How do vitamins work? - Ginnie Trinh Nguyen

Vitaminlerin bizim için değeri nedir? - Ginnie Trinh Nguyen

Çeviri: aysin maras Gözden geçirme: Tuba Velioğlu

A, C, E, D, B, K.

A,C,E,D,B,K.

No, this isn't some random, out of order alphabet.

Hayır, bu rastgele dizili, düzensiz bir alfabe değil.

These are vitamins, and just like letters build words,

Bunlar vitaminlerdir ve harflerin kelimelerin kelimelerin yapıtaşı ise,

they're the building blocks that keep the body running.

bunlar da vücudun işleyişini sağlayan yapı taşlarıdır.

Vitamins are organic compounds we need to ingest in small amounts

Vitaminler, vücudumuzun işleyebilmesi için az miktarlarda

to keep functioning.

almamız gereken organik bileşimlerdir.

They're the body's builders, defenders and maintenance workers,

Onlar vücudun yapılandırıcıları, savunucuları, bakım işçileridir.

helping it to build muscle and bone, make use of nutrients,

Vücudun kas ve kemik inşa etmesini, besinleri kullanmasını,

capture and use energy and heal wounds.

enerjiyi yakalamasını ve kullanmasını, yaraları iyileştirmesini sağlarlar.

If you need convincing about vitamin value,

Vitaminlerin değeri konusunda ikna olmak için,

just consider the plight of olden day sailors,

vitaminden zengin taze besinlere ulaşamayan

who had no access to vitamin-rich fresh produce.

eski zaman denizcilerini düşünün.

They got scurvy.

İskorbüt hastalıkları vardı.

But vitamin C, abundant in fruits and vegetables,

Ama sebze ve meyvelerde bol bulunan C vitamini

was the simple antidote to this disease.

bu hastalığa basit bir çareydi.

While bacteria, fungi and plants produce their own vitamins,

Bakteri, mantar ve bitkiler kendi vitaminlerini üretebilirken,

our bodies can't, so we have to get them from other sources.

bizim vücudumuz bunu yapamaz ki onları dışarıdan almamız gerekir.

So how does the body get vitamins from out there into here?

O zaman vücut, vitaminleri dışarıdan nasıl alır?

That's dependent on the form these compounds take.

Bu, bileşimlerin aldığı biçime bağlıdır.

Vitamins come in two types:

Vitaminler iki gruba ayrılır:

lipid-soluble and water-soluble,

Yağda çözünenler ve suda çözünenler.

and the difference between them determines how the body

Bunlar arasındaki farklılık vücudun vitaminleri

transports and stores vitamins, and gets rid of the excess.

nasıl taşıdığını, depoladığını ve fazlalıktan nasıl kurtulduğunu belirler.

The water-solubles are vitamin C

Suda eriyenler, C vitamini

and B Complex vitamins that are made up of eight different types

ve sekiz farklı türden ibaret, her biri eşsiz olan,

that each do something unique.

B kompleks vitaminlerinden oluşur.

These are dissolved in the watery parts of fruits, vegetables and grains,

Bunlar meyve, sebze ve tahılların sulu bölümlerinde çözünürler

meaning their passage through the body is relatively straightforward.

ki bu da vücuda geçişlerinin kısmen doğrudan olduğu anlamına gelir.

Once inside the system, these foods are digested

Sisteme alındıkları anda, bu besinler

and the vitamins within them are taken up directly by the bloodstream.

sindirilir ve bulundurdukları vitaminler doğrudan kan dolaşımına karışır.

Because blood plasma is water-based,

Çünkü kan sıvısı su bazlıdır,

water-soluble vitamins C and B have their transport cut out for them

suda çözünen C ve B vitaminlerinin taşınma şekilleri kendilerine özgüdür

and can move around freely within the body.

ve vücudumuzda serbestçe hareket edebilirler.

For lipid-soluble vitamins, dissolved in fat

Yağda çözünen vitaminler için

and found in foods like diary, butter and oils,

ki bunlar süt ürünleri, tereyağı ve sıvı yağlarda bulunurlar,

this trip into the blood is a little more adventurous.

kanın içine doğru yaptıkları yolculuk biraz daha maceralıdır.

These vitamins make it through the stomach and the intestine,

Bu vitaminler ulaşımı mide ve bağırsak yoluyla yaparlar.

where an acidic substance called bile flows in from the liver,

Karaciğerden, safra denen asitli salgılandığında

breaking up the fat and preparing it for absorption through the intestinal wall.

yağı parçalar ve onu bağırsak duvarından emilmesi için hazır hale getirir.

Because fat-soluble vitamins can't make use of the blood's watery nature,

Çünkü yağda çözünen vitaminler su bazlı kanın yapısından faydalanamazlar.

they need something else to move them around,

Onları hareket ettirecek farklı bir şey gerekir

and that comes from proteins that attach to the vitamins and act like couriers,

ve bu yardım vitaminlere tutunan kurye görevi gören proteinlerden gelir.

transporting fat-solubles into the blood and around the body.

Proteinler yağda çözünen vitaminleri kana ve bütün vücuda ulaştırır.

So, this difference between water- or fat-soluble vitamins

Suda ve yağda çözünen vitaminler arasındaki bu fark,

determines how they get into the blood,

bunların nasıl kana karıştığını belirlerken,

but also how they're stored or rejected from the body.

aynı zamanda nasıl depolandığını veya vücuttan atıldığını da belirler.

The system's ability to circulate water-soluble vitamins

Sistemin, suda çözünen vitaminlerin kan dolaşımında kolayca

in the bloodstream so easily

dolaşımını sağlayabilmesi,

means that most of them can be passed out equally easily via the kidneys.

çoğunluğunun böbrekler tarafından kolayca atılması anlamına gelir .

Because of that, most water-soluble vitamins

O yüzden suda çözünen vitaminlerin büyük bir kısmı

need to be replenished on a daily basis through the food we eat.

yediğimiz günlük yiyecekler yoluyla tekrar alınmalıdır.

But fat-soluble vitamins have staying power

Fakat yağda çözünen vitaminlerin dayanıklılığı fazladır.

because they can be packed into the liver and in fat cells.

Çünkü karaciğerde ve yağ hücrelerinde depolanabilirler.

The body treats these parts like a pantry,

Vücut, vitaminleri depoladığı bölümleri

storing the vitamins there and rationing them out when needed,

kiler gibi kullanır ve gerektiğinde ihtiyacını oradan karşılar.

meaning we shouldn't overload on this type of vitamin

Bu, böyle bir vitamin yüklemesi yapmamalıyız demek.

because the body is generally well stocked.

Çünkü vücudumuzda yeterince stoklanmıştır.

Once we figured the logistics of transport and storage,

Taşıma ve depolamanın lojistiğini anladığımıza göre,

the vitamins are left to do the work they came here to do in the first place.

vitaminler ilk geldikleri anda öncelikli olan şeyleri yapmaya koyulurlar.

Some, like many of the B Complex vitamins, make up coenzymes,

Bazıları, birçok B complex vitamini gibi, yiyeceklerdeki enerjiyi

whose job it is to help enzymes release the energy from food.

açığa çıkarırken enzimlere yardımcı olan koenzimi oluştururlar.

Other B vitamins then help the body to use that energy.

Diğer B vitaminleri ise vücudun bu enerjiyi kullanmasına yardımcı olur.

From vitamin C, you get the ability to fight infection and make collagen,

C vitamini ile, vücudunuz enfeksiyonlara karşı savaşabilir

a kind of tissue that forms bones and teeth and heals wounds.

ve kemik ve dişlerin yapısını oluşturan, yaraları iyileştiren kolajeni üretir.

Vitamin A helps make white blood cells, key in the body's defense,

A vitamini vücudun savunmasında önemli olan akyuvarların yapımında yardmcı olur.

helps shape bones and improves vision by keeping the cells of the eye in check.

Kemikleri şekillendirir, göz hücrelerini koruyarak görme gücünü arttırır.

Vitamin D gathers calcium and phosphorus so we can make bones,

D vitamini kemikleri yapılandırabilmek için kalsiyum ve fosfor toplar.

and vitamin E works as an antioxidant,

E Vitamini antioksidan görevi görür,

getting rid of elements in the body that can damage cells.

böylece vücutta hücrelere zarar verebilecek maddelerden kurtulabilir.

Finally, from Vitamin K, we score the ability to clot blood,

Son olarak K vitamini, kanımızın pıhtılaşmasını sağlar,

since it helps make the proteins that do this job.

çünkü pıhtılaşmadan görevli proteinlere yardımcı olur.

Without this vitamin variety,

Bu vitamin çeşitliliği olmasa,

humans face deficiencies that cause a range of problems,

insanlar birçok rahatsızlığa yol açan eksikliklerle karşı karşıya kalır,

like fatigue, nerve damage, heart disorders,

yorgunluk, sinirsel bozukluk, kalp düzensizlikleri

or diseases like rickets and scurvy.

ya da raşitizm ve iskorbüt hastalıkları gibi.

On the other hand, too much of any vitamin can cause toxicity in the body,

Ayrıca vitamin fazlalıkları vücudumuzda zehirlenmeye yol açabilir.

so there goes the myth that loading yourself with supplements is a great idea.

Vücudu takviyelerle yüklemenin iyi fikir olduğuna dair bir efsane var.

In reality, it's all about getting the balance right,

Gerçekte ise amaç dengeyi doğru bir şekilde sağlamak

and hitting that vitamin jackpot.

ve vitaminleri gerektiği şekilde almaktır.