The language of lying — Noah Zandan

Ngôn ngữ của lời nói dối — Noah Zandan

Translator: Tan Doan Nhut Reviewer: Thai Thao Ton

"Sorry, my phone died."

"Xin lỗi, điện thoại tôi hết pin."

"It's nothing. I'm fine."

"Tôi không sao cả. Tôi ổn."

"These allegations are completely unfounded."

"Những luận điệu đó hoàn toàn vô căn cứ."

"The company was not aware of any wrongdoing."

"Công ty không biết về bất cứ hành vi sai trật nào"

"I love you."

"Anh yêu em."

We hear anywhere from 10 to 200 lies a day,

Chúng ta nghe ở bất cứ đâu từ 10 đến 200 lời nói dối mỗi ngày,

and we spent much of our history coming up with ways to detect them,

và chúng ta dành phần lớn lịch sử để tìm những cách phát hiện chúng,

from medieval torture devices to polygraphs,

từ những hình thức tra tấn thời trung cổ cho đến những máy dò,

blood-pressure and breathing monitors, voice-stress analyzers,

kiểm tra huyết áp và hơi thở, phân tích mức độ căng thẳng giọng nói,

eye trackers, infrared brain scanners,

theo dõi cử động mắt, quét sóng não,

and even the 400-pound electroencephalogram.

và cả những máy điện não đồ 400 pound.

But although such tools have worked under certain circumstances,

Nhưng bất chấp việc máy móc được sử dụng,

most can be fooled with enough preparation,

phần lớn đều bị lừa nếu có đủ thời gian chuẩn bị,

and none are considered reliable enough to even be admissible in court.

và không có loại nào có đủ độ tin cậy để sử dụng tại tòa.

Nhưng, nếu như vấn đề không nằm ở công nghệ,

But, what if the problem is not with the techniques,

but the underlying assumption that lying spurs physiological changes?

mà có lẽ ở lời nói dối tạo ra sự thay đổi sinh học?

What if we took a more direct approach,

Sẽ ra sao nếu chúng ta tiếp cận một cách trực tiếp hơn,

using communication science to analyze the lies themselves?

sử dụng khoa học truyền thông để phân tích chính lời nói dối?

On a psychological level, we lie partly to paint a better picture of ourselves,

Ở mức độ tâm lý học, chúng ta nói dối để vẽ nên bức tranh tốt đẹp hơn về bản thân,

connecting our fantasies to the person we wish we were

kết nối khả năng tưởng tượng của chúng ta với người chúng ta mơ ước trở thành

rather than the person we are.

hơn là bản thân hiện tại.

But while our brain is busy dreaming, it's letting plenty of signals slip by.

Nhưng trong khi bộ não đang bận mơ tưởng, nó để lộ ra rất nhiều dấu hiệu.

Our conscious mind only controls about 5% of our cognitive function,

Khả năng lý trí chỉ điều khiển khoảng 5% biểu hiện nhận thức.

including communication,

bao gồm giao tiếp,

while the other 95% occurs beyond our awareness,

trong khi 95% còn lại xảy ra cách vô thức,

and according to the literature on reality monitoring,

và dựa trên tài liệu kiểm định thực tế,

stories based on imagined experiences

những câu chuyên dựa trên kinh nghiệm tưởng tượng

are qualitatively different from those based on real experiences.

có chât lượng khác với những chuyện dựa trên kinh nghiệm thực tế.

This suggests that creating a false story about a personal topic takes work

Điều đó gợi ý rằng tạo ra một câu chuyện giả về chủ đề cá nhân

and results in a different pattern of language use.

dẫn đến việc một khuôn mẫu ngôn ngữ khác được sử dụng. .

A technology known as linguistic text analysis

Một công nghệ được gọi là phân tích ngôn ngữ

has helped to identify four such common patterns

góp phần giúp xác định 4 mẫu thường gặp

in the subconscious language of deception.

trong ngôn ngữ tiềm thức của lời nói dối,

First, liars reference themselves less, when making deceptive statements.

Đầu tiên, người ta ít nói về chính mình, khi tạo ra một lời nói dối.

They write or talk more about others, often using the third person

Họ viết hoặc nói nhiều hơn về người khác, thường dùng đến ngôi thứ ba

to distance and disassociate themselves from their lie,

để tạo khoảng cách và phân biệt họ với lời nói dối của họ,

which sounds more false:

nghe có vẻ càng giả tạo hơn:

"Absolutely no party took place at this house,"

"Tuyệt đối không có party nào đã được tố chức trong nhà cả"

or "I didn't host a party here."

hay "Tôi không có tổ chức tiệc ở đây,"

Second, liars tend to be more negative,

Thứ hai, lời nói dối có khuynh hướng phủ định,

because on a subconscious level, they feel guilty about lying.

vì trong tiềm thức, họ cảm thấy có lỗi vì nói dối.

For example, a liar might say something like,

Ví dụ, một lời nói dối có dạng như,

"Sorry, my stupid phone battery died. I hate that thing."

"Xin lỗi, chiếc điện thoại ngu ngốc của tôi hết pin. Tôi ghét điều đó."

Third, liars typically explain events in simple terms

Thứ ba, lời nói dối giải thích sự kiện bằng một cụm từ đơn giản

since our brains struggle to build a complex lie.

trong khi bộ não chúng ta cố để tạo nên một lời nói dối phức tạp.

Judgment and evaluation

Phán xét và đánh giá

are complex things for our brains to compute.

là những thứ phức tạp đối với bộ não để xử lý.

As a U.S. President once famously insisted:

Một tổng thống Mỹ đã có một tuyên bố nổi tiếng:

"I did not have sexual relations with that woman."

"Tôi không có mối quan hệ tình cảm nào với cô ta."

And finally, even though liars keep descriptions simple,

Và cuối cùng, trong khi lời nói dối cố để miêu tả đơn giản,

they tend to use longer and more convoluted sentence structure,

nó lại có khuynh hướng sử dụng câu dài và cấu trúc phức tạp,

chèn thêm những từ không cần thiết

inserting unnecessary words

and irrelevant but factual sounding details in order to pad the lie.

và không thích hợp nhưng nghe có vẻ có căn cứ để thêm vào lời nói dối.

Another President confronted with a scandal proclaimed:

Một tổng thống bị cáo buộc khác tuyên bố:

"I can say, categorically, that this investigation indicates

"Tôi có thể khẳng định dứt khoát rằng, cuộc điều tra đã chỉ ra

that no one on the White House staff,

không một nhân viên Nhà Trắng nào,

no one in this administration presently employed

không một ai đang làm việc ở hiện tại

was involved in this very bizarre incident."

bị dính líu đến vụ tai nạn kì lạ này."

Let's apply linguistic analysis to some famous examples.

Chúng ta hãy áp dụng phân tích ngôn ngữ vào một vài ví dụ nổi tiếng.

Take seven-time Tour de France winner Lance Armstrong.

Nhà vô địch 7 lần của Tour de France, Lance Amstrong.

When comparing a 2005 interview,

Khi so sánh một bài phỏng vấn năm 2005,

in which he had denied taking performance-enhancing drugs

trong đó anh ta phủ nhận việc sử dụng chất kích thích

to a 2013 interview, in which he admitted it,

với một bài năm 2013, mà anh ta thừa nhận,

his use of personal pronouns increased by nearly 3/4.

anh ta sử dụng thêm các đại từ tăng gần 3/4 lần.

Note the contrast between the following two quotes.

Chú ý sự tương phản của 2 câu nói sau đây.

First: "Okay, you know, a guy in a French, in a Parisian laboratory

Một: "OK, bạn biết đó, một gã ở Pháp, trong một phòng thí nghiệm tại Paris

opens up your sample, you know, Jean-Francis so-and-so, and he tests it.

mở mẫu thử của bạn ra, là Jean-Francis, và gã kiểm tra nó.

And then you get a phone call from a newspaper that says:

Và rồi bạn nhận một cú điện từ báo chí và nói rằng:

'We found you to be positive six times for EPO."

"Chúng tôi tìm thấy EPO gấp 6 lần cho phép."

Hai: "Tôi đánh mất mình qua chuyện đó.

Second: "I lost myself in all of that.

I'm sure there would be other people that couldn't handle it,

Tôi chắc rằng cũng có người không thể điều khiển được nó,

but I certainly couldn't handle it,

và dĩ nhiên tôi cũng không thể,

and I was used to controlling everything in my life.

và tôi đã từng điều khiển được mọi thứ trong cuộc sống của mình.

I controlled every outcome in my life."

Tôi điều khiển mọi tác động của cuộc sống mình."

In his denial, Armstrong described a hypothetical situation

Trong lời phủ nhận của mình, Armstrong miêu tả một hoàn cảnh giả định

focused on someone else,

tập trung vào một đối tượng khác,

removing himself from the situation entirely.

và hoàn cảnh đó hoàn toàn không liên quan đến bản thân,

In his admission, he owns his statements,

Trong lời thú nhận, anh ta làm chủ tình thế của mình,

delving into his personal emotions and motivations.

đào sâu cảm xúc và động cơ cá nhân.

But the use of personal pronouns is just one indicator of deception.

Nhưng việc sử dụng đại từ nhân xưng chỉ là một dấu hiệu của nói dối.

Let's look at another example from former Senator

Hãy cùng xem xét một ví dụ từ vị thượng nghị sĩ tiền nhiệm

and U.S. Presidential candidate John Edwards:

và ứng cử viên tổng thống Mỹ John Edwards:

"Tôi chỉ biết người cha trên danh nghĩa đã nói trước công chúng rằng

"I only know that the apparent father has said publicly

that he is the father of the baby.

ông ta là cha của đứa bé.

I also have not been engaged in any activity of any description

Tôi cũng không bị ràng buộc bởi bất cứ văn bản

that requested, agreed to, or supported payments of any kind

yêu cầu hay hỗ trợ chi trả dưới bất cứ hình thức nào

to the woman or to the apparent father of the baby."

cho mẹ hay cha của đứa bé."

Not only is that a pretty long-winded way to say, "The baby isn't mine,"

Không chỉ dùng một cách diễn tả dài dòng để nói rằng "Đó không phải con tôi"

but Edwards never calls the other parties by name,

mà Edward còn không hề gọi tên của những người khác,

instead saying "that baby," "the woman," and "the apparent father."

thay vào đó là "đứa trẻ", "người phụ nữ", và "cha trên danh nghĩa"

Now let's see what he had to say when later admitting paternity:

Bây giờ hãy xem những lời khi ông ta thừa nhận mối quan hệ cha con:

"I am Quinn's father.

"Tôi là cha của Quinn.

I will do everything in my power to provide her

Tôi sẽ làm mọi thứ để nuôi nó

với tình yêu và sự hỗ trợ mà con đáng được nhận."

with the love and support she deserves."

The statement is short and direct,

Câu nói ngắn gọn và trực tiếp,

calling the child by name and addressing his role in her life.

gọi tên của đứa bé và xác nhận vai trò của ông ta trên cuộc đời bé.

So how can you apply these lie-spotting techniques to your life?

Vậy làm sao để áp dụng kĩ thuật phảt hiện nói dối này vào đời sống?

First, remember that many of the lies we encounter on a daily basis

Đầu tiên, hãy nhớ rằng có rất nhiều lời nói dối mà chúng ta gặp hàng ngày

are far less serious that these examples, and may even be harmless.

và ít khi chúng trở nên nghiêm trọng như trong các ví dụ và đôi lúc là vô hại

But it's still worthwhile to be aware of telltale clues,

nhưng cũng thật thú vị khi phát hiện được các manh mối,

like minimal self-references, negative language,

như là việc liên hệ bản thân, dùng câu phủ định,

simple explanations and convoluted phrasing.

giải thích sơ sài và các câu rối rắm.

It just might help you avoid an overvalued stock,

Nó sẽ giúp bạn tránh khỏi việc đánh giá quá cao một cổ phiếu,

an ineffective product, or even a terrible relationship.

một sản phẩm không hiệu quả, hay ngay cả một mối quan hệ tồi.