What’s the smartest age? - Shannon Odell

1,511,482 views ・ 2022-10-18

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Agnieszka Fijałkowska
00:07
What is the smartest age?
0
7295
2294
W którym wieku jesteśmy najmądrzejsi?
00:09
Perhaps a day of friendly competition will lead us to the answer.
1
9589
4171
Może dzień przyjaznej rywalizacji da nam odpowiedź.
00:14
Tomorrow’s the annual Brain Clash—
2
14802
2962
Jutro doroczne Starcie Mózgów.
00:17
ten teams of two competing in a decathlon of mental challenges,
3
17764
3795
Dziesięć 2-osobowych drużyn rywalizujących w dziesięcioboju wyzwań umysłowych,
00:21
trivia competitions, and puzzles.
4
21559
2461
konkursów o ciekawostkach i łamigłówek.
00:24
I’ve been training all year.
5
24020
1376
Trenuję cały rok.
00:25
I’ll need to pick the smartest, most capable teammate.
6
25396
3337
Muszę wybrać najmądrzejszego i najzdolniejszego kompana.
00:29
I’ve narrowed down the roster.
7
29192
1501
Zawężam listę.
00:31
First we have Gabriela.
8
31069
2168
Najpierw mamy Gabrielę.
00:33
She may only be 8, but don’t underestimate her!
9
33237
3045
Może ma tylko 8 lat, ale nie można jej lekceważyć!
00:36
She’s fluent in two languages and is the ultimate outside-the-box thinker.
10
36282
4213
Biegle posługuje się dwoma językami i jest wyjątkowo kreatywna.
00:41
Then there’s Ama.
11
41120
1085
Potem jest Ama.
00:42
She can recite 100 digits of pi, designs satellites for a living,
12
42205
4212
Umie wymienić 100 cyfr liczby pi, zarabia, projektując satelity,
00:46
and bakes a perfect soufflé.
13
46417
2378
i robi doskonały suflet.
00:49
Or I could go with Mr. Taylor.
14
49462
1877
Mogę też iść z panem Taylorem.
00:51
He’s the best chess player in the neighborhood,
15
51339
2210
Jest najlepszym szachistą w okolicy.
00:53
not to mention he’s competed in over 20 Brain Clashes
16
53549
3128
Nie wspomnę, że startował w ponad 20 Starciach Mózgów
00:56
and is a five-time champion!
17
56677
2086
i pięciokrotnie zdobył mistrzostwo!
00:59
I’m not sure who to pick! Who’s the smartest?
18
59472
3378
Nie wiem, kogo wybrać! Kto jest najmądrzejszy?
01:05
Which of these teammates should Amir choose for tomorrow's contest and why?
19
65186
4129
Którą z tych osób Amir powinien wybrać do jutrzejszych zawodów i dlaczego?
01:09
Of course, it depends.
20
69732
1627
Oczywiście to zależy.
01:11
While intelligence is often associated with things like IQ tests,
21
71359
4004
Choć inteligencję często utożsamia się z takimi rzeczami jak testy IQ,
01:15
these assessments fail to capture the scope and depth
22
75363
2878
te oceny nie mogą uchwycić zakresu i głębi
01:18
of a person’s varied abilities.
23
78241
1918
zróżnicowanych zdolności danej osoby.
01:20
So instead, we’ll break down the idea of “smart” into categories
24
80409
4630
Podzielmy więc koncepcję “inteligentnych” na kategorie
01:25
like creativity, memory, and learning
25
85039
2628
typu kreatywność, pamięć i uczenie się
01:27
and explore when the brain’s best at each of them.
26
87667
2627
i sprawdźmy, w której z nich ich mózgi radzą sobie najlepiej.
01:30
Let's start at the very beginning.
27
90461
1669
Zacznijmy od samego początku.
01:32
In the first few years of life,
28
92130
1543
W pierwszych latach życia
01:33
your brain undergoes incredible rapid growth, called synaptogenesis,
29
93673
4129
mózg przechodzi niewiarygodnie szybki wzrost zwany synaptogenezą,
01:37
where more than 1 million new neural connections are formed every second.
30
97802
3879
w trakcie której co sekundę powstaje ponad milion połączeń między neuronami.
01:42
As the brain develops, it goes through a pruning process.
31
102431
3045
Kiedy mózg się rozwija, odbywa się proces degeneracji.
01:45
Based on your experience and environment,
32
105852
2127
Na podstawie doświadczenia i środowiska
01:47
used connections are strengthened and unused connections are removed.
33
107979
4796
istniejące połączenia są wzmacniane, a nieużywane zostają usunięte.
01:53
Frequently used neuronal pathways are myelinated,
34
113276
3003
Często używane ścieżki neuronowe są mielinizowane,
01:56
wrapped in a layer of insulation, allowing information to travel faster.
35
116279
4671
a owijająca je warstwa izolacji umożliwia szybszy przepływ informacji.
02:01
This creates a more efficient, fine-tuned brain.
36
121242
2920
Stwarza to bardziej wydajny, zharmonizowany mózg.
02:04
But this brain remodeling happens within and between brain regions
37
124829
3670
Ale ta przebudowa mózgu zachodzi w obrębie obszarów mózgu i między nimi
02:08
at different times,
38
128499
1293
w różnym czasie,
02:09
allowing different skills to flourish at different ages.
39
129792
2795
pozwalając na rozwój różnych umiejętności w różnym wieku.
02:13
For example, in childhood, brain regions involved in language learning
40
133296
3920
Na przykład w dzieciństwie regiony mózgu zaangażowane w naukę języka
02:17
develop quickly,
41
137216
1210
rozwijają się szybko,
02:18
which is why many children can learn and master multiple languages.
42
138426
3754
dlatego wiele dzieci może uczyć się i opanować wiele języków.
02:22
Yet the prefrontal cortex,
43
142305
1585
Mimo to kora przedczołowa,
02:23
a brain region responsible for cognitive control and inhibition,
44
143890
3712
obszar mózgu odpowiedzialny za kontrolę i hamowanie funkcji poznawczych,
02:27
is slower to develop.
45
147602
1710
rozwija się wolniej.
02:29
As a result, some young children may struggle with strategic games,
46
149395
3545
Dlatego niektóre małe dzieci mogą mieć problem z grami strategicznymi,
02:32
such as chess or checkers,
47
152940
1543
jak szachy czy warcaby
02:34
which require constant concentration, planning, and abstract thought.
48
154483
4171
wymagające stałej koncentracji, planowania i myślenia abstrakcyjnego.
02:38
At the same time, children tend to be more flexible, exploration-based learners.
49
158821
4713
Jednocześnie dzieci są bardziej elastyczne i chętniej uczą się przez odkrywanie.
02:43
They often use more creative approaches when finding solutions to riddles
50
163743
3962
Często stosują kreatywne podejście do rozwiązywania zagadek
02:47
and are, on average, less afraid to make mistakes.
51
167705
3045
i zwykle rzadziej boją się popełniania błędów.
02:51
But adults have their own unique set of abilities.
52
171125
2961
Ale dorośli mają własny unikalny zestaw zdolności.
02:54
Adults benefit from a well-developed prefrontal cortex,
53
174462
3587
Dorośli korzystają z dobrze rozwiniętej kory przedczołowej,
co umożliwia im lepsze wykorzystywanie umiejętności
02:58
allowing them to better execute skills that require learning, focus, and memory,
54
178049
4254
wymagających uczenia się, skupienia i pamięci,
03:02
making them quick and efficient puzzle solvers or crossword masters.
55
182303
3879
dzięki czemu są szybkimi i skutecznymi mistrzami krzyżówek czy zagadek.
03:06
Late in adulthood, these same skills may decline
56
186641
2877
W podeszłym wieku te same umiejętności mogą pogarszać się,
03:09
as the brain’s memory center, known as the hippocampus, shrinks.
57
189518
3754
kiedy ośrodek pamięci mózgu, znany jako hipokamp, ​​kurczy się.
03:13
But there’s a reason for the phrase “older and wiser.”
58
193397
3254
Jest jednak powód powiedzenia “im starszy, tym mądrzejszy”.
03:16
After a lifetime of learning,
59
196943
1960
Po całym życiu uczenia się
03:18
older adults have more knowledge to recall and utilize,
60
198903
3128
starsi dorośli mają więcej wiedzy do przypomnienia i wykorzystania,
dzięki czemu są świetnymi partnerami do rozmowy o różnościach.
03:22
making them excellent trivia partners.
61
202031
2544
03:24
Other factors that Amir should consider are his own strengths.
62
204909
3545
Amir powinien wziąć też pod uwagę własne mocne strony.
03:28
As an adolescent, the prefrontal cortical regions of your brain are more developed
63
208454
4296
W młodości przedczołowe obszary korowe mózgu są bardziej rozwinięte
03:32
than in childhood.
64
212750
1210
niż w dzieciństwie.
03:33
This allows you to better navigate logic and math puzzles.
65
213960
3962
Pozwala to lepiej rozwiązywać zagadki logiczne i matematyczne.
03:37
Simultaneously, deep inside the brain,
66
217922
2336
Jednocześnie głęboko w mózgu
03:40
regions that are important in motivation and reward are developing even faster,
67
220258
4546
regiony ważne w motywacji i nagradzaniu rozwijają się jeszcze szybciej,
03:44
driving teenagers like Amir to be curious and adventurous learners.
68
224804
4212
przez co nastolatki takie jak Amir są ciekawymi i żądnymi przygód uczniami.
03:49
In many ways, you can think of the teenager as a jack-of-all-trades,
69
229809
3962
Pod wieloma względami można myśleć o nastolatku jako człowieku od wszystkiego
03:53
with brains wired to seek out new experiences and learn quickly.
70
233771
3879
z mózgiem nastawionym na poszukiwanie nowych doświadczeń i szybką naukę.
03:57
You’re at a dynamic stage,
71
237733
2044
Jesteś na dynamicznym etapie,
03:59
where the choices you make and the skills you focus on
72
239777
3253
kiedy wybory, których dokonujesz, i umiejętności, na których się skupiasz,
04:03
can actually guide the development of your brain.
73
243030
3170
mogą faktycznie kierować rozwojem twojego mózgu.
04:06
So, what’s the smartest age?
74
246784
2169
Więc który wiek jest najmądrzejszy?
04:09
There’s no single answer.
75
249203
2169
Nie ma jednej odpowiedzi.
04:11
It’s 8, 16, 25, 65, and everything in between;
76
251580
4505
To 8, 16, 25, 65 i każdy wiek między nimi.
04:16
our brains have adapted to prioritize different skills at various ages
77
256502
4087
Nasze mózgi przystosowały się
do nadawania priorytetu różnym umiejętnościom w różnym wieku,
04:20
to meet that stage of life’s challenges and demands.
78
260589
3337
żeby sprostać wyzwaniom i wymaganiom danego etapu życia.
04:24
So no matter who Amir picks, having an age-diverse team is a good strategy.
79
264468
5005
Bez względu na to, kogo wybierze Amir,
zróżnicowany wiekowo zespół to dobra strategia.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7