What’s the smartest age? - Shannon Odell

Çeviri: esra kurul Gözden geçirme: Yiğit Yıldırım

What is the smartest age?

En zeki yaş nedir?

Perhaps a day of friendly competition will lead us to the answer.

Belki dostane bir yarışma günü bizi cevaba götürecektir.

Tomorrow’s the annual Brain Clash—

Yarın, yıllık Beyin Çatışması günü.

ten teams of two competing in a decathlon of mental challenges,

İki kişilik on takım, bilgi yarışmaları ve bulmacalardan oluşan

trivia competitions, and puzzles.

dekatlonda yarışıyor.

I’ve been training all year.

Bütün yıl antrenman yaptım.

I’ll need to pick the smartest, most capable teammate.

En zeki ve en yetenekli takım arkadaşını seçmem gerekecek.

I’ve narrowed down the roster.

Listeyi daralttım.

First we have Gabriela.

İlk olarak Gabriela.

She may only be 8, but don’t underestimate her!

Henüz 8 yaşında olabilir ancak onu hafife almayın.

She’s fluent in two languages and is the ultimate outside-the-box thinker.

İki dilde de akıcı konuşuyor ve son derece alışılmışın dışında düşünüyor.

Then there’s Ama.

Bu da Ama.

She can recite 100 digits of pi, designs satellites for a living,

100 haneli pi’yi ezbere okuyabilir, yaşamak için uydu tasarlayabilir

and bakes a perfect soufflé.

ve harika bir sufle pişirebilir.

Or I could go with Mr. Taylor.

Ya da Bay Taylor ile devam edebilirim.

He’s the best chess player in the neighborhood,

Mahalledeki en iyi satranç oyuncusudur.

not to mention he’s competed in over 20 Brain Clashes

20′den fazla Beyin Çatışması’nda yarıştığını ve beş kez şampiyon

and is a five-time champion!

olduğundan bahsetmiyorum bile!

I’m not sure who to pick! Who’s the smartest?

Kimi seçeceğimden emin değilim! Kim en zeki?

Which of these teammates should Amir choose for tomorrow's contest and why?

Amir yarınki yarışma için hangi takım

arkadaşını seçmeli ve neden?

Of course, it depends.

Elbette, değişebilir.

While intelligence is often associated with things like IQ tests,

Zeka genellikle IQ testleri ile ilişkilendirilirken,

these assessments fail to capture the scope and depth

bu değerlendirmeler kişinin çeşitli yeteneklerinin

amacını ve derinliğini yakalamakta başarısız olur.

of a person’s varied abilities.

So instead, we’ll break down the idea of “smart” into categories

Bunun yerine beynin her birinde iyi olduğu “zeki” görüşünü

like creativity, memory, and learning

yaratıcılık, hafıza, öğrenme

and explore when the brain’s best at each of them.

ve keşif kategorilerine ayıracağız.

Let's start at the very beginning.

En başından başlayalım.

In the first few years of life,

Hayatın ilk yıllarında,

your brain undergoes incredible rapid growth, called synaptogenesis,

beyniniz, her saniye bir milyondan fazla yeni sinirsel bağlantının oluştuğu

where more than 1 million new neural connections are formed every second.

sinaptogenez adı verilen inanılmaz hızlı bir büyüme gerçekleştirir.

As the brain develops, it goes through a pruning process.

Beyin geliştikçe, bir budama sürecinden geçer.

Based on your experience and environment,

Deneyiminize ve ortamınıza dayanarak,

used connections are strengthened and unused connections are removed.

kullanılan bağlantılar güçlendirilir ve kullanılmayan bağlantılar çıkarılır.

Frequently used neuronal pathways are myelinated,

Sık kullanılan nöronal yollar miyelinlidir,

wrapped in a layer of insulation, allowing information to travel faster.

bir yalıtım katmanıyla sarılarak bilginin daha hızlı hareket etmesine izin verir.

This creates a more efficient, fine-tuned brain.

Bu daha etkili, iyi tasarlanmış bir beyin yaratır.

But this brain remodeling happens within and between brain regions

Fakat bu yeniden modelleme farklı zamanlarda beyin bölgelerinin

at different times,

içinde ve arasında meydana gelir,

allowing different skills to flourish at different ages.

farklı yaşlarda farklı becerilerin gelişmesini sağlar.

For example, in childhood, brain regions involved in language learning

Örneğin, çocuklukta dil öğrenmeyle ilgili beyin bölümleri

develop quickly,

hızlıca gelişir,

which is why many children can learn and master multiple languages.

bu nedenle birçok çocuk dil öğrenebilir ve birden fazla dile hakim olabilir.

Yet the prefrontal cortex,

Fakat Prefrontal korteks,

a brain region responsible for cognitive control and inhibition,

bilişsel kontrol ve engellemeden sorumlu bir beyin bölgesinin

is slower to develop.

gelişmesi daha yavaştır.

As a result, some young children may struggle with strategic games,

Sonuç olarak, bazı küçük çocuklar,

satranç ve dama gibi sürekli konsantrasyon,

such as chess or checkers,

planlama ve soyut düşünme gerektiren stratejik oyunlarda zorlanabilirler.

which require constant concentration, planning, and abstract thought.

At the same time, children tend to be more flexible, exploration-based learners.

Aynı zamanda, çocuklar daha çok esnek, keşfetmeye dayalı olma eğilimindedir.

They often use more creative approaches when finding solutions to riddles

Çoğu kez bulmacalara çözüm bulurlarken daha yaratıcı yaklaşımlar kullanırlar,

and are, on average, less afraid to make mistakes.

ve ortalama olarak hata yapmaktan daha az korkarlar.

But adults have their own unique set of abilities.

Fakat yetişkinlerin kendilerine özgün yetenekleri vardır.

Adults benefit from a well-developed prefrontal cortex,

Yetişkinler, iyi gelişmiş prefrontal korteksden yararlanarak öğrenme,

allowing them to better execute skills that require learning, focus, and memory,

odaklanma ve hafıza gerektiren becerileri daha iyi uygulamalarını sağlayarak

making them quick and efficient puzzle solvers or crossword masters.

onları hızlı ve verimli bulmaca çözücüler ve bulmaca ustaları haline getirir.

Late in adulthood, these same skills may decline

Erişkinliğin sonlarında, aynı beceriler

as the brain’s memory center, known as the hippocampus, shrinks.

beynin hipokampus olarak bilinen hafıza merkezi küçülürken azalır.

But there’s a reason for the phrase “older and wiser.”

Fakat “daha yaşlı ve daha akıllı” tabirinin bir sebebi var.

After a lifetime of learning,

Ömür boyu öğrenmenin ardından,

older adults have more knowledge to recall and utilize,

daha yaşlı yetişkinlerin hatırlamak ve kullanmak için daha fazla

bilgiye sahip olması onları mükemmel triva ortakları yapar.

making them excellent trivia partners.

Other factors that Amir should consider are his own strengths.

Amir’in göz önüne alması gereken diğer faktörler, kendi güçlü yönleridir.

As an adolescent, the prefrontal cortical regions of your brain are more developed

Bir ergen olarak, beyninizin prefrontal kortikal bölgeleri çocuklukta olduğundan

than in childhood.

daha gelişmiştir.

This allows you to better navigate logic and math puzzles.

Bu, mantık ve matematik bulmacalarında daha iyi yön belirlemenizi sağlar.

Simultaneously, deep inside the brain,

Eşzamanlı olarak, beynin derinliklerinde,

regions that are important in motivation and reward are developing even faster,

Motivasyon ve ödül açısından önemli olan bölgeler daha da hızlı gelişiyor.

driving teenagers like Amir to be curious and adventurous learners.

Amir gibi gençleri meraklı ve maceracı öğrenciler olmaya itiyor.

In many ways, you can think of the teenager as a jack-of-all-trades,

Birçok yönden, gençleri, beyinleri yeni deneyimler aramaya ve hızlı

with brains wired to seek out new experiences and learn quickly.

bir şekilde öğrenmeye hazır olan, her şeyi bilen biri olarak düşünebilirsiniz.

You’re at a dynamic stage,

Yaptığınız seçimlerin ve odaklandığınız becerilerin aslında

where the choices you make and the skills you focus on

beyninin gelişimine rehberlik edebileceği dinamik aşamadasınız.

can actually guide the development of your brain.

So, what’s the smartest age?

Öyleyse, en zeki yaş nedir?

There’s no single answer.

Tek bir cevap yok.

It’s 8, 16, 25, 65, and everything in between;

8, 16, 25, 65 ve arada kalan her şey;

our brains have adapted to prioritize different skills at various ages

beynimiz hayatın zorluklarını ve isteklerini karşılamak için çeşitli

to meet that stage of life’s challenges and demands.

yaşlarda farklı becerileri öncelik haline getirmeyi benimsemiştir.

So no matter who Amir picks, having an age-diverse team is a good strategy.

Bu nedenle, Amir’in kimi seçtiği önemli değil, yaşları farklı olan bir ekibe

sahip olmak iyi bir stratejidir.