What is schizophrenia? - Anees Bahji

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: berat güven

Schizophrenia was first identified more than a century ago,

Şizofreninin tanımlanması üzerinden yüz yıldan fazla geçti

but we still don’t know its exact causes.

fakat hâlâ kesin nedenlerini bilmiyoruz.

It remains one of the most misunderstood and stigmatized illnesses today.

Günümüzde halen en çok yanlış anlaşılan ve yaftalanan hastalıklarından biridir.

So, let’s walk through what we do know— from symptoms to causes and treatments.

Semptomlarından, nedenlerine, tedavilere, bildiklerimize bir göz atalım.

Schizophrenia is considered a syndrome,

Şizofreni bir sendrom sayılıyor,

which means it may encompass a number of related disorders

yani benzer semptomları fakat değişen nedenleri olan

that have similar symptoms but varying causes.

bir takım bağlantılı rahatsızlıkları da kapsayabilir.

Every person with schizophrenia has slightly different symptoms,

Şizofrenisi olan her bireyde hafifçe farklı semptomlar vardır

and the first signs can be easy to miss— subtle personality changes, irritability,

ve hafif kişilik değişimi, asabiyet veya alışılmadık düşüncelerin

or a gradual encroachment of unusual thoughts.

kademeli ilerlemesi gibi ilk belirtiler kolayca gözden kaçabilir.

Patients are usually diagnosed after the onset of psychosis,

Erkeklerde genelde yirmili yaşların başında veya onlu yaşların sonunda,

which typically occurs in the late teens or early twenties for men

kadınlarda ise genelde yirmili yaşların sonunda ve otuzlu yaşların başında görülen

and the late twenties or early thirties for women.

psikoz başlangıcı sonrasında hastalara tanı konur.

A first psychotic episode can feature delusions, hallucinations,

İlk psikoz görünümü, sanrı, halüsinasyon,

konuşma ve davranışta bozulma özelliklerini taşıyabilir.

and disordered speech and behavior.

These are called positive symptoms,

Bunlara pozitif semptomlar denir,

meaning they occur in people with schizophrenia

yani şizofrenili bireylerde ortaya çıkar

but not in the general population.

fakat genel nüfusta görülmezler.

It’s a common misperception that people with schizophrenia

Şizofrenili bireylerin çoklu kişiliğe sahip olması

have multiple personalities,

yaygın bir yanlış algıdır

but these symptoms indicate a disruption of thought processes,

ancak bu semptomlar diğer kişiliğin dışavurumundan çok,

rather than the manifestation of another personality.

düşünce süreçlerindeki bir aksaklığa işaret eder.

Schizophrenia also has negative symptoms,

Şizofreninin ayrıca negatif semptomları da vardır,

these are qualities that are reduced in people with schizophrenia,

bunlar şizofrenili bireylerde azalan özelliklerdir;

such as motivation, expression of emotion, or speech.

motivasyon, duyguları ifade etme veya konuşma gibi.

There are cognitive symptoms as well, like difficulty concentrating,

Ayrıca bilişsel semptomlar da vardır; konsantrasyon zorluğu,

remembering information, and making decisions.

bilgi hatırlama ve karar vermede zorluk gibi.

So what causes the onset of psychosis?

Peki psikoz başlangıcının nedenleri nedir?

There likely isn’t one single cause, but a combination

Bunun için tek bir neden yoktur fakat katkı sağlayan

of genetic and environmental risk factors that contribute.

genetik ve çevresel risk faktörlerinin birleşimi vardır.

Schizophrenia has some of the strongest genetic links of any psychiatric illness.

Şizofreni, psikiyatrik hastalıkların bazı en güçlü genetik bağlantılarına sahiptir.

Though about 1% of people have schizophrenia,

İnsanların yaklaşık %1'inde şizofreni olsa da

children or siblings of people with schizophrenia are ten times likelier

şizofrenili bireylerin çocukları veya kardeşlerinde hastalığın gelişmesi

to develop the disease,

on kat daha olasıdır

and an identical twin of someone with schizophrenia

ve şizofrenili bir bireyin tek yumurta ikizinin

has a 40% chance of being affected.

etkilenme olasılığı %40'dır.

Often, immediate relatives of people with schizophrenia

Çoğu kez, şizofrenili bireylerin birinci derece akrabaları

exhibit milder versions of traits associated with the disorder—

hastalıkla bağlantılı özelliklerin daha ılımlı biçimlerini sergileyebilir

but not to an extent that requires treatment.

fakat tedavi gerektiren bir boyutta değildir.

Multiple genes almost certainly play a role,

Birden fazla gen neredeyse kesin rol oynar

but we don’t know how many, or which ones.

ama sayısını veya hangileri olduğunu bilmiyoruz.

Environmental factors like exposure to certain viruses in early infancy

Erken bebeklik döneminde belirli virüslere maruz kalmak gibi çevresel faktörler de

might increase the chance that someone will develop schizophrenia,

bireyin şizofreni geliştirme olasılığını

and use of some drugs, including marijuana,

veya esrar dahil bazı uyuşturucuları kullanma olasılığını artırabilir

may trigger the onset of psychosis

ve bu, yüksek derecede duyarlı bireylerde

in highly susceptible individuals.

psikoz başlangıcını tetikleyebilir.

These factors don’t affect everyone the same way.

Bu faktörler herkesi aynı biçimde etkilemez.

For those with very low genetic risk,

Çok düşük genetik riski olanlarda

no amount of exposure to environmental risk factors

çevresel risk faktörlerine maruz kalmak

will lead them to develop schizophrenia;

şizofreni gelişimine yol açmaz;

for those with very high risk, moderate additional risk might tip the balance.

çok yüksek riskli bireyler için, hafif ek riskler sonucu değiştirebilir.

The antipsychotic drugs used to treat schizophrenia have helped researchers

Şizofreniyi tedavi eden antipsikotik ilaçlar, araştırmacıların geriye dönerek

work backwards to trace signatures of the disorder in the brain.

beyindeki rahatsızlığın izini sürmelerinde yardımcı oldu.

Traditional antipsychotics block dopamine receptors.

Geleneksel antipsikotikler dopamin reseptörlerini durdurur.

They can be very effective in reducing positive symptoms,

Belirli beyin yollarındaki aşırı dopaminle bağlantılı olan

which are linked to an excess of dopamine in particular brain pathways.

pozitif semptomları azaltmada çok etkili olabilirler.

But the same drugs can make negative symptoms worse,

Fakat aynı ilaçlar negatif semptomları daha da kötüleştirebilir

and we’ve found that negative symptoms of schizophrenia may be tied

ve şizofreninin negatif semptomlarının beynin diğer bölgelerindeki dopaminin

to too little dopamine in other brain areas.

çok az olması ile bağlantılı olabileceği sonucuna ulaştık.

Some people with schizophrenia show a loss of neural tissue,

Şizofrenili bazı bireylerde sinirsel doku kaybı görülür

and it’s unclear whether this atrophy is a result of the disease itself

ve bu körelmenin, hastalıktan mı yoksa ilacın tetiklediği sinyal baskılama

or drug-induced suppression of signaling.

sonucunda mı oluştuğu belirsizdir.

Fortunately, newer generations of antipsychotics aim to address

Neyse ki dopamine ek olarak serotonin gibi yeni nesil antipsikotikler

some of these issues by targeting multiple neurotransmitters,

birden çok sinir taşıyıcısını hedef alarak

like serotonin in addition to dopamine.

bu sorunların bazılarına cevap vermeyi amaçlıyor.

It’s clear that no one transmitter system is responsible for all symptoms,

Bütün semptomlardan tek bir taşıyıcı sistemin sorumlu olmadığı açıktır

and because these drugs affect signaling throughout the brain and body,

ve bu ilaçlar beyin ve vücuttaki sinyalleri etkilediği için

they can have other side effects like weight gain.

kilo alma gibi yan etkileri de olabilir.

In spite of these complications, antipsychotics can be very effective,

Bu komplikasyonlara rağmen antipsikotikler çok etkili olabilir,

especially when combined with other interventions

özellikle de bilişsel davranışçı terapi gibi

like cognitive-behavioral therapy.

diğer tedavilerle birlikte yapıldıkları zaman.

Electroconvulsive therapy, though it provides relatively short-lived relief,

Elektroşok tedavisi nispeten kısa süreli rahatlama sağlar,

is also re-emerging as an effective treatment,

ayrıca özellikle diğer seçenekler başarısız olduğunda

especially when other options have failed.

etkili bir tedavi olarak yeniden gündeme gelmektedir.

Early intervention is also extremely important.

Erken müdahale de son derece önemlidir.

After months or years of untreated psychosis,

Aylar veya yıllar boyu tedavi edilmeyen psikozlarda

certain psychoses can become embedded in someone’s personality.

belirli psikozlar bireyin kişiliğine yerleşebilir.

And yet, the dehumanizing stigma attached to this diagnosis

Fakat bu tanının getirdiği canavarlaştırma yaftası

can prevent people from seeking help.

bireylerin yardım istemesine engel olabilir.

People with schizophrenia are often perceived as dangerous,

Şizofrenili bireylerin genelde tehlikeli oldukları düşünülür

but are actually much more likely to be the victims of violence

fakat aslında suç işlemekten ziyade

şiddet kurbanı olmaları daha olasıdır.

than the perpetrators.

And proper treatment may help reduce the likelihood of violence

Uygun tedavi, şizofreniyle bağlantılı şiddet olasılığını

associated with schizophrenia.

azaltmada yardımcı olabilir.

That’s why education— for patients, their families, and their communities—

Bu yüzden eğitim, hastalar, aileleri ve çevreleri için,

helps erode the stigma and improves access to treatment.

yaftayı silmeye yardımcı olur ve tedaviye erişimi artırır.