How does the Nobel Peace Prize work? - Adeline Cuvelier and Toril Rokseth

Çeviri: Burak Atik Gözden geçirme: Yunus ASIK

What do a seventeen-year-old Pakistani,

17 yaşındaki bir Pakistanlı,

a Norwegian explorer,

Norveçli araştırmacı,

a Tibetan monk,

Tibetli bir keşiş

and an American pastor have in common?

ve bir Amerikan papazının ortak yönü nedir?

They were all awarded the Nobel Peace Prize.

Dünyadaki en önemli ödüllerden biri olan,

Among the top prestigious awards in the world,

Nobel Barış Ödülü'nü kazandılar.

this prize has honored some of the most celebrated

Bu ödül tarih boyunca birçok ünlü ismi

and revered international figures and organizations in history.

ve saygıdeğer ulusal figürleri ve kuruluşları onurlandırdı.

To understand how it all got started, we have to go back to the 1800s.

Hepsinin nasıl başladığını anlamak için 1800'lere dönmemiz lazım.

Swedish chemist Alfred Nobel

İsveçli kimyager Alfred Nobel,

was then mostly known for the invention of dynamite,

zamanında en çok dinamit keşfi ile biliniyordu,

a breakthrough which launched his career as a successful inventor

bu keşif kariyerini yükselişe geçirip başarılı bir mucit ve iş adamı

and businessman.

ünvanını almıştı.

30 years later, he had become extremely wealthy,

30 yıl sonra çok zengin oldu,

but never married,

fakat hiç evlenmedi

and had no children.

ve hiç çocuğu olmadı.

When his will was opened after his death,

Ölümünden sonra vasiyeti okunduğunda,

it came as a surprise that his fortune was to be used for five prizes

servetinin 5 ödüle ayrılması isteğine herkesi şaşırtmıştı;

in physics, chemistry, medicine, literature, and peace.

fizik, kimya,tıp, edebiyat ve barış.

These prizes illustrated his lifelong commitment to sciences

Bu ödüller hayatını sadece bilime ve edebiyata

and his passion for literature.

adadığının bir göstergesiydi.

But what about peace?

Peki ya barış?

Because Nobel's name was tied to inventions used in the war industry,

Nobel'in adının savaş endüstrisiyle anılmasından dolayı

many have assumed that he created the peace prize out of regret.

birçok kişi bu ödülü pişmanlığından dolayı yaptığını düşündü.

However, this is all speculation as he never expressed any such sentiments,

Fakat, bu şekilde bir hissi olduğunu belirtmediği için hepsi spekülasyon

and his inventions were also used for constructive purposes.

ve keşifleri aynı zamanda yapıcı alanlarda da kullanıldı.

Instead, many historians connect Alfred Nobel's interest for the peace cause

Hatta, birçok tarihçi Nobel'in barışla ilgilenmesini,

to his decade-long friendship and correspondence

zamanında arkadaşı ve mektuplaştığı

with an Austrian pacifist named Bertha Von Suttner.

Avusturyalı pasifist Bertha Von Stuttner'a bağlar.

Von Suttner was one of the leaders of the international peace movement,

Von Stuttner ulusal barış alanındaki birkaç isimden biriydi

and in 1905, after Nobel's death,

ve 1905'de Nobel'in ölümünden sonra,

she became the first woman to be awarded the Nobel Peace Prize.

Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilen ilk kadın oldu.

Nobel's will outlined three criteria for the Peace Prize,

Nobel vasiyetinde ödüle layık olmak için 3 şart koydu,

which unlike the other Sweden-based prizes,

sözde Norveç'de düzenlenmiş diğer İsveç

would be administered in Norway.

ödüllerine benzemiyordu.

Disarmament, peace congresses, and brotherhood between nations.

Silahsızlanma, barış toplantıları ve uluslararası barış topluluğu.

These standards have since been expanded

Bu standartlar genişletildi.

to include other ways of promoting peace,

Eklemek gerekirse, barışı destekleyen başka yollar,

such as human rights and negotiations.

insan hakları veya barış görüşmeleri.

And the prize doesn't just have to go to one person.

Bu ödüller sadece bir kişiye verilmiyordu.

About a third of Noble Peace Prizes have been shared

Yaklaşık üçte bir Nobel Barış Ödülü, Nobel Ödülü kazananları

by two or three laureates.

tarafından paylaşıldı.

So how do nominations for the prize work?

Ödül için adaylık nasıl işliyordu?

According to the Nobel Foundation,

Nobel kurumuna göre,

a valid nomination can come from a member of a national assembly,

geçerli bir adaylık ulusal birliği olan, devlet yönetimi ya da ulusal

state government,

mahkemesi olan

or an international court.

bir ülkenin vatandaşlarından gelebilir.

Eligible nominators also include university rectors,

Uygun adaylar içinde, üniversite rektörleri

professors of the social sciences, history, philosophy, law, and theology,

sosyal bilimler, tarih, felsefe, hukuk, teoloji profesörleri

and previous recipients of the Peace Prize.

ve ödülü hak eden eski kazananlar olabilir.

But if you want to know more about who was recently nominated,

Ödüle aday gösterenler hakkında bilgi almak istiyorsan,

you'll have to be patient.

sabırla beklemelisin.

All information about nominations remains secret for 50 years.

Adaylar hakkındaki tüm bilgiler 50 yıldır sır olarak saklanır.

Take Martin Luther King Jr.

Martin Luther King Jr.'ı ele alalım.

We didn't actually know who nominated him until 2014.

2014'e kadar kimin onu aday gösterdiğini bilmiyorduk.

His nominators turned out to be the Quakers,

Adaylığının kaynağı daha önceden ödülü kazanan

who had won the prize previously,

bir mezhep üyesi

and eight members of the Swedish Parliament.

ve İsveç parlamentosundan 8 üyeydi.

There's no limit to the number of times a person or organization can be nominated.

Bir kuruluşun ya da bir insanın aday gösterilmesi için bir sınırlama yoktur.

In fact, Jane Addams,

Hatta Jane Addams,

recognized as the founder of social work in the United States,

Amerika'da sosyal hizmetlerin kurucusu olarak tanınıyor

was nominated 91 times before finally being awarded the prize.

ve bu ödülü kazanana kadar 91 defa aday gösterildi.

The absence of a laureate can also be symbolic.

Ödülü kazanan kişinin yokluğu sembolik olabilir.

The 1948 decision not to award the prize following the death of Mahatma Gandhi

Gandhi'nin ölümünden sonra 1948'de ödülün verilmemesi üzerine bir karar alındı

has been interpreted as an attempt to respectfully honor

ve ödülü kazanan kişinin yokluğunu hürmetli bir şekilde onurlandırmak

the so-called missing laureate.

olarak yorumlandı.

As with the other Nobel Prizes,

Diğer Nobel ödüllerinde de

the Peace Prize can't be awarded posthumously.

aynı durum geçerlidir, yani barış ödülü ölümden sonra verilemez.

The secret selection process takes almost a year,

Gizli seçim süreci neredeyse bir yıl sürüyor,

and is carried out by the five appointed members

Norveç Nobel Komitesi tarafından atanan

of the Norwegian Nobel Committee

Norveç de politik bir konuma sahip olmayan

who are forbidden from having any official political function in Norway.

beş üye tarafından yapılıyor.

Starting with a large pool of nominations,

Büyük bir aday havuzu ile başlıyor,

exceeding 300 in recent years,

aday sayısı son birkaç yıldır 300'den fazla

they access each candidate's work and create a short list.

ve her adayın yaptıklarına bakarak küçük bir liste hazırlıyorlar.

Finally, the chairman of the Nobel Committee

Son olarak Nobel Komitesi Başkanı,

publicly announces the laureate in October.

Ekim ayında kazananı halka açıklıyor.

The awards ceremony takes place on December 10th,

Ödül töreni Alfred Nobel'in vefatı olan günde,

the anniversary of Alfred Nobel's death.

10 Aralık'ta düzenleniyor.

The prize itself includes a gold medal

Ödül altın bir madalya içeriyor

inscribed with the Latin words, "Pro pace et fraternitate gentium,"

ve madalyanın üzerinde "Pro pace et fraternitate gentium,"

or "For the peace and brotherhood of men,"

"Barış ve insanların kardeşliği adına" yazıyor.

as well as a diploma and a large cash prize.

Bunun dışında, diploma ve büyük bir para ödülü içeriyor.

Recently, it's been 8 million Swedish kronor,

Bu ödül yaklaşık 8 milyon İsveç Kronu

or roughly a million US dollars,

ya da yaklaşık 1 milyon Amerikan Doları.

which is split in the case of multiple laureates.

Ödül birden fazla kazanan olursa kazananlar arasında paylaşılıyor.

And while laureates can use the prize money as they choose,

Kazananlar bu parayı istedikleri şekilde harcayabilirler,

in recent years, many have donated it to humanitarian or social causes.

son zamanlarda birçok kişi insancıl veya toplumsal davalara bağışladı.

For many years, the Nobel Peace Prize was predominately awarded

Yıllar boyunca, Nobel Barış Ödülü baskın olarak

to European and North American men.

Avrupa ve Kuzey Amerikalı erkeklere verildi.

But in recent years, significant changes have been taking place,

Ama son yıllarda önemli çalışmalar yapılmaya başlandı,

making the prize more global than ever.

ödül daha çok globalleştirildi.

23 organizations and 103 individuals,

23 kuruluş ve 103 birey,

that's 87 men and 16 women,

87'si erkek 16'sı kadın,

have made up the 126 Nobel Peace Prize laureates in history.

tarih boyunca verilen 126 Nobel Barış Ödülü'ne sahip oldu.

They include Desmond Tutu for his nonviolent campaign against apartheid

Bunlardan biri de Güney Afrika'da yaşanan ırkçılığa karşı gerçekleştirdiği

in South Africa,

pasif direnişi ile Desmond Tutu'ydu.

Jody Williams for her campaign to ban and clear anti-personnel mines,

Jody Williams ise antipersonel mayınlarını temizleme kampanyası düzenledi,

Rigoberta Menchú Tum for her work for social justice and reconciliation

Rigoberta Menchú Tum ise hukuka ve yerli halka saygıya dayanan

based on respect for the rights of indigenous peoples,

toplumsal adalet ve barış kampanyası düzenledi.

Martti Ahtisaari for his efforts to resolve international conflicts

Martti Ahtisaari de Nambiya, Kosova ve Endonezya'da uluslararası çatışmaları

in Namibia, Kosovo, and Indonesia,

çözümleme çalışmaları yaptı.

and Aung San Suu Kyi for her nonviolent struggle for democracy

Aung San Suu Kyi de Myanmar'da yaptığı demokrasi ve insan hakları

and human rights in Myanmar.

üzerine pasif direnişi ile.

They're just a few examples of the people who have inspired us,

Bunlar sadece, bize ilham getiren, meydan okuyan,

challenged us,

eylemleriyle,

and demonstrated through their actions

barışa giden birçok yol olduğunu

that there are many paths to peace.

bize gösteren birkaç insanın örnekleri.