How women wage conflict without violence | Julia Bacha

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Razaw S. Bor

دوانزە ساڵ لەمەوبەر، بۆ یەکەمجار کامێرام هەڵگرت

بۆ وێنەگرتنی لێکردنەوەی زەیتون لە گوندێکی فەڵەستینی کەنارئاوی خۆرئاوا.

Twelve years ago, I picked up a camera for the first time

وامزانی بۆ درووستکردنی یەک دیکۆمێنتاری لەوێ ئەبم و

ئیتر ئەچم بۆ شوێنێکی تری جیهان.

to film the olive harvest in a Palestinian village in the West Bank.

بەڵام شتێک هەر وایلێدەکردم بگەڕێمەوە بۆ ئەوێ.

I thought I was there to make a single documentary

ئێستا، زۆربەی جار، کاتێک بینەری وڵاتانی تر لەسەر ئەو بەشەی جیهان دەبیستن،

and would then move on to some other part of the world.

تەنیا ئەیانەوێت ئەو پێکدادانانە چیتر بوونی نەمێنێت.

But something kept bringing me back.

پێکدادانی ئیسرائیل و فەڵەستین شتێکی خراپە و هیوادارین نەمێنێت.

Now, usually, when international audiences hear about that part of the world,

هەمان هەستمان هەیە بۆ پێکدادان لە بەشەکانی تری جیهانیش.

they often just want that conflict to go away.

The Israeli-Palestinian conflict is bad, and we wish it could just disappear.

بەڵام هەر جارێک سەرنجی خۆمان ئەیەین بە هەواڵەکان،

پێدەچێت وڵاتێکی تریش ئاگری شەڕ گرتبێتییەوە.

We feel much the same way about other conflicts around the world.

بۆیە بیرم کردەوە بۆچی

But every time we turn our attention to the news,

دەست نەکەین بە سەیرکردنی پێکدادان بە شێوەیەکی تر --

it seems like one more country has gone up in flames.

لەجیاتی ئەوەی تەنیا هیوابخوازین پێکدادانەکان کۆتایی بێن،

So I've been wondering

لەجیاتی ئەوە تیشک بخەینە سەر ئەوەی چۆن پێکدادان هەڵگیرسێنین.

whether we should not start looking at conflict in a different way --

ئەمە پرسیارێکی گەورە بووە بۆم،

whether instead of simply wishing to end conflict,

پرسیارێک کە پێکەوە لەگەڵ تیمەکەم لە ڕێکخراوی جەست ڤیژنی قازانج نەویست بەدەمییەوە چوین.

we focus instead on how to wage conflict.

دوای بینینی چەندین جۆری ململانێ لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا،

This has been a big question for me,

one I've pursued together with my team at the nonprofit Just Vision.

سەیرم کرد بزانم پێکدادانەکانی بە سەرکەوتن کۆتایی هاتووە چۆن بوون.

After witnessing several different kinds of struggles in the Middle East,

بیرم کردەوە ئەگەر ئەم خاڵە نەزانراوانە لە هەموو پێکدادانەکاندا هەبوون،

I started noticing some patterns on the more successful ones.

ئەتوانین چ وانەیەکیان لێوە وەرگرین بۆ درووستکردنی پێکدادانی بەرهەمهێنەر،

I wondered whether these variables held across cases, and if they did,

لە فەڵەستین، ئیسرائیل، و هەموو شوێنێکی تریش.

what lessons we could glean for waging constructive conflict,

زانستێک هەیە لە پشتی ئەمەوە.

لە توێژینەوەیەکی سەر ٣٢٣ پێکدادانی سیاسی سەرەکیدا

in Palestine, Israel and elsewhere.

لە ١٩٠٠ بۆ ٢٠٠٦،

There is some science about this.

ماریا ستیفان و ئیریکا چێنوێس بۆیان دەرکەوت کەمپینەکانی بێ توندوتیژی بوون

In a study of 323 major political conflicts

from 1900 to 2006,

ئەگەری گەشتن بە سەرکەوتنی لە سەدا ١٠٠ زیاتر بووە لەو هەڵمەتانەی توندوتیژی تیا بووە.

Maria Stephan and Erica Chenoweth found that nonviolent campaigns

هەڵمەتە بێ توندوتیژییەکانیش ئەگەری لێکەوتنەوەی زیانی گیانی کەمتربووە

were almost 100 percent more likely to lead to success than violent campaigns.

بۆ ئەوانەی هەڵمەتەکەیان هەڵگیرساندووە، و

هەروەها بۆ ڕکابەرەکانیشیان.

Nonviolent campaigns are also less likely to cause physical harm

هەروەها، بەشێوەیەکی یەکلاکەرەوە، زۆرجار دەبنە کۆمەڵگایەکی دیموکراسیتر و ئاشتیانەتر.

to those waging the campaign,

as well as their opponents.

بە واتایەکی تر، بەرگری بێ توندوتیژی ڕێگایەکی کاریگەرتر و بنیاتنەرتری

And, critically, they typically lead to more peaceful and democratic societies.

هەڵگیرساندنی پێکدادانە.

بەڵام ئەگەر ئەوە هەڵبژاردنێکی ئاسان بێت، بۆچی کۆمەڵی زیاتر بەکاریناهێنن؟

In other words, nonviolent resistance is a more effective and constructive way

زانای سیاسی ڤیکتۆر ئاساڵ و هاوپیشەکانی

of waging conflict.

سەیری چەند هۆکارێکیان کردووە

But if that's such an easy choice, why don't more groups use it?

کە وێنەی هەڵبژاردنە تەکتیکەکان دەکێشن لەلایەن کۆمەڵە سیاسییەکانەوە.

دەریشکەوت کە گەورەترین پێشبینیکەری

Political scientist Victor Asal and colleagues

have looked at several factors

ئەوەی ئایا کۆمەڵەکە توند و تیژی بەکاردەهێنن یان نا

that shape a political group's choice of tactics.

بەوە نییە کە ئایا کۆمەڵەکە توندڕەون یان میانڕەون،

And it turns out that the greatest predictor

of a movement's decision to adopt nonviolence or violence

ئایا کۆمەڵەکە کەمتر یان زیاتر بیروباوەڕی ئاینی توندیان هەیە،

is not whether that group is more left-wing or right-wing,

بەوەش نییە ئەگەر کۆمەڵەکە دژی دیموکراسیەت یان دیکتاتۆری بن، و

not whether the group is more or less influenced by religious beliefs,

تەنانەت بەوەش نییە کە ئایا کۆمەڵەکە دووچاری چەندێک سەرکەوتکردن بوونەتەوە.

not whether it's up against a democracy or a dictatorship,

گەورەترین پێشبینیکەر بۆ ئەوەی ئایا بڕیاری کۆمەڵەکە بەکارنەهێنانی توندوتیژی دەبێت

and not even the levels of repression that that group is facing.

بیروباوەڕییانە دەربارەی ڕۆڵی ژنان لە ژیانی گشتیدا.

The greatest predictor of a movement's decision to adopt nonviolence

(چەپڵەلێدان)

is its ideology regarding the role of women in public life.

کاتێک جموجۆڵێک لە نێو چالاکییەکانیدا

(Applause)

زمانی یەکسانی ڕەگەزی بەکاربێنێت،

بە شێوەیەکی بەرچاو ئەگەرەکانی دوورکەوتنەوەی لە توندوتیژی زیاد دەکات و

هەروەها، ئەگەری سەرکەوتنیشی.

When a movement includes in its discourse

توێژینەوەکە یەکیگرتەوە لەگەڵ گرتنی فیلمە دیکۆمێنتارییەکەم

language around gender equality,

it increases dramatically the chances it will adopt nonviolence,

لەسەر ڕێکخستنی سیاسی ئیسرائیل و فەڵەستین.

and thus, the likelihood it will succeed.

تێبینی ئەوەم کردووە هەڵمەتەکانی پێشوازیان لە ژنان کردووە بۆ پێگەی سەرکردایەتیکردن،

The research squared up with my own documentation

وەک ئەوەی من دیکۆمێنتاریم لەسەر کرد لە گوندێک بە ناوی بودروس،

of political organizing in Israel and Palestine.

ئەگەری گەشتن بە ئامانجەکانیان زۆر زیاتر بووە.

I've noticed that movements which welcome women into leadership positions,

ئەم گوندە لە ژێر مەترسییەکی ڕاستەقینەی سڕینەوەدا بووە

such as the one I documented in a village called Budrus,

کاتێک ئیسرائیل دەستیکردووە بە درووستکردنی بەربەستێکی جیاکردنەوە.

were much more likely to achieve their goals.

This village was under a real threat of being wiped off the map

ڕێگاکەی پێشنیارکرابوو بۆی پێویستی دەکرد

بە لەناوبردنی کێڵگە زەیتوونەکانی گوندەکە، گۆڕستانەکەیان و

when Israel started building the separation barrier.

لە ئەنجامدا لە هەموو لاکانەوە چواردەوری گوندەکەی دەگرت.

The proposed route would require

لەڕێگەی سەرکردایەتی کردنێکی خۆماڵییەوە،

the destruction of this community's olive groves, their cemeteries

دەستیان کرد بە هەڵمەتێکی بەرەنگاربوونەوەی بێ توندوتیژی بۆ وەستاندنی ئەوە.

and would ultimately enclose the village from all sides.

ئەگەری سەرکەوتنیان زۆر کەم بوو.

Through inspired local leadership,

they launched a nonviolent resistance campaign to stop that from happening.

بەڵام چەکێکی نهێنیان هەبوو:

The odds were massively stacked against them.

کچێکی ١٥ ساڵان

چاونەترسانە خۆی فڕێدایە بەردەمی بڵدۆزەرێک

But they had a secret weapon:

کە خەریکبوو دار زەیتونێک دەرکات، ئەو کارەی وەستاند.

a 15-year-old girl

لەو ساتەدا، کۆمەڵگای بودروس درکیان بەوە کرد چی دەبێت

who courageously jumped in front of a bulldozer

ئەگەر هانی ژنان بەن و پێشوازیان لێبکەن بۆ بەشداریکردن لە ژیانی گشتیدا.

which was about to uproot an olive tree, stopping it.

In that moment, the community of Budrus realized what was possible

لە دوای ئەوەوە ژنانی بودروس ڕۆژ لەدوای ڕۆژ چوونە ڕیزەکانی پێشەوە،

if they welcomed and encouraged women to participate in public life.

داهێنەری و زیرەکی خۆیان بەکارهێنا بۆ زاڵبوون بە سەر بەربەستەکانی

And so it was that the women of Budrus went to the front lines day after day,

لە ماوەی ١٠ مانگی ململانێ بێچەکەکەدا دووچاری بوون. و

وەک لەوانەیە ئێستا درکتان پێکردبێت،

using their creativity and acumen to overcome multiple obstacles they faced

لە کۆتاییدا سەرکەوتن.

in a 10-month unarmed struggle.

بەربەستی جیاکردنەوەکە بە تەواوەتی گۆڕدرا بۆ ئەوەی

لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بە هێڵی سەوز ناسرا، و

And as you can probably tell at this point,

they win at the end.

ژنانی بودروسیش لە سەرانسەری کەنارئاوی خۆرئاوادا بەناوبانگ بوون

The separation barrier was changed completely

بە وزە نەبەزیوەکەیان.

to the internationally recognized green line,

(چەپڵەلێدان)

and the women of Budrus came to be known across the West Bank

زۆر سوپاس.

for their indomitable energy.

(Applause)

دەمەوێت بۆ ساتێک بووەستم، کە یارمەتیتان دام لەوەدا،

چونکە دەمەوێت دوو هەڵەتێگەشتنی زۆر گەورە باس بکەم،

Thank you.

کە دەکرێت لەم خاڵەدا ڕووبەن.

I want to pause for a second, which you helped me do,

یەکەم دانەیان باوەڕم وانییە

because I do want to tackle two very serious misunderstandings

ژنان بە بۆماوەیی یان لە بنەڕەتەوە لە پیاوان ئاشتەواییتر بن.

that could happen at this point.

The first one is that I don't believe

بەڵام باوەڕم وایە لە جیهانی ئەمڕۆدا،

women are inherently or essentially more peaceful than men.

ژنان بەشێوەیەکی جیا ئەزموونی دەسەڵات دەکەن.

لەبەر ئەوەی ناچاربوون بەردەوام لە پێگەی نزمتری دەسەڵاتدا بن

But I do believe that in today's world,

لە زۆر لایەنی ژیانیاندا،

women experience power differently.

زۆرکات ژنان کارامەترن

Having had to navigate being in the less powerful position

لەوەی چۆن بە شێوەیەکی گونجاوتر فشار درووست بکەن بۆ گۆڕانکاری

in multiple aspects of their lives,

دژی لایەنە گەورەتر و بەهێزترەکان.

women are often more adept

دەستەواژەی "هەڵسوڕێنەر"، زۆرجار بە شێوەیەکی لەنرخ کەمکەرەوە دژی ژنان بەکارهاتووە،

at how to surreptitiously pressure for change

ڕەنگدانەوەی ڕاستییەکە کە ژنان زۆرجار پێویستی کردووە ڕێگا بدۆزنەوە

against large, powerful actors.

The term "manipulative," often charged against women in a derogatory way,

جگە لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ بۆ گەشتن بە ئامانجەکانیان. و

reflects a reality in which women have often had to find ways

دۆزینەوەی ڕێگاچارەی تر جگە لە ڕوبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ

other than direct confrontation to achieve their goals.

لە کڕۆکی بەرگریکردنی بێ توندوتیژییە.

ئێستا بۆ دووەم شت کە لەوانەیە هەڵەتێگەشتن هەبێ بۆی.

And finding alternatives to direct confrontation

قسەم لەگەڵ زۆر کەس کردووە دەربارەی ئەزموونەکانم لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، و

is at the core of nonviolent resistance.

لەوانەیە ئێستا هەندێکتان بیر بکەنەوە

ئێستا چارەسەرەکە بۆمان ئەوەیە کۆمەڵگا موسوڵمان و عەرەبەکان فێرکەین

Now to the second potential misunderstanding.

I've been talking a lot about my experiences in the Middle East,

زیاتر ژنان بخەنە چالاکییەکانەوە.

and some of you might be thinking now

ئەگەر ئەوە بکەین، زیاتر سەرکەوتوو دەبین.

that the solution then is for us to educate Muslim and Arab societies

ئەوان پێویستیان بەم جۆرە یارمەتییە نییە.

to be more inclusive of their women.

If we were to do that, they would be more successful.

ژنان بەردەوام بەشێک بوون لە کاریگەرترین هەڵمەتەکانی

لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا کراوە،

They do not need this kind of help.

بەڵام مەیلیان هەیە بۆ ئەوەی لەلایەن کۆمەڵگای نێودەوڵەتی نەبینرێن.

Women have been part of the most influential movements

کامێراکانمان بەزۆری تیشک دەخەنە سەر پیاوەکانی کە

coming out of the Middle East,

زۆرجار تێوەدەگلێن لە دیمەنی ڕووبەڕووبوونەوەکان

but they tend to be invisible to the international community.

کە هەمووان حەزێکی زۆریان هەیە بۆ بینینی لە سوڕی هەواڵەکاندا.

Our cameras are largely focused on the men

دەرئەنجامیش گێڕانەوەیەکی چیرۆکەکانمان دەبێت کە نەک تەنیا ژنەکان دەسڕێتەوە

who often end up involved in the more confrontational scenes

that we find so irresistible in our news cycle.

لە ململانێکانی ناوچەکە

بەڵکو زۆرجار بەهەڵە ململانێکان خۆیان نیشان دەدات.

And we end up with a narrative that not only erases women

from the struggles in the region

لە کۆتاییەکانی ١٩٨٠کاندا، ڕاپەڕینێک دەستیپێکرد لە غەزە، و

but often misrepresents the struggles themselves.

بە خێرایی بڵاوبۆوە بۆ کەنارئاوی خۆرئاوا و خۆرهەڵاتی قودس(ئۆرشەلیم).

In the late 1980s, an uprising started in Gaza,

وایلێهات ناسرا بە ئینتیفازەی یەکەم، و

and quickly spread to the West Bank and East Jerusalem.

ئەو کەسانەی هێشتا دیمەنەکان لە یادەوەریاندا ماوەتەوە

بە شێوەیەکی گشتی شتێکی ئاوایان یەتەوە یاد:

It came to be known as the First Intifada,

پیاوە فەڵەستینییەکان بەرد دەگرنە تانکە ئیسرائیلییەکان.

and people who have any visual memory of it

generally conjure up something like this:

ڕووماڵی هەواڵەکانی ئەوکاتە

وایکرد وا دەرکەوێت کە بەرد، و مۆڵۆتۆڤ و تایە سوتاندن

Palestinian men throwing rocks at Israeli tanks.

تەنیا چالاکییەکانی ئینتیفازەکە بن.

The news coverage at the time

made it seem like stones, Molotov cocktails and burning tires

بەڵام، ئەم ماوەیە، لە هەمان کاتدا ڕێکخستنی بێ توندوتیژی بەرفراوانیشی تێدا بوو

were the only activities taking place in the Intifada.

لە شێوەی مانگرتن، شوێنگرتن و درووستکردنی دەزگا هاوتەریبەکان.

This period, though, was also marked by widespread nonviolent organizing

لە ماوەی یەکەم ئینتیفازەدا،

هەموو کەرتەکانی دانیشتووانە فەڵەستینییەکان کەوتبوونە جوڵە،

in the forms of strikes, sit-ins and the creation of parallel institutions.

تەواوی نەوەکان، و بەرەکان و چینەکانی گرتبووەوە.

During the First Intifada,

لە ڕێگەی تۆڕی کۆمیتە بەبرەوەکانەوە ئەوەیان کرد، و

whole sectors of the Palestinian civilian population mobilized,

بەکارهێنانیان بۆ هەڵوێستی ڕاستەوخۆ و پرۆژە خۆیارمەتیدەرە هەرەوەزییەکان

cutting across generations, factions and class lines.

ڕکابەری توانای ئیسرائیلی دەکرد

They did this through networks of popular committees,

بۆ بەردەوامبوون لە فەرمانڕەوایی لە کەنارئاوی خۆرئاوا و غەزە.

and their use of direct action and communal self-help projects

بەوتەی سوپای ئیسرائیلی،

challenged Israel's very ability

لە سەدا ٩٧ی چالاکییەکانی ئینتیفازەی یەکەم بێ چەک بووە.

to continue ruling the West Bank and Gaza.

According to the Israeli Army itself,

ئەمەش شتێکی ترە کە بەشێک نییە لە گێڕانەوەمان بۆ ڕووداوەکانی ئەو کاتە.

97 percent of activities during the First Intifada were unarmed.

بۆ ماوەی ١٨ مانگ بە درێژایی ئینتیفازەکە،

ژنان بوون کە لە پشتی پەردەکانەوە بڕیاریان لەسەر چالاکییەکان دەدا:

And here's another thing that is not part of our narrative about that time.

ژنە فەڵەستینییەکان لە هەموو بەشەکانی ژیانەوە

For 18 months in the Intifada,

بەرپرسیاربوون لە خستنە جوڵەی سەدان هەزار کەس

women were the ones calling the shots behind the scenes:

لە هەوڵێکی پلان بۆدانراودا بۆ ئاراستەکردنی چالاکییەکان.

Palestinian women from all walks of life

in charge of mobilizing hundreds of thousands of people

نایلا ئایش، کە ململانێی زۆری کرد بۆ بنیاتنانی ئابورییەکی فەڵەستینی خۆ ژیەنەر

in a concerted effort to withdraw consent from the occupation.

بە هاندانی ژنانی غەزە بەوەی سەوزە بڕوێنن لە حەوشەی پشتەوەیان،

Naela Ayesh, who strived to build a self-sufficient Palestinian economy

چالاکییەک کە ئەوکاتە لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئیسرائیلیەوە بە نایاسایی دانرابوو؛

by encouraging women in Gaza to grow vegetables in their backyards,

رابیحە دیاب، کە بەرپرسیاربوو لە دەسەڵاتی بڕیاردان

an activity deemed illegal by the Israeli authorities at that time;

بۆ هەموو ڕاپەڕینەکە

ئەوکاتەی پیاوەکانی خەریکی بەڕێوەبردنی بوون

لە ناوچەکانیان دوورخرانەوە؛

Rabeha Diab, who took over decision-making authority

فاتیمە ئەل جەعفەری، بڵاونامەکانی قوتدا کە وردەکاری ڕاپەڕینەکەی تێدابوو

for the entire uprising

when the men who had been running it

بۆ بڵاوکردنیان بەدرێژایی ناوچەکان

were deported;

Fatima Al Jaafari, who swallowed leaflets containing the uprising's directives

بێ ئەوەی بگیرێت؛

هەروەها زاهیرە کەمال،

کە دەیویست دڵنیابێتەوە لە زۆر بەردەوامبوونی ڕاپەڕینەکە

in order to spread them across the territories

without getting caught;

بە سەرکردایەتیکردنی ڕێکخراوێک

کە لە ماوەی ساڵێکدا لە ٢٥ ژنەوە بوو بە ٣٠٠٠ ژن.

and Zahira Kamal,

who ensured the longevity of the uprising

by leading an organization

سەرەڕای دەستکەوتە بێوێنەکانیان،

that went from 25 women to 3,000 in a single year.

هیچ کام لەم ژنان نەیانتوانی ببن بە بەشێک لە گێڕانەوەمان بۆ یەکەم ئینتیفازە.

Despite their extraordinary achievements,

لە بەشەکانی تری زەویش ئەمەمان کردووە.

none of these women have made it into our narrative of the First Intifada.

بۆ نموونە، لە کتێبەکانی مێژوودا، و لە بیروهۆشی زۆربەماندا،

پیاوان دەموچاوە گشتییەکان و وتەبێژەکان بوون

We do this in other parts of the globe, too.

لە ململانێکانی ١٩٦٠ەکان بۆ دادپەروەری ڕەچەڵەکی لە ویلایەتە یەکگرتووەکان.

In our history books, for instance, and in our collective consciousness,

بەڵام ژنانیش هێزێکی پاڵنەری گرنگ بوون لە

men are the public faces and spokespersons

for the 1960s struggle for racial justice in the United States.

خستنە جووڵە، ڕێکخستن، و چوونە سەر شەقامەکان.

چەند کەس لە ئێمە بیر لە سێپتیما کلارک دەکەینەوە

But women were also a critical driving force,

کاتێک بیر لە سەردەمی مافە شارستانییەکانی ئەمریکا دەکەینەوە؟

mobilizing, organizing, taking to the streets.

بێگومان کەم کەسمان.

How many of us think of Septima Clark

بەڵام ئەو ڕۆڵێکی هەستیاری بینی لە هەموو بەشەکانی هەڵمەتەکەدا،

when we think of the United States Civil Rights era?

بە تایبەتی بەوەی کە گرنگی زۆری دا بە وێژە و پەروەردە.

Remarkably few.

But she played a crucial role in every phase of the struggle,

لە چالاکییەکە دەرکراوە، فەرامۆش کراوە،

وەک زۆرێکی تر لە ژنەکانی ڕۆڵی گرنگیان گێڕاوە

particularly by emphasizing literacy and education.

لە جوڵەی مافە شارستانییەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکاندا.

She's been omitted, ignored,

like so many other women who played critical roles

ئەمە بۆ ئەوە نییە ستایش بکرێن.

زۆر لەوە گەورەترە.

in the United States Civil Rights Movement.

چیرۆکەکانی دەیگیڕینەوە بە قوڵی گرنگیان هەیە بۆ ئەوەی چۆن خۆمان دەبینین، و

This is not about getting credit.

باوەڕمان چۆنە بۆ ئەوەی هەڵمەتەکان چۆن بەڕێوەدەبرێن و

It's more profound than that.

چۆن بردنەوە بەدەست دێت.

The stories we tell matter deeply to how we see ourselves,

چیرۆکەکانی دەیگیڕێنەوە دەربارەی هەڵمەتێکی وەک ئینتیفازەی یەکەم

and to how we believe movements are run

یان سەردەمی داواکردنی مافی شارستانی ویلایەتە یەکگرتووەکان

گرنگییەکی قوڵیان هەیە و کاریگەرییەکی یەکلاکەرەوەیان هەیە

and how movements are won.

The stories we tell about a movement like the First Intifada

لە هەڵبژاردنەکانی فەڵەستینییەکان،

or the United States Civil Rights era

ئەمریکییەکان و

matter deeply and have a critical influence

خەڵکی سەرانسەری جیهان دەیکەن

لە جاری داهاتوودا کە نادادپەروەرییەک دەبینن و

in the choices Palestinians,

بوێری کۆدەکەنەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی.

Americans

and people around the world will make

ئەگەر گرنگی زیاتر نەدەین بەو ڕۆڵانەی ژنان گێڕاویانە لەم هەڵمەتانەدا،

next time they encounter an injustice

شکست دەهێنین لە پێشکەشکردنی نموونەیەکی بێوێنە بۆ نەوەکانی داهاتوو.

and develop the courage to confront it.

If we do not lift up the women who played critical roles in these struggles,

بێ نموونەی بێوێنەش، قورستر دەبێت

we fail to offer up role models to future generations.

بۆ ژنان شوێنی شیاوی خۆیان بگرن

لە ژیانی گشتیدا. و

Without role models, it becomes harder

وەک پێشتر بینیمان،

for women to take up their rightful space

یەکێک لە یەکلاکەرەوەترین نەزانراوەکان

لە دیاریکردنی ئەوەی ئایا هەڵمەتێک سەرکەوتوو دەبێت یان نا

in public life.

And as we saw earlier,

بیروباوەڕی هەڵمەتەکەیە دەربارەی ڕۆڵی ژنان

one of the most critical variables

in determining whether a movement will be successful or not

لە ژیانی گشتیدا.

ئەمە پەیوەندیشی هەیە بەوەی ئایا زیاتر دەڕۆین

is a movement's ideology regarding the role of women

بەرەو کۆمەڵگایەکی دیموکراسی و ئاشتیخوازانەتر.

in public life.

لە جیهانێکدا کە گۆڕانکارییەکی زۆر بەردەوام ڕوودەدات، و

This is a question of whether we're moving

کە گۆڕانکاری هەر بەردەوامدەبێت بە خێراییەکی زیاتر،

towards more democratic and peaceful societies.

پرسیارەکە لەسەر ئەوە نییە کە ئایا دووچاری پێکدادان ئەبینەوە،

In a world where so much change is happening,

and where change is bound to continue at an increasingly faster pace,

بەڵکو پرسیاری ئەوەیە

کام چیرۆکانە وێنە دەکێشن

it is not a question of whether we will face conflict,

بۆ هەڵبژاردنەکانی دەیکەین لە هەڵگیرسانی پێکدادانەکاندا.

but rather a question

زۆر سوپاس.

of which stories will shape

(چەپڵەلێدان)

how we choose to wage conflict.

Thank you.

(Applause)