How to use family dinner to teach politics | Hajer Sharief

Çeviri: Elif Nazlıcan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Twenty years ago,

Yirmi yıl önce,

my family introduced a system called "Friday Democracy Meetings."

ailem "Cuma Demokrasi Toplantıları" adlı bir sistem öne sürdü.

Every Friday at 7pm, my family came together for an official meeting

Her cuma günü saat 7'de ailem resmi bir toplantı için bir araya geldi

to discuss the current family affairs.

ve aile sorunlarını tartıştık.

These meetings were facilitated by one of my parents,

Bu toplantılar ebeveynlerimden biri tarafından kolaylaştırıldı

and we even had a notetaker.

ve bir not tutucumuz bile vardı.

These meetings had two rules.

Bu toplantıların iki kuralı vardı.

First, you are allowed to speak open and freely.

Öncelikle, açık ve özgürce konuşabilirdin.

Us kids were allowed to criticize our parents

Biz çocuklar, saygısız veya kaba olduğu düşünülmeden

without that being considered disrespectful or rude.

ebeveynlerimizi eleştirebilirdik.

Second rule was the Chatham House rule,

İkinci kural Chatham Evi kuralıydı,

meaning whatever is said in the meeting stays in the meeting.

yani toplantıda konuşulanlar toplantıda kalır.

(Laughter)

(Kahkaha)

The topics which were discussed in these meetings

Bu toplantılarda tartışılan konular

varied from one week to another.

haftadan haftaya değişirdi.

One week, we'd talk about what food we wanted to eat,

Bir hafta hangi yemeği yemek istediğimizi konuşurduk,

what time us kids should go to bed

biz çocukların yatağa kaçta gitmesi gerektiğini,

and how to improve things as a family,

aile olarak bir şeyleri nasıl geliştirebileceğimizi,

while another meeting discussed pretty much events that happened at school

başka bir toplantıda da büyük ölçüde okulda olan şeyleri

and how to solve disputes between siblings,

ve kardeşler arasındaki tartışmaların nasıl çözülebileceğini,

by which I mean real fights.

gerçek kavgalardan bahsediyorum.

At the end of each meeting, we'd reach decisions and agreements

Her toplantının sonunda kararlara ve anlaşmalara varırdık,

that would last at least until the next meeting.

bunlar da en azından bir sonraki toplantıya kadar devam ederdi.

So you could say I was raised as a politician.

Yani bir politikacı olarak yetiştirildiğimi söyleyebilirsiniz.

By the age of six or seven, I mastered politics.

Altı veya yedi yaşına geldiğimde siyaseti iyice öğrenmiştim.

I was negotiating, compromising,

Müzakere ediyor, anlaşmaya varıyor,

building alliances with other political actors.

diğer siyasi katılımcılarla müttefik oluyordum.

(Laughter)

(Kahkaha)

And I even once tried to jeopardize the political process.

Hatta bir kere siyasal süreci tehlikeye atmayı bile denedim.

(Laughter)

(Kahkaha)

These meetings sound very peaceful, civil and democratic, right?

Bu toplantılar kulağa çok huzurlu, medeni ve demokratik geliyor değil mi?

But that was not always the case.

Ama her zaman öyle olmuyordu.

Because of this open, free space to talk, discuss and criticize,

Konuşmak, tartışmak ve eleştirmek için olan bu açık, serbest alan yüzünden

things sometimes got really heated.

işler bazen oldukça hararetli olabiliyordu.

One meeting went really bad for me.

Bir toplantı benim için çok kötü gitti.

I was about 10 years old at that time,

O zaman yaklaşık 10 yaşındaydım

and I'd done something really horrible at school,

ve okulda çok korkunç bir şey yapmıştım,

which I'm not going to share today --

ne olduğunu bugün paylaşmayacağım --

(Laughter)

(Kahkaha)

but my brother decided to bring it up in the meeting.

ama erkek kardeşim toplantıda bundan bahsetmeye karar verdi.

I could not defend myself,

Kendimi savunamıyordum,

so I decided to withdraw from the meeting and boycott the whole system.

bu yüzden toplantıdan çekilmeye ve tüm sistemi boykot etmeye karar verdim.

I literally wrote an official letter and handed it to my dad,

Gerçekten resmi bir mektup yazıp babama verdim

announcing that I am boycotting.

ve boykot ettiğimi açıkladım.

(Laughter)

(Kahkaha)

I thought that if I stopped attending these meetings anymore,

Artık bu toplantılara katılmayı bırakırsam

the system would collapse,

sistemin çökeceğini düşündüm

(Laughter)

(Kahkaha)

but my family continued with the meetings,

ama ailem toplantılara devam etti

and they often made decisions that I disliked.

ve sıklıkla benim hoşlanmadığım kararlara vardılar.

But I could not challenge these decisions,

Ama bu kararları değiştiremiyordum

because I was not attending the meetings,

çünkü toplantılara katılmıyordum,

and thus had no right to go against it.

bu yüzden de karşı çıkmaya hakkım yoktu.

Ironically, when I turned about 13 years old,

Ne gariptir ki, yaklaşık 13 yaşına geldiğimde

I ended up attending one of these meetings again,

uzun süre boykot ettikten sonra kendimi toplantılardan birine

after I boycotted them for a long time.

tekrar katılırken buldum.

Because there was an issue that was affecting me only,

Çünkü sadece beni etkileyen bir sorun vardı

and no other family member was bringing it up.

ve diğer hiçbir aile üyesi bundan bahsetmiyordu.

The problem was that after each dinner,

Sorun, her akşam yemeğinden sonra

I was always the only one who was asked to wash the dishes,

bulaşıkları yıkaması istenen tek kişinin ben olmamdı

while my brothers didn't have to do anything about it.

ve kardeşlerimin bu konuda hiçbir şey yapması gerekmiyordu.

I felt this was unjust, unfair and discriminatory,

Bunun adaletsiz, haksız ve ayrımcı olduğunu düşündüm,

so I wanted to discuss it in the meeting.

bu yüzden bunu toplantıda tartışmak istedim.

As you know, the idea that it's a woman or a girl's role to do household work

Bildiğiniz gibi ev işlerini yapmanın, bir kadının veya kızın rolü olduğu fikri

is a rule that has been carried out by many societies for so long,

birçok toplum tarafından çok uzun süre sürdürülmüş olan bir kural,

so in order for a 13-year-old me to challenge it, I needed a platform.

bu yüzden 13 yaşındaki benim buna karşı çıkmak için bir platforma ihtiyacım vardı.

In the meeting, my brothers argued

Toplantıda, erkek kardeşlerim

that none of the other boys we knew were washing the dishes,

tanıdığımız başka hiçbir erkeğin bulaşık yıkamadığını savundu,

so why should our family be any different?

bizim ailemiz neden farklı olmalıydı?

But my parents agreed with me and decided that my brothers should assist me.

Ebeveynlerim bana katıldı ve kardeşlerimin bana yardım etmesine karar verdi.

However, they could not force them, so the problem continued.

Yine de onları zorlayamazlardı, bu yüzden sorun devam etti.

Seeing no solution to my problem, I decided to attend another meeting

Sorunuma bir çözüm bulamayınca başka bir toplantıya katılıp

and propose a new system that would be fair to everyone.

herkes için adil olan bir sistem öne sürmeye karar verdim.

So I suggested instead of one person

Bu yüzden, tüm ailenin kullandığı tüm bulaşıkları

washing all the dishes used by all the family members,

tek bir kişinin yıkaması yerine,

each family member should wash their own dishes.

her aile üyesinin kendi bulaşığını yıkamasını önerdim.

And as a gesture of good faith,

Hatta iyi niyetimden jest olarak

I said I'd wash the pots as well.

tencereleri benim yıkayacağımı söyledim.

This way, my brothers could no longer argue

Böylece erkek kardeşlerim artık

that it wasn't within their responsibility

erkekler olarak ailenin arkasını toplamanın

as boys or men to wash the dishes and clean after the family,

onların sorumluluğu olmadığını söyleyemezdi

because the system I proposed was about every member of the family

çünkü öne sürdüğüm sistem, her aile üyesinin

cleaning after themselves and taking care of themselves.

kendi arkasını temizlemesi ve kendi başının çaresine bakmasıyla ilgiliydi.

Everyone agreed to my proposal,

Herkes teklifimi kabul etti

and for years, that was our washing-the-dishes system.

ve yıllar boyunca bulaşık yıkama sistemimiz böyleydi.

What I just shared with you is a family story,

Sizinle paylaştığım bu şey bir aile hikâyesiydi

but it's pure politics.

ama aynı zamanda saf siyasetti.

Every part of politics includes decision-making,

Siyasetin her kısmı karar vermeyi içerir

and ideally, the process of decision-making

ve ideal karar verme sürecinin

should include people from different backgrounds,

farklı alt yapılara, ilgilere, fikirlere,

interests, opinions, gender,

cinsiyete, inançlara, ırka, etnik kökene,

beliefs, race, ethnicity, age, and so on.

yaşa ve buna benzer şeylere sahip insanları içermesi gerekir.

And they should all have an equal opportunity to contribute

Bu insanların hepsi, karar verme sürecine katkı sağlamakta

to the decision-making process and influence the decisions

ve hayatlarını doğrudan veya dolaylı olarak etkileyecek kararları etkilemekte

that will affect their lives directly or indirectly.

eşit fırsata sahip olmalılar.

As such, I find it difficult to understand when I hear young people saying,

Aslında gençler şunu söylediğinde anlamakta zorlanıyorum,

"I'm too young to engage in politics or to even hold a political opinion."

"Siyasetle uğraşmak veya bir siyasi görüşe sahip olmak için bile çok gencim."

Similarly, when I hear some women saying,

Bunun gibi, bazı kadınları şunu söylerken duyuyorum,

"Politics is a dirty world I don't want to engage with,"

"Siyaset, uğraşmak istemediğim kirli bir dünya."

I'm worried that the idea of politics and political engagement

Şu konuda endişeliyim ki siyaset ve siyasete katılım fikri

has become so polarized in many parts of the world

dünyanın birçok yerinde öylesine kutuplaştırıldı ki

that ordinary people feel, in order for them to participate in politics,

sıradan insanlar dahi siyasete katılmak için

they need to be outspoken activists,

açık sözlü aktivistler olmaları gerektiğini düşünüyorlar

and that is not true.

ve bu doğru değil.

I want to ask these young people, women and ordinary people in general:

Bu gençlere, kadınlara ve genel olarak sıradan insanlara sormak istiyorum:

Can you really afford not to be interested or not to participate in politics?

Siyasetle ilgilenmemeyi, ona katılmamayı gerçekten göze alabiliyor musunuz?

Politics is not only activism.

Siyaset sadece aktivizm değildir.

It's awareness,

Farkındalıktır,

it's keeping ourselves informed, it's caring for the facts.

kendimizi bilgilendirmektir, gerçekleri umursamaktır.

When it's possible, it's casting a vote.

Mümkün olduğunda oy vermektir.

Politics is the tool through which we structure ourselves

Siyaset, gruplar veya toplumlar olarak

as groups and societies.

kendimizi yapılandırdığımız araçtır.

Politics governs every aspect of life,

Siyaset hayatın her alanını yönetir

and by not participating in it,

ve siyasete katılmayarak

you're literally allowing other people to decide on what you can eat, wear,

başkalarının ne yediğiniz, ne giydiğinize karar vermesine izin veriyorsunuz;

if you can have access to health care,

bununla birlikte sağlık sigortası erişiminize,

free education,

ücretsiz eğitime,

how much tax you pay,

ödediğiniz vergi miktarına,

when you can retire,

ne zaman emekli olabileceğinize

what is your pension.

ve hatta emeklilik maaşınıza.

Other people are also deciding on whether your race and ethnicity

Başkaları aynı zamanda ırkınız ve kökeninizin

is enough to consider you a criminal,

sizi suçlu yapmak için yeterli olup olmadığına,

or if your religion and nationality is enough to put you on a terrorist list.

dininizin, milliyetinizin sizi terörist yapıp yapmadığına karar veriyor.

And if you still think you are a strong, independent human being

Eğer hâlâ güçlü, bağımsız bir birey olduğunuzu,

unaffected by politics,

siyasetten etkilenmediğinizi düşünüyorsanız

then think twice.

bir daha düşünün.

I am speaking to you as a young woman from Libya,

Sizinle Libyalı genç bir kadın olarak konuşuyorum,

a country that is in the middle of a civil war.

Libya iç savaşın ortasında olan bir ülke.

After more than 40 years of authoritarian rule,

40 yıldan fazla süren otoriter yönetimden sonra,

it's not a place where political engagement

kadınların veya gençlerin siyasete katılımının

by women and young people is possible, nor encouraged.

mümkün olduğu veya teşvik edildiği bir yer değil.

Almost all political dialogues that took place in the past few years,

Son birkaç yıl yapılan neredeyse tüm siyasi diyaloglar,

even those gathered by foreign powers,

dış odaklar tarafından toplananlar bile,

has been with only middle-aged men in the room.

sadece odadaki orta yaşlı adamlar tarafından yapıldı.

But in places with a broken political system like Libya,

Ama Libya gibi bozuk bir siyasi düzene sahip olan

or in seemingly functioning places, including international organizations,

veya görünürde işlevsel olan yerlerde, uluslararası organizasyonlar dahil,

the systems we have nowadays for political decision-making

bugün sahip olduğumuz siyasi karar alma sistemleri

are not from the people for the people,

insanlar tarafından insanlar için değil,

but they have been established by the few for the few.

azınlık tarafından azınlık için kurulmuş sistemler.

And these few have been historically almost exclusively men,

Bu azınlıklar tarih boyunca neredeyse hep erkekler olmuş

and they've produced laws, policies,

ve kanunlar, politikalar,

mechanisms for political participation that are based on the opinions,

tek bir grup insanın fikirlerine, inançlarına

beliefs, worldviews, dreams,

dünya görüşlerine, hayallerine, arzularına

aspirations of this one group of people,

dayanan siyasi katılım mekanizmaları hazırlayarak

while everyone else was kept out.

diğer herkesi dışarıda bırakmışlar.

After all, we've all heard some version of this sentence:

Sonuçta hepimiz şu cümlenin farklı versiyonlarını duymuşuzdur:

"What does a woman, let alone a young person, who is brown,

"Genç bir birey şöyle dursun, bir kadın hatta Latin bir kadın

understand about politics?"

siyasetten ne anlar ki?"

When you're young --

Eğer gençseniz --

and in many parts of the world, a woman --

ve dünyanın birçok yerinde, kadınsanız --

you often hear experienced politicians say, "But you lack political experience."

sıklıkla deneyimli siyasetçilerin "Siyasi deneyimin yok" deyişini duymuşsunuzdur.

And when I hear that,

Bunu duyduğumda

I wonder what sort of experience are they referring to?

ne tür bir deneyimden bahsettiklerini merak ediyorum.

The experience of corrupted political systems?

Yozlaşmış siyasi düzenlerin deneyimleri mi?

Or of waging wars?

Devam eden savaşların mı?

Or are they referring to the experience

Yoksa ekonomik karların çıkarlarına

of putting the interests of economic profits

çevrenin iyiliğinden

before those of the environment?

daha çok önem verme deneyiminden mi?

Because if this is political experience,

Çünkü siyasi deneyim buysa

then yes --

o zaman evet --

(Applause)

(Alkış)

we, as women and young people, have no political experience at all.

biz, kadınlar ve gençler olarak hiç siyasi deneyime sahip değiliz.

Now, politicians might not be the only ones to blame,

Siyasetçiler suçlanması gereken tek kişiler olmayabilir

because ordinary people, and many young people as well,

çünkü sıradan insanlar ve aynı zamanda birçok genç

don't care about politics.

siyaseti umursamıyor.

And even those who care don't know how to participate.

Üstelik umursayanlar da nasıl katılacağını bilmiyor.

This must change, and here is my proposal.

Bu değişmek zorunda, işte benim teklifim.

We need to teach people at an early age

İnsanlara erken yaşta, karar vermeyi

about decision-making and how to be part of it.

ve buna nasıl katılacaklarını öğretmeliyiz.

Every family is its own mini political system

Her aile, kendi küçük siyasi düzenidir

that is usually not democratic,

ve genelde demokratik olmaz

because parents make decisions that affect all members of the family,

çünkü ebeveynler, ailenin tüm üyelerini etkileyen kararları kendileri verir,

while the kids have very little to say.

çocukların da söyleyecek çok az şeyi olur.

Similarly, politicians make decisions that affect the whole nation,

Benzer şekilde, siyasetçiler tüm halkı etkileyecek kararlar verirken

while the people have very little say in them.

halkın pek fazla söz hakkı olmaz.

We need to change this,

Bunu değiştirmeliyiz,

and in order to achieve this change systematically,

bu değişime sistematik bir şekilde ulaşmak için de

we need to teach people

insanlara şunu öğretmeliyiz:

that political, national and global affairs

Siyasal, ulusal ve global işler,

are as relevant to them as personal and family affairs.

onlarla en az kendi kişisel ve ailevi sorunları kadar ilgili.

So if we want to achieve this, my proposal and advice is,

Bu yüzden bunu yapmak istiyorsak benim teklif ve tavsiyem

try out the Family Democracy Meeting system.

Aile Demokrasi Toplantıları sistemini denemek.

Because that will enable your kids to exercise their agency

Çünkü bu sayede çocuklarınız erken yaştan

and decision-making from a very early age.

temsilciliği ve karar vermeyi öğrenecek.

Politics is about having conversations,

Siyaset, zor konuşmaları da içeren

including difficult conversations,

ve kararlarla sonuçlanan

that lead to decisions.

sohbetler etmekle ilgilidir.

And in order to have a conversation, you need to participate,

Sohbet etmek için de katılman gerekir,

not sign off like I did when I was a kid

çocukken benim yaptığım gibi çekilmek

and then learn the lesson the hard way and have to go back again.

ve dersi zor yoldan öğrenip geri dönmek zorunda kalmak değil.

If you include your kids in family conversations,

Çocuklarınızı aile sohbetlerine dahil ederseniz

they will grow up

büyüyecekler

and know how to participate in political conversations.

ve siyasi sohbetlere nasıl dahil olunacağını bileceklerdir.

And most importantly, most importantly,

En önemlisi de

they will help others engage.

başkalarının katılımını sağlayacaklar.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)