Nicholas Negroponte takes OLPC to Colombia

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Ahmed Yousify

It's amazing, when you meet a head of state and you say,

ئەوە زۆر خۆشە کاتێک بەرپرسێکی دەوڵەت دەبینیت و دەڵێیت

"What is your most precious natural resource?" --

به‌نرخترین سه‌رچاوه‌ی سروشتی لای تۆ چییه‌؟

they will not say children at first.

له‌سه‌ره‌تادا ئه‌وان ناڵێن منداڵان

And then when you say children,

دواتر که‌ تۆ ده‌ڵێیت منداڵان

they will pretty quickly agree with you.

ئه‌وان به‌خێرایی هاوڕاده‌بن له‌گه‌ڵ تۆ

(Video): We're traveling today with

ڤیدیۆ: ئه‌مڕۆ ئێمه‌ گه‌شت له‌گه‌ڵ

the Minister of Defense of Colombia,

وه‌زیری به‌رگری کۆڵۆمبیا ده‌که‌ین

head of the army and the head of the police,

به‌رپرسی سوپا و به‌رپرسی پۆلیس

and we're dropping off 650 laptops

وە ئەمرو (٦٥٠) لاپتۆپ ده‌ده‌ین به‌ منداڵان

today to children

ئه‌وان ته‌له‌فزیۆنیان نییه‌، ته‌له‌فۆنیان نییه‌

who have no television, no telephone

and have been in a community

له‌ کۆمه‌ڵگایه‌کدا ده‌ژین

cut off from the rest of the world

که‌ لە جیهان دابڕاوه‌

for the past 40 years.

له‌ (٤٠) ساڵی ڕابردوودا

The importance of delivering laptops to this region

گرنگی هێنانی لاپتۆپ بۆ ئه‌م هه‌رێمه‌

is connecting kids who have otherwise been unconnected

بۆ په‌یوه‌ست کردنی ئه‌و منداڵانه‌یه‌

because of the FARC,

که‌ دابڕاون به‌هۆی (فارک)ه‌که‌

the guerrillas that started off 40 years ago

ئه‌و پارتیزانیه‌ی (٤٠) ساڵ پێش ئێستا ده‌ستی پێکرد

as a political movement and then became a drug movement.

وه‌ک جوڵانه‌وه‌یه‌کی سه‌ربازی سیاسی که‌ دوایی بوو به‌ جوڵانه‌وه‌یەکی ده‌رمان

There are one billion children in the world,

یه‌ک بلیۆن منداڵ له‌جیهاندا هه‌یه‌

and 50 percent of them don't have electricity

لە (%٥٠)ی ئه‌و منداڵانه‌ کاره‌بایان نییه‌

at home or at school.

له‌ قوتابخانه‌ و ماڵه‌وه‌

And in some countries -- let me pick Afghanistan --

له‌هه‌ندێک وڵاتدا، با ئه‌فغانستان هه‌ڵبژێرم

75 percent of the little girls don't go to school.

.لە (%٧٥)ی کچانی بچوک ناچن بۆ قوتابخانه‌ مه‌به‌ستم له‌وه‌نییه‌

And I don't mean that they drop out of school

له‌ قوتابخانه‌ هێنراونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌

in the third or fourth grade -- they don't go.

.له‌ پۆلی سێهه‌م یان چواره‌مدا ئه‌وان ناچن بۆ قوتابخانه‌

So in the three years

له‌به‌رئه‌وه‌، له‌ماوه‌ی سێ ساڵدا

since I talked at TED and showed a prototype,

له‌و کاته‌ی که‌من قسه‌م

له‌گه‌ڵ ( تێد) کردووه‌ و نمونه‌یه‌کم پیشان داون له‌ بیرۆکه‌یەکه‌وه‌ گۆڕاوه‌

it's gone from an idea

to a real laptop.

بۆ لاپتۆپی ڕاستی

We have half a million laptops today

ئێمه‌ له‌ ئەمڕۆدا نیو ملیۆن لاپتۆپمان هه‌یه‌

in the hands of children.

له‌ به‌رده‌ستی منداڵان

We have about a quarter of a million in transit

نزیکه‌ی چاره‌که‌ ملیۆنێکمان هه‌یه‌

to those and other children,

له‌ چاوه‌ڕوانیدا بۆ منداڵانی تر

and then there are another quarter of a million more

چاره‌که‌ ملیۆنێکی تریشمان هه‌یه‌

that are being ordered at this moment.

که‌ له‌م کاته‌دا داواکراوه‌

So, in rough numbers, there are a million laptops.

که‌واته‌، به‌ژماره‌، ملیۆنێک لاپتۆپ هه‌یه‌

That's smaller than I predicted --

ئه‌وه‌ که‌متره‌ له‌وه‌ی من چاوه‌ڕێم ده‌کرد

I predicted three to 10 million --

چاوه‌ڕێی (٣ بۆ ١٠) ملیۆنم ده‌کرد

but is still a very large number.

به‌ڵام هێشتا ژماره‌یه‌کی زۆره‌

In Colombia, we have about 3,000 laptops.

له‌ کۆڵۆمبیا، نزیکەی ٣) هه‌زار لاپتۆپمان هه‌یه‌)

It's the Minister of Defense with whom we're working,

ئێمه‌ کار له‌گه‌ڵ وه‌زیری به‌رگری ده‌که‌ین

not the Minister of Education, because it is seen as

نه‌ک وه‌زیری په‌روه‌رده‌، چونکه‌ ئه‌وه‌ وه‌ک

a strategic defense issue

بابه‌تێکی ستراتیجی به‌رگری ده‌بینرێت

in the sense of liberating these zones

له‌باره‌ی ئازاد کردنی ئه‌و ناوچانه‌یه‌

that had been completely closed off,

که‌ به‌ته‌واوی داخراون

in which the people who had been causing, if you will,

ئه‌و خه‌ڵکانه‌ی هۆکاری ئه‌وه‌ن، ئه‌گه‌ر وابوو

40 years' worth of bombings and kidnappings

٤٠ ساڵ ده‌خایه‌نێت له‌ بۆمباران کردن و ڕوخاندن و

and assassinations lived.

کوشتنه‌کان له‌وێدا هەبوە

And suddenly,

وه‌ له‌ناکاو

،منداڵه‌کان په‌یوه‌ندیان بە لاپتۆپه‌وه‌ هه‌یه‌

the kids have connected laptops.

They've leapfrogged.

ئه‌وان بازدانی بۆقیان هه‌یه‌

The change is absolutely monumental,

گۆڕانکارییه‌که‌ زۆر گه‌وره‌یه‌

because it's not just opening it up,

چونکه‌ ئه‌وان به‌ته‌نها ناکرێنه‌وه‌

but it's opening it up to the rest of the world.

به‌ڵکو ئه‌وه‌ کرانه‌وه‌یه‌ به‌ڕووی جیهاندا

So yes, they're building roads, yes, they're putting in telephone,

که‌واته‌، به‌ڵێ ڕێگاکان دروست ده‌که‌ین

به‌ڵێ، ته‌له‌فۆن داده‌نرێت به‌ڵێ. ته‌له‌فزیۆنیش ده‌بێت

yes, there will be television.

But the kids six to 12 years old

به‌ڵام منداڵه‌کان له‌ (٦ بۆ ١٢) ساڵیدان

are surfing the Internet in Spanish and in local languages,

ئینته‌رنێت به‌ ئیسپانی و زمانی ناوخۆیی به‌کارده‌هێنن

so the children grow up

له‌به‌رئه‌وه‌، منداڵه‌کان گه‌وره‌ ده‌بن

with access to information,

له‌گه‌ڵ چونه‌ ناو زانیارییه‌کان

with a window into the rest of the world.

له‌ په‌نجه‌ره‌یه‌که‌وه‌ بۆ ناو هه‌موو جیهان

Before, they were closed off.

پێش ئه‌وه‌، ئه‌وان داخراو بوون

Interestingly enough, in other countries,

،به‌شێوه‌یه‌کی سه‌رنجڕاکێش له‌ وڵاتانی تردا

it will be the Minister of Finance who sees it

وه‌زیری دارایی هه‌یه‌ که‌ وه‌ک

as an engine of economic growth.

مه‌کینه‌ی هه‌ڵکشانی ئابووری داده‌نرێت

And that engine is going to see the results in 20 years.

وه‌ ئه‌و مه‌کینه‌ ئامانجه‌که‌ی له‌ (٢٠) ساڵ دا ده‌بینرێت

It's not going to happen, you know, in one year,

ده‌زانی، ئه‌وه‌ له‌یه‌ک ساڵدا ڕوونادات

but it's an important, deeply economic

به‌ڵام گرنگیه‌کی ئابووری

and cultural change

و گۆڕانکاری کلتورییه‌

that happens through children.

که‌ له‌ڕێگه‌ی منداڵانه‌وه‌ به‌ده‌ست دێت

به‌گشتی (٣١) وڵات په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌

Thirty-one countries in total are involved,

and in the case of Uruguay,

ئه‌وه‌ی تایبه‌ته‌ به‌ ئۆرۆگوای

half the children already have them,

نیوه‌ی منداڵان هه‌تا ئێستا ئه‌وه‌یان هه‌یه‌

and by the middle of 2009,

له‌ ناوه‌ڕاستی ساڵی (٢٠٠٩)دا

every single child in Uruguay will have a laptop --

هه‌موو منداڵێکی ئۆرۆگوایی لاپتۆپێکیان ده‌بێت

a little green laptop.

لاپتۆپێکی بچوکی سه‌وز

Now what are some of the results?

ئێستا، هه‌ندێک له‌ ئامانجه‌کان چین؟

Some of the results

هه‌ندێ له‌ ئامانجه‌کان

that go across every single country

که‌ به‌ناو هه‌ر وڵاتێکدا ده‌ڕوات

include teachers saying

له‌گه‌ڵ قسه‌کانی مامۆستاکه‌یدا

they have never loved teaching so much,

ئه‌وان هه‌رگیز وانه‌ وتنه‌وه‌یان حه‌ز لێ نه‌بوه‌

and reading comprehension

،وه‌ خوێندنه‌وه‌ی بابه‌تی تێگه‌یشتن پێوانه‌ کراوه‌

measured by third parties -- not by us -- skyrockets.

له‌ لایەن لایه‌نی سێهه‌مه‌وه‌ نه‌ک له‌لایەن ئێمه‌-، بینابه‌رزه‌کان

Probably the most important thing we see

له‌وانه‌یه‌ گرنگترین شت بێت کە ئێمه‌ ده‌یبینین

is children teaching parents.

فێرکردنی منداڵان له‌لایەن دایک و باوکه کانیانه‌وه‌

They own the laptops. They take them home.

،ئه‌وان لاپتۆپیان هه‌یه‌ ده‌یانبه‌نه‌وه‌ ماڵه‌وه‌

And so when I met with three children from the schools,

کاتێک سێ منداڵم له‌ قوتابخانه‌کان بینی

who had traveled all day to come to Bogota,

که‌ هه‌موو ڕؤژه‌که‌ ده‌بڕن بۆ گه‌یشتن بۆ بۆگۆتا

one of the three children brought her mother.

،یه‌کێک له‌ منداڵه‌کان دایکی له‌گه‌ڵ خۆی هێنابوو

And the reason she brought her mother

هۆکاری هێنانی دایکی له‌گه‌ڵ خۆی

is that this six-year-old child

ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و منداڵه‌ شه‌ش ساڵه‌

had been teaching her mother

دایکی فێرده‌کات

how to read and write.

چۆن بنوسێت و بخوێنێته‌وه‌

Her mother had not gone to primary school.

دایکی ئه‌و منداڵه‌ نه‌چوو بوو بۆ قوتابخانه‌ی سه‌ره‌تایی

And this is such an inversion,

ئه‌مه‌ جۆرێکه‌ له‌ هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌

and such a wonderful example

وه‌ نمونه‌یه‌کی جوانه‌

of children being the agents of change.

منداڵه‌کان هۆکارن له‌ گۆڕانکاریدا

که‌واته‌ ئێستا، خه‌ڵک ده‌ڵێن، له‌و داخراوییه‌دا

So now, in closing, people say,

now why laptops?

بۆچی لاپتۆپ؟

Laptops are a luxury; it's like giving them iPods. No.

لاپتۆپه‌کان ته‌رفیهین: وه‌ک پێدانی (ئای پۆد) وابوو. نه‌خێر

The reason you want laptops

هۆکاری ویستنی لاپتۆپه‌کان

is that the word is education, not laptop.

ئه‌وه‌یه‌ که‌ مه‌به‌سته‌که‌ په‌روه‌رده‌یه‌ نه‌ک لاپتۆپ

This is an education project, not a laptop project.

ئه‌مه‌ پڕۆژه‌یه‌کی په‌روه‌رده‌ییه‌، نه‌ک پڕۆژه‌یه‌کی لاپتۆپی

They need to learn learning. And then, just think --

،ئه‌وان ده‌یانه‌وێت فێرببن دواتر، ته‌نها بیربکه‌وه‌

they can have, let's say, 100 books.

با بڵێین، ده‌توانن (١٠٠) کتێبیان هه‌بێت

In a village, you have 100 laptops,

له‌ گوندێکدا، (١٠٠) لاپتۆپت هه‌یه‌

each with a different set of 100 books,

هه‌ریه‌که‌یان له‌گه‌ڵ دەستەیەکی (١٠٠) کتێبی جیاواز

and so that village suddenly has 10,000 books.

له‌به‌رئه‌وه‌ له‌ناکاودا ئه‌و گونده‌ (١٠،٠٠٠) کتێبی هه‌یه‌

You and I didn't have 10,000 books when we went to primary school.

من و تۆ (١٠،٠٠٠) کتێبمان نه‌بوو کاتێک له‌ قوتابخانه‌ی سه‌ره‌تایی بوین

Sometimes school is under a tree,

هه‌ندێک قوتابخانه‌ که‌ له‌ ژێر دارێکدایه‌

or in many cases, the teacher has only a fifth-grade education,

،یان، زۆربه‌ی کات - مامۆستاکه‌ ته‌نها ئاستی پۆلی پێنجه‌می هه‌یه‌

so you need a collaborative model of learning,

له‌به‌رئه‌وه‌، تۆ پێویستت به‌ مۆدێلێکی تێکه‌ڵاو هه‌یه‌ بۆ فێربوون

not just building more schools and training more teachers,

نه‌ک ته‌نها دروست کردنی قوتابخانه‌ی تازه‌ و مه‌شق کردنی مامۆستای زیاتر کە پێویستن

which you have to do anyway.

So we're once again doing "Give One, Get One."

- ساڵی ڕابردوو، پڕۆگرامی (دانه‌یه‌ک بده‌ دانه‌یه‌ک وه‌ربگرە)مان به‌ڕێوه‌ ده‌برد

Last year, we ran a "Give One, Get One" program,

and it generated over 100,000 laptops

وه‌ زیاتر له‌ (١٠٠،٠٠٠) لاپتۆپی گرته‌وه‌

that we were then able to give free.

که‌ له‌ دوایدا توانیمان به‌ خۆڕایی بیانده‌ینێ

And by being a zero-dollar laptop,

وه‌ له‌ڕێگه‌ی لاپتۆپی بێبه‌رامبه‌ر

we can go to countries that can't afford it at all.

ده‌توانین بچین بۆ ئه‌و وڵاتانه‌ی که‌ ناتوانن به‌هیچ شێوه‌یه‌ک دابینی بکه‌ن

And that's what we did. We went to Haiti,

ئه‌وه‌ ئه‌و شته‌بوو که‌ ئێمه‌ کردمان، ئێمه‌ چوین بۆ هایتی

we went to Rwanda, Afghanistan,

چوین بۆ ڕواندا، ئه‌فغانستان

Ethiopia, Mongolia.

ئیثیوبیا، مەنگۆلیا

Places that are not markets,

شوێنه‌کان بازاڕنین

seeding it with the principles of

ناردنیان له‌گه‌ڵ شێوازی

saturation, connectivity, low ages, etc.

فێربوون، په‌یوه‌ندکاری ، ته‌مه‌ن که‌می و هتد

And then we can actually roll out large numbers.

له‌ڕاستیدا، دواتر ده‌توانین ژماره‌یه‌کی زۆرترمان ده‌ست که‌وێت

So think of it this way:

له‌به‌رئه‌وه‌، به‌م شێوه‌یه‌ بیری لێبکه‌ره‌وه‌

think of it as inoculating children

'به‌شێوه‌ی کوتانی منداڵان بیری لێبکه‌ره‌وه‌

against ignorance.

له‌ دژی نه‌زانین

وه‌ لاپتۆپه‌کان وه‌ک ڤاکسین و چاره‌سه‌رێک ته‌ماشا بکه‌

And think of the laptop as a vaccine.

You don't vaccinate a few children.

تۆ چاره‌سه‌ری هه‌ندێک منداڵ ناکه‌یت

You vaccinate all the children in an area.

تۆ هه‌موو منداڵه‌کانی ئه‌و ناوچه‌یه‌ چاره‌سه‌ر ده‌که‌یت