The psychology of post-traumatic stress disorder - Joelle Rabow Maletis

Çeviri: Beril Marhan Gözden geçirme: Meric Aydonat

Many of us will experience some kind of trauma during our lifetime.

Sometimes, we escape with no long-term effects.

But for millions of us, those experiences linger,

causing symptoms like flashbacks,

nightmares,

Çoğumuz ömür boyu mutlaka bir travma yaşarız.

and negative thoughts that interfere with everyday life.

This phenomenon, called post-traumatic stress disorder,

Bazen, uzun vadeli etkiler olmadan kurtuluruz.

or PTSD,

Fakat milyonlarca kişide

isn’t a personal failing;

rather, it’s a treatable malfunction of certain biological mechanisms

geriye dönüşler,

kâbuslar

ve negatif düşünceler gibi hayatı zorlaştıran belirtiler olur.

that allow us to cope with dangerous experiences.

Travma sonrası stres bozukluğu

To understand PTSD,

we first need to understand how the brain processes a wide range of ordeals,

ya da TSSB denilen bu olgu,

kişisel bir zayıflıktan kaynaklanmaz,

aksine, tehlikeli deneyimlerle başa çıkmamıza olanak sağlayan

including the death of a loved one,

domestic violence,

belli biyolojik mekanizmaların bozulmasındandır ve tedavi edilebilir.

injury or illness,

abuse,

rape,

war,

TSSB'yi anlamak için,

car accidents,

öncelikle beynin çok sayıda sıkıntıyı nasıl işlediğini anlamalıyız.

and natural disasters.

These events can bring on feelings of danger and helplessness,

Bunlar, sevilen birinin ölümü,

which activate the brain’s alarm system,

aile içi şiddet,

known as the “fight-flight-freeze” response.

yaralanma ya da hastalık,

taciz,

When this alarm sounds,

tecavüz,

savaş,

the hypothalamic, pituitary, and adrenal systems,

araba kazası

ve doğal afet olabilir.

Bu tür olaylar beynin "dövüş-kaç-don" tepkisi olarak da bilinen

known as the HPA axis,

work together to send signals to the autonomic nervous system.

alarm sistemini aktive eden

tehlike ve çaresizlik gibi duygulara neden olur.

That’s the network that communicates with adrenal glands and internal organs

Bu alarm çaldığı zaman,

to help regulate functions like heart rate,

HPA aksı olarak da bilinen

digestion, and respiration.

hipotalamik-pituiter ve böbreküstü

These signals start a chemical cascade

sistemleri parasempatik sinir sistemine sinyal göndermek için beraber çalışır.

that floods the body with several different stress hormones,

Bu kalp ritmi, sindirim ve solunum gibi fonksyonların

causing physiological changes that prepare the body to defend itself.

düzenlenmesine yardımcı olmak için

Our heart rate speeds up,

breathing quickens,

böbreküstü bezleri

ve iç organlarla iletişimdeki ağ.

and muscles tense.

Bu sinyaller vücudu birkaç farklı stres hormonu

Even after a crisis is over,

ile dolduran ve vücudu kendini savunabilmesi için hazırlayan

escalated levels of stress hormones may last for days,

fizyolojik değişimlere neden olan kimyasal dalgayı başlatır.

contributing to jittery feelings,

nightmares,

and other symptoms.

Kalp ritmimiz hızlanır,

For most people, these experiences disappear within a few days to two weeks

soluğumuz sıklaşır

ve kaslarımız gerilir.

Kriz bittikten sonra bile,

as their hormone levels stabilize.

artmış olan stres hormonu seviyesi günlerce aynı kalabilir.

But a small percentage of those who experience trauma

Gerginliğe,

have persistent problems

kabuslara

—sometimes vanishing temporarily only to resurface months later.

ve diğer semptomlara neden olur.

Çoğu insanda hormon seviyesi dengelenince bu semptomlar

We don’t completely understand what’s happening in the brain,

birkaç gün ila iki hafta içinde kaybolur.

but one theory is that the stress hormone cortisol

Fakat travmaya maruz kalan küçük bir yüzde

may be continuously activating the “fight-flight-freeze” response

kalıcı problemlere sahiptir.

Bu problemler bazen geçici olarak kaybolur ve aylar sonra tekrar ortaya çıkar.

while reducing overall brain functioning, leading to a number of negative symptoms.

Beyinde neler olduğunu tam olarak anlamayız,

These symptoms often fall into four categories:

fakat teorilerden biri stres hormonu kortizol'un

intrusive thoughts, like dreams and flashbacks,

tüm beyin fonksiyonunu azaltıp birkaç negatif semptoma neden olurken

avoiding reminders of the trauma,

negative thoughts and feelings, like fear, anger, and guilt,

sürekli olarak "dövüş-kaç-don" tepkisini aktive ettiğidir.

and “reactive” symptoms like irritability and difficulty sleeping.

Bu semptomlar genellikle dört kategoriye ayrılır.

Rüyalar ve geriye dönüşler gibi araya giren düşünceler,

Not everyone has all these symptoms,

or experiences them to the same extent and intensity.

travmanın anılarını önlemek,

korku, öfke ve suçluluk gibi negatif düşünceler ve duygular

When problems last more than a month, PTSD is often diagnosed.

ve asabiyet, uyumada zorluk gibi "tepkisel" sendromlar.

Genetics,

on-going overwhelming stress,

and many risk factors like preexisting mental illnesses

Herkes bütün semptomları göstermez

ya da aynı boyutta ve yoğunlukta deneyimlemez.

or lack of emotional support,

likely play a role in determining who will experience PTSD.

Problemler bir aydan fazla sürüyorsa genellikle TSSB teşhisi konur.

But the underlying cause is still a medical mystery.

Genetik,

sürekli olarak bunaltıcı stres

ve önceden var olan akıl hastalığı

A major challenge of coping with PTSD is sensitivity to triggers,

ya da manevi yardımın olmaması

gibi çoğu risk faktörü kimlerin TSSB'den muzdarip olduğunu belirlemede rol oynar.

physical and emotional stimuli

that the brain associates with the original trauma.

Fakat altta yatan sebep hala medikal bir gizemdir.

These can be everyday sensations that aren’t inherently dangerous

TSSB ile baş edilbilmede ki en büyük zorluk beynin asıl travma ile bağlantı

but prompt powerful physical and emotional reactions.

For example, the smell of a campfire

kurmasını sağlayan bedensel ve duygusal

could evoke the memory of being trapped in a burning house.

uyarıcıların tetikleyici olduğu konusundaki kararsızlıktır.

Bunlar doğası gereği tehlikeli olmayan fakat güçlü bedensel

For someone with PTSD,

that memory activates the same neurochemical cascade

ve duygusal tepkileri hatırlatan günlük algılar olabilir.

as the original event.

Örneğin, kamp ateşinin kokusu

That then stirs up the same feelings of panic and helplessness

yanan bir evde kapalı kalmayı anımsatabilir.

as if they’re experiencing the trauma all over again.

TSSB'si olan biri için, bu anı

Trying to avoid these triggers, which are sometimes unpredictable,

asıl olaydaki aynı sinir sistemi kimyası ile ilgili dalgalanmayı

aktive edebilir.

can lead to isolation.

Bu ardından sanki aynı şeyleri tekrar yaşıyorlar gibi

That can leave people feeling invalidated,

ignored,

or misunderstood,

aynı panik ve acizlik duygusunu uyandırabilir.

like a pause button has been pushed on their lives

while the rest of the world continues around them.

Bazen öngürülemez olan bu tetikleyicileri görmezden gelmek

But, there are options.

izolasyona sebep olabilir.

If you think you might be suffering from PTSD,

Bu insanların duygularının önemsenmemiş,

the first step is an evaluation with a mental health professional

ihmal edilmiş

ya da yanlış anlaşılmış

hatta bir düğmeye basılmış gibi etrafındaki herkes

who can direct you towards the many resources available.

devam ederken hayatları hızlandırılmış hissetmesini sağlar.

Psychotherapy can be very effective for PTSD,

Fakat, seçenekler var.

helping patients better understand their triggers.

Eğer TSSB'den muzdarip olduğunuzu düşünüyorsanız,

And certain medications can make symptoms more manageable,

ilk adım sizi mümkün olan birçok kaynağa yönlendirebilecek

as can self- care practices, like mindfulness and regular exercise.

bir akıl sağlığı uzmanına danışmaktır.

Psikoterapi TSSB için çok etkili olabilir.

What if you notice signs of PTSD in a friend or family member?

Hastaların tetikleyicilerini daha iyi anlamalarına yardımcı olur.

Social support, acceptance, and empathy are key to helping and recovery.

Ve belli ilaçlar semptomları daha kontrol edilebilir yapar,

Let them know you believe their account of what they’re experiencing,

farkındalık ve düzenli egzersiz gibi öz bakım alıştırmaları da öyle.

and that you don’t blame them for their reactions.

Peki ya arkadaşınızda ya da aile üyenizde TSSB belirtileri fark ederseniz?

If they’re open to it,

encourage them to seek evaluation and treatment.

Manevi destek, kabul ve empati yardımda ve iyileşmede en önemli şeylerdir.

PTSD has been called “the hidden wound”

because it comes without outward physical signs.

Deneyimledikleri olayın hikâyesine inandığınızı

But even if it’s an invisible disorder, it doesn’t have to be a silent one.

ve tepkileri için onları suçlamadığınızı gösterin.

Eğer kabul ediyorlarsa,

onları teşhis ve tedavi için cesaretlendirin.

TSSB dıştan bedensel işaret

olmadan geldiği için "saklı yara" denir.

Fakat görünmez bir hastalık olsa da, sessiz bir hastalık olmak zorunda değil.