How women wage conflict without violence | Julia Bacha

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hiwa Foundation

Twelve years ago, I picked up a camera for the first time

دوانزە ساڵ لەمەوبەر، بۆ یەکەمجار کامێرام هەڵگرت

to film the olive harvest in a Palestinian village in the West Bank.

بۆ وێنەگرتنی لێکردنەوەی زەیتون لە گوندێکی فەڵەستینی کەنارئاوی خۆرئاوا.

I thought I was there to make a single documentary

وامزانی بۆ درووستکردنی یەک دیکۆمێنتاری لەوێ ئەبم و

and would then move on to some other part of the world.

ئیتر ئەچم بۆ شوێنێکی تری جیهان.

But something kept bringing me back.

بەڵام شتێک هەر وایلێدەکردم بگەڕێمەوە بۆ ئەوێ.

Now, usually, when international audiences hear about that part of the world,

ئێستا، زۆربەی جار، کاتێک بینەری وڵاتانی تر لەسەر ئەو بەشەی جیهان دەبیستن،

they often just want that conflict to go away.

تەنیا ئەیانەوێت ئەو پێکدادانانە چیتر بوونی نەمێنێت.

The Israeli-Palestinian conflict is bad, and we wish it could just disappear.

پێکدادانی ئیسرائیل و فەڵەستین شتێکی خراپە و هیوادارین نەمێنێت.

We feel much the same way about other conflicts around the world.

هەمان هەستمان هەیە بۆ پێکدادان لە بەشەکانی تری جیهانیش.

But every time we turn our attention to the news,

بەڵام هەر جارێک سەرنجی خۆمان ئەیەین بە هەواڵەکان،

it seems like one more country has gone up in flames.

پێدەچێت وڵاتێکی تریش ئاگری شەڕ گرتبێتییەوە.

So I've been wondering

بۆیە بیرم کردەوە بۆچی

whether we should not start looking at conflict in a different way --

دەست نەکەین بە سەیرکردنی پێکدادان بە شێوەیەکی تر --

whether instead of simply wishing to end conflict,

لەجیاتی ئەوەی تەنیا هیوابخوازین پێکدادانەکان کۆتایی بێن،

we focus instead on how to wage conflict.

لەجیاتی ئەوە تیشک بخەینە سەر ئەوەی چۆن پێکدادان هەڵگیرسێنین.

This has been a big question for me,

ئەمە پرسیارێکی گەورە بووە بۆم،

one I've pursued together with my team at the nonprofit Just Vision.

پرسیارێک کە پێکەوە لەگەڵ تیمەکەم لە ڕێکخراوی جەست ڤیژنی قازانج نەویست بەدەمییەوە چوین.

After witnessing several different kinds of struggles in the Middle East,

دوای بینینی چەندین جۆری ململانێ لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا،

I started noticing some patterns on the more successful ones.

سەیرم کرد بزانم پێکدادانەکانی بە سەرکەوتن کۆتایی هاتووە چۆن بوون.

I wondered whether these variables held across cases, and if they did,

بیرم کردەوە ئەگەر ئەم خاڵە نەزانراوانە لە هەموو پێکدادانەکاندا هەبوون،

what lessons we could glean for waging constructive conflict,

ئەتوانین چ وانەیەکیان لێوە وەرگرین بۆ درووستکردنی پێکدادانی بەرهەمهێنەر،

in Palestine, Israel and elsewhere.

لە فەڵەستین، ئیسرائیل، و هەموو شوێنێکی تریش.

There is some science about this.

زانستێک هەیە لە پشتی ئەمەوە.

In a study of 323 major political conflicts

لە توێژینەوەیەکی سەر ٣٢٣ پێکدادانی سیاسی سەرەکیدا

from 1900 to 2006,

لە ١٩٠٠ بۆ ٢٠٠٦،

Maria Stephan and Erica Chenoweth found that nonviolent campaigns

ماریا ستیفان و ئیریکا چێنوێس بۆیان دەرکەوت کەمپینەکانی بێ توندوتیژی بوون

were almost 100 percent more likely to lead to success than violent campaigns.

ئەگەری گەشتن بە سەرکەوتنی لە سەدا ١٠٠ زیاتر بووە لەو هەڵمەتانەی توندوتیژی تیا بووە.

Nonviolent campaigns are also less likely to cause physical harm

هەڵمەتە بێ توندوتیژییەکانیش ئەگەری لێکەوتنەوەی زیانی گیانی کەمتربووە

to those waging the campaign,

بۆ ئەوانەی هەڵمەتەکەیان هەڵگیرساندووە، و

as well as their opponents.

هەروەها بۆ ڕکابەرەکانیشیان.

And, critically, they typically lead to more peaceful and democratic societies.

هەروەها، بەشێوەیەکی یەکلاکەرەوە، زۆرجار دەبنە کۆمەڵگایەکی دیموکراسیتر و ئاشتیانەتر.

In other words, nonviolent resistance is a more effective and constructive way

بە واتایەکی تر، بەرگری بێ توندوتیژی ڕێگایەکی کاریگەرتر و بنیاتنەرتری

of waging conflict.

هەڵگیرساندنی پێکدادانە.

But if that's such an easy choice, why don't more groups use it?

بەڵام ئەگەر ئەوە هەڵبژاردنێکی ئاسان بێت، بۆچی کۆمەڵی زیاتر بەکاریناهێنن؟

Political scientist Victor Asal and colleagues

زانای سیاسی ڤیکتۆر ئاساڵ و هاوپیشەکانی

have looked at several factors

سەیری چەند هۆکارێکیان کردووە

that shape a political group's choice of tactics.

کە وێنەی هەڵبژاردنە تەکتیکەکان دەکێشن لەلایەن کۆمەڵە سیاسییەکانەوە.

And it turns out that the greatest predictor

دەریشکەوت کە گەورەترین پێشبینیکەری

of a movement's decision to adopt nonviolence or violence

ئەوەی ئایا کۆمەڵەکە توند و تیژی بەکاردەهێنن یان نا

is not whether that group is more left-wing or right-wing,

بەوە نییە کە ئایا کۆمەڵەکە توندڕەون یان میانڕەون،

not whether the group is more or less influenced by religious beliefs,

ئایا کۆمەڵەکە کەمتر یان زیاتر بیروباوەڕی ئاینی توندیان هەیە،

not whether it's up against a democracy or a dictatorship,

بەوەش نییە ئەگەر کۆمەڵەکە دژی دیموکراسیەت یان دیکتاتۆری بن، و

and not even the levels of repression that that group is facing.

تەنانەت بەوەش نییە کە ئایا کۆمەڵەکە دووچاری چەندێک سەرکەوتکردن بوونەتەوە.

The greatest predictor of a movement's decision to adopt nonviolence

گەورەترین پێشبینیکەر بۆ ئەوەی ئایا بڕیاری کۆمەڵەکە بەکارنەهێنانی توندوتیژی دەبێت

is its ideology regarding the role of women in public life.

بیروباوەڕییانە دەربارەی ڕۆڵی ژنان لە ژیانی گشتیدا.

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

When a movement includes in its discourse

کاتێک جموجۆڵێک لە نێو چالاکییەکانیدا

language around gender equality,

زمانی یەکسانی ڕەگەزی بەکاربێنێت،

it increases dramatically the chances it will adopt nonviolence,

بە شێوەیەکی بەرچاو ئەگەرەکانی دوورکەوتنەوەی لە توندوتیژی زیاد دەکات و

and thus, the likelihood it will succeed.

هەروەها، ئەگەری سەرکەوتنیشی.

The research squared up with my own documentation

توێژینەوەکە یەکیگرتەوە لەگەڵ گرتنی فیلمە دیکۆمێنتارییەکەم

of political organizing in Israel and Palestine.

لەسەر ڕێکخستنی سیاسی ئیسرائیل و فەڵەستین.

I've noticed that movements which welcome women into leadership positions,

تێبینی ئەوەم کردووە هەڵمەتەکانی پێشوازیان لە ژنان کردووە بۆ پێگەی سەرکردایەتیکردن،

such as the one I documented in a village called Budrus,

وەک ئەوەی من دیکۆمێنتاریم لەسەر کرد لە گوندێک بە ناوی بودروس،

were much more likely to achieve their goals.

ئەگەری گەشتن بە ئامانجەکانیان زۆر زیاتر بووە.

This village was under a real threat of being wiped off the map

ئەم گوندە لە ژێر مەترسییەکی ڕاستەقینەی سڕینەوەدا بووە

when Israel started building the separation barrier.

کاتێک ئیسرائیل دەستیکردووە بە درووستکردنی بەربەستێکی جیاکردنەوە.

The proposed route would require

ڕێگاکەی پێشنیارکرابوو بۆی پێویستی دەکرد

the destruction of this community's olive groves, their cemeteries

بە لەناوبردنی کێڵگە زەیتوونەکانی گوندەکە، گۆڕستانەکەیان و

and would ultimately enclose the village from all sides.

لە ئەنجامدا لە هەموو لاکانەوە چواردەوری گوندەکەی دەگرت.

Through inspired local leadership,

لەڕێگەی سەرکردایەتی کردنێکی خۆماڵییەوە،

they launched a nonviolent resistance campaign to stop that from happening.

دەستیان کرد بە هەڵمەتێکی بەرەنگاربوونەوەی بێ توندوتیژی بۆ وەستاندنی ئەوە.

The odds were massively stacked against them.

ئەگەری سەرکەوتنیان زۆر کەم بوو.

But they had a secret weapon:

بەڵام چەکێکی نهێنیان هەبوو:

a 15-year-old girl

کچێکی ١٥ ساڵان

who courageously jumped in front of a bulldozer

چاونەترسانە خۆی فڕێدایە بەردەمی بڵدۆزەرێک

which was about to uproot an olive tree, stopping it.

کە خەریکبوو دار زەیتونێک دەرکات، ئەو کارەی وەستاند.

In that moment, the community of Budrus realized what was possible

لەو ساتەدا، کۆمەڵگای بودروس درکیان بەوە کرد چی دەبێت

if they welcomed and encouraged women to participate in public life.

ئەگەر هانی ژنان بەن و پێشوازیان لێبکەن بۆ بەشداریکردن لە ژیانی گشتیدا.

And so it was that the women of Budrus went to the front lines day after day,

لە دوای ئەوەوە ژنانی بودروس ڕۆژ لەدوای ڕۆژ چوونە ڕیزەکانی پێشەوە،

using their creativity and acumen to overcome multiple obstacles they faced

داهێنەری و زیرەکی خۆیان بەکارهێنا بۆ زاڵبوون بە سەر بەربەستەکانی

in a 10-month unarmed struggle.

لە ماوەی ١٠ مانگی ململانێ بێچەکەکەدا دووچاری بوون. و

And as you can probably tell at this point,

وەک لەوانەیە ئێستا درکتان پێکردبێت،

they win at the end.

لە کۆتاییدا سەرکەوتن.

The separation barrier was changed completely

بەربەستی جیاکردنەوەکە بە تەواوەتی گۆڕدرا بۆ ئەوەی

to the internationally recognized green line,

لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بە هێڵی سەوز ناسرا، و

and the women of Budrus came to be known across the West Bank

ژنانی بودروسیش لە سەرانسەری کەنارئاوی خۆرئاوادا بەناوبانگ بوون

for their indomitable energy.

بە وزە نەبەزیوەکەیان.

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

Thank you.

زۆر سوپاس.

I want to pause for a second, which you helped me do,

دەمەوێت بۆ ساتێک بووەستم، کە یارمەتیتان دام لەوەدا،

because I do want to tackle two very serious misunderstandings

چونکە دەمەوێت دوو هەڵەتێگەشتنی زۆر گەورە باس بکەم،

that could happen at this point.

کە دەکرێت لەم خاڵەدا ڕووبەن.

The first one is that I don't believe

یەکەم دانەیان باوەڕم وانییە

women are inherently or essentially more peaceful than men.

ژنان بە بۆماوەیی یان لە بنەڕەتەوە لە پیاوان ئاشتەواییتر بن.

But I do believe that in today's world,

بەڵام باوەڕم وایە لە جیهانی ئەمڕۆدا،

women experience power differently.

ژنان بەشێوەیەکی جیا ئەزموونی دەسەڵات دەکەن.

Having had to navigate being in the less powerful position

لەبەر ئەوەی ناچاربوون بەردەوام لە پێگەی نزمتری دەسەڵاتدا بن

in multiple aspects of their lives,

لە زۆر لایەنی ژیانیاندا،

women are often more adept

زۆرکات ژنان کارامەترن

at how to surreptitiously pressure for change

لەوەی چۆن بە شێوەیەکی گونجاوتر فشار درووست بکەن بۆ گۆڕانکاری

against large, powerful actors.

دژی لایەنە گەورەتر و بەهێزترەکان.

The term "manipulative," often charged against women in a derogatory way,

دەستەواژەی "هەڵسوڕێنەر"، زۆرجار بە شێوەیەکی لەنرخ کەمکەرەوە دژی ژنان بەکارهاتووە،

reflects a reality in which women have often had to find ways

ڕەنگدانەوەی ڕاستییەکە کە ژنان زۆرجار پێویستی کردووە ڕێگا بدۆزنەوە

other than direct confrontation to achieve their goals.

جگە لە ڕووبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ بۆ گەشتن بە ئامانجەکانیان. و

And finding alternatives to direct confrontation

دۆزینەوەی ڕێگاچارەی تر جگە لە ڕوبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆ

is at the core of nonviolent resistance.

لە کڕۆکی بەرگریکردنی بێ توندوتیژییە.

Now to the second potential misunderstanding.

ئێستا بۆ دووەم شت کە لەوانەیە هەڵەتێگەشتن هەبێ بۆی.

I've been talking a lot about my experiences in the Middle East,

قسەم لەگەڵ زۆر کەس کردووە دەربارەی ئەزموونەکانم لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، و

and some of you might be thinking now

لەوانەیە ئێستا هەندێکتان بیر بکەنەوە

that the solution then is for us to educate Muslim and Arab societies

ئێستا چارەسەرەکە بۆمان ئەوەیە کۆمەڵگا موسوڵمان و عەرەبەکان فێرکەین

to be more inclusive of their women.

زیاتر ژنان بخەنە چالاکییەکانەوە.

If we were to do that, they would be more successful.

ئەگەر ئەوە بکەین، زیاتر سەرکەوتوو دەبین.

They do not need this kind of help.

ئەوان پێویستیان بەم جۆرە یارمەتییە نییە.

Women have been part of the most influential movements

ژنان بەردەوام بەشێک بوون لە کاریگەرترین هەڵمەتەکانی

coming out of the Middle East,

لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا کراوە،

but they tend to be invisible to the international community.

بەڵام مەیلیان هەیە بۆ ئەوەی لەلایەن کۆمەڵگای نێودەوڵەتی نەبینرێن.

Our cameras are largely focused on the men

کامێراکانمان بەزۆری تیشک دەخەنە سەر پیاوەکانی کە

who often end up involved in the more confrontational scenes

زۆرجار تێوەدەگلێن لە دیمەنی ڕووبەڕووبوونەوەکان

that we find so irresistible in our news cycle.

کە هەمووان حەزێکی زۆریان هەیە بۆ بینینی لە سوڕی هەواڵەکاندا.

And we end up with a narrative that not only erases women

دەرئەنجامیش گێڕانەوەیەکی چیرۆکەکانمان دەبێت کە نەک تەنیا ژنەکان دەسڕێتەوە

from the struggles in the region

لە ململانێکانی ناوچەکە

but often misrepresents the struggles themselves.

بەڵکو زۆرجار بەهەڵە ململانێکان خۆیان نیشان دەدات.

In the late 1980s, an uprising started in Gaza,

لە کۆتاییەکانی ١٩٨٠کاندا، ڕاپەڕینێک دەستیپێکرد لە غەزە، و

and quickly spread to the West Bank and East Jerusalem.

بە خێرایی بڵاوبۆوە بۆ کەنارئاوی خۆرئاوا و خۆرهەڵاتی قودس(ئۆرشەلیم).

It came to be known as the First Intifada,

وایلێهات ناسرا بە ئینتیفازەی یەکەم، و

and people who have any visual memory of it

ئەو کەسانەی هێشتا دیمەنەکان لە یادەوەریاندا ماوەتەوە

generally conjure up something like this:

بە شێوەیەکی گشتی شتێکی ئاوایان یەتەوە یاد:

Palestinian men throwing rocks at Israeli tanks.

پیاوە فەڵەستینییەکان بەرد دەگرنە تانکە ئیسرائیلییەکان.

The news coverage at the time

ڕووماڵی هەواڵەکانی ئەوکاتە

made it seem like stones, Molotov cocktails and burning tires

وایکرد وا دەرکەوێت کە بەرد، و مۆڵۆتۆڤ و تایە سوتاندن

were the only activities taking place in the Intifada.

تەنیا چالاکییەکانی ئینتیفازەکە بن.

This period, though, was also marked by widespread nonviolent organizing

بەڵام، ئەم ماوەیە، لە هەمان کاتدا ڕێکخستنی بێ توندوتیژی بەرفراوانیشی تێدا بوو

in the forms of strikes, sit-ins and the creation of parallel institutions.

لە شێوەی مانگرتن، شوێنگرتن و درووستکردنی دەزگا هاوتەریبەکان.

During the First Intifada,

لە ماوەی یەکەم ئینتیفازەدا،

whole sectors of the Palestinian civilian population mobilized,

هەموو کەرتەکانی دانیشتووانە فەڵەستینییەکان کەوتبوونە جوڵە،

cutting across generations, factions and class lines.

تەواوی نەوەکان، و بەرەکان و چینەکانی گرتبووەوە.

They did this through networks of popular committees,

لە ڕێگەی تۆڕی کۆمیتە بەبرەوەکانەوە ئەوەیان کرد، و

and their use of direct action and communal self-help projects

بەکارهێنانیان بۆ هەڵوێستی ڕاستەوخۆ و پرۆژە خۆیارمەتیدەرە هەرەوەزییەکان

challenged Israel's very ability

ڕکابەری توانای ئیسرائیلی دەکرد

to continue ruling the West Bank and Gaza.

بۆ بەردەوامبوون لە فەرمانڕەوایی لە کەنارئاوی خۆرئاوا و غەزە.

According to the Israeli Army itself,

بەوتەی سوپای ئیسرائیلی،

97 percent of activities during the First Intifada were unarmed.

لە سەدا ٩٧ی چالاکییەکانی ئینتیفازەی یەکەم بێ چەک بووە.

And here's another thing that is not part of our narrative about that time.

ئەمەش شتێکی ترە کە بەشێک نییە لە گێڕانەوەمان بۆ ڕووداوەکانی ئەو کاتە.

For 18 months in the Intifada,

بۆ ماوەی ١٨ مانگ بە درێژایی ئینتیفازەکە،

women were the ones calling the shots behind the scenes:

ژنان بوون کە لە پشتی پەردەکانەوە بڕیاریان لەسەر چالاکییەکان دەدا:

Palestinian women from all walks of life

ژنە فەڵەستینییەکان لە هەموو بەشەکانی ژیانەوە

in charge of mobilizing hundreds of thousands of people

بەرپرسیاربوون لە خستنە جوڵەی سەدان هەزار کەس

in a concerted effort to withdraw consent from the occupation.

لە هەوڵێکی پلان بۆدانراودا بۆ ئاراستەکردنی چالاکییەکان.

Naela Ayesh, who strived to build a self-sufficient Palestinian economy

نایلا ئایش، کە ململانێی زۆری کرد بۆ بنیاتنانی ئابورییەکی فەڵەستینی خۆ ژیەنەر

by encouraging women in Gaza to grow vegetables in their backyards,

بە هاندانی ژنانی غەزە بەوەی سەوزە بڕوێنن لە حەوشەی پشتەوەیان،

an activity deemed illegal by the Israeli authorities at that time;

چالاکییەک کە ئەوکاتە لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئیسرائیلیەوە بە نایاسایی دانرابوو؛

Rabeha Diab, who took over decision-making authority

رابیحە دیاب، کە بەرپرسیاربوو لە دەسەڵاتی بڕیاردان

for the entire uprising

بۆ هەموو ڕاپەڕینەکە

when the men who had been running it

ئەوکاتەی پیاوەکانی خەریکی بەڕێوەبردنی بوون

were deported;

لە ناوچەکانیان دوورخرانەوە؛

Fatima Al Jaafari, who swallowed leaflets containing the uprising's directives

فاتیمە ئەل جەعفەری، بڵاونامەکانی قوتدا کە وردەکاری ڕاپەڕینەکەی تێدابوو

in order to spread them across the territories

بۆ بڵاوکردنیان بەدرێژایی ناوچەکان

without getting caught;

بێ ئەوەی بگیرێت؛

and Zahira Kamal,

هەروەها زاهیرە کەمال،

who ensured the longevity of the uprising

کە دەیویست دڵنیابێتەوە لە زۆر بەردەوامبوونی ڕاپەڕینەکە

by leading an organization

بە سەرکردایەتیکردنی ڕێکخراوێک

that went from 25 women to 3,000 in a single year.

کە لە ماوەی ساڵێکدا لە ٢٥ ژنەوە بوو بە ٣٠٠٠ ژن.

Despite their extraordinary achievements,

سەرەڕای دەستکەوتە بێوێنەکانیان،

none of these women have made it into our narrative of the First Intifada.

هیچ کام لەم ژنان نەیانتوانی ببن بە بەشێک لە گێڕانەوەمان بۆ یەکەم ئینتیفازە.

We do this in other parts of the globe, too.

لە بەشەکانی تری زەویش ئەمەمان کردووە.

In our history books, for instance, and in our collective consciousness,

بۆ نموونە، لە کتێبەکانی مێژوودا، و لە بیروهۆشی زۆربەماندا،

men are the public faces and spokespersons

پیاوان دەموچاوە گشتییەکان و وتەبێژەکان بوون

for the 1960s struggle for racial justice in the United States.

لە ململانێکانی ١٩٦٠ەکان بۆ دادپەروەری ڕەچەڵەکی لە ویلایەتە یەکگرتووەکان.

But women were also a critical driving force,

بەڵام ژنانیش هێزێکی پاڵنەری گرنگ بوون لە

mobilizing, organizing, taking to the streets.

خستنە جووڵە، ڕێکخستن، و چوونە سەر شەقامەکان.

How many of us think of Septima Clark

چەند کەس لە ئێمە بیر لە سێپتیما کلارک دەکەینەوە

when we think of the United States Civil Rights era?

کاتێک بیر لە سەردەمی مافە شارستانییەکانی ئەمریکا دەکەینەوە؟

Remarkably few.

بێگومان کەم کەسمان.

But she played a crucial role in every phase of the struggle,

بەڵام ئەو ڕۆڵێکی هەستیاری بینی لە هەموو بەشەکانی هەڵمەتەکەدا،

particularly by emphasizing literacy and education.

بە تایبەتی بەوەی کە گرنگی زۆری دا بە وێژە و پەروەردە.

She's been omitted, ignored,

لە چالاکییەکە دەرکراوە، فەرامۆش کراوە،

like so many other women who played critical roles

وەک زۆرێکی تر لە ژنەکانی ڕۆڵی گرنگیان گێڕاوە

in the United States Civil Rights Movement.

لە جوڵەی مافە شارستانییەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکاندا.

This is not about getting credit.

ئەمە بۆ ئەوە نییە ستایش بکرێن.

It's more profound than that.

زۆر لەوە گەورەترە.

The stories we tell matter deeply to how we see ourselves,

چیرۆکەکانی دەیگیڕینەوە بە قوڵی گرنگیان هەیە بۆ ئەوەی چۆن خۆمان دەبینین، و

and to how we believe movements are run

باوەڕمان چۆنە بۆ ئەوەی هەڵمەتەکان چۆن بەڕێوەدەبرێن و

and how movements are won.

چۆن بردنەوە بەدەست دێت.

The stories we tell about a movement like the First Intifada

چیرۆکەکانی دەیگیڕێنەوە دەربارەی هەڵمەتێکی وەک ئینتیفازەی یەکەم

or the United States Civil Rights era

یان سەردەمی داواکردنی مافی شارستانی ویلایەتە یەکگرتووەکان

matter deeply and have a critical influence

گرنگییەکی قوڵیان هەیە و کاریگەرییەکی یەکلاکەرەوەیان هەیە

in the choices Palestinians,

لە هەڵبژاردنەکانی فەڵەستینییەکان،

Americans

ئەمریکییەکان و

and people around the world will make

خەڵکی سەرانسەری جیهان دەیکەن

next time they encounter an injustice

لە جاری داهاتوودا کە نادادپەروەرییەک دەبینن و

and develop the courage to confront it.

بوێری کۆدەکەنەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی.

If we do not lift up the women who played critical roles in these struggles,

ئەگەر گرنگی زیاتر نەدەین بەو ڕۆڵانەی ژنان گێڕاویانە لەم هەڵمەتانەدا،

we fail to offer up role models to future generations.

شکست دەهێنین لە پێشکەشکردنی نموونەیەکی بێوێنە بۆ نەوەکانی داهاتوو.

Without role models, it becomes harder

بێ نموونەی بێوێنەش، قورستر دەبێت

for women to take up their rightful space

بۆ ژنان شوێنی شیاوی خۆیان بگرن

in public life.

لە ژیانی گشتیدا. و

And as we saw earlier,

وەک پێشتر بینیمان،

one of the most critical variables

یەکێک لە یەکلاکەرەوەترین نەزانراوەکان

in determining whether a movement will be successful or not

لە دیاریکردنی ئەوەی ئایا هەڵمەتێک سەرکەوتوو دەبێت یان نا

is a movement's ideology regarding the role of women

بیروباوەڕی هەڵمەتەکەیە دەربارەی ڕۆڵی ژنان

in public life.

لە ژیانی گشتیدا.

This is a question of whether we're moving

ئەمە پەیوەندیشی هەیە بەوەی ئایا زیاتر دەڕۆین

towards more democratic and peaceful societies.

بەرەو کۆمەڵگایەکی دیموکراسی و ئاشتیخوازانەتر.

In a world where so much change is happening,

لە جیهانێکدا کە گۆڕانکارییەکی زۆر بەردەوام ڕوودەدات، و

and where change is bound to continue at an increasingly faster pace,

کە گۆڕانکاری هەر بەردەوامدەبێت بە خێراییەکی زیاتر،

it is not a question of whether we will face conflict,

پرسیارەکە لەسەر ئەوە نییە کە ئایا دووچاری پێکدادان ئەبینەوە،

but rather a question

بەڵکو پرسیاری ئەوەیە

of which stories will shape

کام چیرۆکانە وێنە دەکێشن

how we choose to wage conflict.

بۆ هەڵبژاردنەکانی دەیکەین لە هەڵگیرسانی پێکدادانەکاندا.

Thank you.

زۆر سوپاس.

(Applause)

(چەپڵەلێدان)