How Your Sense of Smell Helps You Savor Flavor | Body Stuff with Dr. Jen Gunter | TED

In a recent survey,

Аудармашы: Botagoz Maratqyzy Редактор: Askhat Yerkimbay

Жуырда жүргізілген зерттеуде

a majority of respondents picked their sense of smell

респонденттердің көбі дәстүрлі бес сезім

as the one they'd be most willing to give up

арасында иіс сезу қабілетінен

among the traditional five senses.

оңай бас тарта алатынын айтқан.

But if you love food,

Бірақ сіз дәмді тағам фанаты болсаңыз,

you should be giving your nose much more credit.

мұрныңызды көбірек бағалауыңыз керек.

Because it’s actually our sense of smell

Өйткені дәм сезуде ең маңызды рөлді

that plays a huge role in our ability to process flavor.

иіс сезу қабілетіміз атқарады.

[Body Stuff with Dr. Jen Gunter]

[Джен Гантермен Body Stuff]

First, let's talk about how smell works,

Әуелі, иісті қалай сезетінімізді айтайық

from coffee to stinky trash.

Кофеден бастап қоқысқа дейін...

The substances around us give off volatiles,

Айналамыздағы заттар ұшпа элемент бөледі,

which you can think of as tiny smell molecules.

оны құйтақандай иіс молекулалары делік.

We breathe in these smell molecules,

Біз сол молекулаларды жұтамыз.

which then stimulate the olfactory sensory neurons

Олар мұрнымыздың жоғары бөлігіндегі

that sit high in the nose.

иіс сезу нейрондарын қозғайды.

Each of these neurons contains an odor receptor on its surface.

Әр нейронның бетінде иіс рецепторлары бар.

Once the odor receptors are triggered by these smell molecules,

Иіс молекулалары рецепторды қозғағанда

the neurons send information about them to the brain.

нейрондар ақпаратты миға жібереді.

Here's what I think is so cool.

Бұл процестегі ең қызығы мынау.

The brain not only categorizes that information as a particular odor,

Ми әлгі ақпараттан иісті анықтап қоймай,

it may also begin to associate feelings,

сондай-ақ ләззат алу не жиіркену сияқты

like pleasure or disgust and other moods and emotions with that odor

сезімдерді, басқа да эмоцияларды

for future reference.

онымен байланыстырып алады.

For example, you sniff bacon, you eat it,

Мысалы, бекон жеп отырсыз.

your taste buds get salt,

Дәм рецепторларыңыз тұзды сезеді,

and then your body gets a whack of fat,

сосын денеңіз қуат көзі саналатын

which is an energy source.

майдың көп мөлшеріне ие болады.

So the brain loves it and attaches a positive label to it.

Миыңызға бұл ұнап, оны жағымды белгі қып

The next time you smell bacon,

бекітіп қояды. Енді беконның иісі

a sensation associated with pleasure arises.

сізде жағымды эмоция туғызатын болады.

Now, there are a lot of smells out there,

Әлем сан алуан иіске толы.

more than our 400 or so odor receptors can detect.

Оның саны біз сезе алатын 400 иістен көп.

But people with a healthy working sense of smell

Бірақ иіс сезу қабілеті сау жандарда

have odor receptors that can combine

рецепторлар бірлесе жұмыс істеп,

to detect anywhere between 10,000

10 мыңнан бастап триллионға дейінгі

to more than a trillion different odors.

иіс түрін ажыратып, сезе алады.

Now, taste is completely different.

Дәм сезу бұдан басқашалау.

It comes from taste receptors on our tongues and in our mouths.

Оны тіл мен ауыздағы рецепторлар анықтайды

Taste is limited to the basics: salty, sweet, bitter, sour

Дәм түрлері санаулы: тұзды, тәтті, ащы,

and, somewhat controversially, umami or savory.

қышқыл...

You can taste without smell,

Дәмді иіссіз де сезуге болады,

but anyone with a stuffy nose can attest

бірақ мұрны бітіп қалған кез келген жан

that's a pretty bland experience.

астың дәмсіз екенін айтады.

That's because when we eat, for example, chewing pizza,

Өйткені тамақтанғанда мысалы, пицца делік,

the pizza releases volatiles that travel from our mouths and throat

одан бөлінетін ұшпа элементтер

up through the nasal passage.

аузымыз арқылы мұрын жолына түседі.

There, olfactory neurons get all the complex smells from the pizza

Ондағы иіс нейрондары пицца иісін қабылдап,

and send that information to the brain.

бұл ақпаратты миға жолдайды.

The smell and taste work together to help us enjoy food.

Иіс пен дәм бірлесіп, астан ләззат аламыз.

When our nose isn't working properly and food seems flavorless,

Мұрнымыз бітелгенде, ас неге дәмсіз?

it's because we're only tasting those basic tastes

Өйткені ол кезде біз қосалқы иістерсіз,

without any of the complex odors detected through smell.

басты дәмдерді ғана сеземіз.

So the next time you savor an amazing flavor,

Ендеше келесі жолы дәмді ас ішкенде,

thank your nose.

мұрныңызға алғыс айтыңыз.

Our sense of smell is what brings nuance to what we eat.

Иіс сезу қабілетіміз астың өңін кіргізеді.