When is a pandemic over?

4,911,248 views ・ 2020-06-01

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Xuân Nghi Vương Reviewer: Nhu PHAM
00:06
Consider this unfortunately familiar scenario.
0
6488
3650
Hãy xem xét cảnh tượng không may quen thuộc này.
00:10
Several months ago a highly infectious, sometimes deadly respiratory virus
1
10138
5210
Nhiều tháng trước,
một loại vi-rút đường hô hấp có độ lây lan cao, đôi khi gây tử vong
00:15
infected humans for the first time.
2
15348
2618
lần đầu tiên lây nhiễm cho con người.
00:17
It then proliferated faster than public health measures
3
17966
2920
Sau đó, nó sinh sôi rất nhanh
vượt quá khả năng ứng phó của y tế cộng đồng.
00:20
could contain it.
4
20886
1640
00:22
Now the World Health Organization (WHO) has declared a pandemic,
5
22526
3754
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố đó là một đại dịch,
00:26
meaning that it’s spreading worldwide.
6
26280
2930
nghĩa là nó đã lây lan khắp thế giới.
00:29
The death toll is starting to rise and everyone is asking the same question:
7
29210
5000
Số ca tử vong bắt đầu tăng cao và mọi người đều có chung một câu hỏi:
00:34
when will the pandemic end?
8
34210
3097
Khi nào thì đại dịch kết thúc?
00:37
The WHO will likely declare the pandemic over
9
37307
3150
WHO có thể sẽ tuyên bố đại dịch kết thúc
00:40
once the infection is mostly contained
10
40457
2660
khi mà sự lây nhiễm hầu như đã được kiểm soát
00:43
and rates of transmission drop significantly throughout the world.
11
43117
4315
và tốc độ lây lan giảm đáng kể trên toàn thế giới.
00:47
But exactly when that happens depends on what global governments choose to do next.
12
47432
5324
Nhưng chính xác là khi nào
còn phụ thuộc vào quyết định kế tiếp của chính phủ các nước.
00:52
They have three main options:
13
52756
2130
Họ có ba phương án chính:
00:54
Race through it, Delay and Vaccinate, or Coordinate and Crush.
14
54886
5185
Chạy đua để vượt qua,
Trì hoãn và Tiêm chủng hay Phối hợp và Tiêu diệt.
01:00
One is widely considered best, and it may not be the one you think.
15
60071
5314
Có một phương án được cho là tốt nhất, mà có thể bạn sẽ không nghĩ đến.
01:05
In the first, governments and communities do nothing to halt the spread
16
65385
3940
Lựa chọn đầu tiên, chính phủ và cộng đồng sẽ không làm gì để ngăn chặn,
01:09
and instead allow people to be exposed as quickly as possible.
17
69325
3870
thay vào đó, họ cho phép mọi người phơi nhiễm nhanh nhất có thể.
01:13
Without time to study the virus,
18
73195
1770
Vì thiếu thời gian nghiên cứu vi-rút,
01:14
doctors know little about how to save their patients,
19
74965
2680
các bác sĩ sẽ khó biết cách cứu sống bệnh nhân
01:17
and hospitals reach peak capacity almost immediately.
20
77645
3730
và các bệnh viện gần như hết chỗ ngay lập tức.
01:21
Somewhere in the range of millions to hundreds of millions of people die,
21
81375
4812
Hàng triệu đến hàng trăm triệu người sẽ chết do vi-rút,
01:26
either from the virus or the collapse of health care systems.
22
86187
4000
hay do sự sụp đổ của các hệ thống chăm sóc sức khỏe.
01:30
Soon the majority of people have been infected
23
90187
2713
Sớm thôi, phần lớn người dân đều sẽ bị nhiễm
01:32
and either perished or survived by building up their immune responses.
24
92900
5200
và sẽ tử vong, hay sống sót bằng cách hình thành các phản ứng miễn dịch.
01:38
Around this point herd immunity kicks in,
25
98100
3140
Lúc này, miễn dịch cộng đồng sẽ được hình thành,
01:41
where the virus can no longer find new hosts.
26
101240
3200
và vi-rút sẽ không thể tìm thấy vật chủ mới nữa.
01:44
So the pandemic fizzles out a short time after it began.
27
104440
4553
Nên đại dịch chỉ bùng nổ được trong một thời gian ngắn.
01:48
But there’s another way to create herd immunity
28
108993
2623
Nhưng còn có một cách khác để tạo miễn dịch cộng đồng
01:51
without such a high cost of life.
29
111616
2530
mà không cần phải đánh đổi nhiều sinh mạng đến vậy.
01:54
Let’s reset the clock to the moment the WHO declared the pandemic.
30
114146
4986
Hãy cùng quay trở lại thời khắc WHO tuyên bố đại dịch.
01:59
This time, governments and communities around the world
31
119132
3120
Lần này, các chỉnh phủ và cộng đồng trên toàn thế giới
02:02
slow the spread of the virus to give research facilities time
32
122252
4000
làm chậm sự lây lan của vi-rút để các cơ sở nghiên cứu
02:06
to produce a vaccine.
33
126252
1900
có thời gian sản xuất vắc-xin.
02:08
They buy this crucial time through tactics that may include widespread testing
34
128152
4739
Họ sẽ câu giờ bằng những chiến thuật như xét nghiệm trên diện rộng
02:12
to identify carriers,
35
132891
1590
để xác định người mang mầm bệnh,
02:14
quarantining the infected and people they’ve interacted with,
36
134481
3580
cách li người nhiễm và những người từng tiếp xúc với họ,
02:18
and physical distancing.
37
138061
2990
và giãn cách xã hội.
02:21
Even with these measures in place, the virus slowly spreads,
38
141051
4000
Ngay cả khi áp dụng các biện pháp này, vi-rút vẫn dần lây lan,
02:25
causing up to hundreds of thousands of deaths.
39
145051
3240
gây ra hàng trăm nghìn ca tử vong.
02:28
Some cities get the outbreak under control and go back to business as usual,
40
148291
4445
Một vài thành phố kiểm soát được dịch, trở lại trạng thái bình thường
02:32
only to have a resurgence
41
152736
1670
rồi cũng sẽ bùng dịch trở lại
02:34
and return to physical distancing when a new case passes through.
42
154406
4000
và lại phải giãn cách xã hội khi có ca nhiễm mới.
02:38
Within the next several years,
43
158406
2073
Trong nhiều năm tới,
02:40
one or possibly several vaccines become widely, and hopefully freely, available
44
160479
5614
hy vọng là một hay nhiều loại vắc-xin sẽ trở nên phổ biến rộng rãi
02:46
thanks to a worldwide effort.
45
166093
2530
nhờ vào nỗ lực của toàn thế giới.
02:48
Once 40-90% of the population has received it—
46
168623
3556
Một khi 40-90% dân số được tiêm chủng --
02:52
the precise amount varying based on the virus—
47
172179
2940
số phần trăm chính xác thay đổi tùy theo loại vi-rút --
02:55
herd immunity kicks in, and the pandemic fizzles out.
48
175119
5240
miễn dịch cộng đồng sẽ hình thành, và đại dịch sẽ kết thúc.
03:00
Let’s rewind the clock one more time, to consider the final strategy:
49
180359
4451
Hãy cùng quay ngược thời gian một lần nữa để xem xét phương án cuối cùng:
03:04
Coordinate and Crush.
50
184810
2090
Phối hợp và Tiêu diệt.
03:06
The idea here is to simultaneously starve the virus, everywhere,
51
186900
4570
Ý tưởng ở đây là kìm hãm vi-rút, đồng thời ở khắp mọi nơi,
03:11
through a combination of quarantine, social distancing, and restricting travel.
52
191470
5109
bằng cách kết hợp cách li, giãn cách xã hội và hạn chế di chuyển.
03:16
The critical factor is to synchronize responses.
53
196579
3450
Yếu tố then chốt là phản ứng đồng bộ.
Trong một đại dịch điển hình, khi nước này đạt số ca nhiễm kỉ lục,
03:20
In a typical pandemic, when one country is peaking,
54
200029
2990
03:23
another may be getting its first cases.
55
203019
2990
thì có thể một nước khác lại ghi nhận ca nhiễm đầu tiên.
Thay vì ứng phó chỉ trong phạm vi của mình,
03:26
Instead of every leader responding to what’s happening in their jurisdiction,
56
206009
4428
03:30
here everyone must treat the world as the giant interconnected system it is.
57
210437
5594
các nhà lãnh đạo nên xem thế giới này như một hệ thống liên thông khổng lồ.
03:36
If coordinated properly, this could end a pandemic in just a few months,
58
216031
5077
Nếu phối hợp một cách đúng đắn,
ta có thể kết thúc đại dịch chỉ trong vài tháng,
03:41
with low loss of life.
59
221108
2550
với số ca tử vong rất thấp.
03:43
But unless the virus is completely eradicated— which is highly unlikely—
60
223658
4609
Nhưng nếu vi-rút không bị diệt trừ tận gốc - điều có khả năng cao sẽ xảy ra -
03:48
there will be risks of it escalating to pandemic levels once again.
61
228267
4572
có thể nó sẽ tạo ra đại dịch thêm một lần nữa.
03:52
And factors like animals carrying and transmitting the virus
62
232839
4000
Và những nhân tố như động vật mang và truyền vi-rút
03:56
might undermine our best efforts altogether.
63
236839
3860
có thể hủy hoại những nỗ lực chung tay của chúng ta.
04:00
So which strategy is best for this deadly, infectious respiratory virus?
64
240699
5209
Vậy, đâu là chiến thuật tốt nhất để ứng phó
với vi-rút lây truyền đường hô hấp gây chết người này?
04:05
Racing through it is a quick fix, but would be a global catastrophe,
65
245908
4197
Chạy đua để Vượt qua là một phương án “ăn liền”
nhưng sẽ là một thảm họa toàn cầu,
04:10
and may not work at all if people can be reinfected.
66
250105
3800
và có thể sẽ không hiệu quả nếu ta bị tái nhiễm.
04:13
Crushing the virus through Coordination alone is also enticing for its speed,
67
253905
5317
Phối hợp để Tiêu diệt nghe cũng hấp dẫn vì sự nhanh chóng,
04:19
but only reliable with true and nearly impossible global cooperation.
68
259222
5221
nhưng chỉ đáng tin khi có sự phối hợp toàn cầu đúng nghĩa, vốn gần như không thể
04:24
That’s why vaccination, assisted by as much global coordination as possible,
69
264443
5617
Đó là lí do vì sao việc tiêm vắc-xin,
kết hợp với sự phối hợp toàn cầu nhiều nhất có thể,
04:30
is generally considered to be the winner;
70
270060
2630
nhìn chung, được cho là tốt nhất.
04:32
it’s the slow, steady, and proven option in the race.
71
272690
4337
Đó là một phương án chậm mà chắc, và đã được chứng minh.
04:37
Even if the pandemic officially ends before a vaccine is ready,
72
277027
4478
Kể cả khi đại dịch chính thức kết thúc trước khi có vắc-xin,
04:41
the virus may reappear seasonally, so vaccines will continue to protect people.
73
281505
5931
vi-rút vẫn có thể tái xuất hiện theo mùa, nên vắc-xin sẽ tiếp tục bảo vệ ta.
04:47
And although it may take years to create,
74
287436
2670
Dù có thể sẽ mất nhiều năm để tạo ra vắc-xin,
04:50
disruptions to most people’s lives won’t necessarily last the full duration.
75
290106
5375
đời sống sinh hoạt không nhất thiết phải gián đoạn trong suốt thời gian này.
04:55
Breakthroughs in treatment and prevention of symptoms
76
295481
2540
Đột phá trong việc điều trị và ngăn chặn các triệu chứng
04:58
can make viruses much less dangerous,
77
298021
2800
sẽ khiến cho vi-rút trở nên ít nguy hiểm hơn,
05:00
and therefore require less extreme containment measures.
78
300821
4000
nhờ đó, những biện pháp ngăn chặn cũng trở nên ít khắc nghiệt hơn.
05:04
Take heart: the pandemic will end.
79
304821
3140
Hãy nhớ rằng: đại dịch rồi sẽ kết thúc.
05:07
Its legacy will be long-lasting, but not all bad;
80
307961
3520
Hệ quả của nó sẽ kéo dài, nhưng không phải tất cả đều xấu.
05:11
the breakthroughs, social services, and systems we develop
81
311481
3570
Những đột phá, dịch vụ xã hội, và hệ thống mà ta phát triển
05:15
can be used to the betterment of everyone.
82
315051
2870
có thể được dùng cho lợi ích của mọi người.
05:17
And if we take inspiration from the successes
83
317921
2456
Và nếu lấy cảm hứng từ những thành công,
05:20
and lessons from the failures,
84
320377
2250
và học hỏi từ những thất bại,
05:22
we can keep the next potential pandemic so contained
85
322627
3580
ta sẽ có thể ngăn chặn được nguy cơ đại dịch kế tiếp
05:26
that our children’s children won’t even know its name.
86
326207
3750
trước khi chúng xảy đến với con cháu của chúng ta.

Original video on YouTube.com
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7