How to use family dinner to teach politics | Hajer Sharief

Translator: Stefan Mitikj Reviewer: Julia Kalaputi

Twenty years ago,

Пред дваесет години,

my family introduced a system called "Friday Democracy Meetings."

моето семејство воведе систем наречен „Петочки демократски состаноци“

Every Friday at 7pm, my family came together for an official meeting

Секој петок во 19:00, моето семејство се собираше за официјален состанок

to discuss the current family affairs.

да разговара за конкретни фамилијарни работи.

These meetings were facilitated by one of my parents,

Овие состаноци беа предводени од едниот родител,

and we even had a notetaker.

и дури имавме и записничар.

These meetings had two rules.

Овие состаноци имаа две правила.

First, you are allowed to speak open and freely.

Прво, дозволено е да зборуваш отворено и слободно.

Us kids were allowed to criticize our parents

Ние децата, смеевме да ги критикуваме родителите

without that being considered disrespectful or rude.

без тоа да се смета за непочитување или непристојност.

Second rule was the Chatham House rule,

Второто правило беше правилото на куќата Чатам,

meaning whatever is said in the meeting stays in the meeting.

што значеше дека она што се кажува на состанокот,останува на состанокот.

(Laughter)

(смеа)

The topics which were discussed in these meetings

Темите на разговор

varied from one week to another.

варираа од недела до недела.

One week, we'd talk about what food we wanted to eat,

Една недела, зборуваме за тоа што сакаме да јадеме,

what time us kids should go to bed

кога треба ние децата да си легнеме

and how to improve things as a family,

и како да ги подобриме работите во семејството,

while another meeting discussed pretty much events that happened at school

додека друг пат зборувавме за тоа што се случило на училиште

and how to solve disputes between siblings,

и како да ги решиме несогласувањата меѓу браќата и сестрите,

by which I mean real fights.

при што мислам на вистински тепачки.

At the end of each meeting, we'd reach decisions and agreements

На крај од секој состанок, донесувавме одлуки и договори

that would last at least until the next meeting.

што би траеле барем до следниот состанок.

So you could say I was raised as a politician.

Па може да се каже дека израснав како политичар.

By the age of six or seven, I mastered politics.

На шест или седумгодишна возраст, ја усовршив политиката.

I was negotiating, compromising,

Преговарав, правев компромиси,

building alliances with other political actors.

создадав алијанси со други политички актери.

(Laughter)

(смеа)

And I even once tried to jeopardize the political process.

Дури еднаш пробав да го нарушам политичкиот процес.

(Laughter)

(смеа)

These meetings sound very peaceful, civil and democratic, right?

Овие состаноци звучат како мирни, цивилни и демократски, така?

But that was not always the case.

Но, тоа не беше секогаш така.

Because of this open, free space to talk, discuss and criticize,

Поради овој отворен, слободен простор за разговор, дискусија и критика,

things sometimes got really heated.

работите понекогаш се влошуваа.

One meeting went really bad for me.

Еден состанок заврши многу лошо за мене.

I was about 10 years old at that time,

Имав околу 10 години тогаш,

and I'd done something really horrible at school,

и имав направено нешто многу грозно на училиште.

which I'm not going to share today --

нешто што нема да го споделам денес -

(Laughter)

(смеа)

but my brother decided to bring it up in the meeting.

но мојот брат одлучи да го спомне на состанокот.

I could not defend myself,

Не можев да се бранам,

so I decided to withdraw from the meeting and boycott the whole system.

па одлучив да се повлечам од состанокот и да го бојкотирам целиот систем.

I literally wrote an official letter and handed it to my dad,

Буквално напишав официјално писмо и го предадов на татко ми,

announcing that I am boycotting.

најавувајќи дека бојкотирам.

(Laughter)

(смеа)

I thought that if I stopped attending these meetings anymore,

Помислив дека ако престанам да учествувам на состаноците,

the system would collapse,

системот ќе се распадне,

(Laughter)

(смеа)

but my family continued with the meetings,

но семејството продолжи со состаноците,

and they often made decisions that I disliked.

и понекогаш носеа одлуки што не ми се допаѓаа.

But I could not challenge these decisions,

Но, не можев да се спротивставам,

because I was not attending the meetings,

затоа што не учествував на состаноците,

and thus had no right to go against it.

така што не можев да одам против тоа.

Ironically, when I turned about 13 years old,

Иронично, кога наполнив околу 13 години,

I ended up attending one of these meetings again,

повторно отидов на еден од овие состаноци,

after I boycotted them for a long time.

откако ги бојкотирав долго време.

Because there was an issue that was affecting me only,

Затоа што имаше проблем кој влијаеше врз мене,

and no other family member was bringing it up.

а никој друг од семејството не го спомнуваше.

The problem was that after each dinner,

Проблемот беше што по секоја вечера,

I was always the only one who was asked to wash the dishes,

јас бев таа на која мораше да ги измие садовите,

while my brothers didn't have to do anything about it.

а моите браќа не правеа ништо.

I felt this was unjust, unfair and discriminatory,

Почувствував дека ова е неправедно, нефер и дискриминаторско,

so I wanted to discuss it in the meeting.

па сакав да го дискутирам на состанокот.

As you know, the idea that it's a woman or a girl's role to do household work

Како што знаете, идејата дека жена или девојка има задача да средува низ дома

is a rule that has been carried out by many societies for so long,

е правило кое владее во многу општества долго време.

so in order for a 13-year-old me to challenge it, I needed a platform.

Но за да се спротивставам на 13 год. возраст ми требаше платформа.

In the meeting, my brothers argued

На состанокот, моите браќа се побунија

that none of the other boys we knew were washing the dishes,

дека никој од момчињата кои ги познавале не миеле садови,

so why should our family be any different?

па зошто нашето семејство да е поразлично?

But my parents agreed with me and decided that my brothers should assist me.

Но, моите родители се согласија со мене и одлучија браќата да ми помагаат.

However, they could not force them, so the problem continued.

Но, не можеа да ги присилат па проблемот продолжи.

Seeing no solution to my problem, I decided to attend another meeting

Не гледајќи решение, одлучив да учествувам на друг состанок

and propose a new system that would be fair to everyone.

и да предложам нов систем кој ќе е фер за сите.

So I suggested instead of one person

Предложив наместо една личност

washing all the dishes used by all the family members,

да мие садови користени од целото семејство,

each family member should wash their own dishes.

секој член од семејството да ги мие своите садови.

And as a gesture of good faith,

И како гест на добра волја,

I said I'd wash the pots as well.

реков дека ќе ги мијам и лонците.

This way, my brothers could no longer argue

Па така, моите браќа не можеа да речат

that it wasn't within their responsibility

дека тоа не е нивна одговорност

as boys or men to wash the dishes and clean after the family,

како момчиња или мажи да мијат садови и чистат низ дома,

because the system I proposed was about every member of the family

затоа што системот што го предложив значеше секој член од семејството

cleaning after themselves and taking care of themselves.

да чисти по себе и да се грижи за себе.

Everyone agreed to my proposal,

Сите се согласија на со мојот предлог.

and for years, that was our washing-the-dishes system.

и со години, тоа беше нашиот систем на миење садови.

What I just shared with you is a family story,

Ова што го споделив со вас е семејна приказна,

but it's pure politics.

но е чиста политика.

Every part of politics includes decision-making,

Секој дел од политиката вклучува донесување одлуки,

and ideally, the process of decision-making

а идеално, овој процес

should include people from different backgrounds,

треба да вклучува луѓе од различни позадини,

interests, opinions, gender,

интереси, ставови, родови,

beliefs, race, ethnicity, age, and so on.

уверувања, раси, етнички припадности, возрасти и така натаму.

And they should all have an equal opportunity to contribute

И сите треба да имаат еднаква шанса да придонесат

to the decision-making process and influence the decisions

за процесот на донесување одлуки и да влијаат врз одлуките

that will affect their lives directly or indirectly.

што влијаат врз нивните животи директно или индиректно.

As such, I find it difficult to understand when I hear young people saying,

Затоа, мене ми е тешко да разберам кога ќе слушнам млади луѓе како велат

"I'm too young to engage in politics or to even hold a political opinion."

„Многу сум млад да се вклучам во политика или пак, да имам политичко мислење.“

Similarly, when I hear some women saying,

Слично, кога ќе слушнам жени како велат,

"Politics is a dirty world I don't want to engage with,"

„Политиката е валкан свет во кој не сакам да се мешам,“

I'm worried that the idea of politics and political engagement

Се загрижувам дека идејата за политика и политичка вклученост

has become so polarized in many parts of the world

стана толку поларизирана во многу делови од светот

that ordinary people feel, in order for them to participate in politics,

што обични луѓе веруваат, за да се вклучат во политика,

they need to be outspoken activists,

мора да бидат врвни активисти,

and that is not true.

но тоа не е вистина.

I want to ask these young people, women and ordinary people in general:

Сакам да ги прашам овие млади луѓе, жени и обични луѓе:

Can you really afford not to be interested or not to participate in politics?

Дали можете да си дозволите да не бидете заинтересирани или вклучени во политика?

Politics is not only activism.

Политиката не е само активизам.

It's awareness,

Таа е свесност,

it's keeping ourselves informed, it's caring for the facts.

таа е одржување на информираноста, таа е грижа за фактите.

When it's possible, it's casting a vote.

А кога е можно, таа е гласање.

Politics is the tool through which we structure ourselves

Политика е алатка преку која се обликуваме

as groups and societies.

како групи и општества.

Politics governs every aspect of life,

Таа владее со секој аспект од животот,

and by not participating in it,

а со тоа што не учествувате,

you're literally allowing other people to decide on what you can eat, wear,

буквално дозволувате друг да одлучува за тоа што смеете да јадете, носите

if you can have access to health care,

дали смеете да имате пристап до медицинска нега

free education,

бесплатно образование,

how much tax you pay,

колку данок плаќате,

when you can retire,

кога смеете да се пензионирате,

what is your pension.

колку е вашата пензија.

Other people are also deciding on whether your race and ethnicity

Други луѓе одлучуваат и дали вашата раса или етничка припадност

is enough to consider you a criminal,

е доволна да сте криминалец,

or if your religion and nationality is enough to put you on a terrorist list.

или дали религијата и националноста е доволна да сте на листата на терористи.

And if you still think you are a strong, independent human being

И ако сѐ уште мислите дека сте цврст, независен човек

unaffected by politics,

на кого не влијае политиката,

then think twice.

тогаш размислете два пати.

I am speaking to you as a young woman from Libya,

Ви зборувам вам, како млада жена од Либија,

a country that is in the middle of a civil war.

држава која е насред граѓанска војна.

After more than 40 years of authoritarian rule,

По повеќе од 40 години со авторитарна влада,

it's not a place where political engagement

не е место каде политичка ангажираност

by women and young people is possible, nor encouraged.

на жени и млади луѓе е ниту можна, ниту поттикната.

Almost all political dialogues that took place in the past few years,

Скоро сите политички дијалози во последните неколку години,

even those gathered by foreign powers,

дури и тие од странските сили

has been with only middle-aged men in the room.

биле само средовечни мажи во просторијата.

But in places with a broken political system like Libya,

Но, во места со нарушен политички систем како Либија,

or in seemingly functioning places, including international organizations,

или во навидум функционални места, вклучувајќи интернационални организации,

the systems we have nowadays for political decision-making

системите што ги имаме за политички донесувања на одлуки

are not from the people for the people,

не се од луѓето за луѓето,

but they have been established by the few for the few.

туку се создадени од неколкумина за неколкумина.

And these few have been historically almost exclusively men,

Историски гледано, скоро сите биле мажи,

and they've produced laws, policies,

и создавале закони, политики

mechanisms for political participation that are based on the opinions,

механизми за политичка вклученост основани на нивни ставови

beliefs, worldviews, dreams,

верувања, светогледи, сонови

aspirations of this one group of people,

аспирации на таа група на луѓе,

while everyone else was kept out.

додека сите останати беа настрана.

After all, we've all heard some version of this sentence:

Покрај сѐ, сите сме слушнале некоја верзија на реченицава:

"What does a woman, let alone a young person, who is brown,

„Што разбира жена,а уште помалку млада личност со темна кожа,

understand about politics?"

за политика?“

When you're young --

Кога си млад -

and in many parts of the world, a woman --

и во многу делови од светот, жена -

you often hear experienced politicians say, "But you lack political experience."

често слушаш искусни политичари како велат „Ти недостасува политичко искуство.“

And when I hear that,

И кога ќе го слушнам тоа,

I wonder what sort of experience are they referring to?

се прашувам какво искуство подразбираат?

The experience of corrupted political systems?

Искуството на корумпирани политички системи?

Or of waging wars?

Или водење војни?

Or are they referring to the experience

Или мислат на искуството

of putting the interests of economic profits

на ставање на интересите за економски профит

before those of the environment?

пред интересите на животната средина?

Because if this is political experience,

Затоа што ако ова е политичко искуство,

then yes --

тогаш да -

(Applause)

(аплауз)

we, as women and young people, have no political experience at all.

ние, како жени и млади луѓе немаме никакво политичко искуство.

Now, politicians might not be the only ones to blame,

Сега, можеби вината не е во политичарите,

because ordinary people, and many young people as well,

затоа што обичните луѓе и многу млади луѓе истотака,

don't care about politics.

не се грижат за политика.

And even those who care don't know how to participate.

И дури и тие што се грижат не знаат како да учествуваат.

This must change, and here is my proposal.

Ова мора да се смени, еве што предлагам.

We need to teach people at an early age

Ги учиме луѓето од најмала возраст

about decision-making and how to be part of it.

како да донесуваат одлуки и како да бидат дел од тоа.

Every family is its own mini political system

Секое семејство е свој мини политички систем

that is usually not democratic,

вообичаено не демократски,

because parents make decisions that affect all members of the family,

бидејќи родителите носат одлуки кои влијаат врз сите членови на семејството

while the kids have very little to say.

а децата имаат многу малку за кажување.

Similarly, politicians make decisions that affect the whole nation,

Слично, политичарите носат одлуки што влијаат врз целиот народ,

while the people have very little say in them.

додека луѓето имаат мал удел во нив.

We need to change this,

Мора да го смениме ова,

and in order to achieve this change systematically,

и за да се достигне оваа промена систематски,

we need to teach people

мора да ги научиме луѓето

that political, national and global affairs

дека политички, национални и глобални случувања

are as relevant to them as personal and family affairs.

се релевантни за нив како и личните и семејни збиднувања.

So if we want to achieve this, my proposal and advice is,

Ако сакаме да го постигнеме ова мојот предлог и совет е,

try out the Family Democracy Meeting system.

да го испробаме системот на семејни демократски состаноци.

Because that will enable your kids to exercise their agency

Затоа што ова ќе им овозможи на децата да ги вежбаат своите способности

and decision-making from a very early age.

и донесување одлуки од најмала возраст.

Politics is about having conversations,

Политика е разговарање,

including difficult conversations,

вклучувајќи тешки разговори

that lead to decisions.

што водат кон дискусии.

And in order to have a conversation, you need to participate,

За да се има разговор, потребно е учество,

not sign off like I did when I was a kid

а не повлекување како јас што направив,

and then learn the lesson the hard way and have to go back again.

научија лекцијата на потешкиот начин и врати се пак назад.

If you include your kids in family conversations,

Ако ги вкучите децата во семејни разговори,

they will grow up

ќе пораснат

and know how to participate in political conversations.

и ќе знаат како да се вклучат во политички разговори,

And most importantly, most importantly,

И најважно, најважно,

they will help others engage.

ќе ги ангажираат и другите.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(аплауз)