Anne Curzan: What makes a word "real"?

Anne Curzan: Điều gì làm nên sự sống của một từ?

Translator: Thanh Nguyen Cong Reviewer: An Nguyen Hoang

I need to start by telling you a little bit

Để bắt đầu, xin kể

about my social life,

về đời sống xã hội của tôi,

which I know may not seem relevant,

tôi biết có thể nó chẳng liên quan,

but it is.

nhưng thực ra là có.

When people meet me at parties

Khi mọi người gặp tôi ở bữa tiệc

and they find out that I'm an English professor

và họ biết tôi là giáo sư Tiếng Anh

who specializes in language,

chuyên về ngôn ngữ,

they generally have one of two reactions.

nhìn chung họ có một trong hai phản ứng,

One set of people look frightened. (Laughter)

Một nhóm có vẻ sợ hãi (Cười)

They often say something like,

Họ thường nói những câu đại loại,

"Oh, I'd better be careful what I say.

"Ồ, tôi nên nói năng cẩn thận.

I'm sure you'll hear every mistake I make."

Chắc là chị nghe thấy từng lỗi tôi mắc phải."

And then they stop talking. (Laughter)

Và họ im bặt. (Cười)

And they wait for me to go away

Rồi họ chờ tôi đi chỗ khác

and talk to someone else.

và nói chuyện với người khác.

The other set of people,

Một nhóm khác,

their eyes light up,

mắt họ sáng lên,

and they say,

và nói

"You are just the person I want to talk to."

"Chị là người tôi muốn nói chuyện."

And then they tell me about whatever it is

Và bắt đầu kể trên trời dưới đất

they think is going wrong with the English language.

những thứ họ nghĩ tiếng Anh đang sai

(Laughter)

(Cười)

A couple of weeks ago, I was at a dinner party

Vài tuần trước, tôi dự một tiệc tối

and the man to my right

và người đàn ông ngồi bên phải tôi

started telling me about all the ways

bắt đầu kể cho tôi về các kiểu

that the Internet is degrading the English language.

Internet đang làm xuống cấp Tiếng Anh.

He brought up Facebook, and he said,

Anh ta đề cập đến Facebook và nói

"To defriend? I mean, is that even a real word?"

"To defriend (hủy kết bạn) có phải là một từ có thực không?

I want to pause on that question:

Tôi muốn dừng lại với câu hỏi đó:

What makes a word real?

Điều gì khiến một từ có thực hay không?

My dinner companion and I both know

Người bạn ngồi cùng và tôi đều biết

what the verb "defriend" means,

động từ "defriend" nghĩa là gì,

so when does a new word like "defriend"

vậy thì khi nào một từ như "defriend"

become real?

trở nên có thực?

Who has the authority to make those kinds

Ai có thẩm quyển quyết đinh

of official decisions about words, anyway?

về những từ như vậy?

Those are the questions I want to talk about today.

Đây là những vấn đề tôi muốn nói hôm nay.

I think most people, when they say a word isn't real,

Tôi nghĩ nhiều người khi nói một từ không có thực,

what they mean is, it doesn't appear

họ muốn nói là nó không xuất hiện

in a standard dictionary.

trong từ điển chuẩn.

That, of course, raises a host of other questions,

Điều đó, dĩ nhiên đặt ra một loại câu hỏi khác,

including, who writes dictionaries?

ai là người biên soạn từ điển?

Before I go any further,

Trước khi nói xa hơn,

let me clarify my role in all of this.

tôi xin làm rõ vai trò của tôi trong vấn đề này

I do not write dictionaries.

Tôi không biên soạn từ điển.

I do, however, collect new words

Tuy nhiên, tôi thu thập từ mới

much the way dictionary editors do,

giống như các nhà biên soạn từ điển,

and the great thing about being a historian

một điều rất tuyệt của người làm sử

of the English language

về ngôn ngữ Anh

is that I get to call this "research."

là việc tôi làm được gọi là "nghiên cứu".

When I teach the history of the English language,

Khi tôi dạy về lịch sử ngôn ngữ Anh,

I require that students teach me

Tôi yêu cầu sinh viên trước hết dạy cho tôi

two new slang words before I will begin class.

hai từ lóng mới rồi tôi mới giảng bài.

Over the years, I have learned

Trong nhiều năm, tôi đã học được

some great new slang this way,

khá nhiều từ lóng mới theo cách này,

including "hangry," which --

kiểu như "hangry" là (vừa đói vừa tức)

(Applause) —

(Vỗ tay)

which is when you are cranky or angry

bạn cáu kỉnh hay giận giữ

because you are hungry,

vi đang đói bụng,

and "adorkable,"

và "adorkable"

which is when you are adorable

nghĩa là bạn dễ thương

in kind of a dorky way,

một cách quê kệch,

clearly, terrific words that fill

rõ ràng những từ có nghĩa phá cách như thế

important gaps in the English language.

đã lấp những chỗ trống của Tiếng Anh.

(Laughter)

(Cười)

But how real are they

Nhưng chúng thật đến đâu

if we use them primarily as slang

nếu ta sử dụng chúng chủ yếu như là tiếng lóng

and they don't yet appear in a dictionary?

và chúng không có trong từ điển?

With that, let's turn to dictionaries.

Nào, ta trở lại với từ điển.

I'm going to do this as a show of hands:

Đề nghị các bạn giơ tay:

How many of you still regularly

Có bao nhiêu người ở đây thường xuyên

refer to a dictionary, either print or online?

tra từ điển cứng hoặc online?

Okay, so that looks like most of you.

Ok, hầu hết đều làm việc này .

Now, a second question. Again, a show of hands:

Câu hỏi thứ hai, ta tiếp tục giơ tay:

How many of you have ever looked to see

Bao nhiêu người ở đây từng để ý xem

who edited the dictionary you are using?

ai là người biên soạn cuốn từ điển đang dùng?

Okay, many fewer.

Ok, cũng ít nhỉ.

At some level, we know that there are human hands

Mức độ nào đó, ta biết có bàn tay con người

behind dictionaries,

đằng sau những cuốn từ điển,

but we're really not sure who those hands belong to.

nhưng ta không biết người đó là ai.

I'm actually fascinated by this.

Tôi thực sự bị lôi cuốn bởi điều này.

Even the most critical people out there

Ngay cả những người hay chê bai nhất

tend not to be very critical about dictionaries,

cũng ít phê phán với cuốn từ điển,

not distinguishing among them

họ không phân biệt nhiều cuốn nọ với cuốn kia

and not asking a whole lot of questions

và không bận tâm hỏi xem

about who edited them.

ai là người biên soạn.

Just think about the phrase

Ta nghĩ về cụm từ

"Look it up in the dictionary,"

"Hãy tra từ điển"

which suggests that all dictionaries

câu này gợi ý rằng mọi từ điển

are exactly the same.

đều y hệt như nhau.

Consider the library here on campus,

Hãy đến thư viện trong khuôn viên đại học,

where you go into the reading room,

khi vào phòng đọc,

and there is a large, unabridged dictionary

ta thấy cuốn từ điển lớn

up on a pedestal in this place of honor and respect

trên bệ danh dự trang trọng

lying open so we can go stand before it

đang mở ra và ta có thể đến trước từ điển

to get answers.

để tìm câu trả lời.

Now, don't get me wrong,

Xin đừng hiểu sai ý tôi,

dictionaries are fantastic resources,

từ điển là nguồn tra cứu tuyệt vời,

but they are human

nhưng từ điển cũng là con người

and they are not timeless.

chúng không phải là bất tử.

I'm struck as a teacher

Với tư cách là giáo viên tôi rất ngạc nhiên

that we tell students to critically question

chúng ta dặn sinh viên nhiều điều quan trọng

every text they read, every website they visit,

dặn họ đọc ở đâu vào xem website nào,

except dictionaries,

trừ việc nói về từ điển,

which we tend to treat as un-authored,

là thứ bị ta đối xử như là vô chủ

as if they came from nowhere to give us answers

như thể đến từ hư không để cho ta câu trả lời

about what words really mean.

về nghĩa của từ thực ra là gì.

Here's the thing: If you ask dictionary editors,

Nếu bạn hỏi người biên soạn từ điển

what they'll tell you

họ sẽ nói

is they're just trying to keep up with us

họ đang cố gắng bắt kịp với chúng ta

as we change the language.

khi chúng ta đang biến đổi ngôn ngữ.

They're watching what we say and what we write

Họ xem cách chúng ta nói và viết

and trying to figure out what's going to stick

gắng tìm xem cái gì còn

and what's not going to stick.

và cái gì không.

They have to gamble,

Họ phải liều đánh cuộc,

because they want to appear cutting edge

vì họ muốn mạo hiểm bắt con mồi

and catch the words that are going to make it,

và tóm được từ rồi sẽ thành thông dụng,

such as LOL,

như LOL, (cười lớn)

but they don't want to appear faddish

đồng thời họ không muốn thành gàn dở

and include the words that aren't going to make it,

thêm vào các từ không sống nổi qua đêm,

and I think a word that they're watching right now

tôi thấy một từ họ đang đưa vào tầm ngắm

is YOLO, you only live once.

là YOLO, you only live once. (bạn chỉ sống một lần)

Now I get to hang out with dictionary editors,

Giờ tôi quay lại với người biên soạn từ điển

and you might be surprised

và bạn sẽ bất ngờ

by one of the places where we hang out.

về nơi chúng tôi gặp gỡ.

Every January, we go

Cứ đến tháng Một, chúng tôi đến

to the American Dialect Society annual meeting,

cuộc họp thường niên Hội Phương ngữ Mỹ

where among other things,

trong nhiều việc làm ở đó

we vote on the word of the year.

có bầu chọn Từ của năm.

There are about 200 or 300 people who come,

Có khoảng 200 đến 300 người dự,

some of the best known linguists in the United States.

trong đó có những nhà ngôn ngữ học nổi tiếng của Mỹ.

To give you a sense of the flavor of the meeting,

Tôi sẽ giúp các bạn cảm nhận về cuộc họp,

it occurs right before happy hour.

cuộc họp bắt đầu ngay trước giờ giảm giá.

Anyone who comes can vote.

Bất cứ ai đến buổi họp đều có thể bầu chọn.

The most important rule is

Luật quan trọng nhất là

that you can vote with only one hand.

chỉ được bầu bằng một tay.

In the past, some of the winners have been

Trong quá khứ đã có một số từ được chọn như

"tweet" in 2009

"tweet" năm 2009

and "hashtag" in 2012.

và "hashtag" (đánh dấu thăng), năm 2012

"Chad" was the word of the year in the year 2000,

"Chad" là từ của năm trong năm 2000,

because who knew what a chad was before 2000,

vì trước năm 2000 đã có ai biết "chad" (gã da trắng) là gì

and "WMD" in 2002.

năm 2002 là "WMD" (vũ khí hủy diệt hàng loạt)

Now, we have other categories in which we vote too,

Giờ ta có thể bầu hạng mục khác nữa,

and my favorite category

mục yêu thích của tôi

is most creative word of the year.

là từ sáng tạo nhất của năm.

Past winners in this category have included

Một từ được bầu chọn trước đây trong hạng mục này là

"recombobulation area,"

"recombobulation area" - khu vực tái định hướng.

which is at the Milwaukee Airport after security,

ở tại sân bay Milwaukee sau khi kiểm tra an ninh,

where you can recombobulate.

nơi bạn có thể định hướng lại.

(Laughter)

(Cười)

You can put your belt back on,

Bạn có thể thắt lại dây lưng,

put your computer back in your bag.

đặt lại máy tính vào túi.

And then my all-time favorite word at this vote,

Và đây từ yêu thích nhất đời của tôi

which is "multi-slacking."

là "multi-slacking"

(Laughter)

(Cười)

And multi-slacking is the act

multi-slacking là hành động

of having multiple windows up on your screen

có nhiều cửa sổ bật lên trên màn hình

so it looks like you're working

trông có vẻ như bạn đang làm việc

when you're actually goofing around on the web.

nhưng thực ra bạn đang lướt web.

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

Will all of these words stick? Absolutely not.

Những từ này liệu có còn lại với thời gian?

And we have made some questionable choices,

Tuyệt đối không. Chúng tôi đã nêu vài lựa chọn,

for example in 2006

ví dụ vào năm 2006

when the word of the year was "Plutoed,"

từ của năm ấy là "Plutoed"

to mean demoted.

nghĩa là giáng cấp

(Laughter)

(Cười)

But some of the past winners

Một số từ khác

now seem completely unremarkable,

dường như hoàn toàn không nổi bật,

such as "app"

như là "app"

and "e" as a prefix,

và tiền tố "e",

and "google" as a verb.

"google" làm động từ

Now, a few weeks before our vote,

Vài tuần trước khi chúng tôi bầu chọn,

Lake Superior State University

Đại Học Lake Superior State

issues its list of banished words for the year.

công bố danh sách những từ bị truất của năm

What is striking about this

Điều bất ngờ là

is that there's actually often quite a lot of overlap

có khá nhiều trùng lắp

between their list and the list that we are considering

giữa danh sách của họ với từ đang xem xét của chúng tôi

for words of the year,

để chọn từ của năm

and this is because we're noticing the same thing.

vì chúng tôi chú ý đến cùng một điều.

We're noticing words that are coming into prominence.

Chúng tôi chú ý đến những từ có sức chuyên chở.

It's really a question of attitude.

Đây thực sự là vấn đề thái độ.

Are you bothered by language fads and language change,

Bạn có phiền bởi những nhất thời và thay đổi trong ngôn ngữ,

or do you find it fun, interesting,

hay bạn thấy nó vui và nó hay hay,

something worthy of study

có cái gì đây cho ta học hỏi

as part of a living language?

vì sinh ngữ chẳng qua là vậy?

The list by Lake Superior State University

Danh sách của Đại học Lake Superior Sate

continues a fairly long tradition in English

tiếp tục truyền thống lâu đời trong tiếng Anh

of complaints about new words.

là than phiền về từ mới.

So here is Dean Henry Alford in 1875,

Và đây là Trưởng khoa Henry Alford vào năm 1875,

who was very concerned that "desirability"

ông rất lo ngại rằng từ "desirability" (thèm muốn)

is really a terrible word.

là một từ kinh khủng.

In 1760, Benjamin Franklin

Năm 1760, Benjamin Franklin

wrote a letter to David Hume

viết một lá thư cho David Hume

giving up the word "colonize" as bad.

từ bỏ từ "colonize" (thực dân hóa) vì nó xấu xa.

Over the years, we've also seen worries

Suốt nhiều năm, ta thấy nhiều lo lắng

about new pronunciations.

về những cách phát âm mới.

Here is Samuel Rogers in 1855

Samuel Rogers năm 1855

who is concerned about some fashionable pronunciations

lo ngại những phát âm thời thượng

that he finds offensive,

khiến ông thấy phật lòng,

and he says "as if contemplate were not bad enough,

ông nói "như thể chiêm ngưỡng chưa đủ tệ,

balcony makes me sick."

từ "balcony" làm tôi thấy buồn nôn."

(Laughter)

(Cười)

The word is borrowed in from Italian

Từ này mượn từ tiếng Ý

and it was pronounced bal-COE-nee.

và được phát âm là bal-COE-nee.

These complaints now strike us as quaint,

Những than phiền này giờ đây thật kỳ quặc,

if not downright adorkable -- (Laughter) --

nếu không nói là quê kệch dễ thương - (Cười)

but here's the thing:

nhưng vấn đề là:

we still get quite worked up about language change.

ta hoảng lên trước những đổi thay trong ngôn ngữ

I have an entire file in my office

Tôi có đầy một file

of newspaper articles

những bài báo

which express concern about illegitimate words

tỏ ý lo ngại những từ bất hợp pháp

that should not have been included in the dictionary,

cho không nên đưa từ này vào từ điển,

including "LOL"

trong đó có từ "LOL"

when it got into the Oxford English Dictionary

khi nó được đưa vào từ điển Oxford English

and "defriend"

và "defriend"

when it got into the Oxford American Dictionary.

khi nó được đưa vào từ điển Oxford American.

I also have articles expressing concern

Tôi cũng thấy những bài tỏ mối lo âu

about "invite" as a noun,

khi "invite"được dùng như danh từ

"impact" as a verb,

và "impact" được dùng như động từ,

because only teeth can be impacted,

họ nói chỉ có răng mới được trám (impacted) mà thôi,

and "incentivize" is described

và " incentivize" thì họ bảo

as "boorish, bureaucratic misspeak."

là "bất nhã, dọng điệu quan liêu"

Now, it's not that dictionary editors

Ở đây không phải các nhà biên soạn từ điển

ignore these kinds of attitudes about language.

lờ đi thái độ ngôn ngữ này.

They try to provide us some guidance about words

Họ cố gắng đưa ra hướng dẫn về từ ngữ

that are considered slang or informal

đang được xem là từ lóng hoặc từ không chính thức

or offensive, often through usage labels,

hoặc gây xúc phạm, qua chỉ dẫn cách dùng,

but they're in something of a bind,

nhưng người làm từ điển bi trói

because they're trying to describe what we do,

vì cố mô tả điều chúng ta vẫn làm

and they know that we often go to dictionaries

và biết rằng chúng ta thường tìm đến từ điển

to get information about how we should use a word

để biết nên dùng một từ ra sao

well or appropriately.

cho tốt hay hợp lý.

In response, the American Heritage Dictionaries

Để đáp lại, Từ điển American Heritage

include usage notes.

đưa vào hướng dẫn sử dụng từ

Usage notes tend to occur with words

Hướng dẫn này đi cùng với từ

that are troublesome in one way,

theo một cách cũng gây bất tiện

and one of the ways that they can be troublesome

một trong những điều bất tiện đó

is that they're changing meaning.

là chúng chuyển nghĩa.

Now usage notes involve very human decisions,

Ghi chú này liên quan đến quyết định rất con-người

and I think, as dictionary users,

với tư cách là người sử dụng từ điển

we're often not as aware of those human decisions

ta không nhận thức được quyết định rất con người đó

as we should be.

đúng mức cần thiết.

To show you what I mean,

Để hiểu rõ hơn,

we'll look at an example, but before we do,

ta hãy xem ví dụ, nhưng trước đó,

I want to explain what the dictionary editors

tôi muốn giải thích người soạn từ điển

are trying to deal with in this usage note.

cố giải quyết vấn đề gì trong ghi chú sử dụng.

Think about the word "peruse"

Hãy xem xét từ "peruse" (đọc)

and how you use that word.

và cách sử dụng từ này

I would guess many of you are thinking

Tôi đoán nhiều bạn ở đây đang nghĩ đến nghĩa

of skim, scan, reading quickly.

đọc lướt, đọc qua, đọc nhanh.

Some of you may even have some walking involved,

Vài người ở đây thậm chi thấy mình đang đi,

because you're perusing grocery store shelves,

nhìn lướt qua kệ hàng tạp hóa

or something like that.

hoặc đại loại thế.

You might be surprised to learn

Có thể bạn ngạc nhiên biết rằng

that if you look in most standard dictionaries,

nếu tra những cuốn từ điển chuẩn nhất

the first definition will be to read carefully,

định nghĩa đầu tiên của từ peruse là đọc kỹ

or pore over.

hoặc đọc chăm chú.

American Heritage has that as the first definition.

Từ điển American Heritage có định nghĩa đầu tiên này

They then have, as the second definition, skim,

Sau đó đưa ra định nghĩa thứ hai, skim: đọc lướt

and next to that, they say "usage problem."

kế đó, nó cho biết có "vấn đề sử dụng" ở đây.

(Laughter)

(Cười)

And then they include a usage note,

Và sau đó đưa ra một ghi chú sử dụng,

which is worth looking at.

đáng để chúng ta xem.

So here's the usage note:

Đây là ghi chú sử dụng từ:

"Peruse has long meant 'to read thoroughly'...

"Peruse lâu nay có nghĩa là : 'đọc kỹ' ...

But the word is often used more loosely,

tuy nhiên từ này thường được dùng lỏng lẻo hơn,

to mean simply 'to read.'...

có nghĩa đơn giản là "đọc" ...

Further extension of the word to mean 'to glance over, skim,'

Nghĩa mở rộng của từ này là "nhìn sơ qua, nhìn lướt"

has traditionally been considered an error,

trước đây thường được coi là một lỗi,

but our ballot results suggest that it is becoming

nhưng kết quả bỏ phiếu cho thấy nghĩa này

somewhat more acceptable.

đang trở nên được chấp nhận nhiều hơn.

When asked about the sentence,

Khi được hỏi về câu,

'I only had a moment to peruse the manual quickly,'

'Tôi chi có chút thời gian để lướt nhanh qua bản hướng dẫn,"

66 percent of the [Usage] Panel

66% Hội đồng Sử dụng từ ngữ

found it unacceptable in 1988,

thấy rằng điều này khó chấp nhận vào năm 1988

58 percent in 1999,

58% vào năm 1999,

and 48 percent in 2011."

và 48% vào năm 2011.

Ah, the Usage Panel,

Hóa ra, Hội đồng Sử dụng ngôn ngữ

that trusted body of language authorities

cơ quan có thẩm quyền về ngôn ngữ

who is getting more lenient about this.

đang trở nên nhân hậu hơn về vấn đề này.

Now, what I hope you're thinking right now is,

Tôi hi vọng điều các bạn đang nghĩ lúc này là

"Wait, who's on the Usage Panel?

"Xin cho biết ai ở trong Hội đồng Sử dụng ngôn ngữ?

And what should I do with their pronouncements?"

Và tôi nên làm gì với tuyên bố của họ?"

If you look in the front matter

Nếu bạn nhìn vào những trang đầu

of American Heritage Dictionaries,

của từ điển American Heritage

you can actually find the names

bạn có thể thấy tên

of the people on the Usage Panel.

của những người trong Hội động Sử dụng ngôn ngữ

But who looks at the front matter of dictionaries?

Nhưng hơi đâu nhìn vào trang đầu của từ điển chứ?

There are about 200 people on the Usage Panel.

Có khoảng 200 người trong Hội đồng này

They include academicians,

Họ gồm các viện sĩ,

journalists, creative writers.

nhà báo và nhà văn có tiếng.

There's a Supreme Court justice on it

Cả một Tòa công lý tối cao

and a few linguists.

và một vài nhà ngôn ngữ học.

As of 2005, the list includes me.

Vào năm 2005, danh sách này có tôi.

(Applause)

(Vỗ tay)

Here's what we can do for you.

Đây là những gì chúng tôi làm được cho các bạn.

We can give you a sense

Chúng tôi có thể cho bạn ý niệm

of the range of opinions about contested usage.

về các ý kiến khác nhau trong cách sử dụng đang gây tranh cãi

That is and should be the extent of our authority.

việc này thuộc và nên thuộc thẩm quyển của chúng tôi.

We are not a language academy.

Chúng tôi không phải là viện hàn lâm về ngôn ngữ.

About once a year, I get a ballot

Khoảng một năm một lần, tôi nhận một lá phiếu

that asks me about whether new uses,

hỏi tôi về những cách dùng mới,

new pronunciations, new meanings, are acceptable.

cách phát âm mới, nghĩa mới của từ có được chấp nhận hay không.

Now here's what I do to fill out the ballot.

Đây là cách tôi điền vào lá phiếu.

I listen to what other people are saying and writing.

Tôi lắng nghe những điều mọi người nói và viết.

I do not listen to my own likes

Tôi không nghe cái tôi thích

and dislikes about the English language.

hoặc không thích về Tiếng Anh

I will be honest with you:

Tôi nói thật với các bạn:

I do not like the word "impactful,"

Tôi không thích từ "impactful" (tác động mạnh)

but that is neither here nor there

nhưng cái đó không ảnh hưởng

in terms of whether "impactful" is becoming common usage

việc "impactful" có được dùng phổ biến

and becoming more acceptable in written prose.

và được chấp nhận nhiều hơn trong văn xuôi hay không.

So to be responsible,

Trách nhiệm của tôi,

what I do is go look at usage,

là nhìn vào cách sử dụng

which often involves going to look

việc này thường liên quan đến tìm kiếm

at online databases such as Google Books.

cơ sở dữ liệu trên mạng như Google Books

Well, if you look for "impactful" in Google Books,

Nếu bạn tìm từ "impactful" trong Google Books,

here is what you find.

thì kết quả tìm kiếm là đây.

Well, it sure looks like "impactful"

Chắc chắn từ "impactful" này

is proving useful

đang tỏ ra rất hữu dụng

for a certain number of writers,

cho một số nhà văn,

and has become more and more useful

và càng ngày càng hữu dụng

over the last 20 years.

trong hơn 20 năm qua.

Now, there are going to be changes

Hiện có nhiều thay đổi

that all of us don't like in the language.

trong ngôn ngữ mà ta không thích

There are going to be changes where you think,

Sẽ có những thay đổi khiến cho bạn nghĩ,

"Really?

"Thật sao?

Does the language have to change that way?"

Ngôn ngữ phải thay đổi theo cách đó ư?"

What I'm saying is,

Điều tôi muốn nói là,

we should be less quick

chúng ta chớ nên nhanh quá

to decide that that change is terrible,

khi quả quyết rằng thay đổi đó là quá đáng,

we should be less quick to impose

hãy chậm áp đặt

our likes and dislikes about words on other people,

việc ta thích hay không thích những từ người khác đang dùng,

and we should be entirely reluctant

ta nên dè dặt càng hơn

to think that the English language is in trouble.

khi nghĩ rằng Tiếng Anh đang gặp nạn.

It's not. It is rich and vibrant and filled

Ồ không. Tiếng Anh giàu, sôi động và dồi dào

with the creativity of the speakers who speak it.

sự sáng tạo của những người đang nói ngôn ngữ ấy.

In retrospect, we think it's fascinating

Khi nhìn lại, chúng ta thấy thật thú biết bao

that the word "nice" used to mean silly,

từ "nice" (dễ thương) được dùng với nghĩa là ngu ngốc,

and that the word "decimate"

và từ "decimate" (tàn sát)

used to mean to kill one in every 10.

được sử dụng để nói giết một trong 10 người.

(Laughter)

(Cười)

We think that Ben Franklin was being silly

Chúng ta nghĩ Ben Franklin quả là ngu

to worry about "notice" as a verb.

khi lo rằng từ "notice" được dùng làm động từ

Well, you know what?

Bạn biết sao không?

We're going to look pretty silly in a hundred years

Chúng ta từng ngớ ngẩn suốt cả một trăm năm

for worrying about "impact" as a verb

đi lo rằng từ "impact" được dùng làm động từ

and "invite" as a noun.

và "invite" làm danh từ.

The language is not going to change so fast

Ngôn ngữ là thứ không thay đổi quá nhanh

that we can't keep up.

tới mức làm ta không bắt kịp.

Language just doesn't work that way.

Ngôn ngữ không diễn ra theo cách đó.

I hope that what you can do

Hy vọng bạn có thể nhận ra

is find language change not worrisome

sự thay đổi ngôn ngữ là không đáng ngại

but fun and fascinating,

mà lại còn vui và khoái,

just the way dictionary editors do.

như các nhà soạn từ điển vẫn hưởng lâu nay.

I hope you can enjoy being part

Mong bạn cũng thích thành một phần

of the creativity that is continually remaking

của sự sáng tạo được liên tục tái tạo

our language and keeping it robust.

ngôn ngữ của chúng ta, làm cho nó thật sung.

So how does a word get into a dictionary?

Vậy thì một từ được đưa vào từ điển ra sao?

It gets in because we use it

Nó được đưa vào vì chúng ta dùng nó

and we keep using it,

và chúng ta vẫn đang tiếp tục dùng,

and dictionary editors are paying attention to us.

nhà biên soạn từ điển đang chú ý đến chúng ta.

If you're thinking, "But that lets all of us decide

Nếu bạn nghĩ "Chúng ta hãy

what words mean,"

quyết định nghĩa của từ là gì"

I would say, "Yes it does,

Tôi sẽ trả lời rằng: "Vâng, đúng vậy,

and it always has."

và luôn luôn như vậy."

Dictionaries are a wonderful guide and resource,

Từ điển là nguồn tra cứu và hướng dẫn tuyệt vời,

but there is no objective dictionary authority out there

nhưng không có cơ quan thẩm quyền nào về từ điển

that is the final arbiter about what words mean.

là trọng tài phán quyết cuối cùng về nghĩa của từ.

If a community of speakers is using a word

Nếu một cộng đồng đang sử dụng một từ

and knows what it means, it's real.

và biết nghĩa của nó là gì, thì từ đó là có thật.

That word might be slangy,

Đó có thể là từ lóng,

that word might be informal,

đó có thể là từ không chính thức

that word might be a word that you think

đó có thể là một từ bạn nghĩ

is illogical or unnecessary,

là không logic hoặc không cần thiết,

but that word that we're using,

nhưng nếu một từ đang được dùng.

that word is real.

thì từ đó sống.

Thank you.

Cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)