How do vitamins work? - Ginnie Trinh Nguyen

Vitaminlerin bizim için değeri nedir? - Ginnie Trinh Nguyen

6,304,802 views

2014-10-06 ・ TED-Ed


New videos

How do vitamins work? - Ginnie Trinh Nguyen

Vitaminlerin bizim için değeri nedir? - Ginnie Trinh Nguyen

6,304,802 views ・ 2014-10-06

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: aysin maras Gözden geçirme: Tuba Velioğlu
00:06
A, C, E, D, B, K.
0
6828
4464
A,C,E,D,B,K.
00:11
No, this isn't some random, out of order alphabet.
1
11292
3308
Hayır, bu rastgele dizili, düzensiz bir alfabe değil.
00:14
These are vitamins, and just like letters build words,
2
14600
3492
Bunlar vitaminlerdir ve harflerin kelimelerin kelimelerin yapıtaşı ise,
00:18
they're the building blocks that keep the body running.
3
18092
3811
bunlar da vücudun işleyişini sağlayan yapı taşlarıdır.
00:21
Vitamins are organic compounds we need to ingest in small amounts
4
21903
3616
Vitaminler, vücudumuzun işleyebilmesi için az miktarlarda
00:25
to keep functioning.
5
25519
2079
almamız gereken organik bileşimlerdir.
00:27
They're the body's builders, defenders and maintenance workers,
6
27598
3412
Onlar vücudun yapılandırıcıları, savunucuları, bakım işçileridir.
00:31
helping it to build muscle and bone, make use of nutrients,
7
31010
3190
Vücudun kas ve kemik inşa etmesini, besinleri kullanmasını,
00:34
capture and use energy and heal wounds.
8
34200
3620
enerjiyi yakalamasını ve kullanmasını, yaraları iyileştirmesini sağlarlar.
00:37
If you need convincing about vitamin value,
9
37820
2423
Vitaminlerin değeri konusunda ikna olmak için,
00:40
just consider the plight of olden day sailors,
10
40243
3036
vitaminden zengin taze besinlere ulaşamayan
00:43
who had no access to vitamin-rich fresh produce.
11
43279
3320
eski zaman denizcilerini düşünün.
00:46
They got scurvy.
12
46599
1419
İskorbüt hastalıkları vardı.
00:48
But vitamin C, abundant in fruits and vegetables,
13
48018
2673
Ama sebze ve meyvelerde bol bulunan C vitamini
00:50
was the simple antidote to this disease.
14
50691
2813
bu hastalığa basit bir çareydi.
00:53
While bacteria, fungi and plants produce their own vitamins,
15
53504
3558
Bakteri, mantar ve bitkiler kendi vitaminlerini üretebilirken,
00:57
our bodies can't, so we have to get them from other sources.
16
57062
4406
bizim vücudumuz bunu yapamaz ki onları dışarıdan almamız gerekir.
01:01
So how does the body get vitamins from out there into here?
17
61468
3663
O zaman vücut, vitaminleri dışarıdan nasıl alır?
01:05
That's dependent on the form these compounds take.
18
65131
3248
Bu, bileşimlerin aldığı biçime bağlıdır.
01:08
Vitamins come in two types:
19
68379
1541
Vitaminler iki gruba ayrılır:
01:09
lipid-soluble and water-soluble,
20
69920
2451
Yağda çözünenler ve suda çözünenler.
01:12
and the difference between them determines how the body
21
72371
2562
Bunlar arasındaki farklılık vücudun vitaminleri
01:14
transports and stores vitamins, and gets rid of the excess.
22
74933
4319
nasıl taşıdığını, depoladığını ve fazlalıktan nasıl kurtulduğunu belirler.
01:19
The water-solubles are vitamin C
23
79252
2487
Suda eriyenler, C vitamini
01:21
and B Complex vitamins that are made up of eight different types
24
81739
3876
ve sekiz farklı türden ibaret, her biri eşsiz olan,
01:25
that each do something unique.
25
85615
1795
B kompleks vitaminlerinden oluşur.
01:27
These are dissolved in the watery parts of fruits, vegetables and grains,
26
87410
4122
Bunlar meyve, sebze ve tahılların sulu bölümlerinde çözünürler
01:31
meaning their passage through the body is relatively straightforward.
27
91532
3558
ki bu da vücuda geçişlerinin kısmen doğrudan olduğu anlamına gelir.
01:35
Once inside the system, these foods are digested
28
95090
2569
Sisteme alındıkları anda, bu besinler
01:37
and the vitamins within them are taken up directly by the bloodstream.
29
97659
3967
sindirilir ve bulundurdukları vitaminler doğrudan kan dolaşımına karışır.
01:41
Because blood plasma is water-based,
30
101626
2250
Çünkü kan sıvısı su bazlıdır,
01:43
water-soluble vitamins C and B have their transport cut out for them
31
103876
4318
suda çözünen C ve B vitaminlerinin taşınma şekilleri kendilerine özgüdür
01:48
and can move around freely within the body.
32
108194
2673
ve vücudumuzda serbestçe hareket edebilirler.
01:50
For lipid-soluble vitamins, dissolved in fat
33
110867
2801
Yağda çözünen vitaminler için
01:53
and found in foods like diary, butter and oils,
34
113668
3265
ki bunlar süt ürünleri, tereyağı ve sıvı yağlarda bulunurlar,
01:56
this trip into the blood is a little more adventurous.
35
116933
3018
kanın içine doğru yaptıkları yolculuk biraz daha maceralıdır.
01:59
These vitamins make it through the stomach and the intestine,
36
119951
2987
Bu vitaminler ulaşımı mide ve bağırsak yoluyla yaparlar.
02:02
where an acidic substance called bile flows in from the liver,
37
122938
3485
Karaciğerden, safra denen asitli salgılandığında
02:06
breaking up the fat and preparing it for absorption through the intestinal wall.
38
126423
4710
yağı parçalar ve onu bağırsak duvarından emilmesi için hazır hale getirir.
02:11
Because fat-soluble vitamins can't make use of the blood's watery nature,
39
131133
3810
Çünkü yağda çözünen vitaminler su bazlı kanın yapısından faydalanamazlar.
02:14
they need something else to move them around,
40
134943
2395
Onları hareket ettirecek farklı bir şey gerekir
02:17
and that comes from proteins that attach to the vitamins and act like couriers,
41
137338
4402
ve bu yardım vitaminlere tutunan kurye görevi gören proteinlerden gelir.
02:21
transporting fat-solubles into the blood and around the body.
42
141740
4574
Proteinler yağda çözünen vitaminleri kana ve bütün vücuda ulaştırır.
02:26
So, this difference between water- or fat-soluble vitamins
43
146314
3394
Suda ve yağda çözünen vitaminler arasındaki bu fark,
02:29
determines how they get into the blood,
44
149708
2205
bunların nasıl kana karıştığını belirlerken,
02:31
but also how they're stored or rejected from the body.
45
151913
3488
aynı zamanda nasıl depolandığını veya vücuttan atıldığını da belirler.
02:35
The system's ability to circulate water-soluble vitamins
46
155401
3042
Sistemin, suda çözünen vitaminlerin kan dolaşımında kolayca
02:38
in the bloodstream so easily
47
158443
1657
dolaşımını sağlayabilmesi,
02:40
means that most of them can be passed out equally easily via the kidneys.
48
160100
5056
çoğunluğunun böbrekler tarafından kolayca atılması anlamına gelir .
02:45
Because of that, most water-soluble vitamins
49
165156
2569
O yüzden suda çözünen vitaminlerin büyük bir kısmı
02:47
need to be replenished on a daily basis through the food we eat.
50
167725
4172
yediğimiz günlük yiyecekler yoluyla tekrar alınmalıdır.
02:51
But fat-soluble vitamins have staying power
51
171897
2739
Fakat yağda çözünen vitaminlerin dayanıklılığı fazladır.
02:54
because they can be packed into the liver and in fat cells.
52
174636
3828
Çünkü karaciğerde ve yağ hücrelerinde depolanabilirler.
02:58
The body treats these parts like a pantry,
53
178464
2178
Vücut, vitaminleri depoladığı bölümleri
03:00
storing the vitamins there and rationing them out when needed,
54
180642
3632
kiler gibi kullanır ve gerektiğinde ihtiyacını oradan karşılar.
03:04
meaning we shouldn't overload on this type of vitamin
55
184274
2498
Bu, böyle bir vitamin yüklemesi yapmamalıyız demek.
03:06
because the body is generally well stocked.
56
186772
2902
Çünkü vücudumuzda yeterince stoklanmıştır.
03:09
Once we figured the logistics of transport and storage,
57
189674
2968
Taşıma ve depolamanın lojistiğini anladığımıza göre,
03:12
the vitamins are left to do the work they came here to do in the first place.
58
192642
3871
vitaminler ilk geldikleri anda öncelikli olan şeyleri yapmaya koyulurlar.
03:16
Some, like many of the B Complex vitamins, make up coenzymes,
59
196513
3997
Bazıları, birçok B complex vitamini gibi, yiyeceklerdeki enerjiyi
03:20
whose job it is to help enzymes release the energy from food.
60
200510
4338
açığa çıkarırken enzimlere yardımcı olan koenzimi oluştururlar.
03:24
Other B vitamins then help the body to use that energy.
61
204848
3423
Diğer B vitaminleri ise vücudun bu enerjiyi kullanmasına yardımcı olur.
03:28
From vitamin C, you get the ability to fight infection and make collagen,
62
208271
4522
C vitamini ile, vücudunuz enfeksiyonlara karşı savaşabilir
03:32
a kind of tissue that forms bones and teeth and heals wounds.
63
212793
4775
ve kemik ve dişlerin yapısını oluşturan, yaraları iyileştiren kolajeni üretir.
03:37
Vitamin A helps make white blood cells, key in the body's defense,
64
217568
4199
A vitamini vücudun savunmasında önemli olan akyuvarların yapımında yardmcı olur.
03:41
helps shape bones and improves vision by keeping the cells of the eye in check.
65
221767
5899
Kemikleri şekillendirir, göz hücrelerini koruyarak görme gücünü arttırır.
03:47
Vitamin D gathers calcium and phosphorus so we can make bones,
66
227666
3883
D vitamini kemikleri yapılandırabilmek için kalsiyum ve fosfor toplar.
03:51
and vitamin E works as an antioxidant,
67
231549
2880
E Vitamini antioksidan görevi görür,
03:54
getting rid of elements in the body that can damage cells.
68
234429
3338
böylece vücutta hücrelere zarar verebilecek maddelerden kurtulabilir.
03:57
Finally, from Vitamin K, we score the ability to clot blood,
69
237767
3801
Son olarak K vitamini, kanımızın pıhtılaşmasını sağlar,
04:01
since it helps make the proteins that do this job.
70
241568
2801
çünkü pıhtılaşmadan görevli proteinlere yardımcı olur.
04:04
Without this vitamin variety,
71
244369
1969
Bu vitamin çeşitliliği olmasa,
04:06
humans face deficiencies that cause a range of problems,
72
246338
3809
insanlar birçok rahatsızlığa yol açan eksikliklerle karşı karşıya kalır,
04:10
like fatigue, nerve damage, heart disorders,
73
250147
2889
yorgunluk, sinirsel bozukluk, kalp düzensizlikleri
04:13
or diseases like rickets and scurvy.
74
253036
2920
ya da raşitizm ve iskorbüt hastalıkları gibi.
04:15
On the other hand, too much of any vitamin can cause toxicity in the body,
75
255956
3533
Ayrıca vitamin fazlalıkları vücudumuzda zehirlenmeye yol açabilir.
04:19
so there goes the myth that loading yourself with supplements is a great idea.
76
259489
4352
Vücudu takviyelerle yüklemenin iyi fikir olduğuna dair bir efsane var.
04:23
In reality, it's all about getting the balance right,
77
263841
2590
Gerçekte ise amaç dengeyi doğru bir şekilde sağlamak
04:26
and hitting that vitamin jackpot.
78
266431
2383
ve vitaminleri gerektiği şekilde almaktır.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7