William Noel: Revealing the lost codex of Archimedes

Translator: Сања Богоева Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

The great texts of the ancient world

Големите текстови од античкиот свет

don't survive to us in their original form.

не доспеваат до нас во нивната оригинална форма.

They survive because medieval scribes copied them

Тие опстоиле зашто средновековните писари

and copied them and copied them.

ги препишувале и ги препишувале и ги препишувале.

And so it is with Archimedes,

А истото е случај и со Архимед,

the great Greek mathematician.

големиот грчки математичар.

Everything we know about Archimedes as a mathematician

Сè што знаеме за Архимед како математичар

we know about because of just three books,

знаеме врз основа на само три книги,

and they're called A, B and C.

ословени А, Б и В (латинично: A, B, C).

And A was lost by an Italian humanist in 1564.

Книгата А ја изгубил италијански хуманист во 1564 год,

And B was last heard of in the Pope's Library

а за Б последен пат се чуло во библиотеката на папата,

about a hundred miles north of Rome in Viterbo in 1311.

на стотина милји северно од Рим, во Витербо, 1311 год.

Now Codex C was only discovered in 1906,

Е сега... Кодексот В бил откриен дури во 1906 година,

and it landed on my desk in Baltimore

а слета на моето биро во Балтимор

on the 19th of January, 1999.

на 19 јануари 1999 година.

And this is Codex C here.

И ова овде е Кодексот В.

Now Codex C is actually buried in this book.

Е сега, Кодексот В, всушност, е закопан во оваа книга.

It's buried treasure.

Тоа е закопано богатство

Because this book is actually a prayer book.

зашто оваа книга, всушност, е молитвеник,

It was finished by a guy called Johannes Myrones

изготвен од страна на извесен Јоханес Миронес

on the 14th of April, 1229.

на 14 април 1229 година.

And to make his prayer book he used parchment.

За да го направи молитвеникот, користел пергамент.

But he didn't use new parchment,

Но не употребил нов пергамент,

he used parchment recycled from earlier manuscripts,

туку рециклиран пергамент од стари ракописи,

and there were seven of them.

а имало седум на број.

And Archimedes Codex C was just one of those seven.

Архимедовиот Кодекс В бил само еден од тие седум.

He took apart the Archimedes manuscript and the other seven manuscripts.

Ги извадил и ги разделил страницитете од Архимедовиот и од останатите седум ракописи,

He erased all of their texts,

целосно ги избришал текстовите,

and then he cut the sheets down in the middle,

потоа ги пресекол листовите долж средина,

he shuffled them up,

ги помешал,

and he rotated them 90 degrees,

ги ротирал за 90 степени

and he wrote prayers on top of these books.

и испишал молитви врз овие книги.

And essentially these seven manuscripts

И, во суштина, овие седум ракописи

disappeared for 700 years, and we have a prayer book.

исчезнале на 700 години, а ние сега имаме молитвеник.

The prayer book was discovered by this guy,

Молитвеникот бил откриен од овој дечко,

Johan Ludvig Heiberg, in 1906.

Јохан Лудвиг Хеиберг, во 1906 година.

And with just a magnifying glass,

И тој, само со лупа,

he transcribed as much of the text as he could.

препишал од текстот колку што можел повеќе.

And the thing is that he found two texts in this manuscript

Интересното е што открил два текста во овој ракопис

that were unique texts.

коишто биле уникатни (различни) текстови.

They weren't in A and B at all;

Тие воопшто не биле содржани во А и Б;

they were completely new texts by Archimedes,

биле сосема нови текстови од Архимед

and they were called "The Method" and "The Stomachion."

и биле наречени „Методот“ и „Стомакион“.

And it became a world famous manuscript.

И ова постанува светски познат ракопис.

Now it should be clear by now

Значи, веќе би требало да е јасно

that this book is in bad condition.

дека оваа книга е во лоша состојба.

It got in worse condition in the 20th century

Нејзината состојба се влошила во 20-от век,

after Heiberg saw it.

откако Хеиберг ја видел.

Forgeries were painted over it,

Врз неа биле насликани фалсификати,

and it suffered very badly from mold.

а и сериозно настрадала од мувла.

This book is the definition of a write-off.

Оваа книга е дефиниција за обезвреднување.

It's the sort of book

Тоа е таква книга

that you thought would be in an institution.

за која си мислиш дека би била во институција.

But it's not in an institution,

Но не е во институција,

it was bought by a private owner in 1998.

била купена од приватен сопственик во 1998 год.

Why did he buy this book?

Зошто ја купил оваа книга?

Because he wanted to make that which was fragile safe.

Затоа што сакал кревкото да го направи безбедно.

He wanted to make that which was unique ubiquitous.

Сакал уникатното да го направи сеприсутно.

He wanted to make that which was expensive free.

Сакал скапоценото да го направи бесплатно.

And he wanted to do this as a matter of principle.

И сакал ова да го направи по прашање на принцип.

Because not many people are really going to read Archimedes in ancient Greek,

Зашто, навистина, не многу луѓе би го читале Архимед на антички грчки,

but they should have the chance to do it.

но би требало да имаат шанса да го сторат тоа.

So he gathered around himself the friends of Archimedes,

Па... ги собрал околу себе пријателите на Архимед

and he promised to pay for all the work.

и ветил дека ќе им плати за севкупната работа.

And it was an expensive job,

А ова било скапа работа,

but actually it wouldn't be as much as you think

но, реално, и не толку колку што си мислите

because these people, they didn't come from money,

бидејќи овие луѓе... тие не дошле поради пари,

they came from Archimedes.

дошле поради Архимед.

And they came from all sorts of different backgrounds.

А дошле од разноразни видови профили:

They came from particle physics,

дошле од полето на физика на елементарни честички

they came from classical philology,

дошле од полето на класичната филологија,

they came from book conservation,

дошле од полето на конзервација на книги,

they came from ancient mathematics,

од полето на старогрчка математика,

they came from data management,

од полето на менаџмент на податоци,

they came from scientific imaging and program management.

на научна обработка на слики и управување со програми.

And they got together to work on this manuscript.

И тие се собраа за заедно да работат на овој ракопис.

The first problem was a conservation problem.

Првиот проблем беше проблемот на конзервација.

And this is the sort of thing that we had to deal with:

А ова е нештото со коешто требаше да се справиме:

There was glue on the spine of the book.

Имаше лепак на 'рбетот на книгата.

And if you look at this photograph carefully,

И ако погледнете внимателно во оваа фотографија,

the bottom half of this is rather brown.

долната половина е прилично кафеава.

And that glue is hide glue.

Тој лепак е туткал од (животинска) кожа.

Now if you're a conservator,

Е сега, ако сте конзерватор,

you can take off this glue reasonably easily.

овој лепак можете да го отстраните прилично лесно.

The top half is Elmer's wood glue.

Горната половина е Елмеров лепак за дрво (дрвофикс).

It's polyvinyl acetate emulsion

Тоа е емулзија од поливинилски ацетат

that doesn't dissolve in water once it's dry.

којашто не се раствора во вода откако ќе се исуши.

And it's much tougher than the parchment that it was written on.

И многу е поцврста од пергаментот врз кој е пишувано.

And so before we could start imaging Archimedes,

Така, пред да можеме да отпочнеме со вадење снимки од Архимед

we had to take this book apart.

моравме да ги вадиме страниците од книгата.

So it took four years to take apart.

Па, за да се извадат, потребни беа четири години.

And this is a rare action shot, ladies and gentlemen.

А ова е ретка снимка од акцијата, дами и господа.

(Laughter)

(смеа)

Another thing is that we had to get rid of all the wax,

Друга работа е тоа што требаше да се ослободиме од сиот восок,

because this was used in the liturgical services

бидејќи ова било користено при литургиите

of the Greek Orthodox Church

на Грчката Православна Црква,

and they'd used candle wax.

а тие користеле восок од свеќа.

And the candle wax was dirty,

А восок од свеќа беше валкан,

and we couldn't image through the wax.

па не можевме да правиме снимки преку восокот.

So very carefully we had to mechanically scrape off all the wax.

Затоа требаше многу внимателно, механички да го истругаме целиот восок.

It's hard to tell you exactly

Тешко е прецизно да ви се каже

how bad this condition of this book is,

колку е лоша состојбата на оваа книга,

but it came out in little bits very often.

но многу често од неа се одвојуваа мали делчиња.

And normally in a book, you wouldn't worry about the little bits,

И, вообичаено, не би се грижеле за вака мали делчиња кај една книга,

but these little bits might contain unique Archimedes text.

но овие мали делчиња би можеле да содржат уникатен текст на Архимед.

So, tiny fragments

Значи, ситни фрагменти,

we actually managed to put back in the right place.

всушност, успеавме да ги вратиме на вистинското место.

Then, having done that, we started to image the manuscript.

Потоа, откако го направивме тоа, започнавме да вадиме снимки од ракописот.

And we imaged the manuscript

И извадивме снимки од ракописот

in 14 different wavebands of light.

во 14 различни групи бранови должини на светлина.

Because if you look at something in different wavebands of light,

Бидејќи ако гледате нешто во различни групи бранови должини на светлина,

you see different things.

гледате различни работи.

And here is an image of a page

А ова е снимка на страница

imaged in 14 different wavebands of light.

снимена со 14 различни групи бранови должини на светлина.

But none of them worked.

Но ниедна од нив не заврши работа.

So what we did was we processed the images together,

Потоа направивме взаемно процесирање на сликите,

and we put two images into one blank screen.

и две од нив сместивме на празен екран.

And here are two different images of the Archimedes manuscript.

И, еве, тука имаме две различни снимки од Архимедовиот ракопис.

And the image on the left

Сликата лево

is the normal red image.

е нормална црвена снимка.

And the image on the right is an ultraviolet image.

А сликата десно е ултравиолетова снимка.

And in the image on the right

Во сликата десно

you might be able to see some of the Archimedes writing.

можеби ќе успеете да видите по нешто од Архимедовиот текст.

If you merge them together into one digital canvas,

Ако ги споите на една дигитална површина

the parchment is bright in both images

пергаментот е светол кај двете снимки

and it comes out bright.

и излегува светол.

The prayer book is dark in both images

Молитвеникот е темен кај двете снимки

and it comes out dark.

и излегува темен.

The Archimedes text is dark in one image and bright in another.

Архимедовиот текст, пак, е темен на едната снимка, а светол на другата.

And it'll come out dark but red,

Тој ќе излезе дека е темен, но црвен

and then you can start to read it rather clearly.

и тогаш можеш да почнеш да го читаш прилично јасно.

And that's what it looks like.

И тоа изгледа вака.

Now that's a before and after image,

Е сега, ова е снимка на пред и потоа,

but you don't read the image on the screen like that.

но вака не можеш да ја прочиташ снимката.

You zoom in and you zoom in

Зумираш и зумираш

and you zoom in and you zoom in,

и зумираш и зумираш,

and you can just read it now.

па дури сега можеш да ја прочиташ.

(Applause)

(аплауз)

If you process the same two images in a different way,

Ако ги процесирате истите две снимки на различен начин,

you can actually get rid of the prayer book text.

всушност, би можеле да се ослободите од текстот на молитвеникот.

And this is terribly important,

А ова е ужасно важно

because the diagrams in the manuscript

зашто дијаграмите во ракописот

are the unique source for the diagrams

се уникатниот извор на дијаграми

that Archimedes drew in the sand in the fourth century B.C.

коишто Архимед ги нацртал во песокот во 4 век п.н.е.

And there we are, I can give them to you.

И, еве сме... можам да ви ги дадам на вас.

With this kind of imaging --

Со ваков вид на снимање --

this kind of infrared, ultraviolet, invisible light imaging --

ваков вид на снимање со инфрацрвени, ултравиолетови и невидливи светлини --

we were never going to image through the gold ground forgeries.

никогаш немаше да снимиме низ златната основа на фалсификатите.

How were we going to do that?

Како ќе го направевме тоа?

Well we took the manuscript,

Па, го земавме ракописот

and we decided to image it in X-ray fluorescence imaging.

и решивме истиот да го снимиме со рендгенско флуоресцентно снимање.

So an X-ray comes in in the diagram on the left

Така, рендген зракот влегува во дијаграмот лево

and it knocks out an electron from the inner shell of an atom.

и исфрла електрон од внатрешна обвивка на атомот.

And that electron disappears.

И тој електрон исчезнува.

And as it disappears, an electron from a shell farther out

Како што тој исчезнува, електрон од подалечна обвивка

jumps in and takes its place.

доскокнува и му го завзема местото.

And when it takes its place,

И кога ќе му го завземе местото

it sheds electromagnetic radiation.

ослободува електромагнетна радијација.

It sheds an X-ray.

Ослободува рендген зрак.

And this X-ray is specific in its wavelength

Овој рендген зрак има специфична бранова должина

to the atom that it hits.

во однос на атомот којшто го погодува.

And what we wanted to get

А она што сакавме да го добиеме

was the iron.

беше железото.

Because the ink was written in iron.

Зашто мастилото беше испишано на железо.

And if we can map

И ако можеме да мапираме

where this X-ray that comes out, where it comes from,

од каде излегува овој рендген зрак, од каде доаѓа,

we can map all the iron on the page,

ќе можеме да го мапираме целото железо на страницата,

then theoretically we can read the image.

и тогаш, теоретски, можеме да ги прочитаме снимките.

The thing is that you need a very powerful light source to do this.

Работата е во тоа што ви треба многу моќен светлосен извор за да го направите ова.

So we took it to the Stanford Synchrotron Radiation Laboratory

Па, го однесовме во лабораторијата за синхротона радијација во Стенфорд,

in California,

во Калифорнија,

which is a particle accelerator.

којашто е забрзувач (акцелератор) на честички.

Electrons go around one way,

Електроните кружат во една насока,

positrons go around the other.

а позитроните во друга.

They meet in the middle,

Тие се среќаваат на средина

and they create subatomic particles

и создаваат субатомски честички

like the charm quark and the tau lepton.

како ц-кваркот (charm-quark) и тау лептонот (tau lepton).

Now we weren't actually going to put Archimedes in that beam.

Е сега, реално, немавме намера Архимед да го ставиме во тој зрак.

But as the electrons go round at the speed of light,

Но, како што електроните кружат со брзина на светлината,

they shed X-rays.

тие ослободуваат рендгенски зраци.

And this is the most powerful light source in the solar system.

И ова е најмоќниот светлински извор во Сончевиот систем.

This is called synchrotron radiation,

Ова се нарекува синхротрона радијација

and it's normally used to look at things

и таа вообичаено се користи за да се гледа на нешта

like proteins and that sort of thing.

како протеини и такви слични работи.

But we wanted it to look at atoms, at iron atoms,

Но, сакавме да гледаме атоми, железни атоми,

so that we could read the page from before and after.

како би можеле да ја читаме страницата пред и потоа.

And lo and behold, we found that we could do it.

И, да видиш, да не веруваш, откривме дека можеме да го направиме тоа.

It took about 17 minutes to do a single page.

Беа потребни околу 17 минути за една страна.

So what did we discover?

Значи, што откривме?

Well one of the unique texts in Archimedes

Па... еден од уникатните текстови на Архимед

is called "The Stomachion."

е именуван „Стомакион“.

And this didn't exist in Codices A and B.

А ова не постоеше во Кодексите А и Б.

And we knew that it involved this square.

А знаевме дека го вклучуваше овој квадрат.

And this is a perfect square,

Ова е совршен квадрат

and it's divided into 14 bits.

и е поделен на 14 делчиња.

But no one knew what Archimedes was doing with these 14 bits.

Но, никој не знаеше што правел Архимед со овие 14 делчиња.

And now we think we know.

А сега мислиме дека веќе знаеме.

He was trying to work out

Тој се обидувал да реши

how many ways you can recombine those 14 bits

на колку начини можеш да ги рекомбинираш тие 14 делови

and still make a perfect square.

и повторно да добиеш совршен квадрат.

Anyone want to guess the answer?

Сака некој да го погоди одговорот?

It's 17,152 divided into 536 families.

Тоа е 17.152 поделено на 536 семејства.

And the important point about this

A важната поента околу ова

is that it's the earliest study in combinatorics in mathematics.

е што ова е најдамнешното проучување на комбинаториката во математиката.

And combinatorics is a wonderful and interesting branch of mathematics.

А комбинаториката е прекрасна и интересна гранка на математиката.

The really astonishing thing though about this manuscript

Вистинската воодушевувачка работа околу овој ракопис

is that we looked at the other manuscripts

е тоа дека ги гледавме и другите ракописи

that the palimpsester had made,

коишто палимпсестерот ги имал направено

the scribe had made his book out of,

(од кои писарот ја составил својата книга)

and one of them was a manuscript containing text by Hyperides.

и еден од тие беше ракопис кој содржи текст од Хиперид.

Now Hyperides was an Athenian orator from the fourth century B.C.

Е сега... Хиперид бил атински оратор од 4-от век п.н.е.

He was an exact contemporary of Demosthenes.

Тој бил вистински современик на Демостен.

And in 338 B.C. he and Demosthenes together

И, во 338 година п.н.е, тој и Демостен заедно

decided that they wanted to stand up

одлучиле дека сакаат да се спротивстават

to the military might of Philip of Macedon.

на воената моќ на Филип Македонски.

So Athens and Thebes went out to fight Philip of Macedon.

Па така, Атина и Теба тргнале да се борат против Филип Македонски

This was a bad idea,

Ова било лоша идеја

because Philip of Macedon had a son called Alexander the Great,

зашто Филип Македонски имал син, Александар Велики,

and they lost the battle of Chaeronea.

па ја изгубиле битката кај Херонеја.

Alexander the Great went on to conquer the known world;

Александар Велики продолжил да го освојува познатиот свет;

Hyperides found himself on trial for treason.

а Хиперид го снашло судење за предавство.

And this is the speech that he gave when he was on trial --

И ова е говорот којшто тој го дал додека бил на судење.

and it's a great speech:

А говорот е одличен:

"Best of all," he says, "is to win.

„Најдобро од сè е да се победи.

But if you can't win,

Но ако не можеш да победиш,

then you should fight for a noble cause,

тогаш треба да се бориш за благородна кауза

because then you'll be remembered.

зашто тогаш ќе бидеш запаметен.

Consider the Spartans.

Размислете за спартанците.

They won enumerable victories,

Тие извојувале бројни победи,

but no one remembers what they are

но никој не се сеќава што се тие

because they were all fought for selfish ends.

бидејќи тие војувале за себични цели.

The one battle that the Spartans fought that everybody remembers

Единствената битка која спартанците ја биеле и на која сите се сеќаваат

is the the battle of Thermopylae

е битката кај Термопилите

where they were butchered to a man,

каде тие биле заклани до последна душа,

but fought for the freedom of Greece."

но се бореле за слобода на Грција.“

It was such a great speech

Тоа бил до толку величествен говор

that the Athenian law courts let him off.

што атинските судови го ослободиле Хиперид.

He lived for another 10 years,

Тој живеел уште 10 години,

then the Macedonian faction caught up with him.

а потоа македонската фракција го фатила.

They cut out his tongue in mockery of his oratory,

Му го исекле јазикот во знак на исмевање на неговото ораторство

and no one knows what they did with his body.

и никој не знае што направиле со неговото тело.

So this is the discovery of a lost voice from antiquity,

Значи, ова е откритие на еден изгубен глас од антиката

speaking to us, not from the grave,

кој ни зборува, но не од гробот,

because his grave doesn't exist,

зашто неговиот гроб не постои,

but from the Athenian law courts.

туку од атинските судови.

Now I should say at this point

Е сега, во овој момент би требало да кажам

that normally when you're looking

дека, вообичаено, кога гледате

at medieval manuscripts that have been scraped off,

во средновековните ракописи кои биле стругани,

you don't find unique texts.

не наоѓате уникатни текстови.

And to find two in one manuscript is really something.

А да најдете два текста во еден ракопис, тоа навистина е нешто.

To find three is completely weird.

Да најдете три е сосема чудно.

And we found three.

А ние најдовме три.

Aristotle's "Categories"

Аристотеловиот „Категории“

is one of the foundational texts of Western philosophy.

е еден од базичните текстови на западната филозофија.

And we found a third century A.D. commentary on it,

А ние пронајдовме и коментар за него, од 3 век од н.е,

possibly by Galen and probably by Porphyry.

можно од Гален и веројатно од Порфириј.

Now all this data that we collected,

Е сега, сиве овие податоци кои ги собравме,

all the images, all the raw images,

сите снимки, сите необработени слики,

all the transcriptions that we made and that sort of thing

сите транскрипции кои ги направивме и слично,

have been put online under a Creative Commons license

се поставени онлајн под Creative Commons лиценца

for anyone to use for any commercial purpose.

за да може кој било да ги користи за комерцијални цели.

(Applause)

(аплауз)

Why did the owner of the manuscript do this?

Зошто сопственикот на ракописот го направил ова?

He did this because he understands data as well as books.

Го направил ова бидејќи тој ги разбира податоците исто како и книгите.

Now the thing to do with books,

Сега, работата којашто има врска со книгите,

if you want to ensure their long-term utility,

ако сакате да ја осигурате нивната долгорочна корисност,

is to hide them away in closets

треба да ги сокриете настрана во плакари

and let very few people look at them.

и да дозволите само мал број луѓе да ѕирнат во нив.

The thing to do with data, if you want it to survive,

Работата којашто има врска со податоците, ако сакате тие да опстојат,

is to let it out and have everybody have it

е да ги ослободите и да дозволите секој да ги има

with as little control on that data as possible.

со најмала можна контрола врз нив.

And that's what he did.

Ете, тоа е она кое тој го направил.

And institutions can learn from this.

А институциите можат да учат од ова!

Because institutions at the moment

Зашто институциите во моментов

confine their data with copyright restrictions and that sort of thing.

ги ограничуваат податоците преку авторски права и слични рестрикции.

And if you want to look at medieval manuscripts on the Web,

И ако сакате да ги погледнете средновековните ракописи на интернет,

at the moment you have to go to the National Library of Y's site

моментално ќе треба да појдете до X-веб страната на националната библиотека

or the University Library of X's site,

или на Y-веб страната на универзитетската библиотека,

which is about the most boring way

што, отприлика, е најздодевниот начин

in which you can deal with digital data.

за справување со дигитални податоци.

What you want to do is to aggregate it all together.

Она што сакате да го направите е да ги соберете сите податоци заедно

Because the Web of the ancient manuscripts of the future

зашто мрежата од античките ракописи на иднината

isn't going to be built by institutions.

нема да биде изградена од страна на институциите.

It's going to be built by users,

Таа ќе биде изградена од страна на корисниците,

by people who get this data together,

од луѓе кои ги собираат овие податоци,

by people who want to aggregate all sorts of maps

од луѓе кои сакаат да насоберат секакви видови мапи

from wherever they come from,

ма од каде и да доаѓаат,

all sorts of medieval romances

секакви видови средновековни романси

from wherever they come from,

ма од каде и да доаѓаат,

people who just want to curate their own glorious selection

луѓе кои едноставно сакаат да ги конзервираат своите славни селекции

of beautiful things.

од прекрасни нешта.

And that is the future of the Web.

А тоа е иднината на Мрежата (Web).

And it's an attractive and beautiful future,

Привлечна и прекрасна иднина,

if only we can make it happen.

само да можеме да ја оствариме!

Now we at the Walters Art Museum have followed this example,

Е сега... ние, во Волтеровиот музеј на уметност, го проследивме овој пример

and we have put up all our manuscripts on the Web

и сите наши ракописи ги поставивме на Мрежата

for people to enjoy --

за луѓето да уживаат --

all the raw data, all the descriptions, all the metadata.

сите сурови податоци, сите описи, сите метаподатоци

under a Creative Commons license.

под Creative Commons лиценца.

Now the Walters Art Museum is a small museum

Волтеровиот музеј на уметност е мал музеј

and it has beautiful manuscripts,

и поседува прекрасни ракописи,

but the data is fantastic.

но податоците се фантастични.

And the result of this

А резултат од ова

is that if you do a Google search on images right now

е тоа што ако баш сега на Гугл ги пребарате сликите

and you type in "Illuminated manuscript Koran" for example,

и ако напишете „илуминиран ракопис Куран“, на пример,

24 of the 28 images you'll find come from my institution.

24-те од 28-те слики кои ќе ги најдете доаѓаат од мојата институција.

(Applause)

(аплауз)

Now, let's think about this for a minute.

Сега, ајде да размислиме за ова на една минута.

What's in it for the institution?

Каква корист има институцијата од ова?

There are all sorts of things that are in it for the institution.

О, па секакви нешта има за институцијата од ова.

You can talk about the Humanities and that sort of thing,

Можете да зборувате за хуманистичките науки и за слични работи,

but let's talk about selfish things.

но ајде да зборуваме за себичните нешта.

Because what's really in it for the institution is this:

Затоа што она кое вистински претставува корист за институцијата е ова:

Now why do people go to the Louvre?

Зошто луѓето одат во Лувр?

They go to see the Mona Lisa.

Одат за да ја видат Мона Лиза.

Why do they go to see the Mona Lisa?

Зошто одат да ја видат Мона Лиза?

Because they already know what she looks like.

Бидејќи тие веќе знаат како таа изгледа.

And they know what she looks like

А знаат како изгледа

because they've seen pictures of her absolutely everywhere.

зашто гледале слики од неа, апсолутно насекаде.

Now, there is no need

Сега, нема потреба

for these restrictions at all.

за вакви рестрикции, воопшто.

And I think that institutions should stand up

И мислам дека институциите треба да се исправат

and release all their data under unrestricted licenses,

и да ги ослободат сите расположливи податоци под нерестриктивни лиценци.

and it would be a great benefit to everybody.

Е ова би било од огромна корист за сите.

Why don't we just let everybody have access to this data

Зошто, едноставно, да не им дозволиме на сите да имаат пристап до овие податоци,

and curate their own collection

и да си конзервираат нивни сопствени колекции

of ancient knowledge and wonderful and beautiful things

на античко знаење, на извонредни и прекрасни нешта,

and increase the beauty and the cultural significance

и да се зголеми убавината и културното значење

of the Internet.

на интернетот?

Thank you very much indeed.

Ви благодарам многу, навистина.

(Applause)

(аплауз)