How to use family dinner to teach politics | Hajer Sharief

Translator: Myo Aung Reviewer: Sanda Aung

Twenty years ago,

လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် နှစ်ဆယ်တုန်းက၊

my family introduced a system called "Friday Democracy Meetings."

ကျွန်မမိသားစုဟာ ‘‘သောကြာ ဒီမိုကရေစီ အစည်းအဝေးများ’’ ဆိုတာ စတင်ခဲ့တယ်။

Every Friday at 7pm, my family came together for an official meeting

သောကြာညနေ ရ နာရီမှာ၊ ကျွန်မတို့ မိသားစုဟာ တရားဝင် အစည်းအဝေးမှာ

လတ်တလော မိသားစု အရေးအခင်းတွေကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်။

to discuss the current family affairs.

အစည်းအဝေးတွေကို မိဘတဦးက ဦးဆောင် ကျင်းပခဲ့ပြီး၊

These meetings were facilitated by one of my parents,

မှတ်စုကို ရေးပေးသူရှိခဲ့တယ်။

and we even had a notetaker.

အဲဒီ အစည်းအဝေးတွေမှာ စည်းကမ်း နှစ်ရပ် ရှိခဲ့တယ်။

These meetings had two rules.

First, you are allowed to speak open and freely.

ပထမက လူတိုင်းဟာ ပွင့်လင်း လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့် ရှိခဲ့တယ်။

Us kids were allowed to criticize our parents

ကျုပ်တို့ ကလေးတွေက ကိုယ့်မိဘတွေကို ဝေဖန်ခွင့် ရှိခဲ့ကြတယ်၊

without that being considered disrespectful or rude.

အဲဒါကို မလေးစားရရာကျတယ်၊ ရိုင်းတယ်လို့ မယူဆခဲ့ပါ။

Second rule was the Chatham House rule,

ဒုတိယက Chatham House စည်းကမ်းလို့ ခေါ်ခဲ့တယ်။

meaning whatever is said in the meeting stays in the meeting.

အစည်းအဝေးမှာ ပြောခဲ့သမှှဟာ စည်းဝေးထဲမှာပဲ ကျန်ရစ်ခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

The topics which were discussed in these meetings

အဲဒီအစည်းအဝေးတွေမှာ ပြောဆိုခဲ့ကြတဲ့ ခေါင်းစီးတွေဟာ

varied from one week to another.

တပတ်နှင့် တပတ် မတူကွဲပြားခဲ့ကြတယ်။

One week, we'd talk about what food we wanted to eat,

တပတ်တွင် ကျုပ်တို့ဟာ ဘယ်လို အစားအစာတွေကို စားကြမယ်၊

what time us kids should go to bed

ကလေးတွေ ဘယ်အချိန်မှာ အိပ်ရာ ဝင်ကြရမယ်၊

and how to improve things as a family,

မိသားစုထဲက အရာတွေကို ဘယ်လို ပိုကောင်းအောင် လုပ်ကြမလဲ

while another meeting discussed pretty much events that happened at school

ဆွေးနွေးခဲ့ကြသလို၊ နောက်တခါမှာကျတော့ ကျောင်းမှာ ဖြစ်ပျက်တာတွေကို၊

and how to solve disputes between siblings,

ညီအိုရင်း အကြားက တိုက်ခိုက်မှုတွေ

by which I mean real fights.

ဘယ်လိုဖြေရှင်းရမလဲကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်။

At the end of each meeting, we'd reach decisions and agreements

အစည်းအဝေးတိုင်းမှာ ကျုပ်တို့ဟာ အနည်းဆုံး နောက်အစည်းအဝေးအထိ အာဏာတည်ရမယ့်

that would last at least until the next meeting.

ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ သဘောတူညီချက်တွေ ချမှတ်ခဲ့ကြတယ်။

So you could say I was raised as a politician.

ဒီတော့ ကျွန်မကို နိုင်ငံရေးသမား တဦးအဖြစ် မွေးထုတ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုနိုင်တယ်။

By the age of six or seven, I mastered politics.

အသက် ခြောက်-ခုနစ်နှစ်မှာ ကျွန်မ နိုင်ငံရေးကို ကျွမ်းနေပြီ။

I was negotiating, compromising,

ကျွန်မဟာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းတတ်လျက် အပေးအယူ လုပ်တပ်ပြီ၊

building alliances with other political actors.

အခြား နိုင်ငံရေးထဲ ပါဝင်သူတွေနဲ့ မဟာမိတ် ဖွဲ့နေနေပါပြီ။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

And I even once tried to jeopardize the political process.

တကြိမ်မှာ ကျွန်ဟာ နိုင်ငံရေး ဖြစ်စဉ်ကို ကမောက်ကမ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

These meetings sound very peaceful, civil and democratic, right?

အဲဒီ အစည်းအဝေးတွေဟာ သိပ်ကို အေးချမ်း ခဲ့ပြီး ယဉ်ကျေးလျက် ဒီမိုကရေစီ စံခဲ့ပါတယ်။

But that was not always the case.

ဒါပေမဲ့ အမြဲတမ်း အဲဒီလို မဟုတ်ခဲ့ပါဘူး။

Because of this open, free space to talk, discuss and criticize,

ပွင့်လင်း လွတ်လပ်စွာ ပြောခွင့်၊ ဆွေးနွေး ခွင့်နဲ့ ဝေဖန်ခွင့် ရှိခဲ့လို့

things sometimes got really heated.

တခါတရံမှာ အရာတွေဟာ သိပ်ကို ပူပြင်းတတ်ခဲ့ပါတယ်။

One meeting went really bad for me.

အစည်းအဝေး တခုဟာ ကျွန်မအတွက် သိပ်ကို ဆိုးခဲ့တယ်။

I was about 10 years old at that time,

အဲဒီတုန်းက ကျွန်မ ဆယ်နှစ် ရှိနေပြီ၊

and I'd done something really horrible at school,

ကျောင်းမှာ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး တခုကို လုပ်မိခဲ့တယ်။

which I'm not going to share today --

အဲဒါကို ဒီနေ့ လုံးဝပြောမပြချင်ပါဘူး။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

but my brother decided to bring it up in the meeting.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မအကိုက အဲဒါကို အစည်းအဝေးမှာ တင်ပြလာတယ်။

I could not defend myself,

ကျွန်မက ကိုယ့်ကိုယ်ကို မခုခံနိုင်ခဲ့လို့

so I decided to withdraw from the meeting and boycott the whole system.

အစည်းအဝေးထဲက ထွက်သွားလျက် သပိတ်မှောက်နေခဲ့တယ်။

I literally wrote an official letter and handed it to my dad,

ကျွန်မဟာ တရားဝင် စာတစ်စောင်ကို ရေးခဲ့ပြီး ကျွန်မအဖေကို ပေးခဲ့တယ်၊

announcing that I am boycotting.

ကျွန်မ သပိတ်မှောက်ကြောင်း ကြေညာလိုက်တယ်။

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

I thought that if I stopped attending these meetings anymore,

ကျွန်မက အဲဒီ အစည်းအဝေးတွေကို ဆက်မတက်တော့ဘူး ဆိုတော့

the system would collapse,

ဒီစနစ် ပြိုလဲသွားမယ် ထင်ခဲ့တယ်၊

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

but my family continued with the meetings,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မမိသားစုကတော့ ဆက် အစည်းအဝေးခဲ့ကြတယ်၊

and they often made decisions that I disliked.

ကျွန်မ မကြိုက်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ရံဖန်ရံခါ ချမှတ်ခဲ့ကြတယ်။

But I could not challenge these decisions,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မကို အစည်းအဝေးကို မတက်ခဲ့တော့၊

because I was not attending the meetings,

အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို မစိန်ခေါ်နိုင်ခဲ့ဘဲ

and thus had no right to go against it.

အဲဒါကို ဆန့်ကျင်နိုင်စွမ်း မရှိခဲ့ပါ။

Ironically, when I turned about 13 years old,

တိုက်ဆိုင်ချင်တော့ ကျွန်မ ၁၃ နှစ် ပြည့်လာချိန်မှာ၊

I ended up attending one of these meetings again,

အဲဒီလို အစည်းအဝေးတွေကို အချိန်ကြာစွာ သပိတ်မှောက်ခဲ့ရာကနေပြီ

after I boycotted them for a long time.

ပြန်ပြီး တက်လာခဲ့ပါတယ်။

Because there was an issue that was affecting me only,

ကျွန်မ တယောက်တည်းနဲ့ ဆိုင်တဲ့ ပြဿနာ တခု ရှိခဲ့လို့ပါ၊

and no other family member was bringing it up.

မိသားစုထဲက ဘယ်သူကမှ အဲဒါကို တင်ပြမလာခဲ့ကြဘူး။

The problem was that after each dinner,

ထမင်းစားပြီးသွားတဲ့ နောက်မှာ

I was always the only one who was asked to wash the dishes,

ပန်ကန်းတွေကို ဆေးဖို့ အခိုင်းခံရတာ ကျွန်မ တယောက်တည်းဖြစ်ခဲ့ပြီး၊

while my brothers didn't have to do anything about it.

ကျွန်မရဲ့ အစ်ကိုနဲ့မောင်လေးကျတော့ မဆေးခဲ့ကြရပါဘူး။

I felt this was unjust, unfair and discriminatory,

ဒါဟာ မတရားဘူး၊ မမျှတဘူး၊ ပြီးတော့ ခွဲခြားဆက်ဆံရာကျတယ်လို့

so I wanted to discuss it in the meeting.

ကျွန်မက ယူဆခဲ့လို့ အစည်းအဝေးမှာ တင်ပြချင်ခဲ့တယ်။

As you know, the idea that it's a woman or a girl's role to do household work

ခင်ဗျားတို့ သိကြသလို လူ့အဖွဲ့အစည်း တော်တော်များများထဲမှာ အိမ်ကိစ္စ

is a rule that has been carried out by many societies for so long,

အားလုံးကို အမျိုးသမီးတွေ လုပ်ရမယ်လို့ ထုံးစံလို ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

so in order for a 13-year-old me to challenge it, I needed a platform.

၁၃ နှစ်အရွယ် ကလေးမလေး အနေနဲ့ အဲဒါကို တင်ပြဖို့ ဆင်ခြေ လိုအပ်ခဲ့တယ်။

In the meeting, my brothers argued

အစည်းအဝေးထဲတွင် ကျွန်မ အကိုတွေက

that none of the other boys we knew were washing the dishes,

ယောက်ျားလေးတွေ ပန်းကန် ဆေးတာကို မကြားဘူးခဲ့ဖူးဘူး၊ သတို့ကျမှ

so why should our family be any different?

ဘာဖြစ်လို့ ဆေးရမှာလဲ ငြင်းကြတယ်။

But my parents agreed with me and decided that my brothers should assist me.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မ မိဘတွေက ကျွန်မနဲ့သဘောတူပြီး ကျွန်မအကိုတွေ ကူရမယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြတယ်။

However, they could not force them, so the problem continued.

ဒါပေမဲ့ သူတို့ကို ဘယ်လိုမှ ခိုင်းမရခဲ့လို့ ဘာမှ ထူးမလာခဲ့ပါ။

Seeing no solution to my problem, I decided to attend another meeting

ကျွန်မရဲ့ ပြဿနာ ပြေလည်မလာလို့ နောက်အစည်းအဝေးကို ကျွန်မ တက်ရန်

and propose a new system that would be fair to everyone.

ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး အားလုံးအတွက် မျှတမယ့် စနစ်တခုကို အဆိုပြုခဲ့တယ်။

So I suggested instead of one person

လူတစ်ယောက်တည်းက မိသားစုဝင် အားလုံး သုံးခဲ့ကြတဲ့ ပန်းကန်တွေ

washing all the dishes used by all the family members,

အားလုံးကို ဆေးမယ့်အစား၊ မိသားစုဝင် တဦးချင်းဆီက

each family member should wash their own dishes.

ကိုယ့် ပန်းကန်ခွက်တွေကို ဆေးကြရန် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

And as a gesture of good faith,

စေတနာကောင်းကို ပြတဲ့ အနေနဲ့ ကျွန်မက အိုးခွက်တွေ အားလုံးကို

I said I'd wash the pots as well.

တာဝန်ယူ ဆေးပေးရန် သဘောတူခဲ့တယ်။

This way, my brothers could no longer argue

ကျွန်မ အဆိုပြုလိုက်တဲ့ စနစ်က

that it wasn't within their responsibility

မိသားစုထဲက အဖွဲ့ဝင်တိုင်းက မိမိရဲ့ ပန်းကန်တွေကို ဆေးရန်

as boys or men to wash the dishes and clean after the family,

တာဝန်ယူရတယ်ဆိုတော့၊ ကျွန်မရဲ့ အကိုတွေဟာ

because the system I proposed was about every member of the family

သူတို့ရဲ့ ပန်းကန်များအတွက် တာဝန်ယူလာခဲ့ရပြီး

cleaning after themselves and taking care of themselves.

သူတို့ရဲ့ နောက်မှာ သူတို့ရဲ့ ပန်းကန်တွေကို ဆေးလာကြရတယ်။

Everyone agreed to my proposal,

လူတိုင်းဟာ ကျွန်မရဲ့ အဆိုပြုချက်ကို သဘောတူခဲ့ကြရပြီး

and for years, that was our washing-the-dishes system.

နှစ်များစွာကြာတဲ့ အထိ အဲဒီ ပန်းကန်ဆေးရေး စနစ် တည်လာခဲ့တယ်။

What I just shared with you is a family story,

ကျွန်မ အခု ပြောပြခဲ့တာက မိသားစုထဲက ဖြစ်စဉ်တခုပါ၊

but it's pure politics.

ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ နိုင်ငံရေးသက်သက်ပါ။

Every part of politics includes decision-making,

နိုင်င်ငံရေး မှန်သမျှဟာ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်မှု ပါစမြဲပါ၊

and ideally, the process of decision-making

တကယ်ကျတော့၊ ဆုံးဖြတ် ချမှတ်ရေး ဖြစ်စဉ်ဟာ

should include people from different backgrounds,

နောက်ခံမျိုးစုံ ရှိကြတဲ့ လူတွေကို ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့

interests, opinions, gender,

စိတ်ဝင်စားမှုတွေ၊ ထင်မြင်ချက်တွေ၊ ကျားမဖြစ်မှု၊

beliefs, race, ethnicity, age, and so on.

ကိုးကွယ်မှု၊ လူမျိုး၊ တိုင်းရင်းသား၊ အသက် စသဖြင့် ထည့်တွက်ရန် လိုတယ်၊

And they should all have an equal opportunity to contribute

ပြီးတော့ သူတို့အားလုံးဟာ သူတို့ရဲ့ ဘဝကို တိုက်ရိုက် ဒါမှမဟုတ်

to the decision-making process and influence the decisions

သွယ်ဝိုက်ပြီး သက်ရောက်မှုရှိမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချမှတ်ရာတွင်

that will affect their lives directly or indirectly.

ဝိုင်းပြီး ပါဝင် ဆွေးနွေးရန် တန်းတူ အခွင့်အလမ်း ရှိကြရပါမယ်။

As such, I find it difficult to understand when I hear young people saying,

ဒါကြောင့်မို့လို့ လူငယ်တွေက ‘‘နိုင်ငံရေးထဲ ကိုယ့်အမြင်ရှိဖို့ ကျနော် ငယ်သေးတယ်’’လို့

"I'm too young to engage in politics or to even hold a political opinion."

ဆိုတာကို ကြားရတဲ့ အခါမှာ နားလည်ဖို့ ခဲယဉ်းသလိုပါပဲ။

Similarly, when I hear some women saying,

အလားတူပဲ၊ အမျိုးသမိးတချို့တို့က၊

"Politics is a dirty world I don't want to engage with,"

‘‘နိုင်ငံရေး ဆိုတာ ညစ်ညမ်းတဲ့ အရာပါ၊ တို့တော့ မပါချင်ပါဘူး’’ လို့

I'm worried that the idea of politics and political engagement

ဆိုကြပြီး၊ ကမ္ဘာ့တဝမ်းမှာ နိုင်ငံရေး အတွေးအခေါ်တွေ၊ နိုင်ငံရေးထဲ

has become so polarized in many parts of the world

ပါဝင်ရမှုတွေဟာ သိပ်ကို ရှုပ်ထွေး ပြင်းထန်တဲ့ ပုံစံ ဆောင်လာနေလို့

that ordinary people feel, in order for them to participate in politics,

သာမန်ပြည်သူတွေက ခံစားနေကြတာ၊ နိုင်ငံရေးထဲ ပါဝင်ဖို့ အတွက် တက်ကြွစာ

they need to be outspoken activists,

ပါဝင် ပြောဆိုနိုင်သူတွေ ဖြစ်ဖို့ လိုတယ်လို့ ခံစားနေကြတာကာ

and that is not true.

မဟုတ်မှန်ပါဘူး။

I want to ask these young people, women and ordinary people in general:

ကျွန်မက အဲဒီလို လူငယ်တွေ၊ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ သာမန် ပြည်သူ အားလုံးတို့ကို ပြောချင်တာက-

Can you really afford not to be interested or not to participate in politics?

ခင်ဗျားတို့အားလုံးဟာ နိုင်ငံရေးထဲမှာ မပါရေး စိတ်မဝင်စားလို့ မဖြစ်နိုင်ဘူး၊

နိုင်ငံရေးဆိုတာ တက်ကြွမှုတင် မကပါဘူး။

Politics is not only activism.

It's awareness,

အဲဒါဟာ အသိစိတ် နှိုးကြားမှု၊

it's keeping ourselves informed, it's caring for the facts.

သိရှိအပ်တာတွေကို သိရှိထားခြင်း၊ ဂရုစိုက်ရမယ့် အရာတွေကို ဂရုစိုက်ခြင်းပါ။

When it's possible, it's casting a vote.

အခွင့်ကြုံတဲ့ အခါမှ မဲပေးမှု ဖြစ်နိုင်တယ်။

Politics is the tool through which we structure ourselves

နိုင်ငံရေးဆိုတာဟာ ကျုပ်တို့က မိမိတို့ကို လူအုပ်စုနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအဖြစ်

as groups and societies.

စည်းရုံးပေးတဲ့ ကိရိယာပါ။

Politics governs every aspect of life,

နိုင်ငံရေးဟာ ဘဝဟာ ဖက်အသီးသီးကို ဆုံးဖြတ်ပေးနေတာမို့လို့

and by not participating in it,

၎င်းထဲ မပါဝင်ဘူးဆိုရင်၊

you're literally allowing other people to decide on what you can eat, wear,

ခင်ဗျားက ဘာကို စားမလဲ၊ ဘာဝတ်မလဲ၊ ကျန်းမာရေး ခံစားခွင့်

if you can have access to health care,

အခမဲ့ ပညာရေး ရှိမလားမရှိဘူးလား၊

free education,

ကိုယ့် ပေးရမယ့် အခွန်က ဘယ်လောက်လဲ၊

how much tax you pay,

ကိုယ် ဘယ်မှာ အငြိမ်းစား ယူမလဲ၊

when you can retire,

ကိုယ့် ပင်စင်က ဘယ်လောက်လဲ

what is your pension.

အခြားသူတွေအား ဆုံးဖြတ်ခွင့်ကို ပေးလိုက်တာနဲ့ တူပါတယ်။

Other people are also deciding on whether your race and ethnicity

ခင်ဗျားတို့ရဲ့ အသားအရောင်နှင့် လူမျိုးက ခင်ဗျားတို့ကို

ရာဇဝတ်ကောင်လို့ ယူဆဖို့ ဒါမှမဟုတ် ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ဘာသာရေးနဲ့ လူမျိုးရေးက

is enough to consider you a criminal,

or if your religion and nationality is enough to put you on a terrorist list.

အကြမ်းဖက်သမားလို့ သတ်မှတ်ဖို့ လုံလောက်လား တခြားသူတွေ ဆုံးဖြတ်နိုင်ကြတယ်။

And if you still think you are a strong, independent human being

ဒါတောင်မှ သင်ဟာ အမှီအခိုကင်းတဲ့ အားသန်သူ ဖြစ်တယ်၊

unaffected by politics,

နိုင်ငံရေးရဲ့ သက်ရောက်မှု ကင်းရှင်းတယ်လို့ ယူဆရင်

then think twice.

ကောင်းကောင်းလေး စဉ်းစားကြည့်သင့်တယ်။

I am speaking to you as a young woman from Libya,

လစ်ဗျားက လူငယ်အမျိုးသမီး အနေနဲ့ ကျွန်မက ပြောနေတာပါ၊

a country that is in the middle of a civil war.

ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံမှ ကျွန်မ ရောက်လာတာပါ။

နှစ်လေးဆယ် အာဏာရှင် အုပ်ချုပ်မှုရဲ့ နောက်မှာ

After more than 40 years of authoritarian rule,

it's not a place where political engagement

အမျိုးသမီးနှင့် လူငယ်တွေကို နိုင်ငံရေးထဲ ပါဝင်ဖို့

by women and young people is possible, nor encouraged.

တိုက်တွန်းမယ့် နေရာမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ပြုလုပ်ခဲ့သမျှ နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေဟာ

Almost all political dialogues that took place in the past few years,

နိုင်ငံခြားအင်အားကြီး နိုင်ငံတွေပါဝင် ခဲ့တာတွေ အပါအဝင်

even those gathered by foreign powers,

has been with only middle-aged men in the room.

အခန်းထဲမှာ ရှိနေခဲ့တဲ့ အသက်လတ်ပိုင်း လူနဲ့သာ လုပ်ခဲ့ကြတာပါ။

But in places with a broken political system like Libya,

ဒါပေမဲ့ လစ်ဗျားလို နိုင်ငံရေးစနစ် ဖရိုဖရဲဖြစ်နေတဲ့

or in seemingly functioning places, including international organizations,

ဒါမှမဟုတ် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေ အပါအဝင် လုပ်ကိုင်နေကြပုံရတဲ့ နေရာတွေတောင်

ဒီနေ့ ကျွန်မတို့ဆီမှာ ရှိနေတဲ့ နိုင်ငံရေး ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ရေး ပုံစံနဲ့ဆိုရင်

the systems we have nowadays for political decision-making

are not from the people for the people,

ပြည်သူတွေအတွက် ပြည်သူတွေ ချမှတ်တာမျိုး မဟုတ်နိုင်ဘဲ

but they have been established by the few for the few.

လူနည်းကနေပြီး လူနည်းစုအတွက် ထူထောင်ထားတဲ့ စနစ်ပါ။

And these few have been historically almost exclusively men,

ပြီးတော့ အဲဒီလူနည်းစုဟာ သမိုင်းအရ တကယ့်ကို အထူးလူနည်းစုပါ၊

and they've produced laws, policies,

သူတို့ဟာ ဥပဒေတွေ၊ မူဝါဒတွေကို

mechanisms for political participation that are based on the opinions,

နိုင်ငံရေးထဲ ပါဝင်ရေး ယန္တရားတွေ စသဖြင့် ထူထောင်ပေးထားပေမဲ့၊

beliefs, worldviews, dreams,

လူအများစုကို ဘေးကို ပထုတ်လျက် ခုနက လူနည်းစုရဲ့ သဘောထားတွေ

aspirations of this one group of people,

ယုံကြည်ချက်တွေ၊ လောကအမြင်၊ စိတ်ကူးစိတ်သန်တွေကို အခြေခံပြီး

while everyone else was kept out.

ဆုံးဖြတ် ချမှတ်ခဲ့ကြတာပါ။

After all, we've all heard some version of this sentence:

ကျွန်မတို့ အားလုံးလိုလို ကြားဘူးခဲ့ကြတဲ့ စကားလုံးတွေ ရှိပါတယ်၊

"What does a woman, let alone a young person, who is brown,

‘‘အမျိုးသမီး တစ်ယောက်က၊ အသားညိုနဲ့ လူငယ် တစ်ယောက်က

understand about politics?"

နိုင်ငံရေးအကြောင်း ဘာတွေများ နားလည်နိုင်မလဲ။’’

When you're young --

ကိုယ်က အသက် ငယ်သေးတယ်၊

and in many parts of the world, a woman --

အမျိုးသမီး ဖြစ်တယ်ဆိုရင်၊ ပြီးတော့ နိုင်ငံ အများမှာ

you often hear experienced politicians say, "But you lack political experience."

‘‘မင်းတို့ဆီမှာ နိုင်ငံရေး အတွေ့အကြုံ ဘယ်ရှိနိုင်မလဲ’’ ဆိုပြီး ကြားကြရတယ်။

ကျွန်မက အဲဒါမျိုးကို ကြားရတဲ့ အခါမှာ၊

And when I hear that,

I wonder what sort of experience are they referring to?

သူတို့ ရည်ညွှန်းနေကြတဲ့ အတွေ့အကြုံက ဘယ်လိုဟာမျိုးလဲ။

The experience of corrupted political systems?

ချစားနေကြတဲ့ နိုင်ငံရေး စနစ်များရဲ့ အတွေ့အကြုံကိုများလား။

Or of waging wars?

ဒါမဟုတ် စစ်ပွဲ ဆင်နွှဲရေးကို များလား။

Or are they referring to the experience

ဒါမှမဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အကျိုးကို

of putting the interests of economic profits

စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်ကို ရှေ့တန်း တင်ကြတဲ့

before those of the environment?

အတွေ့အကြုံမျိုးကိုများလား။

Because if this is political experience,

သူတို့ ပြောဆိုနေကြတာက အဲဒီလို နိုင်ငံရေး အတွေ့အကြုံဆိုရင်

then yes --

သူတို့ မှန်ကြပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

we, as women and young people, have no political experience at all.

ကျွန်မတို့က အမျိုးသမီးဖြစ်ပြီး အသက် ငယ်တော့ နိုင်ငံရေးအတွေ့အကြုံ မရှိကြပါ။

Now, politicians might not be the only ones to blame,

ပြီးတော့ သာမန်ပြည်သူများနဲ့ လူငယ် အများ တို့ကပါ နိုင်ငံရေးကို ဂရုမစိုက်ကြလို့

because ordinary people, and many young people as well,

နိုင်ငံရေးသမားတွေကိုသာ အဲဒါ့အတွက် နိုင်ငံရေးသမားတွေကိုသာ

don't care about politics.

အပြစ်ဖို့ကြမယ်ဆိုရင် မမှန်ပါဘူး။

And even those who care don't know how to participate.

နိုင်ငံရေးကို စိတ်ဝင်စားသူတွေကတောင် ဘယ်လို ပါဝင်ရမှာကို မသိကြပါ။

This must change, and here is my proposal.

ဒါကို ပြောင်းပစ်ရမယ်၊ ကျွန်မရဲ့ အဆိုပြုချက်က ဒီလိုပါ။

We need to teach people at an early age

ကျွန်မတို့ဟာ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ရေး ကိစ္စကို အဲဒီထဲ ပါဝင်သင့်ပုံကို

about decision-making and how to be part of it.

လူတွေကို အသက်ငယ်စဉ်ကတည်းက သင်ပေးရန် လိုပါတယ်။

Every family is its own mini political system

မိသားစုတိုင်းဟာ အသေးစားနိုင်ငံရေးစနစ် တစ်ခုပါ

that is usually not democratic,

ပုံမှန်အားဖြင့် မိသားစု တစ်ရပ်လုံးဆိုင်ရာတွေကို

because parents make decisions that affect all members of the family,

မိဘတွေကို ဆုံးဖြတ်ကြပြီး ကလေးတွေ ပြောခွင့် မရှိတတ်တော့

while the kids have very little to say.

ဒီမိုကရေစီဆန်တဲ့ စနစ်တော့ မဟုတ်ပါ။

Similarly, politicians make decisions that affect the whole nation,

အလားတူပဲ၊ တနိုင်ငံလုံးကို အကျိုး သက်ရောက်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို

while the people have very little say in them.

နိုင်ငံရေးသမားတွေက ချမှတ်ကြပေမဲ့ ပြည်သူတွေ ပြောနိုင်တာ မရှိသလောက်ပါ။

We need to change this,

အဲဒါကို ကျွန်မတို့ ပြောင်းပစ်ကြရမယ်၊

and in order to achieve this change systematically,

ပြီးတော့ စနစ်တကျ ပြောင်းလဲနိုင်ဖို့ အတွက်၊

we need to teach people

ကျွန်မတို့ဟာ ပြည်သူကို သင်ပေးကြရမယ်

that political, national and global affairs

နိုင်ငံရေး၊ အမျိုးသားရေးနဲ့ နိုင်ငံတကာ အရေးတွေဟာ

are as relevant to them as personal and family affairs.

သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် မိသားစုအရေးလိုပဲ အရေးပါတာကို သိနားလည်ကြရမယ်။

So if we want to achieve this, my proposal and advice is,

ကျွန်မတို့က အဲဒီလို ပန်းတိုင်ကို တက်လှမ်းလိုကြရင် ကျွန်မရဲ့ အကြံက

try out the Family Democracy Meeting system.

မိသားစု ဒီမိုကရေစီ အစည်းအဝေး စနစ်ကို စမ်းသပ်ကြပါ။

Because that will enable your kids to exercise their agency

အဲဒီလိုရင် ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ကလေးတွေဟာ ငယ်စဉ်ကတည်းကိုက ဆုံးဖြတ်ချက်

and decision-making from a very early age.

ချမှတ်မှုကို လေ့ကျင့်ခွင့် ရရှိလာကြမှာပါ။

Politics is about having conversations,

နိုင်ငံရေးဆိုတာက ပါဝင် ဆွေးနွေးရတယ်၊

including difficult conversations,

ခက်ခဲတဲ့ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး ရတာလည်း ပါတတ်ပြီး

that lead to decisions.

နောက်ဆုံးတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ပေါ်လာကြတာပါ။

And in order to have a conversation, you need to participate,

ဆွေးနွေးနိုင်ဖို့ ကိုယ်က အဲဒီထဲ ပါဝင်ရန် လိုအပ်တယ်၊

not sign off like I did when I was a kid

ကျွန်မငယ်ငယ်တုန်းက သပိတ်မှောက်တာမျိုး လုပ်မရနိုင်ဘူး

and then learn the lesson the hard way and have to go back again.

သင်ခန်းစာကို ခက်ခဲဆစ် သင်ယူဖို့ အားထုတ် ကြိုးပမ်းရန် လိုပါတယ်။

ခင်ဗျားတို့က ကိုယ့်ကလေးတွေကို မိသားစု ဆွေးနွေးမှုထဲ ပါဝင်ဖို့

If you include your kids in family conversations,

they will grow up

ခေါ်နိုင်ပါက သူတို့ ကြီးလာရင်

and know how to participate in political conversations.

နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးပွဲထဲ ဘယ်လို ပါဝင်နိုင်ကြောင်း သိကြမှာပါ။

And most importantly, most importantly,

အရေးကြီးဆုံးက၊ တကယ် အရေးကြီးတာက၊

သူတို့ဟာ အခြားသူတွေ ပါဝင်လာအောင် ကူပေးကြမှာပါ။

they will help others engage.

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)