Anne Curzan: What makes a word "real"?

Translator: Julia Kalaputi Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

I need to start by telling you a little bit

Најпрво треба да започнам да ви кажувам

about my social life,

за мојот социјален живот

which I know may not seem relevant,

кој може нема да ви се чини релевантен,

but it is.

но е релевантен.

When people meet me at parties

Кога ме запознаваат луѓето на забави

and they find out that I'm an English professor

и дознаваат дека сум професор по англиски

who specializes in language,

и специјализирав за јазици,

they generally have one of two reactions.

генерално реагираат на два начина.

One set of people look frightened. (Laughter)

Едни изгледаат исплашено. (Смеа)

They often say something like,

Честопати велат:

"Oh, I'd better be careful what I say.

„Да внимавам што ќе речам.

I'm sure you'll hear every mistake I make."

Сигурно ќе ја забележиш секоја грешка.“

And then they stop talking. (Laughter)

И престануваат да зборуваат. (Смеа)

And they wait for me to go away

И чекаат да заминам

and talk to someone else.

и да зборувам со некој друг.

The other set of people,

Другите пак,

their eyes light up,

изгледаат заинтересирани

and they say,

и велат:

"You are just the person I want to talk to."

„Tокму со ваква личност сакам да зборувам.“

And then they tell me about whatever it is

Потоа ми кажуваат

they think is going wrong with the English language.

што сè се случува со англискиот јазик.

(Laughter)

(Смеа)

A couple of weeks ago, I was at a dinner party

Пред неколку недели бев на една вечера

and the man to my right

и човекот кој седеше десно од мене

started telling me about all the ways

почна да ми кажува за секој можен начин

that the Internet is degrading the English language.

на кој англискиот јазик е деградиран на интернет.

He brought up Facebook, and he said,

Го спомена Фејсбук и рече:

"To defriend? I mean, is that even a real word?"

„ Отстрани од пријатели?“ -Дали е овој вистински израз?“

I want to pause on that question:

Сакам да застанам малку на ова прашање:

What makes a word real?

Што го прави зборот вистински?

My dinner companion and I both know

Мојот познаник и јас знаеме

what the verb "defriend" means,

што значи изразот „отстрани од пријатели“,

so when does a new word like "defriend"

но кога станува фразата „отстрани од пријатели“

become real?

вистинска?

Who has the authority to make those kinds

Кој е овластен да ги прави тие видови

of official decisions about words, anyway?

на официјални промени во јазикот?

Those are the questions I want to talk about today.

За овие прашања сакам да зборувам денес.

I think most people, when they say a word isn't real,

Повеќето луѓе кога велат дека зборот не е вистински

what they mean is, it doesn't appear

сметаат дека зборот го нема

in a standard dictionary.

во стандардниот речник.

That, of course, raises a host of other questions,

Тоа, се разбира иницира и други прашања,

including, who writes dictionaries?

меѓу другите, кој пишува речници?

Before I go any further,

Пред да одам подалеку,

let me clarify my role in all of this.

да ви ја објаснам мојата улога во сето ова.

I do not write dictionaries.

Јас не пишувам речници.

I do, however, collect new words

Но, јас собирам нови зборови

much the way dictionary editors do,

исто како и составувачите на речници,

and the great thing about being a historian

и важноста да се биде историчар

of the English language

на англискиот јазик

is that I get to call this "research."

е тоа што морам ова да го наречам „истражување“.

When I teach the history of the English language,

Кога предавам историја на ангискиот јазик,

I require that students teach me

барам студентите да ме научат

two new slang words before I will begin class.

2 нови жаргони пред да го почнам часот.

Over the years, I have learned

Низ годините научив

some great new slang this way,

одличен жаргонски јазик,

including "hangry," which --

вклучувајќи "hangry“-

(Applause) —

(Аплауз)

which is when you are cranky or angry

кога некој е напнат (cranky)

because you are hungry,

бидејќи е гладен (hungry),

and "adorkable,"

или "adorkable,"

which is when you are adorable

за прекрасен ( adorable)

in kind of a dorky way,

на чуден начин ( dorky ).

clearly, terrific words that fill

Очигледно, одлични зборови кои пополнуваат

important gaps in the English language.

значајни празнини во англискиот јазик.

(Laughter)

(Смеа)

But how real are they

Но, колку се тие вистински

if we use them primarily as slang

ако ги користиме како жаргони

and they don't yet appear in a dictionary?

а ги нема во речници?

With that, let's turn to dictionaries.

Да се свртиме кон речниците.

I'm going to do this as a show of hands:

Ќе го прикажам ова со раце.

How many of you still regularly

Колкумина од вас сè уште

refer to a dictionary, either print or online?

се осврнувате на речници, книжни или дигитални?

Okay, so that looks like most of you.

Ок-изгледа повеќето од вас.

Now, a second question. Again, a show of hands:

Второ прашање, пак со раце:

How many of you have ever looked to see

кој од вас некогаш видел

who edited the dictionary you are using?

кој го издал речникот што го користите?

Okay, many fewer.

ОК-неколкумина.

At some level, we know that there are human hands

Знаеме дека има човек

behind dictionaries,

зад секој речник,

but we're really not sure who those hands belong to.

но не знаеме кој е тој човек.

I'm actually fascinated by this.

Всушност, ме фасцинира ова.

Even the most critical people out there

Дури и најкритичните луѓе

tend not to be very critical about dictionaries,

не се многу критични кон речниците,

not distinguishing among them

не ги разликуваат

and not asking a whole lot of questions

и не поставуваат низа прашања

about who edited them.

за тоа кој ги издал.

Just think about the phrase

Помислете на фразата

"Look it up in the dictionary,"

„Погледни во речникот“,

which suggests that all dictionaries

што укажува дека сите речници

are exactly the same.

се всушност исти.

Consider the library here on campus,

Земета ја студентската библиотека, на пример,

where you go into the reading room,

кога одите во читална

and there is a large, unabridged dictionary

и има голем, комплетен речник

up on a pedestal in this place of honor and respect

на пиедестал, на почесно место,

lying open so we can go stand before it

отворен за да можете да пристапите

to get answers.

и добиете одговори.

Now, don't get me wrong,

Не ме сфаќајте погрешно,

dictionaries are fantastic resources,

речниците се одлични извори,

but they are human

но тие се човечки

and they are not timeless.

и не се безвременски.

I'm struck as a teacher

Ме погодува како наставник

that we tell students to critically question

тоа што ги учиме студентите критички да пристапуваат

every text they read, every website they visit,

кон секој текст што го читаат, секоја веб страна што ја посетуваат,

except dictionaries,

освен речниците

which we tend to treat as un-authored,

кои ги третираме како да се без автори,

as if they came from nowhere to give us answers

дојдени не знаеме од каде за да ни дадат одговори

about what words really mean.

за вистинското значење на зборовите.

Here's the thing: If you ask dictionary editors,

Ако ги запрашате издавачите на речниците,

what they'll tell you

ќе ви кажат дека

is they're just trying to keep up with us

се обидуваат да држат чекор

as we change the language.

со промените во јазикот.

They're watching what we say and what we write

Внимаваат што велиме и што пишуваме

and trying to figure out what's going to stick

и се обидуваат да откријат што може да остане

and what's not going to stick.

а што може да се заборави.

They have to gamble,

Мора да се коцкаат,

because they want to appear cutting edge

бидејќи сакаат да бидат први

and catch the words that are going to make it,

и да создаваат зборови

such as LOL,

како LOL (гласно смеење),

but they don't want to appear faddish

но не сакаат тие да звучат помодарски

and include the words that aren't going to make it,

и да вклучат зборови кои се непроменливи

and I think a word that they're watching right now

и мислам дека зборот кој го бараат

is YOLO, you only live once.

е YOLO- еднаш се живее.

Now I get to hang out with dictionary editors,

Понекогаш се среќавам со издавачите на речници

and you might be surprised

и ќе ве изненади едно

by one of the places where we hang out.

од местата каде се среќаваме.

Every January, we go

Секој јануари одиме

to the American Dialect Society annual meeting,

на собирот на американското друштво за дијалекти,

where among other things,

каде покрај другото,

we vote on the word of the year.

гласаме за зборот на годината.

There are about 200 or 300 people who come,

Доаѓаат околу 200-300 луѓе,

some of the best known linguists in the United States.

најдобрите лингвисти во Америка.

To give you a sense of the flavor of the meeting,

Да ви ја доловам атмосферата на собирот,

it occurs right before happy hour.

се случува непосредно пред "happy hour".

Anyone who comes can vote.

Секој присутен може да гласа.

The most important rule is

Најважното правило е

that you can vote with only one hand.

да се гласа со една рака.

In the past, some of the winners have been

Порано, некои од победниците беа:

"tweet" in 2009

„твит“ во 2009

and "hashtag" in 2012.

и „хаштаг“ во 2012.

"Chad" was the word of the year in the year 2000,

"Chad" (гласачки обележја) беше збор на годината во 2000-та,

because who knew what a chad was before 2000,

бидејќи кој знаеше што значеше зборот пред 2000-та

and "WMD" in 2002.

и WMD во 2002 (оружје за масовно истребување).

Now, we have other categories in which we vote too,

Имаме и други категории за кои гласаме.

and my favorite category

Мојата омилена категорија

is most creative word of the year.

е најкреативниот збор на годината.

Past winners in this category have included

Минати победници во оваа категорија се:

"recombobulation area,"

"recombobulation area," (комфор зона)

which is at the Milwaukee Airport after security,

што се наоѓа на аеродромот во Милвоки каде после контролата

where you can recombobulate.

може да чувствувате комфорно.

(Laughter)

(Смеа)

You can put your belt back on,

Може да го ставите ременот пак,

put your computer back in your bag.

да го вратите компјутерот во торбата.

And then my all-time favorite word at this vote,

Друг мој омилен збор од ова гласање е

which is "multi-slacking."

"multi-slacking."

(Laughter)

(Смеа)

And multi-slacking is the act

"Мulti-slacking“ значи

of having multiple windows up on your screen

да се отворат повеќе прозорци на компјутерот

so it looks like you're working

за да изгледа дека работите

when you're actually goofing around on the web.

кога всушност губите време на интернет.

(Laughter) (Applause)

(Смеа) (Аплауз)

Will all of these words stick? Absolutely not.

Дали овие зборови ќе се заджат во употреба? Апсолутно не!

And we have made some questionable choices,

Направивме и некои сомнителни избори,

for example in 2006

на пример во 2006-та

when the word of the year was "Plutoed,"

кога зборот на годината беше „плутониран“,

to mean demoted.

со значење „деградиран“.

(Laughter)

(Смеа)

But some of the past winners

Но, некои од минатите победници

now seem completely unremarkable,

сега изгледаат безначајни

such as "app"

како "app"

and "e" as a prefix,

или „е-“ како префикс

and "google" as a verb.

и „гугла“ како глагол.

Now, a few weeks before our vote,

Неколку недели пред гласањето,

Lake Superior State University

државниот универзитет Лејк Супериор

issues its list of banished words for the year.

издава листа на забранети зборови за годината.

What is striking about this

Интересно е дека постои

is that there's actually often quite a lot of overlap

прилично големо совпаѓање

between their list and the list that we are considering

помеѓу нивната листа и нашата листа

for words of the year,

за збор на годината,

and this is because we're noticing the same thing.

и ова е бидејќи ја забележуваме истата работа.

We're noticing words that are coming into prominence.

Забележуваме зборови кои почнуваат да се истакнуваат.

It's really a question of attitude.

Се работи за прашање на ставови.

Are you bothered by language fads and language change,

Дали ви пречат јазични новини и промени

or do you find it fun, interesting,

или пак ви е интересно и забавно,

something worthy of study

вредно за проучување

as part of a living language?

како дел од живиот јазик?

The list by Lake Superior State University

Листата на универзитетот Лејк Супериор

continues a fairly long tradition in English

ја продолжува во англискиот јазик долгата традиција

of complaints about new words.

на поплаки во врска со новите зборови.

So here is Dean Henry Alford in 1875,

Еве на пример, Дин Хенри Алфорд во 1875-та

who was very concerned that "desirability"

бил загрижен дека „посакуван“ или „посакувана“

is really a terrible word.

е навистина ужасен збор.

In 1760, Benjamin Franklin

Во 1766 Бенџамин Франклин

wrote a letter to David Hume

напишал писмо до Дејвид Хјум

giving up the word "colonize" as bad.

посочувајќи го зборот „колонизира“ како лош.

Over the years, we've also seen worries

Низ годините гледаме загриженост

about new pronunciations.

заради новиот изговор.

Here is Samuel Rogers in 1855

Семјуел Роџерс во 1855-та

who is concerned about some fashionable pronunciations

бил загрижен за новиот, модерен изговор

that he finds offensive,

за кој сметал дека е навредлив

and he says "as if contemplate were not bad enough,

и вели:„Како да не беше доволно лош контемплира,

balcony makes me sick."

сега од балкон ми се лоши.

(Laughter)

(Смеа)

The word is borrowed in from Italian

Зборот е позајмен од италијанскиот

and it was pronounced bal-COE-nee.

и се изговарал бал-КО-не.

These complaints now strike us as quaint,

Овие забелешки сега ни звучат чудно

if not downright adorkable -- (Laughter) --

ако не и "adorkable". (прекрасно+чудно) (Смеа)

but here's the thing:

Но,еве за што се работи:

we still get quite worked up about language change.

ние сè уште сме загрижени за промените во јазикот.

I have an entire file in my office

Имам цело досие од новински написи

of newspaper articles

во мојата канцеларија

which express concern about illegitimate words

во кои се изразува загриженост за неприфатени зборови

that should not have been included in the dictionary,

кои не треба да се во речниците

including "LOL"

вклучително " LOL"

when it got into the Oxford English Dictionary

кога влезе во Оксфорд речниците

and "defriend"

и „отстрани од пријатели“

when it got into the Oxford American Dictionary.

кога влезе во американскиот Оксфорд речник.

I also have articles expressing concern

Исто имам написи за загриженост

about "invite" as a noun,

во врска со "invite“ (кани) како именка,

"impact" as a verb,

"impact" (влијае) како глагол

because only teeth can be impacted,

зашто само забите можат да бидат импактирани,

and "incentivize" is described

а „поттикнување“ е опишано како

досадно,бирократско, неточно изразување.

as "boorish, bureaucratic misspeak."

Now, it's not that dictionary editors

Не затоа што издавачите

ignore these kinds of attitudes about language.

ги игнорираат овие ставови за јазикот.

They try to provide us some guidance about words

Тие се обидуваат да ни дадат објаснување за зборовите

that are considered slang or informal

кои се сметаат за жаргони или неформални,

or offensive, often through usage labels,

или навредливи, најчесто со ознаки на користење

but they're in something of a bind,

но тие се често нејасни

because they're trying to describe what we do,

зашто објаснуваат што правиме,

and they know that we often go to dictionaries

и знаат дека често го земаме речникот

to get information about how we should use a word

за да видиме како да го употребиме зборот

well or appropriately.

правилно и соодветно.

In response, the American Heritage Dictionaries

Како одговор на тоа речникот Американ Херитиџ

include usage notes.

додаде ознаки за користење.

Usage notes tend to occur with words

Овие ознаки се појавуваат со зборови

that are troublesome in one way,

кои се проблематични

and one of the ways that they can be troublesome

а проблематични се затоа што

is that they're changing meaning.

го менуваат значењето.

Now usage notes involve very human decisions,

Ознаките содржат човечки одлики,

and I think, as dictionary users,

и сметам дека ние како корисници на речници

we're often not as aware of those human decisions

не сме во доволна мера свесни

as we should be.

за тие човечки одлики.

To show you what I mean,

За да појаснам,

we'll look at an example, but before we do,

ќе видиме пример,

но прво да објаснам што се обидуваат издавачите

I want to explain what the dictionary editors

are trying to deal with in this usage note.

да прават со овие ознаки на користење.

Think about the word "peruse"

Помислете на зборот „прегледува“

and how you use that word.

и како го користите.

I would guess many of you are thinking

Сигурно многумина помислувате

of skim, scan, reading quickly.

на брзо препрочитување на текст.

Some of you may even have some walking involved,

Некои од вас можеби ќе вклучат и одење

because you're perusing grocery store shelves,

зашто може да прегледувате и полици во продавница

or something like that.

или нешто слично.

You might be surprised to learn

Ќе се изненадите да чуете

that if you look in most standard dictionaries,

дека во повеќето стандардни речници

the first definition will be to read carefully,

првата дефиниција е „чита внимателно“

or pore over.

или проучува.

American Heritage has that as the first definition.

Така најпрво го објаснува Американ Херитиџ.

They then have, as the second definition, skim,

Второто објаснување е брзо, кратко читање

and next to that, they say "usage problem."

а веднаш до него стои „проблем со користење“.

(Laughter)

(Смеа)

And then they include a usage note,

Потоа додаваат ознака за користење

which is worth looking at.

која вреди да се види.

So here's the usage note:

Еве ја ознаката за користење:„

"Peruse has long meant 'to read thoroughly'...

„Прегледува“ долго значеше темелно чита“.

But the word is often used more loosely,

Но зборот често се користи послободно

to mean simply 'to read.'...

со едноставно значење „чита“.

Further extension of the word to mean 'to glance over, skim,'

Другото значење на зборот „летимично чита“

has traditionally been considered an error,

традиционално се смета за грешка

but our ballot results suggest that it is becoming

но резултатите на нашето гласање покажуваат

somewhat more acceptable.

дека станува прифатливо.

When asked about the sentence,

Кога ги прашаа за реченицата:

'I only had a moment to peruse the manual quickly,'

„Имав само миг брзо да го прегледам упатството,“

66 percent of the [Usage] Panel

66% од Комисијата за употреба

found it unacceptable in 1988,

го сметаа за неприфатливо во 1988 год.

58 percent in 1999,

58% во 1999,

and 48 percent in 2011."

а 48% во 2011-та.

Ah, the Usage Panel,

Ах, Комисијата за употреба,

that trusted body of language authorities

тоа тело од доверба составено од јазични стручњаци

who is getting more lenient about this.

кои стануваат поблаги во критериумите.

Now, what I hope you're thinking right now is,

Се надевам дека во моментов си велите:

"Wait, who's on the Usage Panel?

„Чекај кој е во таа Комисија за употреба?

And what should I do with their pronouncements?"

И зошто се важни нивните изјави?“

If you look in the front matter

Ако погледнете на предната страна

of American Heritage Dictionaries,

на Американ Херитиџ

you can actually find the names

ќе ги видите имињата на луѓето

of the people on the Usage Panel.

кои се во Комисијата за употреба.

But who looks at the front matter of dictionaries?

Но, кој гледа на почетната страна?

There are about 200 people on the Usage Panel.

Има околу 200 луѓе во Комисијата.

They include academicians,

Тука има академици,

journalists, creative writers.

новинари, креативни писатели.

There's a Supreme Court justice on it

Има и луѓе од Врховниот суд

and a few linguists.

и неколку лингвисти.

As of 2005, the list includes me.

Од 2005-та на листата е и моето име.

(Applause)

(Аплауз)

Here's what we can do for you.

Еве што можеме да сториме за вас.

We can give you a sense

Може да ви претставиме

of the range of opinions about contested usage.

низа на мислења за спорна употреба.

That is and should be the extent of our authority.

Тие се, и треба да бидат нашите овластувања.

We are not a language academy.

Ние не сме јазична академија.

About once a year, I get a ballot

Еднаш годишно добивам гласачко ливче

that asks me about whether new uses,

и ме прашуваат дали новите употреби,

new pronunciations, new meanings, are acceptable.

новиот изговор и новите значења се прифатливи.

Now here's what I do to fill out the ballot.

Ева што правам за да одговорам на гласачкото ливче.

I listen to what other people are saying and writing.

Слушам што зборуваат и пишуваат луѓето.

I do not listen to my own likes

Не го слушам сопствениот глас дали

and dislikes about the English language.

ми се допаѓа или не нешто во врска со англискиот јазик.

I will be honest with you:

Ќе бидам искрена:

I do not like the word "impactful,"

Не го сакам зборот „влијателен“,

but that is neither here nor there

но тоа не е важно во смисла

in terms of whether "impactful" is becoming common usage

дали „влијателен“ ќе се прифати во употреба

and becoming more acceptable in written prose.

и сè повеќе ќе се прифаќа во пишувана прозна форма.

So to be responsible,

За да бидам одговорна,

what I do is go look at usage,

одам да ја видам употребата,

which often involves going to look

што опфаќа пребарување

at online databases such as Google Books.

на онлајн датотеки како Гугл книги

Well, if you look for "impactful" in Google Books,

Ако го побарате „влијателен“ на Гугл книги

here is what you find.

еве што ќе најдете.

Well, it sure looks like "impactful"

Изгледа дека „влијателен“

is proving useful

е мошне корисен

for a certain number of writers,

за одреден број писатели,

and has become more and more useful

и станал сè покорисен

over the last 20 years.

последните 20 години.

Now, there are going to be changes

Сега, ќе има промени во јазикот

that all of us don't like in the language.

кои нема секому да му се допаднат.

There are going to be changes where you think,

Ќе има промени и таму каде што ќе речете:

"Really?

„Навистина?

Does the language have to change that way?"

Мора јазикот да се менува на тој начин?

What I'm saying is,

Јас велам

we should be less quick

дека треба да сме внимателни

to decide that that change is terrible,

со одлуката дека промените се ужасни,

we should be less quick to impose

да не брзаме со наметнување

our likes and dislikes about words on other people,

на другите нешто што нам ни се допаѓа или не

and we should be entirely reluctant

и треба да се олабавиме

to think that the English language is in trouble.

во однос на мислењето дека англискиот јазик е во невоља.

It's not. It is rich and vibrant and filled

Не е. Тој е богат, динамичен и исполнет

with the creativity of the speakers who speak it.

со креативноста на оние кои го зборуваат.

In retrospect, we think it's fascinating

Гледајќи назад, фасцинантно ни звучи

that the word "nice" used to mean silly,

дека зборот „фино“ некогаш значел будалесто,

and that the word "decimate"

а зборот „десеткува“

used to mean to kill one in every 10.

значел убивање на секој десетти.

(Laughter)

(Смеа)

We think that Ben Franklin was being silly

Сметаме дека Бен Франклин бил луд

to worry about "notice" as a verb.

што бил загрижен дека „забележи“ станал глагол.

Well, you know what?

Знаете што?

We're going to look pretty silly in a hundred years

Прилично глупаво ќе звучиме за 100 години

for worrying about "impact" as a verb

што сме загрижени за „влијае“ како глагол.

and "invite" as a noun.

и „покани„ како именка.

The language is not going to change so fast

Јазикот нема да се смени толку брзо

that we can't keep up.

што не ќе можеме да се носиме со него.

Language just doesn't work that way.

Јазикот не функционира на тој начин.

I hope that what you can do

Се надевам,

is find language change not worrisome

нема да сметате дека јазичните промени се загрижувачки

but fun and fascinating,

туку забавни и фасинантни,

just the way dictionary editors do.

како што сметаат и издавачите.

I hope you can enjoy being part

Верувам дека ќе уживате да сте дел

of the creativity that is continually remaking

од креативноста која постојано го преобликува

our language and keeping it robust.

нашиот јазик и го одржува моќен.

So how does a word get into a dictionary?

Па, како влегува збор во речникот?

It gets in because we use it

Влегува зашто го користиме

and we keep using it,

и продолжуваме да го користиме

and dictionary editors are paying attention to us.

а издавачите внимаат на нас.

If you're thinking, "But that lets all of us decide

Ако мислите:„Ајде сите да одлучуваме

what words mean,"

што значат зборовите,“

I would say, "Yes it does,

јас би рекла: „Да, така е.

and it always has."

Отсекогаш било така.“

Dictionaries are a wonderful guide and resource,

Речниците се прекрасен извор и водич

but there is no objective dictionary authority out there

но не постои објективен авторитет за речник

that is the final arbiter about what words mean.

кој е врховен судија за значењето на зборовите.

If a community of speakers is using a word

Ако заедница на говорници го употребуваат зборот

and knows what it means, it's real.

и знаат што значи, тогаш тој е вистински.

That word might be slangy,

Тој збор може да е жаргон,

that word might be informal,

може да е неформален,

that word might be a word that you think

може да е збор за кој мислите дека

is illogical or unnecessary,

е нелогичен или непотребен,

but that word that we're using,

но зборот кој сите го користиме,

that word is real.

тој збор е реален.

Thank you.

Ви благодарам!

(Applause)

(Аплауз)