Why the pencil is perfect | Small Thing Big Idea, a TED series

Translator: Krystian Aparta Reviewer: Camille Martínez

Translator: Ayan Organization Reviewer: Daban Q Jaff

The sound is a really big part, I think, of the experience of using a pencil,

پێموایە دەنگەکە بەشێکی گەورەیە لە ئەزموونی بەکارھێنانی پێنووس

and it has this really audible scratchiness.

و لە ڕاستیدا ئەم دەنگی ڕوشاندنەی هەیە.

(Scratching)

(ڕووشاندن)

[Small thing. Big idea.]

[شتی بچوک، بیرۆکەی گەورە]

[Caroline Weaver on the Pencil]

[جوڵەی کاڕۆلاینی لەسەر پێنووسەکە]

The pencil is a very simple object.

پێنووسەکە شتێکی زۆر سادەیە

It's made of wood with some layers of paint

کە لە دار و ھەندێک چینی بۆیە درووست بووە

an eraser and a core,

سپیکەرەوەیەک و ناوکێک،

which is made out of graphite, clay and water.

کە لە کاربۆنی سروشتی و قوڕ و ئاو درووست کراوە.

Yeah, it took hundreds of people over centuries

بەڵێ، سەدان ساڵی خایاندووە

to come to this design.

تاکو گەیشتووە بەم دیزاینەی ئێستا.

And it's that long history of collaboration

و مێژووێکی درێژی کاری هەرەوەزییە

that, to me, makes it a very perfect object.

کە بەڕای من، شتێکی زۆر تەواویان دروست کردووە.

چیرۆکی پێنووس، لە کاربۆنی سروشتییەوە دەست پێدەکات

The story of the pencil starts with graphite.

People started finding really useful applications

خەڵکی دەستیان کرد بە دۆزینەوەی بەکارھێنانی بە سود

for this new substance.

بۆ ئەم ماددە نوێیە.

They cut it into small sticks

کەرتیان کردن بۆ شوڵکی بچوک

and wrapped it in string or sheepskin or paper

و بە داو یان پێستی مەڕ یان کاغەز پێچایانەوە

and sold it on the streets of London

و لە شەقامەکانی لەندەن دەیان فرۆشتن

to be used for writing or for drawing

کە بۆ نووسین یان وێنەکێشان بەکاردەھاتن

or, a lot of times, by farmers and shepherds,

یان زۆربەی کات لەلایان جوتیار و شوانەکان بەکار دەهێنرا

who used it to mark their animals.

بۆ نیشانەکردنی ئاژەڵەکانیان.

Over in France,

لە فەڕەنسا

Nicolas-Jacques Conté figured out a method of grinding the graphite,

نیکۆلاس جاکویس کۆنتێ تیشکی خستە سەر شێوازی سافکردنی کاربۆنی سروشتی،

mixing it with powdered clay and water to make a paste.

بە تێکەڵکردنی لەگەڵ ھاڕاوەی قوڕ و ئاو بۆ ئەوەی پێکەوە بلکێن.

From there, this paste was filled into a mold and fired in a kiln,

لەوێوە، ئەم ھەویرەیان خستە قاڵبێکێکەوە و خستیانە تەندورەوە،

and the result was a really strong graphite core

ئەنجامەکەی کاربۆنی سروشتی بەھێز بوو

that wasn't breakable, that was smooth, usable --

کە بە ئاسانی نە دەشکا، لوس بوو، شیاو بوو بۆ بەکارهێنان --

it was so much better than anything else that existed at the time,

ئەوە زۆر باشتر بوو لە ھەر شتێکی تری کە ئەوکاتە کە هەبوو،

and to this day, that's the method that's still used in making pencils.

تاکو ئێستا، هەمان ڕێگە بەکار دەهێندرێت بۆ درووستکردنی پێنوسەکاندا.

Meanwhile, over in America, in Concord, Massachusetts,

ھاوکات لە ئەمەریکا لە کۆنکۆرد، ماساچوسێت،

it was Henry David Thoreau who came up with the grading scale

ئەوە ھێنری دەیڤد ثۆراو بوو کە پێوەری پلەکەیی دۆزیەوە

for different hardnesses of pencil.

بۆ تۆخییە جیاوازەکان لە پێنووسدا.

It was graded one through four,

کە کردی بە چوار پلە تۆخی،

number two being the ideal hardness for general use.

پلەی دووەم بۆ بەکارهێنانێکی گشتی بوو.

The softer the pencil, the more graphite it had in it,

تا کاربۆنەکە زیاتر بێت، پێنووسەکە نەرمتر دەبێت،

and the darker and smoother the line will be.

و هێڵەکانی تۆختر و نەرمتر دەبن.

The firmer the pencil, the more clay it had in it

پێنووسی توندتر، لیتەی زیاتری دەویست

and the lighter and finer it will be.

هێڵەکانی باشتر و کاڵتر دەبوون.

Originally, when pencils were handmade, they were made round.

لە بنەڕەتدا، کە پێنووس درووست دەکرا، بە خڕی و بە دەست درووست دەکرا.

There was no easy way to make them,

درووست کردنیان ئاسان نەبوو،

and it was the Americans who really mechanized the craft.

ئەمەریکیەکان ھونەرەکەیان کردە ئامێر.

A lot of people credit Joseph Dixon

زۆر کەس دەڵێن جۆزیف دیکسەن

for being one of the first people to start developing actual machines

یەکەم کەسە کە گەشەی بە ئامێرە ڕاستەقینەکان داوە

to do things like cut wood slats, cut grooves into the wood,

بۆئەوەی شتەکان بکەن وەکو بڕینی تولی دار، بڕینی تڵیش لە دارەکەدا،

apply glue to them ...

بەکارهێنانی کەتیرە بۆیان.

And they figured out it was easier and less wasteful

دواتر تێگەیشتن کە ئاسانترە و بەفیڕۆدان کەمتر دەبێت

to do a hexagonal pencil,

ئەگەر پێنووسی شەشلا درووست بکەن،

and so that became the standard.

و دواتریش بوو بە شێوەی ستاندارد.

Since the early days of pencils,

لە ڕۆژە سەرەتاکانی پێنووسەوە،

people have loved that they can be erased.

خەڵکی حەزیان لەوە بووە کە بتوانن بیسڕنەوە.

Originally, it was bread crumbs

لە بنەڕەتدا پارچە نانی ورد بوو

that were used to scratch away pencil marks

کە لە ڕەشکردنەوەدا بەکار دەهات

and later, rubber and pumice.

و پاشان لاستیک و بەردە پێ.

The attached eraser happened in 1858,

لە سالی ١٨٥٨سپیکەرەوەیان بەست بە پێنووسەکەوە،

when American stationer Hymen Lipman patented the first pencil

کاتێک خاوەن پەڕاوگەیەکی ئەمەریکی بەناوی ھەیمەن لیپمان یەکەم پێنووسی ئاشکرا کرد

with an attached eraser,

کە سپیکەرەوەی پێوە بەند بوو،

which really changed the pencil game.

کە بەڕاستی دۆخی پێنووسی گۆڕی.

The world's first yellow pencil was the KOH-I-NOOR 1500.

یەکەم پێنووسی زەردی جیهانی KOH_I_NOOR1500 بوو.

KOH-I-NOOR did this crazy thing

KOH_I_NOOR کارێکی شێتانەی کرد

where they painted this pencil with 14 coats of yellow paint

کە پێنووسەکەیان بە ١٤ ڕووی زەرد بۆیە کرد

and dipped the end in 14-carat gold.

و لە زێڕی عەیارە ١٤ نقومیان کرد.

There is a pencil for everyone,

پێنووسێک ھەیە بۆ ھەمووان

and every pencil has a story.

و ھەر پێنووسێک چیرۆکێکی ھەیە.

The Blackwing 602 is famous for being used by a lot of writers,

بلاکوین ٦٠٢ بەناوبانگە و لەلایەن زۆر نووسەرەوە بەکارھاتووە،

especially John Steinbeck and Vladimir Nabokov.

بەتایبەت جۆن ستاینبێک و ڤلادیمیەر نابۆکوڤ.

And then, you have the Dixon pencil company.

و دواتر کۆمپانیای پێنووسی دیکسەنت ھەیە

They're responsible for the Dixon Ticonderoga.

ئەوان بەرپرسن لە دیکسەن تایکۆندەرەوگە.

It's an icon,

ئەوە ئایکۆنێکە

it's what people think of when they think of a pencil

خەڵکی بیر لەچی دەکەنەوە کاتێک بیر لە پێنووس دەکەنەوە

and what they think of when they think of school.

و بیر لەچی دەکەنەوە کە بیر لە قوتابخانە دەکەنەوە.

And the pencil's really a thing that, I think,

لەڕاستیدا، پێنووسەکە شتێکە کە بیری لێدەکەمەوە،

the average user has never thought twice about,

بەکاربەری ئاسایی ھەرگیز دووجار بیرناکاتەوە دەربارەی

how it's made or why it's made the way it is,

چۆن درووست کراوە یان بۆ بەو ڕێگەیە درووست کراوە،

because it's just always been that way.

چونکە ھەمیشە ھەر بەو ڕێگەیە بووە.

In my opinion, there's nothing that can be done

بەڕای من ھیچ شتێک نییە کە بتوانرێت بکرێت

to make the pencil better than it is.

بۆ درووست کردنی پێنووسێکی باشتر لەمە.

It's perfect.

ئەمە تەواو و نایابە.