How women wage conflict without violence | Julia Bacha

Translator: Ly Linh Reviewer: Tham Nguyen

Twelve years ago, I picked up a camera for the first time

12 năm trước, lần đầu tiên tôi mua một cái máy quay

to film the olive harvest in a Palestinian village in the West Bank.

để quay lại mùa thu hoạch ô-liu ở ngôi làng người Palestine ở bờ Tây.

I thought I was there to make a single documentary

Tôi đã nghĩ tôi ở đó là để làm một bộ phim tài liệu

and would then move on to some other part of the world.

và sau đó sẽ di chuyển đến những nơi khác của thế giới.

But something kept bringing me back.

Nhưng có thứ gì đó cứ đem tôi quay trở lại.

Now, usually, when international audiences hear about that part of the world,

Bây giờ, thông thường, khi những khán giả quốc tế nghe về nơi đó,

they often just want that conflict to go away.

họ chỉ muốn cuộc xung đột đó biến mất.

The Israeli-Palestinian conflict is bad, and we wish it could just disappear.

Cuộc xung đột Israel-Palestine rất tồi tệ, và chúng ta chỉ ước gì nó biến mất

We feel much the same way about other conflicts around the world.

Chúng ta có cảm xúc giống nhau về mọi cuộc xung đột trên thế giới.

But every time we turn our attention to the news,

Nhưng mỗi lần chúng ta chú ý vào một bản tin,

it seems like one more country has gone up in flames.

dường như lại có thêm một đất nước nữa châm ngòi cuộc chiến.

So I've been wondering

Vậy nên tôi băn khoăn

whether we should not start looking at conflict in a different way --

liệu chúng ta không nên bắt đầu nhìn cuộc xung đột theo hướng khác --

whether instead of simply wishing to end conflict,

thay vì chỉ đơn giản là ước những cuộc xung đột kết thúc,

we focus instead on how to wage conflict.

liệu chúng ta nên tập trung vào việc làm thế nào để tiến hành xung đột.

This has been a big question for me,

Điều này trở thành câu hỏi lớn đối với tôi,

one I've pursued together with my team at the nonprofit Just Vision.

điều mà tôi theo đuổi cùng với đội mình ở tổ chức phi lợi nhuận Just Vision.

After witnessing several different kinds of struggles in the Middle East,

Sau khi chứng kiến nhiều dạng tranh đấu khác nhau ở Trung Đông,

I started noticing some patterns on the more successful ones.

Tôi bắt đầu chú ý đến một số nét chung trên những cuộc xung đột giành chiến thắng

I wondered whether these variables held across cases, and if they did,

Tôi tự hỏi liệu những biến đổi này có xảy ra trong mọi tình huống, và nếu có,

what lessons we could glean for waging constructive conflict,

bài học nào chúng ta có thể lượm lặt để mở ra những cuộc xung đột có tính xây dựng

in Palestine, Israel and elsewhere.

ở Palestine, Israel hay bất cứ nơi nào khác.

There is some science about this.

Có vài bài khoa học về điều này

In a study of 323 major political conflicts

Trong một nghiên cứu về 323 cuộc xung đột chính trị lớn

from 1900 to 2006,

từ năm 1900 đến năm 2006,

Maria Stephan and Erica Chenoweth found that nonviolent campaigns

Maria Stephan và Erica Chenoweth nhận thấy rằng những chiến dịch phi bạo lực

were almost 100 percent more likely to lead to success than violent campaigns.

hầu như có khả năng 100% thành công so với những chiến dịch bạo lực.

Nonviolent campaigns are also less likely to cause physical harm

Những chiến dịch phi bạo lực cũng ít gây nên tổn hại về thể chất

to those waging the campaign,

đến những ai tiến hành chiến dịch,

as well as their opponents.

cũng như đối thủ của họ.

And, critically, they typically lead to more peaceful and democratic societies.

Và, quan trọng hơn, chúng hiển nhiên dẫn đến xã hội yên bình và dân chủ hơn.

In other words, nonviolent resistance is a more effective and constructive way

Nói cách khác, kháng cự phi bạo lực là một cách hiệu quả và mang tính xây dựng

of waging conflict.

để tiến hành xung đột.

But if that's such an easy choice, why don't more groups use it?

Nhưng nếu đó là một lựa chọn dễ dàng,

tại sao nhiều nhóm không áp dụng nó?

Political scientist Victor Asal and colleagues

Nhà khoa học chính trị Victor Asal và các đồng nghiệp

have looked at several factors

đã xem xét một vài nhân tố

that shape a political group's choice of tactics.

định hướng một đảng chính trị lựa chọn chiến thuật

And it turns out that the greatest predictor

Và hóa ra yếu tố dự báo chính xác nhất

of a movement's decision to adopt nonviolence or violence

một phong trào đi theo hướng bạo lực hay phi bạo lực

is not whether that group is more left-wing or right-wing,

không phải là liệu nhóm đó đứng về cánh tả hay cánh hữu nhiều hơn,

not whether the group is more or less influenced by religious beliefs,

không phải nhóm này chịu ảnh hưởng nhiều hay ít của niềm tin tôn giáo

not whether it's up against a democracy or a dictatorship,

không phải liệu nó nổi lên chống lại chế độ dân chủ hay độc tài

and not even the levels of repression that that group is facing.

và càng không phải mức độ đàn áp mà nhóm đó đang phải đối mặt.

The greatest predictor of a movement's decision to adopt nonviolence

Yếu tố dự báo nhất trong quyết định theo phong trào phi bạo lực

is its ideology regarding the role of women in public life.

là tư tưởng của nhóm đó về vai trò của phụ nữ trong đời sống cộng đồng.

(Applause)

(vỗ tay)

When a movement includes in its discourse

Khi một cuộc vận động bao gồm đàm luận

language around gender equality,

xung quanh bình đẳng giới,

it increases dramatically the chances it will adopt nonviolence,

nó nhanh chóng gia tăng khả năng phi bạo lực,

and thus, the likelihood it will succeed.

và vì vậy, cũng gia tăng khả năng thành công.

The research squared up with my own documentation

Bài nghiên cứu này đối lập với tài liệu tham khảo của tôi

of political organizing in Israel and Palestine.

về trật tự chính trị ở Israel and Palestine.

I've noticed that movements which welcome women into leadership positions,

Tôi cũng nhận thấy rằng các phong trào sẵn sàng để phụ nữ vào vị trí lãnh đạo,

such as the one I documented in a village called Budrus,

giống như tư liệu mà tôi quay lại ở ngôi làng tên Budrus,

were much more likely to achieve their goals.

thì thường có khả năng đạt được mục đích hơn.

This village was under a real threat of being wiped off the map

Ngôi làng bị đe dọa bị xóa sổ khỏi bản đồ thế giới

when Israel started building the separation barrier.

khi Israel bắt đầu xây dựng rào ngăn cách.

The proposed route would require

Kế hoạch này đỏi hỏi

the destruction of this community's olive groves, their cemeteries

xóa sổ khu trồng oliu của cộng đồng này, nghĩa trang của họ

and would ultimately enclose the village from all sides.

và cuối cùng cô lập ngôi làng từ mọi phía.

Through inspired local leadership,

Lấy cảm hứng từ lãnh đạo địa phương

they launched a nonviolent resistance campaign to stop that from happening.

họ khởi động chiến dịch kháng cự phi bạo lực để ngăn điều đó xảy ra.

The odds were massively stacked against them.

Họ phải đối đầu với nghịch cảnh khủng khiếp.

But they had a secret weapon:

Nhưng họ có một vũ khí bí mật:

a 15-year-old girl

một cô gái 15 tuổi

who courageously jumped in front of a bulldozer

người quả cảm đứng chặn trước một xe lu

which was about to uproot an olive tree, stopping it.

chuản bị bật gốc một cây oliu, và cô chặn đứng nó.

In that moment, the community of Budrus realized what was possible

Giây phút đó, cả cộng đồng Budrus nhận ra điều gì là có thể

if they welcomed and encouraged women to participate in public life.

nếu họ ưng thuận và ủng hộ phụ nữ tham gia vào đời sống cộng đồng.

And so it was that the women of Budrus went to the front lines day after day,

Vậy nên những phụ nữ Budrus đứng ra tiền tuyến ngày qua ngày,

using their creativity and acumen to overcome multiple obstacles they faced

dùng sự sáng tạo và quyết đoán để vượt qua vô số rào cản

in a 10-month unarmed struggle.

trong suốt 10 tháng không vũ trang.

And as you can probably tell at this point,

Và bạn có thể đoán rằng,

they win at the end.

cuối cùng họ chiến thắng.

The separation barrier was changed completely

Rào cản bị thay đổi hoàn toàn

to the internationally recognized green line,

biến thành đường hòa bình quốc tế công nhận,

and the women of Budrus came to be known across the West Bank

và những người phụ nữ Budrus được biết đến khắp cả bờ Tây

for their indomitable energy.

vì nhiệt huyết sôi sục của họ.

(Applause)

(vỗ tay)

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

I want to pause for a second, which you helped me do,

Tôi muốn dừng lại một chút, mong các bạn giúp đỡ,

because I do want to tackle two very serious misunderstandings

bởi tôi muốn đánh đổ hai quan niệm rất sai lầm

that could happen at this point.

có thể từ đây sinh ra.

The first one is that I don't believe

Thứ nhất tôi không tin rằng

women are inherently or essentially more peaceful than men.

bản chất phụ nữ ôn hòa hơn đàn ông.

But I do believe that in today's world,

Nhưng tôi tin rằng ngày nay,

women experience power differently.

phụ nữ cảm nhận quyền lực khác đàn ông.

Having had to navigate being in the less powerful position

Phải điều hướng từ vị trí ít sức mạnh hơn

in multiple aspects of their lives,

về mọi mặt trong cuộc sống,

women are often more adept

phụ nữ thường xuất chúng hơn

at how to surreptitiously pressure for change

trong việc gây áp lực một cách kín đáo

against large, powerful actors.

để thay đổi những nhân tố mạnh mẽ hơn.

The term "manipulative," often charged against women in a derogatory way,

Từ "gian manh", thường được gán cho phụ nữ một cách xúc phạm,

reflects a reality in which women have often had to find ways

ám chỉ thực tế là phụ nữ thường phải tìm cách tiếp cận

other than direct confrontation to achieve their goals.

gián tiếp chứ không trực tiếp để giành chiến thắng.

And finding alternatives to direct confrontation

Và tìm phương án khác ngoài đối đầu trực tiếp

is at the core of nonviolent resistance.

là cốt lõi của kháng cự phi bạo lực.

Now to the second potential misunderstanding.

Điểm dễ hiểu lầm thứ hai.

I've been talking a lot about my experiences in the Middle East,

Tôi đã kể rất nhiều những trải nghiệm ở vùng Trung Đông,

and some of you might be thinking now

và giờ một số bạn sẽ nghĩ

that the solution then is for us to educate Muslim and Arab societies

giải pháp ta cần làm là giáo dục cộng đồng Hồi giáo và Ả rập

to be more inclusive of their women.

để họ đối xử tốt với phụ nữ hơn.

If we were to do that, they would be more successful.

Nếu ta làm vậy, họ sẽ dễ giải quyết xung đột hơn.

They do not need this kind of help.

Họ không cần ta giúp đỡ như thế.

Women have been part of the most influential movements

Phụ nữ đã trở thành một phần của trào lưu mạnh mẽ nhất

coming out of the Middle East,

từ vùng Trung Đông,

but they tend to be invisible to the international community.

nhưng dường như họ vô hình với cộng đồng quốc tế.

Our cameras are largely focused on the men

Ống kính dường như chỉ tập trung vào đàn ông

who often end up involved in the more confrontational scenes

những người tham gia vào các cuộc đối đầu nhiều hơn

that we find so irresistible in our news cycle.

mà chúng ta không thể không nói tới trên báo chí

And we end up with a narrative that not only erases women

Những gì chúng ta thuật lại không những xóa sổ vai trò phụ nữ

from the struggles in the region

trong những căng thẳng của khu vực

but often misrepresents the struggles themselves.

mà còn làm sai lệch đi bản chất chính những cuộc đấu tranh ấy

In the late 1980s, an uprising started in Gaza,

Vào cuối những năm 1980, một cuộc nổi loạn dấy lên ở Gaza,

and quickly spread to the West Bank and East Jerusalem.

và nhanh chóng lan ra bờ Tây và Đông Jerusalem.

It came to be known as the First Intifada,

Được biết đến như Phong trào Intifada đầu tiên,

and people who have any visual memory of it

và bất cứ ai còn nhớ gì về nó

generally conjure up something like this:

thường tưởng tượng tới hình ảnh này:

Palestinian men throwing rocks at Israeli tanks.

Đàn ông Palestin ném đá vào xe tăng Israel.

The news coverage at the time

Những mẩu tin lúc đó

made it seem like stones, Molotov cocktails and burning tires

khiến đá, cocktail Molotov và lốp xe bốc cháy

were the only activities taking place in the Intifada.

là những hoạt động duy nhất diễn ra trong phong trào đó.

This period, though, was also marked by widespread nonviolent organizing

Giai đoạn này cũng được biết tới bởi phi bạo lực có tổ chức lan rộng

in the forms of strikes, sit-ins and the creation of parallel institutions.

dưới hình thức đình công, biểu tình và việc tạo ra các chế tài song song.

During the First Intifada,

Trong phong trào này,

whole sectors of the Palestinian civilian population mobilized,

toàn dân Palestine cơ động,

cutting across generations, factions and class lines.

bất kể thế hệ, tư tưởng hay tầng lớp.

They did this through networks of popular committees,

Họ làm được vậy dựa vào mạng lưới của các cộng đồng,

and their use of direct action and communal self-help projects

và cách họ hành động cũng như các dự án bình đẳng

challenged Israel's very ability

thách thức sức mạnh của Israel

to continue ruling the West Bank and Gaza.

để tiếp tục thống trị bờ Tây và Gaza.

According to the Israeli Army itself,

Theo tin từ quân đội Israel,

97 percent of activities during the First Intifada were unarmed.

97% hoạt động của Intifada đầu tiên là hoạt động phi vũ trang.

And here's another thing that is not part of our narrative about that time.

Và đây là điều không ai đưa tin vào thời điểm đó.

For 18 months in the Intifada,

Trong 18 tháng diễn ra phong trào,

women were the ones calling the shots behind the scenes:

phụ nữ chính là người cầm đầu sau cánh gà:

Palestinian women from all walks of life

Phụ nữ Palestine từ khắp mọi nẻo

in charge of mobilizing hundreds of thousands of people

chịu trách nhiệm di tản hàng trăm ngàn người

in a concerted effort to withdraw consent from the occupation.

trong một cố gắng chung nhằm rút lại sự cho phép chiếm đóng.

Naela Ayesh, who strived to build a self-sufficient Palestinian economy

Naela Ayyash, người tham vọng xây dựng một nền kinh tế Palestine tự chủ

by encouraging women in Gaza to grow vegetables in their backyards,

bằng cách ủng hộ phụ nữ ở Gaza tự trồng rau trong vườn nhà,

an activity deemed illegal by the Israeli authorities at that time;

một hoạt động được coi là bất hợp pháp bởi chính phủ Israel ở thời điểm đó;

Rabeha Diab, who took over decision-making authority

Rabeha Diab, người chiếm quyền kiếm soát của cơ quan chức năng

for the entire uprising

trong suốt cuộc nổi dậy

when the men who had been running it

khi mà người lãnh đạo

were deported;

bị trục xuất;

Fatima Al Jaafari, who swallowed leaflets containing the uprising's directives

Fatima Al Jaafari, người nuốt các tờ rơi chứa nội dung chỉ đạo của phiến quân

in order to spread them across the territories

để phát tán rộng rãi khắp vùng lãnh thổ

without getting caught;

mà không bị bắt giữ;

and Zahira Kamal,

và Zahira Kamal,

who ensured the longevity of the uprising

người đảm bảo tính lâu dài của cuộc nổi dậy

by leading an organization

bằng cách dẫn dắt tổ chức

that went from 25 women to 3,000 in a single year.

từ 25 người phụ nữ lên 3000 người trong một năm.

Despite their extraordinary achievements,

Bất chấp những thành tựu phi thường của họ,

none of these women have made it into our narrative of the First Intifada.

không một ai được nêu tên khi trích dẫn Phong trào Intifada đầu tiên

We do this in other parts of the globe, too.

Ta làm điều này với các khu vực khác nữa.

In our history books, for instance, and in our collective consciousness,

Ví dụ, trong sách lịch sử, và trong trí nhớ của chúng ta

men are the public faces and spokespersons

đàn ông là gương mặt đại diện để phát biểu

for the 1960s struggle for racial justice in the United States.

cho xung đột những năm 1960 về công bằng chủng tộc tại Mỹ.

But women were also a critical driving force,

Nhưng phụ nữ cũng là một nhân tố chủ chốt,

mobilizing, organizing, taking to the streets.

vận động, tổ chức, nói chuyện trên đường phố.

How many of us think of Septima Clark

Bao nhiêu người nghĩ tới Septima Clark

when we think of the United States Civil Rights era?

khi nghĩ về kỉ nguyên Quyền Công Dân ở Mỹ?

Remarkably few.

Rất ít người.

But she played a crucial role in every phase of the struggle,

Nhưng bà đóng vai trò thiết yếu trong mọi giai đoạn của phong trào,

particularly by emphasizing literacy and education.

bằng cách đẩy mạnh học chữ và giáo dục.

She's been omitted, ignored,

Bà bị che giấu, bỏ qua,

like so many other women who played critical roles

giống như mọi phụ nữ khác trong vai trò chủ đạo của mình

in the United States Civil Rights Movement.

trong phong trào vì Quyền Công Dân ở Mỹ.

This is not about getting credit.

Đây không phải vấn đề danh tiếng.

It's more profound than that.

Nó còn sâu xa hơn thế nhiều.

The stories we tell matter deeply to how we see ourselves,

Những câu chuyện ta kể ảnh hưởng sâu sắc tới việc ta tự nhìn nhận bản thân,

and to how we believe movements are run

và ta nghĩ các phong trào hoạt động thế nào

and how movements are won.

và giành thắng lợi ra sao.

The stories we tell about a movement like the First Intifada

Những câu chuyện về phong trào giống như Intifada đầu tiên

or the United States Civil Rights era

hoặc về kỷ nguyên Quyền Công Dân Mỹ

matter deeply and have a critical influence

vô cùng quan trọng và có ảnh hưởng sâu sắc

in the choices Palestinians,

tới cách mà người Palestine,

Americans

người Mỹ

and people around the world will make

và người dân toàn thế giới sẽ chọn lựa

next time they encounter an injustice

lần tới khi họ gặp điều gì đó bất công

and develop the courage to confront it.

để có đủ dũng khí đứng lên chống lại nó.

If we do not lift up the women who played critical roles in these struggles,

Nếu ta không ca ngợi những phụ nữ và vai trò then chốt trong xung đột của họ

we fail to offer up role models to future generations.

chúng ta đã bỏ qua các tấm gương cho thế hệ trẻ noi theo.

Without role models, it becomes harder

Không có tấm gương, sẽ rất khó

for women to take up their rightful space

để phụ nữ đứng lên giành lại vị trí đúng đắn của họ

in public life.

trong cộng đồng.

And as we saw earlier,

Như ta đã thấy,

one of the most critical variables

một trong những nhân tố quyết định

in determining whether a movement will be successful or not

sự thành hay bại của các phong trào

is a movement's ideology regarding the role of women

chính là niềm tin của họ với vai trò của phụ nữ

in public life.

trong cộng đồng.

This is a question of whether we're moving

Đây là câu hỏi liệu chúng ta

towards more democratic and peaceful societies.

có đang dần tiến tới xã hội hòa bình và dân chủ hơn.

In a world where so much change is happening,

Trong một thế giới đang có quá nhiều biến động,

and where change is bound to continue at an increasingly faster pace,

và biến động ngày càng nhanh, càng mạnh,

it is not a question of whether we will face conflict,

vấn đề không phải ta đối mặt với xung đột thế nào

but rather a question

mà thay vào đó

of which stories will shape

sẽ là câu chuyện

how we choose to wage conflict.

về việc ta tiến hành xung đột ra sao.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)