushed forward

anh đã đẩy mạnh

to get documentation out to all the groups that are doing this.

việc phân phát tài liệu cho tất cả các nhóm đang làm việc này.

Through Haiti Rewired,

Qua Kết Nối Lại Haiti,

through Build Change, Architecture for Humanity,

qua Thay Đổi Xây Dựng, Kiến trúc vì Nhân Loại,

AIDG,

AIDG,

there is the possibility

ta có khả năng

to reach out

kết nối với

to 30,000 -- 40,000 masons

30 000 tới 40 000 thợ nề

across the country

trên khắp đất nước

and create a movement of proper building.

và tạo ra một vận động xây dựng đúng cách.

If you reach out to the people on the ground

Nếu anh kết nối được với những con người trên mặt đất

in this collaborative way

thông qua cách hợp tác này

it's extremely affordable.

sẽ rất khả thi trong phạm vi tài chính cho phép.

For the billions spent on reconstruction,

Với hàng tỉ tiêu vào việc xây dựng lại,

you can train masons

anh có thể đào tạo thợ nề

for dollars on every house

chỉ bằng vài đô la với mỗi ngôi nhà

that they end up building over their lifetime.

mà họ xây dựng trong suốt đời.

Ultimately, there are two ways

Sau chót, có hai cách

that you can rebuild Haiti;

để anh xây dựng lại Haiti,

the way at the top

cách trên đỉnh

is the way that Haiti's been building for decades.

là cách Haiti đã được xây hàng thế kỉ nay.

The way at the top

Cách trên đỉnh

is a poorly constructed building

là một tòa nhà xây tồi

that will fail.

cuối cùng sẽ đổ.

The way at the bottom is a confined masonry building,

Cách từ nền móng là tòa nhà xây bằng kĩ thuật nề chặt chẽ

where the walls are tied together,

tường được gắn kết chặt chẽ

the building is symmetric,

tòa nhà đối xứng,

and it will stand up to an earthquake.

và nó sẽ đững vứng bất kể động đất.

For all the disaster,

Với mọi thảm họa,

there is an opportunity here

chúng ta có cơ hội

to build better houses

xây dựng những căn nhà tốt hơn

for the next generation,

cho thế hệ sau,

so that when the next earthquake hits,

làm sao cho khi trận động đất tiếp theo ập đến,

it is a disaster --

nó sẽ là tai ương

but not a tragedy.

nhưng không phải thảm kịch tàn khốc.

(Applause)

(Vỗ tay)