Peter Haas: Haiti's disaster of engineering

Peter Haas: Haiti'deki muhendislik faciası

Çeviri: Cevat Erisken Gözden geçirme: Meric Aydonat

I learned about the Haiti earthquake by Skype.

Haiti'deki depremi Skype'ten öğrendim.

My wife sent me a message,

Eşim bana "O da ne? Deprem!"

"Whoa, earthquake,"

diye bir mesaj gönderdi

and then disappeared for 25 minutes.

ve hemen sonra 25 dakika süreyle ortadan kayboldu.

It was 25 minutes of absolute terror

A.B.D.'deki binlerce kişinin hissettiği şey

that thousands of people across the U.S. felt.

25 dakika süren gerçek bir terör olayıydı.

I was afraid of a tsunami;

Ben bir tsunaminin gelmesinden korkuyordum.

what I didn't realize

Benim göremediğim şey

was there was a greater terror in Haiti,

Haiti'de daha büyük bir terörün olduğuydu

and that was building collapse.

ve bu da deprem sonrasında binalarin çökmesiydi.

We've all seen the photos

Hepimiz

of the collapsed buildings in Haiti.

Haiti'deki çökmüş binalarin resimlerini gördük.

These are shots my wife took

Bunlar, eşimin

a couple days after the quake,

depremden birkaç gün sonra,

while I was making my way through the D.R. into the country.

ben D.R. aracılığıyla ülkeye giderken çektiği resimler.

This is the national palace --

Burası ulusal binaları.

the equivalent of the White House.

Beyaz Saray'ın karşılığı olan bina.

This is the largest supermarket in the Caribbean

Burası en işlek zamanında

at peak shopping time.

Karayipler'deki en büyük süpermarket.

This is a nurses' college --

Burası Hemşirelik Okulu.

there are 300 nurses studying.

300 öğrencisi var.

The general hospital right next door

Hemen yanındaki ise

emerged largely unscathed.

çok az hasar görmüş bir hastane.

This is the Ministry of Economics and Finance.

Burası Ekenomi ve Finans Bakanlığı binası.

We have all heard

Haiti'deki depremde

about the tremendous human loss

çok sayıda can kaybı olduğunu

in the earthquake in Haiti,

hepimiz duyduk,

but we haven't heard enough

ancak bütün bu kayıpların sebeplerinin

about why all those lives were lost.

neler olduğunu yeterince öğrenemedik.

We haven't heard about

Binaların neden çöktüğünü

why the buildings failed.

öğrenemedik.

After all, it was the buildings,

Sonuçta,

not the earthquake,

bütün ülke çapında

that killed 220,000 people,

220.000 kişiyi öldüren,

that injured 330,000,

330.000 kişiyi yaralayan,

that displaced 1.3 million people,

1,3 milyon kişiyi göçe zorlayan,

that cut off food

gıda ve

and water and supplies

su kaynaklarını yok eden

for an entire nation.

deprem değil binalardı.

This is the largest metropolitan-area disaster

Bu olay, son birkaç on yıl içinde

in decades,

görülen en büyük metropol faciasıdır.

and it was not a natural disaster --

Ve bu bir doğal afet değildi.

it was a disaster of engineering.

O bir mühendislik faciasıydı.

AIDG has worked in Haiti

AIDG,

since 2007,

2007 yılından bu yana

providing engineering and business support

Haiti'deki küçük ölçekli işletmelere

to small businesses.

mühendislik ve işletme desteği sağlıyordu.

And after the quake, we started bringing in earthquake engineers

Depremden sonra, biz ülkeye

to figure out why the buildings collapsed,

binalarin neden çöktüklerini tespit etmek,

to examine what was safe and what wasn't.

neyin güvenli olup olmadığını incelemek için deprem mühendisleri getirmeye başladık.

Working with MINUSTAH,

Haiti'deki B.M. temsilcisi olan

which is the U.N. mission in Haiti,

MUNISTAH ile,

with the Ministry of Public Works,

Ulaştırma Bakanlığı ile

with different NGOs,

farklı Sivil Toplum Örgütleriyle birlikte

we inspected over 1,500 buildings.

1.500 üzerinde bina teftiş ettik.

We inspected schools

Okulları ve

and private residencies.

özel mülkleri inceledik.

We inspected medical centers

Tıp merkezlerini ve

and food warehouses.

gıda depolarını kontrol ettik.

We inspected government buildings.

Hükümet binalarını inceledik.

This is the Ministry of Justice.

Burası Adalet Bakanlığı.

Behind that door

Bu kapının arkasındaki yer

is the National Judicial Archives.

Ulusal Yargı Arşivleri.

The fellow in the door, Andre Filitrault --

Kapıda duran da Buffalo Üniversitesi

who's the director

Disiplinlerarası Deprem Mühendisliği Araştırmaları Merkezi

of the Center for Interdisciplinary Earthquake Engineering Research

direktörü

at the University of Buffalo --

Andre Filitrault.

was examining it to see if it was safe

Arşivlerin emniyetli bir şekilde

to recover the archives.

kurtarılıp kurtarılamayacağını inceliyor.

Andre told me,

Andre,

after seeing these buildings fail

bu binaların aynı şekilde çöktüğünü

again and again in the same way,

tekrar tekrar görünce,

that there is no new research here.

burada yeni bir araştırmaya gerek olmadığını söyledi.

There is nothing here that we don't know.

Burada yeni birşey yok.

The failure points were the same:

Çökmeye sebep olan bölgeler hep aynı--

walls and slabs not tied properly into columns --

duvarlar ve kirişler sütunlara uygun bağlanmamış--

that's a roof slab hanging off the building --

şuradaki binadan sarkan bir tavan --

cantilevered structures,

dirsekli yapılar,

or structures that were asymmetric,

veya asimetrik yapılar,

that shook violently and came down,

şiddetli bir şekilde silkelenmiş ve çökmüş,

poor building materials,

zayıf yapı malzemeleri,

not enough concrete,

yetersiz beton,

not enough compression in the blocks,

binalardaki yetersiz sıkıştırma

rebar that was smooth,

pürüzsüz demir çubuklar,

rebar that was exposed to the weather and had rusted away.

atmosfere açık bırakılan ve paslanmış olan demir çubuklar ...

Now there's a solution

Şimdi bütün bu sorunlara

to all these problems.

bir çözüm var.

And we know how to build properly.

Uygun yapılaşma nasıl olur biliyoruz artık.

The proof of this came in Chile,

Bunun ispatı

almost a month later,

yaklaşık bir ay kadar sonra,

when 8.8 magnitude earthquake

8.8 büyüklüğünde bir deprem

hit Chile.

Şili'yi vurduğunda ortaya çıktı.

That is 500 times

7.0 ile kıyaslandığında

the power of the 7.0

500 kat daha şiddetli

that hit Port-au-Prince --

bir şekilde Port-au-Prince'i vurdu.

500 times the power,

500 kat daha şiddetli olmasına rağmen

yet only under a thousand casualties.

sadece 1000'in altında vaka ortaya çıktı.

Adjusted for population density,

Nüfus yoğunluğu bazında değerlendirildiğinde

that is less than one percent

Haiti depreminin verdiği hasarın

of the impact of the Haitian quake.

%1'i kadar bile değil.

What was the difference

Şili ile Haiti arasındaki

between Chile and Haiti?

fark neydi?

Seismic standards

Sismik standartlar

and confined masonry,

ve binaların bir bütün olarak davranmasını sağlayan

where the building acts as a whole --

yığma yapılar,

walls and columns

duvarların ve kolonların

and roofs and slabs

çatı ve tavanların

tied together to support each other --

ayrı ayrı değil de

instead of breaking off into separate members and failing.

birbirini desteklemesi için birleştirildiği yapılar.

If you look at this building in Chile,

Şili'deki bu binayı görüyorsunuz,

it's ripped in half,

ortadan bölünmüş

but it's not a pile of rubble.

fakat parçalanıp beton yığınına dönüşmemiş.

Chileans have been building with confined masonry

Şilililer yıllardır

for decades.

yığma yapılar inşa etmektedirler.

Right now, AIDG is working with KPFF Consulting Engineers,

Şu anda AIDG, "KPFF Danışmanlık" ve

Architecture for Humanity,

"İnsanlık İçin Mimari" kurumları ile

to bring more confined masonry training

yığma yapı inşaası konusunda

into Haiti.

Haiti'ye daha fazla eğitim vermek için çalışıyorlar.

This is Xantus Daniel;

Bu kişi Xantus Daniel.

he's a mason,

O bir ustabaşı değil,

just a general construction worker, not a foreman,

bizim eğitimlerimizden birine katılmış olan

who took one of our trainings.

sıradan bir inşaat işçisi.

On his last job he was working with his boss,

En son çalıştığı yerde amiri ile birlikte çalışıyordu

and they started pouring the columns wrong.

ve kolonların uygunsuz döküldüğünü gördü.

He took his boss aside,

Amirini kenara çekip, yığma yapılarda

and he showed him the materials on confined masonry.

malzemelerin nasıl yerleştirilmesi gerektiğini gösterdi.

He showed him, "You know, we don't have to do this wrong.

Doğrusunu gösterdi ve "Bunu yanlış yapmamıza gerek yok,

It won't cost us any more

bunu uygun bir biçimde yapmak

to do it the right way."

bize maliyeti artırmaz" dedi.

And they redid that building.

Ve binayı yeniden yaptılar.

They tied the rebar right,

Demir çubukları uygun biçimde bağladılar.

they poured the columns right,

Kolonları uygun biçimde döktüler.

and that building will be safe.

Ve böylece bina daha güvenli olacak hale geldi.

And every building

Ve bundan sonra

that they build going forward

yapacakları her bina

will be safe.

güvenli olacaktır.

To make sure these buildings are safe,

Bu binaları güvenli hale getirmek

it's not going to take policy --

kanunla değil,

it's going to take reaching out

duvarcılara ulaşmak ve

to the masons on the ground

onlara uygun teknikleri

and helping them learn the proper techniques.

öğretmekle olacaktır.

Now there are many groups doing this.

Şu anda bunu yapan birçok grup var.

And the fellow in the vest there,

Şuradaki ceketli arkadaşımızın adı

Craig Toten,

Craig Toten.

he has pushed forward

Kendisi, bu işleri yapanlara

to get documentation out to all the groups that are doing this.

belgeler sağlamak için çok uğraştı.

Through Haiti Rewired,

"Yenilenmiş Haiti" aracılığıyla,

through Build Change, Architecture for Humanity,

"Değişimi İnşa Et", "İnsanlık İçin Mimari" ve

AIDG,

AIDG aracılığıyla

there is the possibility

ülke çapında

to reach out

30-40 bin duvarcıya

to 30,000 -- 40,000 masons

ulaşmak ve

across the country

bir "uygun binalar yapma hareketi"

and create a movement of proper building.

başlatmak mümkün.

If you reach out to the people on the ground

Eğer elbirliği ile

in this collaborative way

bu kişilere ulaşılabilirse

it's extremely affordable.

bu yöntem oldukça düşük maliyetli.

For the billions spent on reconstruction,

Binaları yeniden yapmak için milyarlarca dolar harcamaktansa

you can train masons

hayatları boyunca inşa edecekleri

for dollars on every house

herbir ev için sadece birkaç dolar masraf ile

that they end up building over their lifetime.

duvarcıları eğitebilirsiniz.

Ultimately, there are two ways

Sonuç olarak, Haiti'yi yeniden inşa etmenin

that you can rebuild Haiti;

iki yolu var:

the way at the top

Üstteki yöntem

is the way that Haiti's been building for decades.

Haiti'nin yıllardır kullandığı,

The way at the top

çökecek kadar

is a poorly constructed building

güçsüz yapılar

that will fail.

ortaya çıkartan yöntem.

The way at the bottom is a confined masonry building,

Aşağıdaki yöntem ise

where the walls are tied together,

duvarların birleştiği,

the building is symmetric,

binanın simetrik yapılandırıldığı ve

and it will stand up to an earthquake.

depreme dayanıklı olan "yığma yapı" yöntemi.

For all the disaster,

Unutmayalım ki afetlere rağmen,

there is an opportunity here

gelecek kuşaklar için

to build better houses

daha iyi evler yapma

for the next generation,

fırsatımız var.

so that when the next earthquake hits,

Böyle yapalım ki

it is a disaster --

bir sonraki deprem için "bu bir afet,

but not a tragedy.

bir trajedi değil" diyebilelim.

(Applause)

İzleyicilerin alkışları