What’s the smartest age? - Shannon Odell

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

What is the smartest age?

W którym wieku jesteśmy najmądrzejsi?

Perhaps a day of friendly competition will lead us to the answer.

Może dzień przyjaznej rywalizacji da nam odpowiedź.

Tomorrow’s the annual Brain Clash—

Jutro doroczne Starcie Mózgów.

ten teams of two competing in a decathlon of mental challenges,

Dziesięć 2-osobowych drużyn rywalizujących w dziesięcioboju wyzwań umysłowych,

trivia competitions, and puzzles.

konkursów o ciekawostkach i łamigłówek.

I’ve been training all year.

Trenuję cały rok.

I’ll need to pick the smartest, most capable teammate.

Muszę wybrać najmądrzejszego i najzdolniejszego kompana.

I’ve narrowed down the roster.

Zawężam listę.

First we have Gabriela.

Najpierw mamy Gabrielę.

She may only be 8, but don’t underestimate her!

Może ma tylko 8 lat, ale nie można jej lekceważyć!

She’s fluent in two languages and is the ultimate outside-the-box thinker.

Biegle posługuje się dwoma językami i jest wyjątkowo kreatywna.

Then there’s Ama.

Potem jest Ama.

She can recite 100 digits of pi, designs satellites for a living,

Umie wymienić 100 cyfr liczby pi, zarabia, projektując satelity,

and bakes a perfect soufflé.

i robi doskonały suflet.

Or I could go with Mr. Taylor.

Mogę też iść z panem Taylorem.

He’s the best chess player in the neighborhood,

Jest najlepszym szachistą w okolicy.

not to mention he’s competed in over 20 Brain Clashes

Nie wspomnę, że startował w ponad 20 Starciach Mózgów

and is a five-time champion!

i pięciokrotnie zdobył mistrzostwo!

I’m not sure who to pick! Who’s the smartest?

Nie wiem, kogo wybrać! Kto jest najmądrzejszy?

Which of these teammates should Amir choose for tomorrow's contest and why?

Którą z tych osób Amir powinien wybrać do jutrzejszych zawodów i dlaczego?

Of course, it depends.

Oczywiście to zależy.

While intelligence is often associated with things like IQ tests,

Choć inteligencję często utożsamia się z takimi rzeczami jak testy IQ,

these assessments fail to capture the scope and depth

te oceny nie mogą uchwycić zakresu i głębi

of a person’s varied abilities.

zróżnicowanych zdolności danej osoby.

So instead, we’ll break down the idea of “smart” into categories

Podzielmy więc koncepcję “inteligentnych” na kategorie

like creativity, memory, and learning

typu kreatywność, pamięć i uczenie się

and explore when the brain’s best at each of them.

i sprawdźmy, w której z nich ich mózgi radzą sobie najlepiej.

Let's start at the very beginning.

Zacznijmy od samego początku.

In the first few years of life,

W pierwszych latach życia

your brain undergoes incredible rapid growth, called synaptogenesis,

mózg przechodzi niewiarygodnie szybki wzrost zwany synaptogenezą,

where more than 1 million new neural connections are formed every second.

w trakcie której co sekundę powstaje ponad milion połączeń między neuronami.

As the brain develops, it goes through a pruning process.

Kiedy mózg się rozwija, odbywa się proces degeneracji.

Based on your experience and environment,

Na podstawie doświadczenia i środowiska

used connections are strengthened and unused connections are removed.

istniejące połączenia są wzmacniane, a nieużywane zostają usunięte.

Frequently used neuronal pathways are myelinated,

Często używane ścieżki neuronowe są mielinizowane,

wrapped in a layer of insulation, allowing information to travel faster.

a owijająca je warstwa izolacji umożliwia szybszy przepływ informacji.

This creates a more efficient, fine-tuned brain.

Stwarza to bardziej wydajny, zharmonizowany mózg.

But this brain remodeling happens within and between brain regions

Ale ta przebudowa mózgu zachodzi w obrębie obszarów mózgu i między nimi

at different times,

w różnym czasie,

allowing different skills to flourish at different ages.

pozwalając na rozwój różnych umiejętności w różnym wieku.

For example, in childhood, brain regions involved in language learning

Na przykład w dzieciństwie regiony mózgu zaangażowane w naukę języka

develop quickly,

rozwijają się szybko,

which is why many children can learn and master multiple languages.

dlatego wiele dzieci może uczyć się i opanować wiele języków.

Yet the prefrontal cortex,

Mimo to kora przedczołowa,

a brain region responsible for cognitive control and inhibition,

obszar mózgu odpowiedzialny za kontrolę i hamowanie funkcji poznawczych,

is slower to develop.

rozwija się wolniej.

As a result, some young children may struggle with strategic games,

Dlatego niektóre małe dzieci mogą mieć problem z grami strategicznymi,

such as chess or checkers,

jak szachy czy warcaby

which require constant concentration, planning, and abstract thought.

wymagające stałej koncentracji, planowania i myślenia abstrakcyjnego.

At the same time, children tend to be more flexible, exploration-based learners.

Jednocześnie dzieci są bardziej elastyczne i chętniej uczą się przez odkrywanie.

They often use more creative approaches when finding solutions to riddles

Często stosują kreatywne podejście do rozwiązywania zagadek

and are, on average, less afraid to make mistakes.

i zwykle rzadziej boją się popełniania błędów.

But adults have their own unique set of abilities.

Ale dorośli mają własny unikalny zestaw zdolności.

Adults benefit from a well-developed prefrontal cortex,

Dorośli korzystają z dobrze rozwiniętej kory przedczołowej,

co umożliwia im lepsze wykorzystywanie umiejętności

allowing them to better execute skills that require learning, focus, and memory,

wymagających uczenia się, skupienia i pamięci,

making them quick and efficient puzzle solvers or crossword masters.

dzięki czemu są szybkimi i skutecznymi mistrzami krzyżówek czy zagadek.

Late in adulthood, these same skills may decline

W podeszłym wieku te same umiejętności mogą pogarszać się,

as the brain’s memory center, known as the hippocampus, shrinks.

kiedy ośrodek pamięci mózgu, znany jako hipokamp, ​​kurczy się.

But there’s a reason for the phrase “older and wiser.”

Jest jednak powód powiedzenia “im starszy, tym mądrzejszy”.

After a lifetime of learning,

Po całym życiu uczenia się

older adults have more knowledge to recall and utilize,

starsi dorośli mają więcej wiedzy do przypomnienia i wykorzystania,

dzięki czemu są świetnymi partnerami do rozmowy o różnościach.

making them excellent trivia partners.

Other factors that Amir should consider are his own strengths.

Amir powinien wziąć też pod uwagę własne mocne strony.

As an adolescent, the prefrontal cortical regions of your brain are more developed

W młodości przedczołowe obszary korowe mózgu są bardziej rozwinięte

than in childhood.

niż w dzieciństwie.

This allows you to better navigate logic and math puzzles.

Pozwala to lepiej rozwiązywać zagadki logiczne i matematyczne.

Simultaneously, deep inside the brain,

Jednocześnie głęboko w mózgu

regions that are important in motivation and reward are developing even faster,

regiony ważne w motywacji i nagradzaniu rozwijają się jeszcze szybciej,

driving teenagers like Amir to be curious and adventurous learners.

przez co nastolatki takie jak Amir są ciekawymi i żądnymi przygód uczniami.

In many ways, you can think of the teenager as a jack-of-all-trades,

Pod wieloma względami można myśleć o nastolatku jako człowieku od wszystkiego

with brains wired to seek out new experiences and learn quickly.

z mózgiem nastawionym na poszukiwanie nowych doświadczeń i szybką naukę.

You’re at a dynamic stage,

Jesteś na dynamicznym etapie,

where the choices you make and the skills you focus on

kiedy wybory, których dokonujesz, i umiejętności, na których się skupiasz,

can actually guide the development of your brain.

mogą faktycznie kierować rozwojem twojego mózgu.

So, what’s the smartest age?

Więc który wiek jest najmądrzejszy?

There’s no single answer.

Nie ma jednej odpowiedzi.

It’s 8, 16, 25, 65, and everything in between;

To 8, 16, 25, 65 i każdy wiek między nimi.

our brains have adapted to prioritize different skills at various ages

Nasze mózgi przystosowały się

do nadawania priorytetu różnym umiejętnościom w różnym wieku,

to meet that stage of life’s challenges and demands.

żeby sprostać wyzwaniom i wymaganiom danego etapu życia.

So no matter who Amir picks, having an age-diverse team is a good strategy.

Bez względu na to, kogo wybierze Amir,

zróżnicowany wiekowo zespół to dobra strategia.