Why societies collapse | Jared Diamond

Μετάφραση: Leonidas Argyros Επιμέλεια: Kostas Karpouzis

I think all of us have been interested, at one time or another,

Νομίζω πως όλοι μας έχουμε ενδιαφερθεί, κάποια στιγμή,

in the romantic mysteries of all those societies that collapsed,

για τα ρομαντικά μυστήρια όλων εκείνων των κοινωνιών που κατέρρευσαν,

such as the classic Maya in the Yucatan, the Easter Islanders,

όπως ο κλασικός πολιτισμός των Μάγια και του Γιουκατάν, οι κάτοικοι της Νήσου του Πάσχα,

the Anasazi, Fertile Crescent society, Angor Wat, Great Zimbabwe

οι Ανασάζι, η κοινωνία της Γόνιμης Ημισελήνου, το Άνγκορ Βατ, η Μεγάλη Ζιμπάμπουε

and so on. And within the last decade or two,

κτλ. Και τις τελευταίες δύο δεκαετίες

archaeologists have shown us that there were environmental problems

οι αρχαιολόγοι μάς έχουν δείξει πως περιβαλλοντικά προβλήματα

underlying many of these past collapses.

βρίσκονται πίσω από πολλές από αυτές τις καταρρεύσεις στο παρελθόν.

But there were also plenty of places in the world

Αλλά υπήρχε και πλήθος τοποθεσιών στον κόσμο

where societies have been developing for thousands of years

όπου κοινωνίες αναπτύσσονται για χιλιάδες χρόνια

without any sign of a major collapse,

χωρίς κανένα σημάδι μεγάλης κατάρρευσης,

such as Japan, Java, Tonga and Tikopea. So evidently, societies

όπως στην Ιαπωνία, στην Ιάβα, στην Τόνγκα και στην Τικοπία. Προφανώς λοιπόν, κοινωνίες

in some areas are more fragile than in other areas.

σε ορισμένες περιοχές είναι πιο εύθραυστες απ' ότι σε άλλες περιοχές.

How can we understand what makes some societies more fragile

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε τι κάνει κάποιες κοινωνίες πιο εύθραυστες

than other societies? The problem is obviously relevant

απ' ότι άλλες κοινωνίες; Το πρόβλημα προφανώς σχετίζεται

to our situation today, because today as well, there are

με την τωρινή μας κατάσταση, διότι σήμερα επίσης υπάρχουν

some societies that have already collapsed, such as Somalia

κάποιες κοινωνίες που έχουν ήδη καταρρεύσει, όπως η Σομαλία

and Rwanda and the former Yugoslavia. There are also

και η Ρουάντα και η πρώην Γιουγκοσλαβία. Υπάρχουν επίσης

societies today that may be close to collapse, such as Nepal, Indonesia and Columbia.

κοινωνίες σήμερα που μπορεί να είναι κοντά στην κατάρρευση,όπως το Νεπάλ, η Ινδονησία και η Κολομβία.

What about ourselves?

Και εμείς;

What is there that we can learn from the past that would help us avoid

Τι μπορούμε να μάθουμε από το παρελθόν που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να αποφύγουμε

declining or collapsing in the way that so many past societies have?

την παρακμή ή την κατάρρευση που βίωσαν τόσες πολλές κοινωνίες στο παρελθόν;

Obviously the answer to this question is not going

Προφανώς η απάντηση στο ερώτημα δεν

to be a single factor. If anyone tells you that there is a single-factor

θα είναι μονοδιάστατη. Αν κάποιος σας πει πως υπάρχει ένας μοναδικός παράγοντας

explanation for societal collapses, you know right away

που εξηγεί την κοινωνική κατάρρευση, ξέρετε αμέσως

that they're an idiot. This is a complex subject.

ότι είναι ηλίθιος. Αυτό είναι ένα πολύπλοκο θέμα.

But how can we make sense out of the complexities of this subject?

Πώς μπορούμε να βγάλουμε κάποιο νόημα;

In analyzing societal collapses, I've arrived at a

Αναλύοντας κοινωνικές καταρρεύσεις, κατέληξα

five-point framework -- a checklist of things that I go through

σε ένα πλαίσιο πέντε στοιχείων: μία λίστα από πράγματα που ψάχνω

to try and understand collapses. And I'll illustrate that five-point

και προσπαθώ να καταλάβω τις καταρρεύσεις. Και θα παρουσιάσω

framework by the extinction of the Greenland Norse society.

αυτό το πλαίσιο με την εξαφάνιση της κοινωνίας των Βίκινγκς της Γροιλανδίας.

This is a European society with literate records,

Είναι μία Ευρωπαϊκή κοινωνία με γραπτά αρχεία,

so we know a good deal about the people and their motivation.

οπότε ξέρουμε αρκετά για τους ανθρώπους και τα κίνητρά τους.

In AD 984 Vikings went out to Greenland, settled Greenland,

Το 984 μ.Χ. οι Βίκινγκς ταξίδευσαν και αποίκησαν τη Γροιλανδία

and around 1450 they died out -- the society collapsed,

και γύρω στο 1450 αφανίστηκαν -- η κοινωνία κατέρρευσε,

and every one of them ended up dead.

και όλοι τους πέθαναν.

Why did they all end up dead? Well, in my five-point framework,

Γιατί πέθαναν όλοι; Λοιπόν, σύμφωνα με το πλαίσιο πέντε στοιχείων μου,

the first item on the framework is to look for human impacts

το πρώτο στοιχείο είναι η αναζήτηση ανθρώπινων επιπτώσεων

on the environment: people inadvertently destroying the resource

στο περιβάλλον: οι άνθρωποι ακούσια καταστρέφουν τους πόρους

base on which they depend. And in the case of the Viking Norse,

στους οποίους βασίζονται. Και στην περίπτωση των Βίκινγκς,

the Vikings inadvertently caused soil erosion and deforestation,

άθελά τους προκάλεσαν τη διάβρωση του εδάφους και την αποψίλωση των δασών,

which was a particular problem for them because

που ήταν ένα ιδιαίτερο πρόβλημα γι' αυτούς διότι

they required forests to make charcoal, to make iron.

χρειάζονταν δάση για να παράγουν ξυλάνθρακα, για να κάνουν σίδηρο.

So they ended up an Iron Age European society, virtually

Κατέληξαν λοιπόν ως μία ευρωπαϊκή κοινωνία της εποχής του σιδήρου κυριολεκτικά

unable to make their own iron. A second item on my checklist is

ανήμπορη να παράγει το σίδηρό της. Ένα δεύτερο στοιχείο στη λίστα μου είναι

climate change. Climate can get warmer or colder or dryer or wetter.

η κλιματική αλλαγή. Το κλίμα μπορεί να γίνει πιο θερμό ή πιο ψυχρό ή πιο ξηρό ή πιο υγρό.

In the case of the Vikings -- in Greenland, the climate got colder

Στην περίπτωση των Βίκινγκς στη Γροιλανδία, το κλίμα έγινε πιο ψυχρό

in the late 1300s, and especially in the 1400s. But a cold climate

στα τέλη του 14ου αιώνα και ιδιαίτερα το 15ο. Αλλά ένα ψυχρό κλίμα

isn't necessarily fatal, because the Inuit -- the Eskimos inhabiting

δεν είναι απαραίτητα μοιραίο, διότι οι Ίνουιτ -- οι Εσκιμώοι που κατοικούσαν

Greenland at the same time -- did better, rather than worse,

στη Γροιλανδία την ίδια περίοδο -- τα πήγαν καλύτερα παρά χειρότερα

with cold climates. So why didn't the Greenland Norse as well?

στο ψυχρό κλίμα. Γιατί όχι και οι Βίκινγκς;

The third thing on my checklist is relations with neighboring

Το τρίτο στοιχείο στη λίστα μου είναι σχέσεις με γειτονικές

friendly societies that may prop up a society. And if that

φιλικές κοινωνίες που μπορούν να στηρίξουν μία κοινωνία. Και αν

friendly support is pulled away, that may make a society

αυτή η φιλική βοήθεια αποσυρθεί, αυτό μπορεί να φέρει μία κοινωνία

more likely to collapse. In the case of the Greenland Norse,

πιο κοντά στην κατάρρευση. Στην περίπτωση των Βίκινγκς της Γροιλανδίας,

they had trade with the mother country -- Norway --

είχαν εμπορικές σχέσεις με τη μητέρα-πατρίδα, με τη Νορβηγία,

and that trade dwindled: partly because Norway got weaker,

και το εμπόριο αυτό μαράζωσε εν μέρει επειδή η Νορβηγία αποδυναμώθηκε,

partly because of sea ice between Greenland and Norway.

εν μέρει εξαιτίας του θαλάσσιου πάγου μεταξύ Γροιλανδίας και Νορβηγίας.

The fourth item on my checklist is relations with hostile societies.

Το τέταρτο στοιχείο στη λίστα μου είναι οι σχέσεις με εχθρικές κοινωνίες.

In the case of Norse Greenland, the hostiles were the Inuit --

Στην περίπτωση των Βίκινγκς της Γροιλανδίας, οι εχθροί ήταν οι Ίνουιτ,

the Eskimos sharing Greenland -- with whom the Norse

οι Εσκιμώοι που μοιράζονταν τη Γροιλανδία με τους οποίους οι Βίκινγκς

got off to bad relationships. And we know that the Inuit

είχαν από την αρχή κακές σχέσεις. Και γνωρίζουμε πως οι Ίνουιτ

killed the Norse and, probably of greater importance,

σκότωναν τους Βίκινγκς, και, ίσως ακόμα πιο σημαντικό,

may have blocked access to the outer fjords, on which

μπορεί να είχαν αποκόψει την πρόσβαση στα εξωτερικά φιόρδ από τα οποία

the Norse depended for seals at a critical time of the year.

εξαρτώνταν οι Βίκινγκς για τις φώκιες σε μία κρίσιμη περίοδο της χρονιάς.

And then finally, the fifth item on my checklist is the political,

Και τελικά, το πέμπτο στοιχείο στη λίστα μου είναι οι πολιτικοί,

economic, social and cultural factors in the society that make it

οικονομικοί, κοινωνικοί και πολιτιστικοί παράγοντες της κοινωνίας που την κάνουν

more or less likely that the society will perceive and solve its

περισσότερο ή λιγότερο ικανή να αντιληφθεί και να λύσει

environmental problems. In the case of the Greenland Norse,

τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Στην περίπτωση των Βίκινγκς της Γροιλανδίας,

cultural factors that made it difficult for them

πολιτιστικοί παράγοντες που καθιστούσαν δύσκολο γι' αυτούς

to solve their problems were: their commitments to a

να λύσουν τα προβλήματά τους ήταν η δέσμευσή τους

Christian society investing heavily in cathedrals; their being

για μία χριστιανική κοινωνία που επενδύει πολλά χρήματα σε καθεδρικούς ναούς,

a competitive-ranked chiefly society; and their scorn for the Inuit,

το ότι ήταν μία πολύ ανταγωνιστική στρωματική κοινωνία και η περιφρόνηση για τους Ίνουιτ,

from whom they refused to learn. So that's how the five-part

από τους οποιούς αρνήθηκαν να διδαχτούν. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο το πλαίσιο

framework is relevant to the collapse and eventual extinction of the Greenland Norse.

πέντε στοιχείων σχετίζεται με την κατάρρευση και τελική εξαφάνιση των Βίκινγκς της Γροιλανδίας.

What about a society today?

Και οι σημερινές κοινωνίες;

For the past five years, I've been taking my wife and kids to

Τα τελευταία πέντε χρόνια, πηγαίνουμε με τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου

Southwestern Montana, where I worked as a teenager

στη νοτιοδυτική Μοντάνα, όπου εργαζόμουνα ως έφηβος

on the hay harvest. And Montana, at first sight, seems

στη συγκομιδή σανού. Η Μοντάνα, με μια πρώτη ματιά, φαίνεται

like the most pristine environment in the United States.

σαν το πιο παρθένο περιβάλλον στις Ηνωμένες Πολιτείες.

But scratch the surface, and Montana suffers from serious problems.

Αλλά κάτω από την επιφάνεια η Μοντάνα υποφέρει από σοβαρά προβλήματα.

Going through the same checklist: human environmental impacts?

Ας διατρέξουμε την ίδια λίστα: επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον.

Yes, acute in Montana. Toxic problems from mine waste

Πολύ έντονη στη Μοντάνα. Τοξικά προβλήματα από απορρίμματα ορυχείων

have caused damage of billions of dollars.

έχουν προκαλέσει ζημιά δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Problems from weeds, weed control, cost Montana nearly

Ζιζάνια, ο έλεγχος ζιζανίων, κοστίζουν στη Μοντάνα σχεδόν

200 million dollars a year. Montana has lost agricultural areas

200 εκατομμύρια δολάρια ετησίως. Η απώλεια καλλιεργήσιμων εκτάσεων

from salinization, problems of forest management,

από την αλάτωση, προβλήματα με τη διαχείριση των δασών,

problems of forest fires. Second item on my checklist:

δασικές πυρκαγιές. Δεύτερο στοιχείο στη λίστα μου:

climate change. Yes -- the climate in Montana is getting warmer

κλματική αλλαγή. Ναι -- το κλίμα στη Μοντάνα γίνεται πιο θερμό

and drier, but Montana agriculture depends especially on irrigation

και πιο ξηρό, αλλά η γεωργία της Μοντάνας βασίζεται κυρίως στην ύδρευση

from the snow pack, and as the snow is melting -- for example,

από πάγους που λιώνουν, και καθώς το χιόνι λιώνει, για παράδειγμα,

as the glaciers in Glacier National Park are disappearing --

καθώς εξαφανίζονται οι παγετώνες στο Εθνικό Πάρκο Παγετώνων,

that's bad news for Montana irrigation agriculture.

αυτά είναι άσχημα νέα για τη γεωργία της Μοντάνας.

Third thing on my checklist: relations with friendlies

Τρίτο στοιχείο στη λίστα μου: σχέσεις με φίλους

that can sustain the society. In Montana today, more than half of

που μπορούν να στηρίξουν την κοινωνία. Στη σημερινή Μοντάνα, περισσότερο από το μισό

the income of Montana is not earned within Montana,

εισόδημα δεν παράγεται εντός της Μοντάνας,

but is derived from out of state: transfer payments from

αλλά εκτός της πολιτείας: πληρωμές για

social security, investments and so on --

κοινωνική ασφάλιση, επενδύσεις κτλ.,

which makes Montana vulnerable to the rest of the United States.

με αποτέλεσμα η Μοντάνα να είναι ευάλωτη ως προς τις υπόλοιπες Ηνωμένες Πολιτείες.

Fourth: relations with hostiles. Montanans have the same problems

Τέταρτον: σχέσεις με εχθρούς. Οι κάτοικοι της Μοντάνας έχουν τα ίδια προβλήματα

as do all Americans, in being sensitive to problems

με τους υπόλοιπους Αμερικανούς ως προς την επίδραση που έχουν πάνω τους προβλήματα

created by hostiles overseas affecting our oil supplies,

που δημιουργούνται από εξωτερικούς εχθρούς, που επηρεάζουν την τροφοδοσία πετρελαίου,

and terrorist attacks. And finally, last item on my checklist:

και τρομοκρατικές επιθέσεις. Και τέλος, το τελευταίο στοιχείο στη λίστα μου:

question of how political, economic, social, cultural attitudes

η επίδραση πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών νοοτροπιών.

play into this. Montanans have long-held values, which today

Οι κάτοικοι της Μοντάνας έχουν παλιές αξίες που σήμερα

seem to be getting in the way of their solving their own problems.

φαίνονται να γίνονται εμπόδια στην επίλυση των προβλημάτων τους.

Long-held devotion to logging and to mines and to agriculture,

Μακροχρόνια αφοσίωση στην υλοτομία και στα ορυχεία και στη γεωργία,

and to no government regulation; values that worked well

και στην απουσία κυβερνητικών παρεμβάσεων. Αξίες που ανταποκρίθηκαν καλά

in the past, but they don't seem to be working well today.

στο παρελθόν αλλά όχι στο παρόν.

So, I'm looking at these issues of collapses

Κοιτώ λοιπόν αυτά τα ζητήματα των καταρρεύσεων

for a lot of past societies and for many present societies.

για πολλές κοινωνίες στο παρελθόν και για πολλές τωρινές.

Are there any general conclusions that arise?

Αναδύονται κάποια γενικά συμπεράσματα;

In a way, just like Tolstoy's statement about every unhappy marriage

Κατά κάποιον τρόπο, όπως είπε ο Τολστόι πως κάθε δυστυχισμένος γάμος

being different, every collapsed or endangered society is different --

είναι διαφορετικός, κάθε κοινωνία που έχει ή κινδυνεύει να καταρρεύσει είναι διαφορετική --

they all have different details. But nevertheless, there are certain

όλες έχουν διαφορετικές λεπτομέρειες. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες βέβαιες

common threads that emerge from these comparisons

κοινές παράμετροι που αναδύονται από αυτές τις συγκρίσεις

of past societies that did or did not collapse

παρελθουσών κοινωνιών που είτε κατέρρευσαν είτε όχι

and threatened societies today. One interesting common thread

και απειλούμενων κοινωνιών σήμερα. Μία ενδιαφέρουσα κοινή παράμετρος

has to do with, in many cases, the rapidity of collapse

έχει σχέση, σε πολλές περιπτώσεις, με την ταχύτητα της κατάρρευσης

after a society reaches its peak. There are many societies

αφότου μία κοινωνία φτάσει στο απόγειό της. Υπάρχουν πολλές κοινωνίες

that don't wind down gradually, but they build up -- get richer

που δεν παρήκμασαν βαθμιαία αλλα αναπτύχθηκαν, έγιναν πλουσιότερες

and more powerful -- and then within a short time, within a few decades

και πιο ισχυρές και μετά, σε σύντομο διάστημα, μέσα σε λίγες δεκαετίες,

after their peak, they collapse. For example,

μετά το απόγειό τους, κατέρρευσαν. Για παράδειγμα,

the classic lowland Maya of the Yucatan began to collapse in the

ο κλασικός πολιτισμός των πεδινών Μάγια του Γιουκατάν άρχισε να καταρρέει

early 800s -- literally a few decades after the Maya were building

στις αρχές του 9ου αιώνα, κυριολεκτικά λίγες δεκαετίες μετά την ανέγερση

their biggest monuments, and Maya population was greatest.

των μεγαλύτερων μνημείων των Μάγια και της μέγιστης πληθυσμιακής ακμής.

Or again, the collapse of the Soviet Union took place

Ή πάλι, η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης συνέβη

within a couple of decades, maybe within a decade, of the time

μέσα σε δύο δεκαετίες, ίσως σε μία δεκαετία, από τη στιγμή

when the Soviet Union was at its greatest power.

που η Σοβιετική Ένωση έφτασε στη μεγαλύτερη ισχύ της.

An analogue would be the growth of bacteria in a petri dish.

Μία αναλογία θα ήταν η ανάπτυξη βακτηρίων σ' ένα τρυβλίο Πέτρι.

These rapid collapses are especially likely where there's

Αυτές οι ταχείες καταρρεύσεις είναι ιδιαίτερα πιθανές όπου υπάρχει

a mismatch between available resources and resource consumption,

μία δυσαναλογία ανάμεσα στους διαθέσιμους πόρους και την κατανάλωσή τους,

or a mismatch between economic outlays and economic potential.

ή μία δυσαναλογία ανάμεσα σε οικονομικές δαπάνες και τις οικονομικές δυνατότητες.

In a petri dish, bacteria grow. Say they double every generation,

Σε ένα τρυβλίο Πέτρι, τα βακτήρια αναπτύσσονται. Ας πούμε ότι διπλασιάζονται σε κάθε γενιά,

and five generations before the end the petri dish is 15/16ths empty,

και ότι πέντε γενιές πριν από το τέλος το τρυβλίο Πέτρι είναι κατά 15/16α άδειο.

and then the next generation's 3/4ths empty, and the next generation

και με την επόμενη γενιά άδειο κατά τα 3/4 και την επόμενη γενιά

half empty. Within one generation after the petri dish still

μισογεμάτο. Μέσα σε μία γενιά από τη στιγμή που το τρυβλίο

being half empty, it is full. There's no more food and the bacteria have collapsed.

είναι μισογεμάτο, έχει γεμίσει. Δεν υπάρχει άλλο φαγητό και τα βακτήρια έχουν καταρρεύσει.

So, this is a frequent theme:

Αυτό λοιπόν είναι ένα συχνό μοτίβο,

societies collapse very soon after reaching their peak in power.

ότι οι κοινωνίες καταρρέουν πολύ σύντομα αφότου φτάσουν στο ζενίθ της δύναμής τους.

What it means to put it mathematically is that, if you're concerned

Για να το θέσουμε μαθηματικά, αυτό σημαίνει πως αν σε απασχολεί

about a society today, you should be looking not at the value

μία σημερινή κοινωνία, δεν θα έπρεπε να κοιτάς την τιμή

of the mathematical function -- the wealth itself -- but you should

της μαθηματικής συνάρτησης, τον ίδιο τον πλούτο, αλλά θα έπρεπε

be looking at the first derivative and the second derivatives

να κοιτάς την πρώτη και τη δεύτερη παράγωγο

of the function. That's one general theme. A second general theme

της συνάρτησης. Αυτό είναι ένα γενικό μοτίβο. Ένα δεύτερο

is that there are many, often subtle environmental factors that make

είναι ότι υπάρχουν πολλοί, συχνά λεπτοί περιβαλλοντικοί παράγοντες που κάνουν

some societies more fragile than others. Many of those factors

κάποιες κοινωνίες πιο εύθραυστες από άλλες, και πολλοί απ' αυτούς τους παράγοντες

are not well understood. For example, why is it that in the Pacific,

δεν είναι επαρκώς κατανοητοί. Για παράδειγμα, γιατί στον Ειρηνικό,

of those hundreds of Pacific islands, why did Easter Island end up as

από τα εκατοντάδες νησιά του Ειρηνικού, γιατί ήταν η Νήσος του Πάσχα που κατέληξε

the most devastating case of complete deforestation?

να είναι η πιο συγκλονιστική περίπτωση απόλυτης δασικής αποψίλωσης;

It turns out that there were about nine different environmental

Αποκαλύπτεται ότι ήταν περίπου εννέα διαφορετικοί περιβαλλοντικοί

factors -- some, rather subtle ones -- that were working against

παράγοντες, κάποιοι αρκετά λεπτοί, που συνωμοτούσαν ενάντια

the Easter Islanders, and they involve fallout of volcanic tephra,

στους κατοίκους του νησιού, και περιλαμβάνουν την πτώση ηφαιστειακής τέφρας,

latitude, rainfall. Perhaps the most subtle of them

το γεωγραφικό πλάτος, τη βροχόπτωση. Ίσως ο πιο λεπτός από αυτούς

is that it turns out that a major input of nutrients

είναι ότι αποδεικνύεται πως μία σημαντική συμβολή θρεπτικών συστατικών

which protects island environments in the Pacific is from

που προστατεύει το νησιωτικό περιβάλλον στον Ειρηνικό προέρχεται

the fallout of continental dust from central Asia.

από την πτώση ηπειρωτικής σκόνης από την κεντρική Ασία.

Easter, of all Pacific islands, has the least input of dust

Η Νήσος του Πάσχα, απ' όλα τα νησιά του Ειρηνικού, δέχεται τη μικρότερη ποσότητα σκόνης

from Asia restoring the fertility of its soils. But that's

από την Ασία για την αποκατάσταση της ευφορίας του εδάφους. Αλλά αυτός

a factor that we didn't even appreciate until 1999.

είναι ένας παράγοντας που δεν αναγνωρίσαμε παρά μόνο το 1999.

So, some societies, for subtle environmental reasons,

Κάποιες κοινωνίες λοιπόν, για λεπτούς περιβαλλοντικούς λόγους,

are more fragile than others. And then finally,

είναι πιο εύθραυστες από άλλες. Και τελικά,

another generalization. I'm now teaching a course

μία ακόμα γενίκευση. Επειδή τώρα διδάσκω ένα μάθημα

at UCLA, to UCLA undergraduates, on these collapses

για αυτές τις κοινωνικές καταρρεύσεις σε προπτυχιακούς φοιτητές του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας

of societies. What really bugs my UCLA undergraduate students is,

στο Λος Άντζελες. Αυτό που πραγματικά ενοχλεί τους φοιτητές μου είναι,

how on earth did these societies not see what they were doing?

πώς στην ευχή δεν είδαν αυτές οι κοινωνίες το τι έκαναν;

How could the Easter Islanders have deforested their environment?

Πώς μπόρεσαν οι κάτοικοι της Νήσου του Πάσχα να αποψιλώσουν το περιβάλλον τους;

What did they say when they were cutting down the last palm tree?

Τι είπαν καθώς έκοβαν τον τελευταίο φοίνικα;

Didn't they see what they were doing? How could societies

Δεν είδαν τι έκαναν; Πώς μπορούν οι κοινωνίες

not perceive their impacts on the environments and stop in time?

να μη δουν την επίδρασή τους στο περιβάλλον και να σταματήσουν εγκαίρως;

And I would expect that, if our human civilization carries on,

Και θα περίμενα πως αν ο ανθρώπινος πολιτισμός μας συνεχίσει,

then maybe in the next century people will be asking,

τότε ίσως τον επόμενο αιώνα, οι άνθρωποι θα ρωτάνε

why on earth did these people today in the year 2003 not see

γιατί στην ευχή αυτοί οι άνθρωποι το 2003 δεν είδαν

the obvious things that they were doing and take corrective action?

τα προφανή πράγματα που έκαναν και δεν προχώρησαν σε διορθωτικές κινήσεις;

It seems incredible in the past. In the future, it'll seem

Φαίνεται απίστευτο στο παρελθόν. Στο μέλλον θα φαίνεται

incredible what we are doing today. And so I've been

απίστευτο αυτό που κάνουμε σήμερα. Προσπαθώ λοιπόν

trying to develop a hierarchical set of considerations

να αναπτύξω ένα ιεραρχικό σύστημα σκέψεων

about why societies fail to solve their problems --

σχετικά με το γιατί οι κοινωνίες αποτυγχάνουν να λύσουν τα προβλήματά τους.

why they fail to perceive the problems or, if they perceive them,

Γιατί αποτυγχάνουν να αντιληφθούν τα προβλήματα, ή γιατί όταν τα αντιληφθούν

why they fail to tackle them. Or, if they tackle them,

αποτυγχάνουν να τα αντιμετωπίσουν; Ή αν αποτύχουν να τα αντιμετωπίσουν,

why do they fail to succeed in solving them?

γιατί δεν καταφέρνουν να τα λύσουν;

I'll just mention two generalizations in this area.

Θα αναφέρω απλώς δύο γενικεύσεις σε αυτό τον τομέα.

One blueprint for trouble, making collapse likely,

Ένα σχεδιάγραμμα για μπελάδες, που καθιστά πιθανή την κατάρρευση,

is where there is a conflict of interest between the short-term

εμφανίζεται όπου υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων ανάμεσα στο βραχυπρόθεσμο

interest of the decision-making elites and the long-term

συμφέρον των ελίτ που λαμβάνουν τις αποφάσεις και το μακροπρόθεσμο

interest of the society as a whole, especially if the elites

συμφέρον της κοινωνίας στο σύνολό της, ειδικά άμα η ελίτ

are able to insulate themselves from the consequences

είναι σε θέση να προστατεύσει τον εαυτό της από τις συνέπειες

of their actions. Where what's good in the short run for the elite

των πράξεών της. Όπου το άμεσα συμφέρον για την ελίτ

is bad for the society as a whole, there's a real risk of the elite

είναι κακό για το σύνολο της κοινωνίας, εκεί υπάρχει ένας σοβαρός κίνδυνος η ελίτ

doing things that would bring the society down in the long run.

να κάνει πράγματα που θα βλάψουν την κοινωνία μακροπρόθεσμα.

For example, among the Greenland Norse --

Για παράδειγμα, ανάμεσα στους Βίκινγκς της Γροιλανδίας --

a competitive rank society -- what the chiefs really wanted

μία ανταγωνιστική κοινωνία -- αυτό που πραγματικά ήθελαν οι αρχηγοί

is more followers and more sheep and more resources

ήταν περισσότερους ακολούθους και περισσότερα πρόβατα και περισσότερους πόρους

to outcompete the neighboring chiefs. And that led the chiefs

για να ανταγωνιστούν τους γειτονικούς αρχηγούς. Και αυτό οδήγησε τους αρχηγούς

to do what's called flogging the land: overstocking the land,

να κάνουν αυτό που αποκαλείται "μαστίγωμα της γης": υπερβολικά ζώα στη γη,

forcing tenant farmers into dependency. And that made

αναγκάζοντας τους ιδιοκτήτες αγρότες σε εξάρτηση. Και αυτό

the chiefs powerful in the short run,

έκανε τους αρχηγούς ισχυρούς για ένα μικρό διάστημα,

but led to the society's collapse in the long run.

αλλά μακροπρόθεσμα οδήγησε την κοινωνία στην κατάρρευση.

Those same issues of conflicts of interest are acute

Το ίδιο ζήτημα συγκρουόμενων συμφερόντων είναι έντονο

in the United States today. Especially because

στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα. Ιδιαίτερα επειδή

the decision makers in the United States are frequently

αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις στις ΗΠΑ συχνά

able to insulate themselves from consequences

μπορούν να προστατεύσουν τους εαυτούς τους από τις συνέπειες

by living in gated compounds, by drinking bottled water

ζώντας σε περιφραγμένες εκτάσεις, πίνοντας εμφιαλωμένο νερό

and so on. And within the last couple of years,

κτλ. Και τα τελευταία δύο χρόνια

it's been obvious that the elite in the business world

είναι προφανές πως η ελίτ του επιχειρηματικού κόσμου

correctly perceive that they can advance

αντιλαμβάνεται ορθά πως μπορεί να προωθήσει

their short-term interest by doing things that are

τα άμεσα συμφέροντά της κάνοντας πράγματα που είναι

good for them but bad for society as a whole,

ωφέλιμα γι' αυτή αλλά δυσάρεστα για το σύνολο της κοινωνίας,

such as draining a few billion dollars out of Enron

όπως η αφαίμαξη μερικών δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Ένρον

and other businesses. They are quite correct

και άλλες επιχειρήσεις. Έχουν αρκετό δίκιο

that these things are good for them in the short term,

ότι αυτά τα πράγματα είναι καλά γι' αυτούς βραχυπρόθεσμα,

although bad for society in the long term.

αν και επιβλαβή για την κοινωνία μακροπρόθεσμα.

So, that's one general conclusion about why societies

Αυτό λοιπόν είναι ένα γενικό συμπέρασμα για τους λόγους που οι κοινωνίες

make bad decisions: conflicts of interest.

παίρνουν κακές αποφάσεις: σύγκρουση συμφερόντων.

And the other generalization that I want to mention

Και η άλλη γενίκευση που θέλω να αναφέρω

is that it's particularly hard for a society to make

είναι πως είναι ιδιαίτερα δύσκολο για μία κοινωνία να λάβει,

quote-unquote good decisions when there is a conflict involving

"καλές" αποφάσεις όταν υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα

strongly held values that are good in many circumstances

σε ισχυρές αξίες που είναι καλές σε πολλές περιπτώσεις

but are poor in other circumstances. For example,

αλλά κακές σε άλλες περιπτώσεις. Για παράδειγμα,

the Greenland Norse, in this difficult environment,

οι Βίκινγκς της Γροιλανδίας, σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον,

were held together for four-and-a-half centuries

κρατήθηκαν μαζί για τεσσερισήμιση αιώνες

by their shared commitment to religion,

χάρη στην κοινή τους αφοσίωση στη θρησκεία

and by their strong social cohesion. But those two things --

και τους ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς. Αλλά αυτά τα δύο πράγματα --

commitment to religion and strong social cohesion --

αφοσίωση στη θρησκεία και ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί --

also made it difficult for them to change at the end

κατέστησαν δύσκολο γι' αυτούς να αλλάξουν τελικά

and to learn from the Inuit. Or today -- Australia.

και να μάθουν από τους Ίνουιτ. Ή σήμερα, η Αυστραλία.

One of the things that enabled Australia to survive

Ένας από τους λόγους που η Αυστραλία μπόρεσε να επιβιώσει

in this remote outpost of European civilization

σε αυτό το απομονωμένο προπύργιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού

for 250 years has been their British identity.

για 250 χρόνια είναι η βρετανική της ταυτότητα.

But today, their commitment to a British identity

Αλλά σήμερα η αφοσίωση στη βρετανική ταυτότητα

is serving Australians poorly in their need to adapt

δεν βοηθά τους Αυστραλούς να προσαρμοστούν

to their situation in Asia. So it's particularly difficult

στη θέση τους στην Ασία. Έτσι είναι ιδιαίτερα δύσκολο

to change course when the things that get you in trouble

να αλλάξεις πορεία όταν τα πράγματα που σε βάζουν σε μπελά

are the things that are also the source of your strength.

είναι τα πράγματα από τα οποία πηγάζει η δύναμή σου.

What's going to be the outcome today?

Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα σήμερα;

Well, all of us know the dozen sorts of ticking time bombs

Όλοι μας γνωρίζουμε τις ντουζίνες από ωρολογιακές βόμβες

going on in the modern world, time bombs that have fuses

που υπάρχουν στο σύγχρονο κόσμο. Βόμβες με φυτίλια

of a few decades to -- all of them, not more than 50 years,

διάρκειας από λίγες δεκαετίες μέχρι -- όλες μαζί, όχι περισσότερο από 50 χρόνια,

and any one of which can do us in; the time bombs of water,

και κάθε μία από αυτές αρκεί για να μας καταστρέψει. Οι ωρολογιακές βόμβες του νερού,

of soil, of climate change, invasive species,

του εδάφους, της κλιματικής αλλαγής, των ειδών που εισβάλλουν,

the photosynthetic ceiling, population problems, toxics, etc., etc. --

το φωτοσυνθετικό όριο, πληθυσμιακά προβλήματα, τοξικά, κτλ. κτλ. --

listing about 12 of them. And while these time bombs --

καμιά δωδεκαριά. Και ενώ αυτές οι βόμβες --

none of them has a fuse beyond 50 years, and most of them

καμία δεν έχει φυτίλι μακρύτερο από τα 50 χρόνια, και οι περισσότερες

have fuses of a few decades -- some of them, in some places,

έχουν μόνο για λίγες δεκαετίες -- ορισμένες από αυτές σε κάποια μέρη

have much shorter fuses. At the rate at which we're going now,

έχουν πολύ μικρότερα φυτίλια. Με το σημερινό ρυθμό,

the Philippines will lose all its accessible loggable forest

οι Φιλιππίνες θα χάσουν όλα τα προσβάσιμα υλοτομήσιμα δάση

within five years. And the Solomon Islands are only

σε πέντε χρόνια. Και οι Νήσοι του Σολομώντα απέχουν

one year away from losing their loggable forest,

μόλις ένα χρόνο από το να χάσουν το υλοτομήσιμο δάσος τους,

which is their major export. And that's going to be spectacular

που είναι το κύριο εξαγώγιμο προϊόν τους. Και αυτό θα είναι εντυπωσιακό

for the economy of the Solomons. People often ask me,

για την οικονομία των νησιών. Οι άνθρωποι με ρωτούν,

Jared, what's the most important thing that we need to do

Τζάρεντ, ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε

about the world's environmental problems?

για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του κόσμου;

And my answer is, the most important thing we need to do

Και η απάντησή μου είναι, το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε

is to forget about there being any single thing that is

είναι να ξεχάσουμε το ότι υπάρχει κάποιο μοναδικό πράγμα

the most important thing we need to do.

που είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε.

Instead, there are a dozen things, any one of which could do us in.

Αντιθέτως υπάρχουν μια ντουζίνα πράγματα, το καθένα από τα οποία μπορεί να μας καταστρέψει.

And we've got to get them all right, because if we solve 11,

Και πρέπει να τα διορθώσουμε όλα σωστά, γιατί αν λύσουμε τα 11

we fail to solve the 12th -- we're in trouble. For example,

και αποτύχουμε στο 12ο, έχουμε μπλέξει. Για παράδειγμα,

if we solve our problems of water and soil and population,

αν λύσουμε τα προβλήματα του νερού και του εδάφους και του πληθυσμού,

but don't solve our problems of toxics, then we are in trouble.

αλλά δεν λύσουμε τα προβλήματα των τοξικών, είμαστε σε κίνδυνο.

The fact is that our present course is a non-sustainable course,

Η αλήθεια είναι πως η τωρινή μας πορεία δεν είναι βιώσιμη,

which means, by definition, that it cannot be maintained.

άρα εξ ορισμού δεν μπορεί να συνεχιστεί.

And the outcome is going to get resolved within a few decades.

Και το αποτέλεσμα θα φανεί σε λίγες δεκαετίες.

That means that those of us in this room who are less than

Αυτο σημαίνει πως όσοι από εμάς σε αυτό το δωμάτιο είναι μικρότεροι

50 or 60 years old will see how these paradoxes are resolved,

από 50 ή 60 χρονών θα δουν τη λύση αυτών των παραδόξων,

and those of us who are over the age of 60 may not see

και όσοι είναι μεγαλύτεροι από 60 χρόνων μπορεί να μη

the resolution, but our children and grandchildren certainly will.

τη δουν, αλλά τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας θα τη δουν σίγουρα.

The resolution is going to achieve either of two forms:

Η λύση θα έχει μία από δύο μορφές:

either we will resolve these non-sustainable time-fuses

είτε θα λύσουμε αυτά τα προβλήματα μη-βιωσιμότητας

in pleasant ways of our own choice by taking remedial action,

με ευχάριστους τρόπους της επιλογής μας λαμβάνοντας διορθωτικά μέτρα,

or else these conflicts are going to get settled

είτε αυτές οι συγκρούσεις θα λυθούν

in unpleasant ways not of our choice -- namely, by war,

με δυσάρεστους τρόπους που δεν θα επιλέξουμε -- δηλαδή με πόλεμο,

disease or starvation. But what's for sure is that our

αρρώστεια ή λιμοκτονία. Το βέβαιο είναι πως

non-sustainable course will get resolved in one way or another

η μη-βιώσιμη πορεία μας θα λυθεί είτε έτσι είτε αλλιώς

in a few decades. In other words, since the theme of this session

σε λίγες δεκαετίες. Με άλλα λόγια, αφού το θέμα αυτής της συνεδρίας

is choices, we have a choice. Does that mean that we should

είναι οι επιλογές, έχουμε μία. Σημαίνει αυτό ότι θα έπρεπε

get pessimistic and overwhelmed? I draw the reverse conclusion.

να γίνουμε απαισιόδοξοι και να καταβλυθούμε; Εγώ βγάζω το αντίθετο συμπέρασμα.

The big problems facing the world today are not at all

Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα δεν είναι καθόλου

things beyond our control. Our biggest threat is not an asteroid

πέρα από τον έλεγχό μας. Η μεγαλύτερη απειλή δεν είναι ένας αστεροειδής

about to crash into us, something we can do nothing about.

που έρχεται να μας χτυπήσει, κάτι για το οποίο δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα.

Instead, all the major threats facing us today are problems

Αντιθέτως, όλες οι μεγάλες απειλές που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι προβλήματα

entirely of our own making. And since we made the problems,

που δημιουργήσαμε μόνοι μας. Και αφού τα δημιουργήσαμε,

we can also solve the problems. That then means that it's

μπορούμε και να τα λύσουμε. Αυτό λοιπόν σημαίνει

entirely in our power to deal with these problems.

πως είναι εντελώς στο χέρι μας να λύσουμε αυτά τα προβλήματα.

In particular, what can all of us do? For those of you

Συγκεκριμένα, τι μπορούμε να κάνουμε; Για όσους από εσάς

who are interested in these choices, there are lots of things

ενδιαφέρεστε γι' αυτές τις επιλογές, υπάρχουν πολλά πράγματα

you can do. There's a lot that we don't understand,

που μπορείτε να κάνετε. Υπάρχουν πολλά που δεν καταλαβαίνουμε

and that we need to understand. And there's a lot that

και που πρέπει να καταλάβουμε. Και υπάρχουν πολλά που

we already do understand, but aren't doing, and that

ήδη καταλαβαίνουμε αλλά δεν κάνουμε και που

we need to be doing. Thank you.

πρέπει να κάνουμε. Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)