What’s the big deal with gluten? - William D. Chey

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Maybe you've recently seen the phrase "gluten-free" on food packaging,

Yiyecek paketlerinde, eve servislerde, şampuan şişelerinde, daire listelerinde,

or take-out menus, shampoo bottles, apartment listings, the tag of your shirt,

tişörtünüzün etiketinde, bir çekicin üzerinde, sırtınızın altındaki bir dövmede

on a hammer, as a lower back tattoo, or in your friend's resume.

ya da arkadaşınızın özgeçmişinde "glutensiz" yazısını görmüş olabilirsiniz.

Next time someone starts telling you about their newfound freedom from gluten,

Birisi size glutenden bağımsız olmasını sağlayan yeni bir şey bulduğunu söylerse

here are some questions you can ask,

şu soruları sorabilirsiniz

and the well-informed answers that your friend,

ve arkadaşınız size şu çok bilgili cevapları verebilir,

being a reasonable individual making educated dietary choices,

mantıklı bir birey olarak eğitimli şekilde diyet tercihleri yapmak

and by no means just following the latest diet craze, will tell you.

ve katiyen son moda diyetleri takip etmemek.

What is gluten?

Gluten nedir ?

Gluten is an insoluble protein composite

Gluten çözülemeyen bir protein bileşiğidir,

made up of two proteins named gliadin and glutenin.

gliadin ve glutenin adlı iki proteinden oluşur.

Where might you encounter gluten?

Glutenle nerede karşılaşabilirsiniz ?

Gluten is found in certain grains, particularly wheat, rye and barley.

Gluten, buğday, çavdar ve arpa gibi belirli tahıllarda bulunur.

What has gluten been doing for the previous entirety of human history,

Glutenin tüm insanlık tarihinde görevi neydi

and why do you suddenly care about it?

ve bu neden aniden ilginizi çekmeye başladı?

Gluten is responsible for the elastic consistency of dough

Gluten, hamurun esneme yoğunluğundan sorumludur

and the chewiness of foods made from wheat flour,

ve buğday unundan yapılan ekmek ve makarna gibi yiyeceklerin

like bread and pasta.

çiğnenebilirliğinden sorumludur.

For some people, these foods cause problems,

Bazı insanlar için bu yiyecekler buğday alerjisi

namely wheat allergy, celiac disease, and non-celiac gluten sensitivity.

çölyak hastalığı ya da çölyak olmadan glutene karşı hassasiyet doğurur.

Wheat allergy is an uncommon condition

Buğday alerjisi, bağışıklık sistemi buğday proteinlerine

that occurs when a person's immune system

karşı alerji çıkardığında oluşan,

mounts an allergic response to wheat proteins,

hafif sorunlara ve nadir de olsa tehlikeli olabilen bir

leading to mild problems, and in rare cases,

reaksiyon olan anafileksiye sebep olabilen

a potential dangerous reaction called anaphylaxis.

yaygın olmayan bir durumdur.

Celiac disease is an inherited disease,

Çölyak hastalığı kalıtsaldır,

in which eating foods with gluten

glutenli gıdaların tüketilmesi hastaların

leads to inflammation and damage of the lining of the small intestine.

ince bağırsak iç yüzeyinde inflamasyon ve hasara yol açar.

This impairs intestinal function,

Bu da bağırsak işlevini aksatır,

leading to problems like belly pain, bloating, gas, diarrhea,

karın ağrısı, şişkinlik ve ishal, kilo kaybı, gaz, deride kurdeşen,

weight loss, skin rash, bone problems like osteoporosis,

osteoporoz gibi kemik problemleri, demir eksikliği, gelişememe,

iron deficiency, small stature, infertility, fatigue and depression.

kısırlık, yorgunluk ve depresyon gibi sıkıntılara neden olur.

Untreated, celiac disease increases the risk

Tedavi edilmezse, çölyak hastalığı

of developing certain types of cancer.

bazı kanser türlerinin oluşma riskini arttırır.

Celiac disease is present in one in every 100 to 200 persons in the U.S.

Çölyak hastalığı ABD'de her 100 ile 200 kişi arasında 1 kişide saptanmıştır.

When blood tests suggest the possibility of celiac,

Kan tahlilleri çölyak ihtimali gösterdiğinde,

the diagnosis is confirmed with a biopsy.

tam teşhis biyopsi ile yapılır.

The most effective treatment is a gluten-free diet,

En etkili tedavi yöntemi glutensiz beslenmektir,

which helps heal intestinal damage and improve symptoms.

bu beslenme bağırsak hasarını iyileştirir ve semptompları düzeltir.

Some people don't have celiac disease or a wheat allergy,

Bazı insanlarda çölyak hastalığı veya buğday alerjisi yoktur

but still experience symptoms when they eat foods with gluten.

ama yine de glutenli gıdalar tükettiklerinde semptomlar gösterirler.

These people have non-celiac gluten sensitivity.

Bu kişilerde çölyaksız gluten hassasiyeti vardır.

They experience painful gut symptoms

Ağrılı karın semptomları ile birlikte

and suffer from fatigue, brain fog, joint pain or skin rash.

iştahsızlık, bilinç bulanıklığı, eklem ağrısı ve kurdeşen rahatsızlıkları olur.

A gluten-free diet typically helps with these symptoms.

Glutensiz beslenme genellikle bu semptomlara iyi gelmektedir.

So how many people actually have this gluten sensitivity you speak of?

Peki ne kadar insanda bu bahsettiğimiz gluten hassasiyeti var?

Gluten sensitivity's occurrence in the general population is unclear,

Genel popülasyonda gluten hassasiyeti vakalarının sayısı belirsiz

but likely much more common than wheat allergy or celiac disease.

fakat buğday alerjisi ve çölyak hastalığından çok daha yaygın.

Diagnosis is based on the development of symptoms,

Tanı, semptomların gelişmesine,

the absence of wheat allergy and celiac disease,

buğday alerjisi ve çölyak olmayışı

and subsequent improvement on a gluten-free diet.

ve glutensiz beslenme gelişimine dayalıdır.

There's no reliable blood or tissue test,

Güvenilir tek bir kan veya doku tahlili yoktur,

partly because gluten sensitivity isn't a single disease,

bunun kısmen sebebi gluten hassasiyetinin tek bir sebebi olmayışı

and has a number of different possible causes.

ve çok sayıda farklı muhtemel sebepleri olması.

For example, it may be the case

Örneğin, gluten

that gluten can activate the immune system in the small intestine,

ince bağırsaktaki bağışıklık sistemini çalıştırabilir

or cause it to become leaky.

veya tehlikeye sokabilir.

But sometimes, people claiming gluten sensitivity

Bazı durumlarda gluten hassasiyeti olduğunu söyleyenler

are actually sensitive not to wheat proteins,

aslında buğday proteinine değil,

but sugars found in wheat and other foods, called fructans.

buğday ve diğer gıdalarda bulunan fruktan adı verilen şekerlere hassastır.

The human intestine can't break down or absorb fructans,

İnsan bağırsağı fruktanları çözemez veya emilimini yapamaz,

so they make their way to the large intestine or colon,

bu yüzden doğrudan kalın bağırsağa giderler,

where they're fermented by bacteria,

bakteri ile fermente olurlar,

producing short-chain fatty acids and gases.

kısa zincirli yağ asidi ve gaz üretirler.

This leads to unpleasant symptoms in some people with bowel problems.

Bu da bağırsak sorunları olan kişilerde hoş olmayan sorunlara yol açar.

Another possible explanation behind gluten sensitivity is the nocebo effect.

Gluten hassasiyetinin diğer bir açıklaması nosebo etkisidir.

This occurs when a person believes something will cause problems,

Bu durum insanların bir şeyin sorun yaratacağına inanması ile ilgilidir,

and because of that belief, it does.

bu inanışları sorunun olmasına yol açar.

It's the opposite of the more well-known and much more fortuitous placebo effect.

Bu durum, iyi bilinen ve çok daha talihli plasebo etkisinin tam tersidir.

Given how much bad press gluten is getting in the media,

Glutenin medyada ne kadar kötü yer aldığı düşünülürse,

the nocebo response may play a role

nosebo etkisinin gluten hassasiyetine

for some people who think they're sensitive to gluten.

sahip olduğunu düşünen insanlarda bir rol oynaması söz konusudur.

For all these reasons,

Tüm bu sebepler ışığında,

it's clear that the problems people develop

insanların buğday veya diğer tahılları

when they eat wheat and other grains aren't exclusively due to gluten.

tükettiklerinde ortaya çıkan sorunlar harici olarak glutene bağlanamaz.

So a better name than non-celiac gluten sensitivty

Bu yüzden çölyaksız gluten hassasiyeti için daha iyi bir isim

might be wheat intolerance.

buğday intoleransı olabilir.